Bovenschriftuurlijke binding - een nieuw gevaar

§ 31. De schets van Beza.

Nog verscheiden andere plaatsen heb ik genoteerd: i, 203/4; 100/1; 171; 197/8; kwestie Pighius 408; 413/4; 419; 687; iii, 432, 434, 416. Maar ik vrees, dat we te ver uit den koers raken. Laat me dus mogen volstaan met enkele grepen uit zijn Brevis Explicatio, zijn korte explicatie. Explicatie, - waar van? Wel, van de plaat, die schets, die keurig afgedrukt is in Beza's boek, en waarin de ‘somma (de hoofdsom) van 't gansche christendom’ wordt afgebeeld. Die plaat, die schematische teekening van Beza, wordt door Heinrich Heppe genoemd als de meest volledige supralapsaristische voorstelling van de orde der door God besloten zaken; Heppe drukt ze dan ook af, maar lang zoo mooi niet als Beza's uitgever het deed (Heppe, 119; Beza, i, 170). Genoeg: de plaat is inderdaad zoo iets als: het supralapsarismein-ets. Bij die plaat nu geeft Beza een Korte (maar het geval neemt toch bl. 171-205 in beslag) Ver-

[p. 48-49]

Zie voor deze schets bladzijde 56.

[p. 50]

klaring. De oude heeren konden zoo ongeloofelijk smeuig wezen. We citeeren nu ten besluite enkele uitspraken uit de Korte Verklaring op Beza's supralap-sarisme-plaat:

Als het b.v. gaat (aphorisme 1 van cp. 3) over de groote kwestie: hoe staat het met de uitvoering (executie) van Gods eeuwige besluit in datgene, wat verkorenen en verworpenen gemeenschappelijk hebben (in eo quod electis & reprobis commune est), dan zegt Beza: God heeft een zekeren weg zich uitgedacht, die aan verkorenen en verworpenen gemeen is. Neen, nog scherper: die gemeen is aan de ‘te verwerpenen’ zoowel als aan de ‘te verkiezenen’. Hij moest daartoe beiden besluiten onder de weerspannigheid en de zonde (177). Dat is één punt. Hij moest daartoe ook beiden in een staat van rechtheid schéppen. Dat is punt twee (178). Over beiden kwam dan ook moedwillige ongehoorzaamheid (punt 3). Maar in geen van die beiden stond God daar passief onder, of werkeloos tegenover (punt 4). (179). Op die moedwilligheid aan de ééne zijde, en toch óók op zijn eigen actief ingrijpen stelt God daarom prijs; want, let wel, niet zaliging van A en verdoemenis van B is Gods uiterste of laatste doel, doch zijn verheerlijking, en haar illustratie (punt 5) - (179). Bij beiden ligt dan ook de schúld alleen aan 's menschen kant (punt 6), 179/180.