Verzamelde werken 1944-1945

[p. 197]

33. De woorden ‘door welke’ in artikel 33^1.

Artikel 33 der geloofsbelijdenis zag een nieuw kapittel aan zijn lijdensgeschiedenis toegevoegd. Toen de (toenmalige) kandidaat H.J. Schilder door de ‘synode’ na praeadvies van haar hooggeleerden onwaardig werd verklaard Gods Woord te bedienen, en zulks, omdat hij zich hield aan den Catechismus, die immers verklaart, dat de sacramenten Gods beloften beteekenen en verzegelen, toen werd door deze ‘synode’ (zooals dr. F.W. Grosheide zelf geschreven heeft)^2. verzekerd, dat die candidaat in strijd was met...de belijdenis. Artikel 33 werd genoemd.

Deze buitengewoon ondeskundige, doch daarom temeer leerrijke blunder van de ‘synode’ en van haar hooggeleerden, heeft sindsdien velen ertoe gebracht, artikel 33 zelf eens na te lezen.

Daarbij stuiten onderscheidenen op deze woorden:

Zij (d.w.z. de sacramenten) zijn zichtbare waarteekenen en zegelen van eene inwendige en onzienlijke zaak, door welke God in ons werkt door de kracht des Heiligen Geestes.

De woorden ‘door welke’, gelijk men ze in verscheiden uitgaven aantreft, hebben onderscheidenen den indruk gegeven, als zou er staan, dat door die inwendige en onzienlijke zaak God in ons werkt. ‘Door welke’, - die beide woorden slaan dan op ‘zaak’. Geen wonder, dat menig argeloos lezer zich dan afvraagt: als de sacramenten nu van zulk een zaak, door welke zaak God in ons werkt, teekenen en zegelen zijn, is dan die voormalige candidaat niet mis geweest, hij dan, al of niet met den Catechismus? En had die ‘synode’ geen gelijk, toen zij tegenover hem volhield, dat de sacramenten teekenen en zegelen zijn van inwendige, aanwezige genade?

Wij nemen zulken lezers niet kwalijk, wat wij wel hun synodalen hooggeleerden doen. Die lezers kunnen niet zoomaar bevroeden, dat de woorden ‘door welke’ niet beteekenen: ‘door welke zaak’, doch ‘door welke sacramenten’ (teekenen en zegelen).

Toch is dit een onomstootelijke waarheid. Een blik in andere tekstuitgaven of ook -vertalingen levert het bewijs. Zoo b.v. de Fransche vertaling:

1. Uit: De Reformatie, 3 augustus 1945.

2. F.W. Grosheide aan H.J. Schilder, 24 juni 1944, gepubliceerd in: Schilder, Op de grens van kerk en secte, pag. 227. Zie ook: H.J. Schilder, ‘Op belijdenis of leeruitspraak’, Reformatie Stemmen, 1 februari 1945.

[p. 198]

ils sont symbole(s) et signes (...) de la chose (...), par lesquels Dieu besogne en nous.

‘De zaak’ is hier enkelvoud; ‘door welke’ is meervoud, en kàn dus niet op ‘zaak’, doch slechts op ‘teekenen en zegelen’ terugzien.

Even duidelijk spreekt een andere Fransche vertaling. En de Latijnsche (symbola et sigilla (...) rei (...) per quae, ceu media, Deus (...)). Hier zegt de tekst, dat de sacramenten genademiddelen zijn. Ook de Grieksche tekst is doorzichtig (‘teekenen en zegelen, door middel waarvan’).

Trouwens, er staat niet: ‘een zaak die God in ons werkt’. Hij werkt die zaak. Maar Hij werkt door middel van de sacramenten. Vandaar, dat er vaak staat: door middel waarvan, enz.