Verzamelde werken 1942-1944

[p. 236]

57. Schilder aan de classis Apeldoorn d.d. 27 mei 1944^1.

Dr. K. Schilder

Kampen

27 mei 1944

Aan de classis Apeldoorn van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Scribaat: ds. C.W.J. Teeuwen, Heerde

Weleerwaarde en Eerwaarde Broeders,

Per postbestelling kwam ik in het bezit van een drukwerkje, waaruit bleek, dat ‘uit naam van de Classis Apeldoorn’ door een viertal predikanten onder dagteekening van 23 Mei 1944 aan alle kerkeraden is verzekerd, dat een bepaald ‘besluit’ op dien datum aan ondergeteekende zou zijn ‘ter hand gesteld’

Dit is evenwel niet geschied. Noch vóór, noch op, noch na dien datum.^2.

Ik verzoek u hiervan nota te (doen) nemen. Wij leven thans in kerkelijk opzicht in een chaos; en het valsche gerucht, als zou mij iets ‘ter hand gesteld zijn’, kan, en zal vanwege de associaties die het begrip wekt, den chaos alleen maar vergrooten.

1. Afschrift in Archief-Schilder.

2. In het drukwerkje zet Schilder bij deze opmerking drie vraagtekens. Het waarom wordt duidelijk uit het volgende drukwerkje dat aan alle kerkenraden werd toegezonden:
‘Weleerw. en eerw. broeders,
De classis Apeldoorn in vergadering bijeen op 28 juni 1944 besloot, om op haar voorstel met toelichting van 23 mei jl. nog een mededeeling te doen volgen. Zij deelt u mede, dat genoemd voorstel op 23 mei niet persoonlijk aan prof. Schilder is ter hand gesteld.
Daar er gegronde reden bestond aan te nemen, dat deze terhandstelling geschied zou zijn, eer het voorstel de adressen der kerken bereikte, was dit in de toelichting vermeld.
Deze pogingen zijn evenwel op een mislukking uitgeloopen, en het voorstel is daarna ten spoedigste aan prof. Schilder toegezonden.
Onze mededeeling van de “ter-hand-stelling” moet dus als foutief worden teruggenomen.
Wij melden dit aan dezelfde adressen, waaraan het voorstel met toelichting werd gezonden’.
Het gaat hier dus over een schrijven van de classis Apeldoorn aan alle kerken. We geven de inhoud daarvan door:
Apeldoorn, 23 mei 1944

Weleerw. en eerw. broeders,

In opdracht van de classis Apeldoorn zenden wij u hierbij het besluit, door onze classis in buitengewone vergadering genomen.
De kerkeraad van Apeldoorn had dit eerst met algemeene stemmen aanvaard, en thans is het door de classis eveneens met algemeene stemmen overgenomen ter indiening bij de particuliere synode.
Het is inmiddels aan de generale synode toegezonden, en aan prof. Schilder ter hand gesteld.
Een breede toelichting is overbodig.
Wellicht zouden sommigen liever een andere uitdrukking hier of daar gebezigd zien, of verschillende zaken breeder omschreven. Opzettelijk is deze sobere vorm gekozen, terwijl we kunnen zeggen, dat het geheel biddend is overwogen en vastgesteld.
Het moet bezien worden in het licht van de hoofdbedoeling: scheuring in het kerkelijke leven te voorkomen.
Wij zouden gaarne zien, dat daarom door uw kerkeraad dit besluit werd overgenomen, en in den kerkelijken weg door uw toedoen zoo mogelijk door uw classis (part. synode) eveneens werd aanvaard.
Mocht dit laatste niet meer mogelijk zijn, dan zou het ons toch zeer aangenaam zijn, wanneer uw raad zijn instemming hiermee betuigde, en de gen. synode en ons hiervan in kennis stelde
De Heere verhoore de gebeden, die thans veelvuldig worden opgezonden voor de eer van zijn naam en het heil onzer kerken.

Uit naam van de classis Apeldoorn,
Ds. J.R. Goris
Ds. P.C. de Bruyn
Ds. E.I.F. Nawijn
Ds. A.S. Timmer

De classis Apeldoorn van de gereformeerde kerken, in buitengewone vergadering bijeen te Apeldoorn op dinsdag 23 mei 1944
gelet op de beroering in het kerkelijk leven
van oordeel dat, met het oog op de van God gewilde éénheid en vrede in het kerkelijk samenleven, alles in het werk moet worden gesteld, wat scheiding of verbittering kan voorkomen,
den Heere biddend, dat Hij alle pogingen, die daartoe dienen kunnen, moge zegenen, besluit:

A. met klem er bij prof. Schilder op aan te dringen, aan de generale synode van de geref. kerken de belofte te geven, dat hij tot de eerstvolgende synode op geenerlei wijze stelling zal nemen tegen de beslissingen der synode van Utrecht;
B. aan de synode dringend te verzoeken, in antwoord op deze belofte, de schorsing van prof. Schilder op te heffen, en de daarmee samenhangende kwesties te laten rusten tot de volgende synode;
C. tot de kerken de opwekking te doen uitgaan, aanstonds alle actie (in geschrift, in openbare of besloten vergaderingen) die gevoerd wordt in verband met de gerezen moeilijkheden, te staken;
D. van dit besluit mededeeling te doen aan prof. Schilder, de generale synode en de kerkeraden van de geref. kerken;
E. Dit besluit als voorstel in te dienen bij de particuliere synode van Gelderland, met verzoek het te willen overnemen, en te brengen op de generale synode.

Namens voornoemde classis:
Ds. J.C. Seegers, de Glind, praeses
Ds. Chr. W.J. Teeuwen, Heerde, scriba
Ds. E.I.F. Nawijn, Apeldoorn, assessor
(Tevens correspondentie-adres)

J.C. Seegers (geb. 1913) was sinds 1940 gereformeerd predikant te De Glind.

[p. 237]

In hetzelfde drukwerkje las ik de verzekering, dat de classis Apeldoorn met klem bij mij ergens op aandringt, d.d. 23 mei 1944.

Dit is evenwel niet geschied, zoover mij bekend is. Noch vóór, noch op, noch na dien datum.

Ik verzoek u hiervan nota te (doen) nemen. Wij leven thans in kerkelijk opzicht in een chaos; en het valsche gerucht, als zou een classis bij mij ergens op ‘aandringen’, kan, en zal, vanwege de associaties die het begrip wekt, den chaos alleen maar vergrooten.

Nog steeds in hetzelfde drukwerkje tref ik de mededeeling, dat de classis Apeldoorn ter bereiking van een bepaald doel, het voorkomen n.l. van scheuring, een middel heeft gezocht, en gebruikt, en andere kerkelijke vergaderingen verzoekt eveneens aan te wenden, welks gebruik en aanprijzing haar

[p. 238]

duidelijk in strijd brengt met het door haar gememoreerde besluit der generale synode van de Gereformeerde Kerken. Tot in haar gebeden toe, misschien moet ik zeggen: juist in haar gebeden, conformeert de classis zich niet aan bedoeld besluit. Zij wekt alle kerken op desgelijks te doen. In háár geval althans is derhalve duidelijk een geval aanwezig van opwekken, in het openbaar, van kerkeraden, classes en particuliere synodes, tot het zich niet de facto conformeeren aan besluiten, ja, gebeden, der generale synode voornoemd. Zou de classis Apeldoorn door de generale synode worden bejegend naar de algemeene regelen, die zij gemeend heeft om 's Heeren wil te mogen en moeten toepassen op ondergeteekende - en dit moeten wij toch van haar onderstellen, tot het tegendeel blijkt, hetgeen overigens de Heere geve - dan zal binnen enkele dagen, immers op 31 mei 1944, uw classis evenals ik publiek in alle bladen kunnen lezen, dat zij zich heeft schuldig gemaakt aan de in art. 80 genoemde zonde van openbare scheurmaking.

Ik verzoek u hiervan kennis te (doen) nemen. Wij leven thans in kerkelijk opzicht in een chaos; en de valsche waan, als zou een classis binnen het kader van bepaalde door een synode aangenomen regelen mogen doen wat een enkel persoon als grove zonde wordt aangerekend, en reeds ‘straf’ over hem bracht, kan en zal, vanwege de associaties, die deze waan wekt, den chaos alleen maar vergrooten.

Evenals uw classis zal ik aan dezen brief het vertrouwelijk karakter ontnemen.

Inmiddels verblijf ik, met broederlijken groet, hoogachtend, Uw w.g.