Bezet bezit

[p. 192]

Persschouw

1. Wat ons te doen staat.

De verbijstering, die over ons kwam, heeft veler blik verduisterd. Prof. Mr V. Rutgers schreef in ‘De Standaard’:

In onze harten schrijnt de vernedering, - niet omdat voor een overmachtigen tegenstander de wapens zijn gestreken, maar omdat ons volk in zijn grootsten nood niet vrij is geweest van innerlijke verdeeldheid. In welke vormen die innerlijke verdeeldheid zich heeft geopenbaard en in welke mate zij onzen weerstand heeft verzwakt, daarover zal eerst later het volle licht kunnen schijnen.
Daarnaast is er de teleurstelling over de houding onzer Overheid. Ook daarover moet de historie oordeelen. Ik geloof, dat haar oordeel milder zal zijn dan dat, hetwelk velen thans uiten. Ik ben overtuigd, dat veel meer de wijze waarop de besluiten werden uitgevoerd en toegelicht dan die besluiten zelf de gevoelens hebben gekrenkt.
Het zou echter in hooge mate verontrustend zijn, indien wij ons zouden begeven in een stemming van moedelooze en thans vruchtelooze critiek. Van wege de bezettende macht is te kennen gegeven, dat wij worden vrij gelaten ons eigen huis te bestieren, natuurlijk met inachtneming van de beperkingen, welke de situatie oplegt. Het zou een eeuwige schande zijn, indien wij van deze vrijheid geen ander gebruik wisten te maken dan tot ontevredenheid en murmureering.
Uit onze nationale vernedering en teleurstelling moet ons opheffen de moed, dien onze soldaten aan den dag hebben gelegd. Zij zijn niet gevallen opdat wij - burgers - bij de pakken zouden blijven neerzitten en het hoofd zouden laten hangen. En voorts: onze beginselen gelden niet alleen in tijden van voorspoed. Die beginselen hebben ons in onzen

[p. 193]

tegenspoed niet verlaten. Onze voormannen zijn gespaard. Zij er dan bij ons geen verwarring, maar bewaren wij onze eendracht, niet ziende op wat achter ons ligt, maar ziende op wat vóór is.

In deze regelen waardeeren we het allermeest de herinnering, dat onze beginselen van kracht blijven, ook in dagen van tegenspoed. Was dáárvoor de strijd krachtiger gevoerd en gewaardeerd, de verdeeldheid zou althans van onzen kring verder weg gebleven zijn.

In ‘Leeuwarder Kerkbode’ (classicaal) merkt de heer H. Algra op:

Energie ontplooiden we door arbeid op alle terrein des levens. Dat is de term. En het is goed, dat we dat hebben gedaan en hebben begrepen, dat er op al die levensterreinen plaats was voor Christelijke actie. Op velerlei gebied hebben de kerkelijk Gereformeerden pioniersarbeid verricht.
Wij weten nog niet, welke takken van arbeid in de toekomst op dezelfde wijze kunnen worden voortgezet.
Maar dit weten we wel, dat we onze energie allereerst zullen moeten concentreeren op kerkelijk terrein. Wij hebben nu predikanten noodig, die zich met hun gansche ziel gaan wijden aan hun werk. Er zijn Goddank altijd zulken geweest. Maar daarnaast waren er ook, die het rustig deden. Al te rustig.
Anderen waren wel verbazend actief, maar teveel voor werk, dat niet allereerst op hun terrein lag. Er waren er helaas ook, die het heilige vuur misten. Die predikant waren geworden en het zoo nu en dan betreurden, mede, omdat er blijkbaar zoo weinig perspectief in zit.
Ook onze predikanten hebben de dagelijksche bekeering van noode. Opdat zij bereid zijn, altijd te werken, bij dag en bij nacht. Paulus deed dat ook. Hun werk moet vooral bestaan in arbeid in de gemeente. Huisbezoek en nog eens huisbezoek. Voortdurend contact. Men kan er op aan, dat er geweldige krachten gaan werken onder ons volk. En te midden van den strijd hebben wij het Gereformeerde geloofsleven te versterken.

[p. 194]

Dan de ouderlingen. Op dat gebied heerscht in de steden een ernstig kwaad.
Er zijn tal van menschen, die om hun positie en opleiding geschikt zijn, om mede leiding te geven in de gemeente. Maar men vraagt ontheffing. Men vindt, dat er renteniers genoeg zijn en gepensionneerden, voor wie het ouderlingen-ambt een aardige tijdpasseering is. Men vergeet, dat in een kerkeraad ook mannen moeten zitten in de kracht van hun leven, die den nieuwen tijd verstaan en die het initiatief kunnen nemen voor nieuwe dingen.

Ook deze opmerking vraagt de aandacht:

Ons werk komt nu in het vuur.
En dan nog de jeugd.

Het is een verschrikkelijk schandaal, dat in een stad als Leeuwarden, met een groot aantal Gereformeerde onderwijzers, die hun vrije middagen hebben en hun vacanties, het zoo moeilijk is, om een knapenleider te vinden, dat de jeugdouderlingen hun schaamte moeten overwinnen en iemand, die slechts tijdelijk in de stad verblijft, moeten vragen, of hij het dan maar wil doen.

Dat zijn zoo een paar dingen, waar we in dezen tijd maar eens aan moeten denken.

De dagen van rust en overvloed zijn voorbij. Er komen tijden van offers en strijd.

En - van intensieven geestelijken arbeid.

(7 Juni 1940.)