Verzamelde werken 1940-1941

[p. 184]

26. Onjuiste polemiek^1.

Prof. Kuyper schrijft in ‘De Heraut’, dat ondergeteekende ‘weer in een polemische bui verkeert’.^2. Hoe zou hij het vinden, als we de door hem en prof. Hepp begonnen polemieken van '36 en daarna aan ‘een bui’ toeschreven? We merkten op, waarom we over de pluriformiteit weer spraken; 't was in antwoord op wat van andere zijde geschreven werd, nog onlangs.

Voorts lees ik, dat ik ‘thans bij voorkeur prof. Kuyper tot mikpunt van (mijn) aanvallen kies’. Onze lezers weten beter.

Pijnlijk doet deze toevoeging aan: ‘trots de zoogenaamde verzoening op de Synode te Sneek’. Wat wil dat ‘zoogenaamd’? Is dat geen oordeel over het hart? We hebben een verklaring gepubliceerd over één zeer bepaald feit;^3. maar dat heeft nooit beteekend, dat zakelijke meeningen niet verder zouden besproken worden. Als men meent, dat pacificatie aangaande één bepaald ‘persoonlijk feit’ insluit, dat men over andere zaken niet meer disputeeren mag, kan men de Tweede Kamer wel naar huis sturen. Prof. Kuyper heeft zelf na de Amsterdamsche synode, toen we ook samen een verklaring hadden geteekend,^4. mij aange-

1. Uit: De Reformatie, 15 maart 1940.

2. Zie: De Heraut, 10 maart 1940.

3. H.H. Kuyper en Schilder publiceerden respectievelijk in De Heraut van 15 oktober 1939 en De Reformatie van 13 oktober 1939 de volgende gezamenlijke verklaring:
‘Naar aanleiding van een meeningsgeschil, dat tusschen hen gerezen was ten aanzien van wat in “De Heraut” no. 3071 (29 Nov. 1936) en daarna in “De Reformatie” geschreven is, hebben ondergeteekenden één dezer dagen over en weer hun standpunt uiteengezet. Deze uiteenzetting heeft er tot onze blijdschap toe kunnen leiden, dat het tusschen ondergeteekenden dienaangaande gerezen geschil tot wederzijdsch genoegen als geëindigd kan worden beschouwd.
Dr H.H. Kuyper.
Dr K. Schilder.’

4. Schilder publiceerde in De Reformatie van 28 augustus 1936 de volgende mededeling:
‘In aansluiting aan mijn mededeeling, gedaan in het slot van mijn laatsten “Open Brief”, is één dezer dagen tusschen Prof. Dr H.H. Kuyper en ondergeteekende een vertrouwelijke samenspreking gehouden. Het verblijdt mij, langs dezen weg te kunnen meedelen, dat in dit onderhoud de aangelegenheden van persoonlijken aard op zulk een wijze konden besproken worden, dat in betrekking tot deze punten algeheele bevrediging kon worden bereikt, waarom dan ook over en weer van verdere publieke bespreking dezer persoonlijke aangelegenheden kon worden afgezien. Het verblijdt mij, dat door dezen gang van zaken de weg tot eventueel in de toekomst nog noodzakelijk of gewenscht blijkende behandeling van principiëele en practische vraagpunten wederom gëeffend is.’
Hij besloot: ‘Deze mededeeling werd in “De Reformatie” eerst opgenomen, nadat ze door Prof. Dr H.H. Kuyper was ingezien en accoord bevonden.’
H.H. Kuyper nam Schilders mededeling op in De Heraut van 20 september 1936 en voegde daaraan toe: ‘Gaarne wordt door mij deze mededeeling in De Heraut opgenomen om daarmede mijn instemming te betuigen. Het spreekt van zelf, dat nu ook elke aanleiding voor mij vervallen is om op zijn laatsten Open Brief, aan mij gericht, nog nader te antwoorden.’

[p. 185]

vallen. Heb ik toen zóó gereageerd? En - was dat gevolg van ‘een polemische bui’ van prof. Kuyper?

Voorts citeert prof. Kuyper de artikelen van dr Kaajan (reeds beantwoord) en ds J. Douma (op wien ik nog verder inga). Eens zien of van onze antwoorden ook nota genomen wordt.

Ook prof. Hepp plaatste enkele uitlatingen, over ‘vergissingen’ en zoo.^5. Ik heb daarop maar één ding te antwoorden: ook ik heb hem verscheiden malen vergissingen onder het oog gebracht. Maar ik vond me dan meteen verplicht, een poging tot bewijs te geven. Kan of wil ik dat niet, dan doe ik het zwijgen er toe, om geen praatjes te publiceeren.

Dàt verschil is er in de methode van prof. Hepp en die van mij. Eens zien, of prof. Hepp op de beantwoording ingaat, die ik dr Kaajan en dr de Bondt gaf...

Geen nood overigens: er zijn nog altijd meelevende kerkleden, die de argumenten bestudeeren. Het doet, gezien het debat over John Knox (zie verleden week), ietwat vreemd aan, van prof. Hepp te vernemen, dat ik inzake Knox een kerkhistoricus had moeten raadplegen.^6. Wat deed ik anders verleden week? Maar dr Kaajan neemt een in New-York (en London-Toronto) verschenen werk tot bron, het boek van H.Y. Reyburn (1914). Ligt misschien daar één van de bronnen der onjuiste vertaling van ‘afgodendienaars’ door ‘papisten’ (roomschen)? Reyburn (bl. 248) geeft de opvatting zonder één woord ter verklaring, en zonder ook maar te vermelden, dat letterlijk van ‘afgodendienaars’ gesproken was. Kerkgeschiedkundigen raadplegen!

5. Zie: Credo, 8 maart 1940: ‘Het lust mij niet voor de waarlijk tallooze “vergissingen” van mijn Kamper collega de aandacht te vragen en die eens haarfijn uit te pluizen.’

6. Zie: Credo, 8 maart 1940.