Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

[p. 91]

Woord vooraf

Alles of niets, - het is het opschrift boven het eerste en laatste der hier gebundelde kortere of langere notities bij Schriftwoorden.

Maar het is tevens gekozen als titel voor het geheel.

En dit niet zonder opzet.

De theologie dezer dagen toch heeft het thema ‘alles of niets’ bij voorkeur weer opgenomen; men denke slechts aan de wijze, waarop ze het begrip der ‘Entscheidung’ heeft gesteld en uitgewerkt.

Maar velen onder haar toehoorders zullen, in hun poging tot recht verstaan in dezen, soms wel móéten terugdenken aan het verhaal, dat Prof. Dr. Is. van Dijk (Gez. Geschr., Groningen, IV, 300-303) eens deed van zijn schriftelijk contact met Ibsen, wiens drama ‘Brand’, naar men weet, het thema ‘alles of niets’ ons met indringenden ernst voor den geest heeft willen plaatsen. Toen de hoogleraar met de vraag, of hij ‘zin en bedoeling van het gedicht juist getroffen had’, ja dan neen, zich tot den dichter zelf gewend had, kwam het antwoord per visitekaartje: ‘Dr. Henrik Ibsen kann grundsätzlich Ihre freundliche Frage leider nicht beantworten’. - Zó ook zijn de ‘Entscheidungs’-redenen van onze tijd voor meer dan één het onderwerp van gesprekken, die als een nachtkaars uitgaan, en - die daartoe ‘gezet zijn.’

Velen wenden zich dan ook van dit adagium zelf weer af; ze doen dit ‘praktisch’, derhalve allereerst theoretisch. Zij blijven steken in hun dilemmatiek: is het ‘alles of niets’ nu eigenlijk een wets-, dan wel een evangeliewoord?; is het heils- of onheilsterm?; eeuwigheids- dan wel tijdwoord?; komt men het tegen in of buiten de historische verbanden van ons leven?; op den verbondsweg, dan wel in de heilzame impasse van den door Gods souvereiniteit opgebroken mensenweg?

Tegen zulke dilemmatiek zélf nu wil dit boek verspreide getuigenissen der Schrift óverstellen. Want wie met den schrijver overtuigd is van de werkelijkheid der openbaringsgeschiedenis, en ook van die van haar vruchten, kan niet anders dan zulke dilemma's zelf veroordelen. ‘Alles of niets’, - dat is de inhoud van het Woord,

[p. 92]

en dus van de Schrift; van de wet dus zowel als van het evangelie; het is de boodschap, waardoor de Eeuwige den tijd zich onderwerpt in gerechtige genade, de verbindingen legt naar zijn bestel, verbrekende alle ‘bindingen’ die van het ‘vlees’ zijn; en Hij verwijst ermee allen naar hemel en naar hel, vullende de dalen en slechtende de bergen, opdat langs de door zijn wondermacht weer verkregen vlakke velden - ‘platte vlakken’ - van den tijd de Koning der ere onder even dezelfden ‘rijden’ zou, als onder wie Hij ook heeft ‘gewoond’.

Het is déze overtuiging, die achter deze thans gebundelde korte overdenkingen ligt, en die ze ook binnen de in een bundel als dezen gegeven mogelijkheden tot een eenheid heeft gemaakt.

Eens heeft schrijver iemand in operbare vergadering horen zeggen: ‘Alles of niets, ik weet niet, of die spreuk wel zo gereformeerd is.’ Toen dacht hij: ‘'t Is maar de vraag, hoe men ze uitlegt’.