Verzameld werk. Deel 3. De gestalte der stem. Het dier heeft een mens getekend. Ezel mijn bewoner

(1981)–Bert Schierbeek– rechtenstatus



[pagina 255 (7)]
[Ezel mijn bewoner] de zee houdt op bij het strand, zei hij nee, zegt het kind: de zee loopt door onder het land, want onder het land, de ruige pels van beweging, beweegt de zee, die ik 's nachts zie de deinende golfslag van mijn adem, zei het een netwerk, zeg ik een levend netwerk wie kijkt er door? wie zit er in? waar is de spin? de spin zwart, met zijn poten harig, woont in mijn borst zoals de zee zwemt onder het land het land en de borst bewegen zij bewegen als uitlopers grondeloze dieren met de vangarmen open ogen aan elke hand zij zijn een web en geweven hangen zij in de bewegende de stilstaande de stotterende de zee die niet ophoudt bij het strand, zegt het kind samen met de dieren bewegend en bewogen zegt het kind: land en bewegen zijn voeten onzeker en hoort het de spin: het web weeft mij van daar mijn harige poten maar ik zeg: zie mijn borst is een gewelf
[pagina 256 (8)]
geweven uit de beweging op het land en uit de zee een schalen gewelf opgesteld op de scharen mijn poten uit de diepzeekeel der beweging zing ik het zelf dat daar hangt in de golvende schoot, de spin, de zwarte met harige poten aarzelend buigen de bergen tot dalen gezichten vol maan en geleend licht want aarzelend breken de ogen de bergen tot dalen dalende wordt de berg geboren de dakvorst staat gereed hij zegt: ik heb mijn hart in de macht ik ben niet in de macht van mijn hart ik ken de knechtsgestalte vier soorten toehoorders maar het woord komt tot een element een ezel staat tussen twee hooischelven en zegt ia ia en wordt sacrament in de trillende leegte de boezem van deze zee waarboven ik sta en zing ik kom ik kom terug dus bewegen wij ons op een luchttafel
[pagina 257 (9)]
met de inschriften van een vergaan spraakvermogen rode sneeuw op zwarte beelddrager en zeggen maatvast in termen van metafysica wat wij gewoonlijk existentie noemen is een tussenbestaan en dus staan wij er tussen zijn wij beelddrager en beeld en sneeuwen naar boven rood alle betekenissen liggen strak om de woorden rafelloos snijdbaar breken wij los uit het overheidsleven en zeggen: statenloos schemerhart zeilsteen een reus vol rottende kabouters kruipt naderbij wij houden de adem in het is feest daarbinnen hierbinnen, zegt de reus wij gaan naar binnen een kabouter zegt: de borst is waar het begon mijn eerste bewustzijn, zei hij hij rent weg een tram van hout loopt rond in de rug van de reus achterop het witte spook er boven de spin van energie de rug van de reus de kabouters schreeuwen: wereldholte
[pagina 258 (10)]
wij wonen aan de wand de wereld is hol en wij bewegen ons en zien een gele hond met een rode bal in zijn bek de aarde de hond draait een blauwboersage komt tot ontwikkeling geleerden staan lachend aan de kant zij zeggen: de kaak omklemt het woord blaft de hond dan valt de aarde een rode bal een sneeuwbui rood doorklieft het heelal als het woord valt valt de aarde zo herkent de maansluiper de hemellichamen op het inwendig kompas een ingebouwd instinkt diep in zijn nieren en zegt: de verte vraagt de verste verte is de mens een trekvogel die de verste verten zichtbaar maakt want: ongezien zijn de dieren zijn zij ongezien de verste verte van de mens die ziet de trekvogel zich zelf gidstype met inwendig kompas vader, kijk, zei de jongen, een salamander! zijn vader gaf hem een oorvijg
[pagina 259 (11)]
waarom? niet omdat je een salamander zag, zei de vader maar opdat je je leven lang niet zult vergeten dat je een salamander in het vuur hebt gezien! zo blaast de aetherwind uit duizend gaten en maakt ons de luchttafel zodat wij licht dansen en lopen en zeggen: bloeiende materie vecht tegen de tegenmaterie en kent zich zelf niet wij staan ertussen want o wie gevoed wordt uit de ongeziene bergen en zoekt naar het huis die zegt: aan de zevenmuur van het licht staat de schaduwhand van de ruimte in de ruimte wankelt de mens zijn hand omklemt mathematisch het mes en deelt want: in de denneappel woont een schorpioen en o kristal hoe kan ik sterven ik kristal zo schreeuwt in mij de ruimte gesneden en textvast en weefsel
[pagina 260 (12)]
en geweefd en wever, en alleen, alleen ben ik, en hang in de samenhang blind en zie ik hef het toeval op ben lade en wissel blad en dekblad o schone wonde die de hersenschors mij gaf verstijfd mijn ik dromend in nevenverschijnselen duurde de val 15 seconden en wat zag ik de binnenkant van een voorstelling o kristal hoe kan ik sterven terwijl mijn ezel balkt binnen zijn leerproces drie mandjes in één hand boven de maaktafel en meten en ja drie een cirkel vol smart drie tranen drie keer negen in elke mand drie een nieuwe filosofie handgerold want zo zei Kant:
[pagina 261 (13)]
het zal in de toekomst nog bewezen worden dat de menselijke ziel ook in dit leven nog in een diep en vast verband leeft met alle immateriële naturen van de wereld van de geest, dat beurtelings daarop haar invloed uitoefent en daaruit indrukken ontvangt, waarvan zij zich echter in de mens nog niet bewust is, zo lang alles goed gaat. dat zei Kant, de dromer in 1766 én schreef men mij: ik ben een cirkel vol smart ik heb er veel last van dat men mij dag en nacht maakt tot middelpunt en over en tegen mij spreekt het zou aangenamer zijn als men dat niet meer deed en ieder zijn gang ging ik weet: er zijn er die beweren over een bepaalde levenswijze dat die beneden is en een andere die boven zou zijn ik zeg: ik dacht na en hoor mij zeggen dat het figuurlijk en in waarheid gesproken beter zou zijn zoals ik vond, dat men zijn of haar leven meer met een herenhuis zou kunnen vergelijken een amor intellectualis zowel boven als beneden een mooie eenheid dit bij wijze van spreken want ik zeg: ik ben een mens en ik woon in een huis
[pagina 262 (14)]
een herenhuis ik zeg geen pièce-de-théâtre om mij heen dan roep ik koest of stil of zwijg of weg want ik bewoon een herenhuis niet mij bespieden door mij heen praten of dat te laten doen wat ik doe want ik ben gevoelig en daarom zeg ik: men dient achteruit te gaan geen mededingers in mijn herenhuis ik ben wat ik ben geen kringetjesspuwers in mijn huis zodat de golven breken ik ken dat en ik sla met de vuist op tafel zoals gezegd wordt dat god dat doet als hij ziet dat wat hoog is laag behandeld wordt ik neem een voorwerp en ik gooi en sla er mee en ik weet het wie zich slaat slaat zichzelf en daarom ben ik een cirkel vol smart maar zeg ik ook: alleen aanwezig en redelijk zijnde sprekende met redelijke mensen, valt er met mij te praten maar geen misdadig televisme geen dóórpraters geen geestelijk vandalisme want ik woon in een herenhuis
[pagina 263 (15)]
en zo is het: geen charmeschool in mijn huis geen kaaslach maar wat is mijn huis? een cirkel vol smart en daarom zingen wij de huizen leeg zing ik uit de kraterpijp van mijn drift en staan de opdrachtgevers klaar om de cirkel te onderhouden met het dekblad van gestorven vogels maar ik zing een droombrug over wild gras want vogel ben ik levend een overgangsvorm die ronddrijft aan de oppervlakten in het krachtveld tussen stof en vorm aardwarm luchtgekoeld een gaatjesdrager die de woorden rondstrooit gebaren als de schets van een haai en ren als een loopvogel over de stuwmeren van mijn ervaring waarin een man zingt die zegt het is midwinter en wij blazen ijs en sneeuw ons lichaam uit de demonische zee die het eiland omspoelt
[pagina 264 (16)]
van de heiligen overhuifd door het eigen gestoelte in zwanendrift bijeen want zo komt de lente in dit huisarchief en blaast door de oorkonden van de tijd nooit zo zei de man is de wereld klaar in de geheime woede die de ezel ons spreekt uit de lengte en breedte van zijn lichaam hangend aan zijn oren en wij zeggen het allen na ia ia ia ja, zei de man, het was voor ons aanvoerders een groot genoegen en een meevaller dat wij nog juist de gelegenheid hadden om de vertrekkende gezanten een overwinningstrofee aan te bieden in de vorm van honderd afgehakte hoofden dat was het zeker, zei de man en hij lachte in de prachtweide van zijn woorden en hij zag niet de molendwang en het wasgeld en de tolgelden in het windhuis van zijn stem en daarom zing ik zijn huis leeg van woorden droomdrager haas en jager ben ik wild gras en zeg niets en: kom in mijn kooi dan ben ik je vogel of:
[pagina 265 (17)]
zeven rechters eten de lever van een gehangene o: o zie de gelaten blikken in de ogen van hen die de vreemdeling moeten ontvangen schaalfragmenten van een vergeten heelal zee van bergen ik droomde van drie pillen die wij moesten nemen de eerste een verdoving de tweede een droom de derde een schaalverkleining van de mens tot zijn verdwijning op aarde zee van bergen het binnenmeer ons hart zijn wij rivier en stroomversnelling regelend de loop van het leven van hen die onze mond bewonen ver in de branding spreken zij over onze lippen en werken op de resten het patroon dat wij vormden en nalieten o de gelaten blik in het oog van de vreemdeling na drie pillen zo klein als het heelal groot is en hij herkent zichzelf en de duizenden cirkels die hem omgeven uit de voortijd gevormd zijn wij uit wandelende bergen en hadden onze eigen schaduw en wierpen die
[pagina 266 (18)]
vooruit en weten één groot continent vormden alle landen der aarde en de innerlijke legkaart ons hart geen spookaap zo klein of hij woont in onze lendenen de werkers op de hellingen der bergen de eigen schaduw van de eigen droom onder een strooien hoed en wanneer zullen wij ons wassen wij astronauten en geologen met de mythe van vergane goden o de metafoor van een draaiende vol mensen en graven een donderwolk in het hoofd en een reis naar de maan drie pillen in één en ik wandel met een hand vol sterren door de ruimte en zie ik ben de raaklijn van de cirkels die mij dragen en dus zei zij: er wordt suggestief op de muur geklopt op no. 17a dat hindert mij ik zeg: alleen aanwezig zijnde op redelijke wijze met mij praten zo niet dan zeg ik: mijn broer heet Jan
[pagina 267 (19)]
vroeger zei ik: mijn broer heet Jan en het was over of ik zeg: dames en heren, ik roep u tot de orde of zoals de generaal zegt: ingerukt mars, rechtsomkeert, in looppas naar huis, laat mevrouw met rust of ik zeg en ik roep: ik heb pensioen en men hoeft mij niet voortdurend te laten doen wat ik zelf doe ik zag ook wel Artis en daarin de sarusvogel wie, vraag ik, is daarnaar genoemd, die mij sart. en wie zegt mij voor wat ik schrijven zal waar blijft de spontaneïteit? want wie weegt de lichtstraal die ik zie wie de ruimtelijn die ik voel zoals de pastoor zei: ik leef met één oog op het brevier en met één oor op mijn automatische hengel verwilderd ja zeker! maar als wij aannemen dat kevers zéér massief zijn, dan kan geen van de beestjes de groep verlaten en ontsnappen aan de zwaartekrachtwerking van de groep nietwaar? maar gesteld wij lieten hen zwerven in een geheel oneindige ruimte en onbegrensd en zonder de zware massa's die hen hinderen zouden zij blijven leven
[pagina 268 (20)]
zouden zij gelukkig zijn of zouden zij ontdekken het uitstervend heelal? dat tikt op de muur dat tikt uit no. 17a en wij gaan verder: wij zeggen nu: alleen zijnde en zichzelf en zonder potkijkers zeggen wij: wij zwerven helemaal alleen in de ruimte, onze ogen vol maan en aarde vergeten wat zouden wij zouden wij sterven of ons gewicht verliezen en alleen zijn als nu en ik vraag: antwoordt nu no. 17a? en zo niet dan weg want mijn broer heet Jan en als we nu... met het oog op het brevier en mijn broer die Jan heet en ik... en ik de kever was en het licht wogen en te licht waren? en dan luid ik de duivenklok ik weet 17a antwoordt niet want wij leven de evidenties en de vraag is: de juiste verhouding te vinden tussen onthullen en verbergen en ik weet mij een blinde blind in de oneindige ruimte zie ik in het heetst van het gevecht de ontelbare legerscharen de hellingen afdalen op
[pagina 269 (21)]
witte paarden voorafgegaan door witte banieren geheven in de molens van de wind en bewogen en zij schreeuwen: wij zijn de droefgeestige molenaars wie zien de wieken malen maar zoals wij vroeger de zeilen zagen bol van de wind die voer over de geweldige zeeën zo zien wij de wieken niet wij vergeten nooit het schip ‘de vijf wonden’ dat op de rotsen te pletter sloeg in de nacht dat wij de witte paarden zagen die joegen over de golven gedragen door witte banieren want wij dachten de dood zwart maar zoals wij hem zagen komen was hij de witte verschrikking een maansikkel gevallen op aarde verblindend ons oog gewend aan de nacht want wij voeren ziende door de oneindige ruimte door geen dagen beperkt want de zon was verschaald door haar eigen kracht zo bereikten enigen van ons het duistere strand en al wat wij nu doen is vergaren het dode hout van de vijf wonden zilt van de zee en keihard en nu ben ik alleen over ik leef nog voort in het donker ik heb de kisten voor allen gemaakt die nu rechtop staan in het hout van de vijf wonden
[pagina 270 (22)]
en zie voor mij de mijne de laatste mijn rustplaats veiliger dan ik ooit waande te zijn destijds te midden van de piranja's en soms kniel ik en zeg vreemde woorden die ik niet ken die ik nooit eerder hoorde en mij niemand leerde maar die vallen uit de verborgen ruimten van mijn hoofd en ik hoor: triltafel moederrol en textwals en ik denk aan het hout waarin de golven spreken het hout dat hen brak en het hout dat zij braken en ik weet o de blindpers op mijn ogen en zie wit wit is de nacht waarin wij leefden wit het schip dat ons bracht en brak uit vijf wonden bloed ik wit zo sprak de man uit het schip de molenaar die ik ben binnen de tastcirkel van het variabele woord en ik reis verwilderd van de ene plaats naar de andere en neem de vijf wonden mee om het toeval op te heffen want schoon weet ik was Ananda in het bos Gosinga waar het gezicht van de maan zich openbaarde
[pagina 271 (23)]
en keerde van de duistere kant die wij nooit zagen naar het licht en daartussen wij de ondergrond zichzelf en het bevel geef woord aan de ongekende wereld zo sta ik alleen tussen de bergen een vaststaand panorama en zie millioenen jaren en vraag en lees: uit reeksen blinde en zeer kleine cellen die zich tot draden verenigden, een soort splijtzwammen, ontstond het leven en zo is het mogelijk dat de ene man zegt tot de ander bij de verkoop van een stuk land: u is het mes ik ben het vlees de eerste is arm de tweede is rijk en ik zie de bergen, de pieken boven de boomgrens en het oog valt en ik zie beneden tegen de helling de boer die zaait zijn koren tegen een hoek van 45^o hij heeft zijn ezel, zijn vrouw, zijn kind hij zaait en de helling wordt geel in de zomer en tegen de helling oogst hij wat hij zaaide en hij zegt 45^o en uit de reeksen cellen, blind en zeer klein en
[pagina 272 (24)]
verborgen, die ik plantte groeide de helling geel tegen het grijs boven de boomgrens en hij slacht een geit en zegt sprenkelend het bloed van de geit in de voren uit reeksen cellen en blind en zeer klein ik heb ik gezaaid in de bruine helling tegen de grijze en ik kende de reeksen niet maar het resultaat is geel en ik offer het bloed van een geit en wij eten het vlees en wij weten niet maar ezel, vrouw en kind en ik eten want ik ben het vlees en het mes en mijn land is de moeder die mij baarde en voedde en haar schoot is mijn land waar ik binnen ga al zaaiende en mijn vrouw ontvangt en ik weet niet dan dat het kind is uit het land dat ik bebouwde en naar men zegt uit reeksen kleine cellen en het werk van mij, mijn vrouw en de ezel en 's winters komen de wolven en loop ik rond in de cirkel de tastcirkel van mijn adem en maak de grootste stap die ik kan over de moedervoor nog is de aarde heet van de zomer nog gloeit rood zand in mijn huid ik ben droog en hard als wit sneeuw en zie op de bergen kaal als een kudde buffels een huis van koud steen de markiezin en haar minnaar nee zeggen zij, wij hebben het niet verdiend het kwam ongevraagd als winst
[pagina 273 (25)]
we lopen rond blind de handen voor onze ogen om het vuur niet te kennen dat onze leden verschroeit en daarom kochten wij de kaalste bergen onder de heetste zon om daarop niet te verdienen op de steilste helling bouwen we ons huis zonder schaduw en als de bloem verschroeit dan was zij niet sterk genoeg rood in wit vuur is zij nu en wij zien de boeren werken wij plaatsen het moedervat in de wijn die wij oogsten een echo is ons leven iedere oogopslag kaatst terug van de bergen en zegt hetzelfde de herhaling die het lichaam vraagt droog water voor de bloem rood en wij horen de kippen kakelen die van ons en die wonen aan de bergen in de dorpen en horen het kan niet wij zeggen het kan niet onze ogen zeggen het kan niet maar de oren horen en zeggen het na zeggen als ezels ja horen zichzelf in de verschuiving van heet stro leggen lava in onze woorden gestold geweld
[pagina 274 (26)]
van de aarde distels rechtop zonder water zand is hun voeding korrelig zand is de lucht een gesmolten zon de maan een gebaar boven koel water de wind boort gaten in ons hoofd bevriest onze blik en wij houden elkaar de spiegel voor en zeggen wie haar laat vallen is verloren zeggen de boeren waar de distel sterft ontstaat een bron zo vermoordde ik haar dus zei de man ik was in engeland en ik sprak geen engels er stak een hard mes op in mijn kop en ik dacht aan mijn vrouw die woont ver over zee en is zwanger en het mes stak heviger en hoger in mijn kop op en pijnlijker zoals een riet de lucht klieft met een fel smal blad en zij lag onder me en ik sprak geen engels ik hoorde alleen het gefluit van mijn adem de hare hoorde ik niet maar zij ademde wel zij bewoog en het mes ging hoger en dieper een mes van onderen en een mes van boven en ik wist niet en ik sprak geen engels een zwart gordijn met sterren dacht ik verdeelt mijn kop ik zie één over zee en één hier en deze hier beweegt
[pagina 275 (27)]
en haar lichaam kreunt zonder een woord ik spreek geen engels haar stem hoorde ik dus niet het was roepen en schreeuwen en de aanduiding van haar ogen twee sterren een teken ik verstond haar niet ik lag alleen op haar lichaam en de kramp daarin die om het mes vroeg één mes onder en één mes boven beide messen heb ik gebruikt, zegt mijn tolk want ik spreek geen engels en hij zegt niet dat ik gelezen heb wat ik niet verstond en dat ik de vraag beantwoord heb en nu sta ik hier en is mijn vrouw zwanger en wat zij zal zeggen daarop kan ik niet antwoorden en ik spreek toch haar taal haar vragen kon ik nooit beantwoorden en ik sprak toch haar taal hier heb ik een tolk die ik niet nodig heb en daar had ik er geen omdat wij dezelfde taal spraken en ik zeg ik begrijp niet dat dat zo was en dat was misschien de pijn in mijn hoofd het gordijn dat mij verduisterde de hand die het deed want de hand wist maar ik niet zij was de tolk van mijn hand en ze zei niets toen het kwam van onderen niet en van boven niet
[pagina 276 (28)]
ik las haar en heb haar vragen vertaald dwz de hand deed ik sprak geen engels ik zag een gordijn met sterren zoals altijd ik ben stuurman en gewend in de nacht de hemel te lezen mijn tolk zegt niet dat ik de hemel las maar ik weet zo zeggen de boeren waar de distel sterft daar ontstaat een bron en zo heb ik haar gedood en kan ik geen vraag meer beantwoorden want ik spreek geen engels mijn tolk praat en vertaalt niet wat hij zegt zo min als ik ik zie de bron zo zitten er dan te praten een blinde en een politieman hand in hand de politieman kijkt in de zwarte spiegels van de blinde zegt ja en nee de politieman verzwijgt wat hij zag zij zeggen het niet zij zeggen ja en nee en onder de woorden bewegen de galgen wij zijn opgehangen, zeggen zij wat we nu ook nog doen, zegt de blinde ik meen zij die zien wij hangen, knikt de politieman ik ben van de veiligheidsdienst wij hangen, zegt de blinde
[pagina 277 (29)]
maar wie, vraag ik me af, hebben ons gehangen zegt de blinde, ik heb ze niet gezien zegt de politieman, ik was er niet bij en zij praten verder over diefstal dwz de blinde de politieman zegt niets ogen steelt men niet, zegt de blinde die worden weggenomen, zegt de politieman: wij maken verschil tussen wegnemen, ziekte of diefstal wij zien motieven bijv. een man neemt iets weg bijv. de ogen van een ander, zegt de blinde dan hebben wij de psychiaters die laten jullie praten zij verklaren alles behalve het gemis ik weet waarom ik blind ben hoe dan? ik had een droom waarin ik mijzelf terug zag, in het donker, zoals ik me nu zelf vaak zie in het donker, bewegend en zoekend de warme wanden, de holle spiegel waarin ik blind mijzelf was een bal was mijn huis en zij omgaf mij maakte mij vorm, maar dat wist ik niet want ik zag mijn vorm niet blind ben je bij je moeder, zegt de politieman en als ze je 't licht doet zien, ligt het leven op de loer
[pagina 278 (30)]
dwz je ziet alles, maar verkeerd het licht valt verkeerd je moet er aan wennen, zegt de politieman zonder ogen ben ik niets, vervolgt hij hij zegt het drie keer de zwarte spiegels kijken hem aan het is waar dat de handen bouwen wat de ogen zien, zegt de blinde ik doe niets meer ik probeer niet alles te zien, zegt de politieman dan heb je geen leven, zegt de blinde ik ben hardhorend, antwoordt de politieman en staat op nee, horen doe ik goed de politieman drukt beide handen van de blinde dag, zegt de blinde, blij dat je er was in het donker verveel je je soms, maar wie heeft ons gehangen? dan is het stil pestilenties zijn de voleinding van deze oude wereld zo ook de leerziekte en het mysterie van de bruine melkflessen zeker de crisis is er juist omdat zich nieuwe mogelijkheden voordoen daarom vertrekken we naar de maan nee we overdekken de hele wereld met een antistralingsnet dat deden we ook met de electriciteit ik vertrek naar de maan
[pagina 279 (31)]
o de zanger die de zeevlam ziet en omvat de beschonkene zij omkleedt ons en legt nacht in onze ogen de zeevlam die de dieren onzichtbaar maakt en onthult de toppen der bomen en de vogels de bergen en vuurtorens die boven haar uitkomen zeevlam zilveren leeuwin met zachte klauwen omvat de beschonkene hij zingt hij zingt de waarheid de verre van achter zijn ogen en weet de richting is zuiver geen splijtkever te zien wel de zekerheid van het moederhoofd het steekt op de zilveren knop de wandelstok voor jong zaad geen been te zien en toch de zekerheid
[pagina 280 (32)]
het gaat lopen maar de weg kent het niet o zeevlam de muis is niet te zien maar knaagt aan de gang de duistere gang van gaan in het dubbel perspectief dat de beschonkene ziet de zeevlam omvat ons met je zilveren vleugels radar-gevederte want o zeevlam vreet wat zij omvat en zegt niets en ik en wij ik zing: o ik weet waterbestendig mij en woon in een ketel van riet verborgen in een appel mijn ziel overzie ik het aanspoelen der dieren de overtolligen die de zee prijsgeeft vijfpuntige ster het hart
[pagina 281 (33)]
mijn appel lig ik temidden van hen op de vloedlijn en maak mijn adem die het beeld uitspreekt tot getal en vraag waar precies woont het beest in zijn graf mijn appel ik weet ik ben een traan van de zon en maak vuur voor een gezicht dat komt weef wapenen van berg tot berg en zit met een kop vol gevechten in mijn appel mijn riet kan een paardehoef waarborg zijn tegen het vergif een wild waterwerk een zuipschuit van binnen naar buiten de engel met het verkeerde gezicht een lichaam van dauw badend in de wind
[pagina 282 (34)]
en woest rolt de appel voort over de verten de kim een mes in het vijfvoudig hart diep daaronder leeft het land voort aan de voeten van de zee ongekend als mijn appel in mijn ketel van riet en ik een lach van duizend jaar die ik hoor omdat al duizenden jaren de mens lacht en het brons van verdriet dat ik zie omdat al duizend jaar de mens weent om het spoor dat ik zie o als de aarde van brons was en een zwaluw kwam om de duizend jaar met haar vleugels haar beroeren en de aarde dan uitgewist was dan zou de eeuwigheid beginnen zoals gezegd is ik ken een vrouw die lijkt op jou
[pagina 283 (35)]
met haar gaat het goed dus gaat het goed met jou dat is de plaats van totale kennis wij gaan uit van het verhaal waarin de man sterft het was een droom en twintig jaar later sterven wij op dezelfde wijze als de man in het verhaal dat is het gezicht dat wij kennen en komt binnen het duistere plan dat ons uitwijst en zegt het deel is gelijk aan het geheel en in de nacht schreeuwt er een mens alleen onder de bomen een man op het paard van zijn zee en weent en droogt zijn tranen en zegt kalm en bewust: ontvoogding ontaarding vervreemding geen groter dief ik dan de dief ik van mij mijn nacht en legt mij op mijn steen mijn aarde mijn kop
[pagina 284 (36)]
een woeste droom schiet er uit en zegt opnieuw geboren! dwz: nu is de plaats en de tijd bier een andere meetkunde een hogere lengte een diepere breedte en de zucht van de man op zijn steen het kan dus zijn dat de geboorte van de mens een schok was een val en dat met de man de vrouw viel en wakker werd en zij zagen het gezicht hun gelaat van voor de geboorte dat kan zijn en ook dat ontwaken is verandering in bloeddruk zenuwen gevoelens gehoor en zeker van oogopslag die het oog blind slaat dat ziet en dat zien ziende blind is en een stok van geest achter de deur staat
[pagina 285 (37)]
met het woord in hout en dat het rond is als een zeer oude steen woelend gedaald in de eindmorene van een dode rivier dat kan zijn maar ook en hetzelfde is: dat de vogel zingt de tak breekt de vogel valt en de boom ontwaakt ik zeg als de ochtend valt op het eerste gezicht van de zee ziet het strand groen en zingen wit de dode bomen want het kind is een maan een sikkel in morgen en nacht en verdeelt de stam tot kruin van verwarring maar het kind spreekt en praat verder want de schok van de wind in een boom de vaart van een rivier in de zee geeft vogels en vissen
[pagina 286 (38)]
de vorm en de aarde het gezicht en ligt de man op zijn steen valt de steen vliegt de man en men zegt nooit drogen de tranen van de mens maar een hond weent niet en zo staat in de stier van de middag brandend de man bloedrood vrucht van de maan roept hij de zon doorsnijdt zijn eigen schaduw en ziet niet bloedrood de vrouw van beweging die komt met de traanbuis van eeuwen verweerd glas in haar hand broos rust het zand van de middag zij loopt door zwarte tunnels licht en nadert de man die staat voor de stier van de middag en naderend geeft zij antwoord aan de dood de schaduwslag eivol geschreeuw in het uur van de waarheid als man en stier samenvallen in de éne seconde van het eendere bloed
[pagina 287 (39)]
en zij zien naderen bloedrood de vrouw met de traanbuis zij knielt en vangt de tranen van de man de menners zijn ogen de dief zijn lichaam en herkent de éne seconde en beantwoordt het eendere bloed snijdt van de stier het oor en dekt zijn ogen toe zoals hij haar bloedrood in de middag legde de traanbuis gereed in de stier van de middag en het uur waar werd van menner en dief en de vorstin die weende zo draagt zij nu beantwoordt de traanbuis door het zand van de middag nooit drogen de tranen en een dier weent niet zegt zij en als de mens verandert verandert hij chemisch draagt de een de ander door de schaduw verweerd glas
[pagina 288 (40)]
de mens weent het dier niet ligt bloedrood naast de man van zijn middag en spreekt nu de middag? wij horen woorden uit een geheimzinnig huis in het geweld der bergen waar water en wereld gemaakt wordt horen wij de groene krijgers zij zeggen: wij regelen het ras wij richten de zaadbank op bloedrood in de middag de wacht staat op wacht en kent ons niet de witte handen geschoeid zijn wij haar melkweg zij kent ons niet de redelijken die staan in het sacrament van het goede en het kwade tussen hemel en aarde zonder bedoeling gingen de daden over de aarde van de anthropus robustus omringd en geheiligd in holen de holbewoner nevelmensen zijn wij, wij redelijken en straks maken we een nieuwe een met een eierhoofd en heel kleine handen groot genoeg om te telefoneren
[pagina 289 (41)]
wij zien zijn hoofd vol planetair overleg en zeggen stil en koel als hoge bergen: wij regelen het ras wij hebben een zaadbank een bloedbank wit in ons hoofd ons hol en klinken en maken en kennen de faktor de resus bloedrood onze handen zijn zo klein dat zij niet kunnen vallen niemand zou onze handen horen vallen zo klein zijn onze handen dat is over 100.000 jaar maar ons hoofd is een berg vol geweld gestileerd naar het ei en net zo ingewikkeld de ongeziene draden die er lopen zien wij de relaties en het schaduwpatroon van ons krachtveld onzichtbaar bloedrood en resus zijn wij geheel resonabel en de klank is het hol dat wij bewonen en de stap van de mens maakt ons hol is ons hoofd en wij regelen het ras electronisch er zijn geen nieten meer bestuurd tolt het zaad langs de bloedbank
[pagina 290 (42)]
wij zijn de middag en maken de avond zeker, zij zijn gestorven want de apen konden niet spreken en wij gooiden de eerste steen weg waarom een offer en liepen in de koenoekoe en herhaalden de zuiderapen konden niet spreken zij hadden niet de gevraagde vorm van spanning zij kenden het woord niet al liepen zij rechtop want rechtop stierven zij hun gelaten gekeerd naar vis en maan zeker de eerste steen gooien wij weg en zeggen offer en zien weer een eerste steen maar de zuiderapen spreken niet meer en spraken niet zoals wij nu horen eerst was de aarde plat toen werd hij rond nu is hij peervormig maar wij weten dat zij meer en meer zal gaan lijken op het hart van een mens het bloedende hart opgehangen in het heelal zuigend aan de melkweg en zeggen wij dan: wij hebben de ruimte veroverd wij zullen de ruimte veroveren
[pagina 291 (43)]
geen vlo meer te zien, zei de vrouw dat is gek er is geen vlo meer te zien de mens is totaal rein geworden in de ruimtespiegels die hij heeft opgesteld en hij regelt het weer over heel de wereld en weet: als de maan leeg is worden de vissen kleiner en alle vissen want de dood is een idee en als het idee sterft sterft de dood dat wordt gezegd de uiterste waarheid en geen vlo meer te zien o groenland, de spreekmachines staan al weer opgesteld zij zeggen: het is toch gek dat wij nooit meer vlooien hebben en ook: de eersten gooien wij weg wij weten de zieke zee ligt te wachten en Okina en Uba in hun modelhuwelijk zeggen onze grootste wens is zeggen zij de mensen te helpen daarvoor gebruiken wij de waaier het symbool van het uitdijend fortuin de waaier kenden de zuiderapen niet die gooiden de eerste steen weg en hadden het woord niet
[pagina 292 (44)]
o spraakverloren gaat de man zijn ogen vol stenen ter bedevaart en hoort tassawwuf ons laagste niveau en ziet de schildpad trekt zijn spoor een wedren naar zee de parelmoeder de man is op weg ik zoek de vriend die mij bewoont zegt hij en ziet de zwarte plaatsen spraakverloren zij hebben dit niet gezien de voorwereldlijken terwijl men zijn handen bindt en hij hoort roepen extase geleerde hand schrijft mijn naam in de aarde vrouwen bedansen naakt de letters o geen tastbaar fruit roept voorstellingen op in het oog van de ingewijde
[pagina 293 (45)]
spraakverloren hangt hij in extase alleen en hoort roepen de waarheid heeft een huis de bijl is geheven zij zeggen waarheid, wij maken de lach en als ik val spraakverloren zeggen zij er is de ruimte om op bepaalde wijze de kamer te doorkruisen op één plek naakt in mijn oog staan zij spraakverloren en wuiven mij na met mijn eigen handen en schrijven mijn naam met mijn eigen bloed zien de zwarte plaatsen vluchten en roepen wij zijn op zoek op zoek naar een vriend en horen zie zijn laatste niveau tassawwuf ben ik de gek van de voet die mij gaat
[pagina 294 (46)]
of maak ik een muur zolang zwart tot er een wit schaap overblijft luister er was een man die ging op een morgen het bos in in het bos ontmoette hij een wolf die hem aanviel in het gevecht sloeg de man de wolf een klauw af de wolf vluchtte weg op drie poten de man ging naar huis waar hij zijn vrouw vond zij zat bij de kachel haar arm in verband, zij huilde en zei dat zij met houthakken haar hand had afgeslagen de man vertelde haar van de wolf in het bos hij haalde de klauw van de wolf te voorschijn en wat hij zag was de hand van zijn vrouw en de man vroeg zich af ben ik de gek van de wolf die ik zag of maakte mijn vrouw de muur zolang zwart tot haar de hand afviel mijn oom echter zegt: wat inwoont werkt mee en als het huis klaar is begint de dood en ook zei hij in mijn droom zag ik mij staan op een zon van brandend gas de planeten vlogen fluitend voorbij zij waren met dunne draden aan de zon verbonden en draaiden zelf rond en zo zag Niels Bohr in zijn droom het atoom
[pagina 295 (47)]
dat zei mijn oom een kogelschrijver en met de kogel tekende hij een rode haan en zei: zie zie de kreupelen komen al voorbij en dit zei hij en nam de kogel dit is een mistpiloot en hier een gebedsgenezer samen in een park zij zeggen: wat de mens maakt kan hij ook zijn daarom is het paard menselijk zij zeggen ook en het is waar: hier fixeert een man één van 5 kaarten op iedere kaart een andere voorstelling: een cirkel, een kruis, een vierkant, een ster en drie evenwijdige lijnen tweeduizend kilometer verder zit een man onder water in een onderzeeër en probeert te raden welke kaart de man fixeert en tekent het op later ontmoeten zij elkaar, jansen en pietersen en jansen ziet dat pietersen zeven op de tien keer raak heeft geraden nu vraag ik: is de mens wat hij raden kan? of raadt de mens wat hij is? o één glanzend paard is een optocht van duizend kreupelen zei mijn oom melancholiek
[pagina 296 (48)]
en zo blaast ieder zijn eigen huis de deur is de wond van zijn kruin de vensters de schreeuw van zijn adem geef hem een klap, riep de dokter en het kind blies een kreet de kreet was het fundament van zijn huis met vensters en deuren zijn wonden wie hoort, hoort hen spreken onafhankelijk met elkaar tot de adem breekt opnieuw en opkomt het instrument neemt en meet tot handen en lippen onbeschermd ben ik en vervreemd zeggen diepzinnig de lippen over hun adem die gaat los van het lichaam der mensen een vorm een aap van muziek de aap schroeft zijn oren af en legt ze te luisteren en ja en ja schreeuwt de zeester in zesvoud om mijn centrum te bepalen, roept oom de klimmende aap weegt zijn weg in de takken hij kent de boom niet waarin hij woont hij kent de boom aan zijn vruchten als een prins spreekt hij met zijn bewoners de oude bewoners herkennen hun holen oren vol dwarspraat
[pagina 297 (49)]
zij strelen hamer en aambeeld slaan met hamers en bijlen een nieuw geluid, roepen zij de aap vlucht uit zijn boom een wereld gestorven en herboren, zuchten de oude bewoners en strelen hun onvindbare oren zij geloven hun oren niet meer en op zoek ziet de aap de groene krijgers zij naderen de boom waarin hij woonde zij vellen zijn boom in de verdorde bloesems richten zij een nieuwe adem op de adem bevrucht hart en mond hart en mond beginnen te zingen uit dode vruchtbeginsels twee nieuwe oren en roepen: wie wil komt binnen breekt zijn adem staat daaruit op meet instrument tot lippen en handen en blaast zijn huis de aap keert terug tot zijn woning daar ziet hij zijn nieuwe oren hij neemt ze tot zich staat voor de spiegel en zegt: zie, een ieder blaast zijn eigen huis zijn stilte uit wonden twee oren
[pagina 298 (50)]
wat inwoont werkt mee, roept mijn oom hoor! o laurens, kind en ik, zolang wakker gebleven zolang uitgekeken en gewacht en je kwam je zei niets je was laurens, kind en ik en wij wakker gebleven je zei toch: zoveel millioenen gedood geen hulp van de hemel geregistreerd en dood kleren verzameld en hun gebit zolang gewacht laurens je zei geen woord en toch zei je voor ze je hingen: waar ik heenga daar komen jullie ook gauw o laurens, kind en ik, zolang gewacht en wakker gebleven je vlegel sloeg over de vloer de dorstvloer van ons allen kind en ik lang gewacht en wakker gebleven dorst nu ben je bij de anderen laurens ze zullen je niet meer kennen er is geen verschil meer ze hebben er lang over gepraat of je ook zou komen ze hebben lang gewacht en zijn wakker gebleven nu je er bent zeg je niets
[pagina 299 (51)]
je was laurens, kind en ik en lang wakker gebleven lang gewacht nu in slaap gevallen kind en ik en laurens offer en slachtoffer we zeggen niets we zijn wakker gebleven we hebben lang gewacht we sloegen de vormmantels om en hoorden de kikkers kwaken zij riepen: geef ons een herberg de herberg is beter dan de weg het binnen brood gistte in onze mond kind en ik geen springrekel bewoog om ons schroot rechtop geladen en plantaardig wij wonen binnensmonds zeggen geen woord en wachten kind en ik wankelmotorisch in ons hoogheids gebied de mantel groeit tot onbedekte ruimte laurens woont in, zei het kind hij wacht in ons en ik knikte kind en ik en wachten één randstoring nog: de ochtend
[pagina 300 (52)]
je vorm naderde je was in ons kind en ik wat inwoont werkt mee in dit huis is niet te leven als ik de trap op loop alleen is altijd een ander eerder boven ik moet mijn voet dwars zetten op het licht als ik de trap op loop en toch is de ander eerder boven en worden de o's veranderd in a's komt de dubbelganger en zegt: in een ruimte van 100 leven er 100 en één die ene heeft niet zijn eigen leven je kunt het zo gek niet bedenken of er komt een gevangene bij te pas hoor! de hosenvogel uit grossenbroden praat mee en zegt: ik weet precies waar het van komt... maar het gaat er ook van over de roos van mijn moeder is groter is groter dan de roos die je ziet ik zag het toen zij lag te slapen o kom en vooruit dan en pluk dan de roos die je ziet en je strijkt neer een wesp
[pagina 301 (53)]
met het verstand van de wesp neem je je eet van de taart en je vraagt, de mond nog vol hoeveel kost een pond geroosterde kastanjes ik antwoord niet want wat het ook is het is altijd iets anders maar ik weet mijn roos wordt zo groot als de roos van mijn moeder maar: de man zegt nadat hij opstaat uit het weiland zijn huid beziet zijn woorden telt: mijn huis krimpt elke dag dwz mijn huis wil met mij niets meer te maken hebben en dat ben ik en ik woon in en werk mee met minder- en meer-werk en ik reken en kom niet uit maar zeker is dat de roos zal groeien en ook; dat het aan geen twijfel onderhevig is, dat een grote menigte verschillende uitstralingen, die men zo men wil, stofdelen, ionen, of golfbewegingen kan noemen, van onder de aardoppervlakte doordringen naar boven en daar een zekere invloed uitoefenen, op de verdeling van het leven in dat gebied, een verdeling afhankelijk van het stralingspatroon...
[pagina 302 (54)]
alleen wij kennen niet het patroon en niet de aard der stralen wij noemen ze evenwel: aardstralen zo slaat de wajong mijn hand toe de machtige en weet: de machtige is niet meer het dorp is zwak geworden men rekent en telt zijn kracht men ziet niet meer wie roept daar? een man met een loden rammelaar hij loopt rond en verkondigt de stilte over de melkweg zegt hij tussen nevels vol sterren praten er twee met elkaar navelstreng het woord in staalblauwe ruimte in de ruimte mijn hand mijn wajong twee houten oren gespitst en luistert en hoort: saffraangeel lag ik op het witte bed rookte een pijp en zag in de rook opstaan een zwarte roos in het hart van de roos een meisje rose en naderde mij een zacht mes vol ontleding en opende mij
[pagina 303 (55)]
een wit lam in haar handen ik schreeuwde wij hoorden de ruimten spreken de staalblauwe en kleurde mijn buik vol bruidsuikers rood in het woord verbleekten wij blauw tot hooggesproken ruimtevaart ons onthulde de daad ons ontvoer want weet: de machtige is niet meer het dorp is zwak geworden Tamba en Keba zijn op jacht zij kennen zichzelf niet meer zij praten samen in de ruimte en verstaan hun woorden in duisternis ik zal je bidden je doodbidden zal ik de kruiken staan opgesteld in de vlakten de bomen hangen vol bedden de mens ontvlucht de aarde zo zei de man: zo heb ik mijn erf verlaten en een kuil gegraven in het erf van een ander een geul om de kuil waarin ik leef met verlof in de geul mijn tandenborstel mijn beker, mijn handdoek, mijn tandpasta en mijn zeep en zo ben ik mijzelf en keer niet terug naar de plaats des onheils, de ruimte die mij baarde, mij opslokt en zal dempen de put die mij redt en ik zelf maakte
[pagina 304 (56)]
men kwam men haalde de man uit zijn put de man was niet meer de bewoners van ons hart ons hart is open en zegt kom tot ons zeggen zij het land wordt verlaten de ouden sterven af het land ligt alleen rose het huis met de blauwe vaan het vrolijk gedierte dat jammert nu en de boom die zingt in de vogel de enige en eenzaam de stoep waarop wij zaten de geur van verbrande veren zwarte vogels naakt op de nok van het dak schildpad van tijd in verbrijzelde steen waarmee wij bouwden ja: op het huilen van de uil, zei mijn vader trekt de geest zich terug legt zich terusten en geniet want twee helften van de mens worden verzoend de zon in de maan de maan in de zon en zo ontvluchten wij het wiel dat ons draait
[pagina 305 (57)]
nietwaar door dit werk kruipt het dier dat zonder ogen de wereld rondziet het beweegt zich traag heen en weer op zij en op zij en omhoog tot het staat naast het eigen spoor en ziet het patroon dat het trok in ongekende ruimten en zichzelf werd en ziet het land wordt verlaten waar wij woonden raven plunderen de put de ouderen zij gaan en zoeken een plaats om te sterven dichtbij in het verlaten huis binnen de uitgedroogde vloer van hun gebaren zij horen de raven krijsen de schoonmakers als gieren en het dier kruipt verder op zijn schild een toren hoog en trots en maakt het wiel dat het kent en telt de spaken iedre spaak een houvast voor een ander en schudt zijn hoofd de hoepel of de spaken de danser of de dans het wordt inéén voltrokken
[pagina 306 (58)]
het dier construeert zijn eigen cirkels en ontmoet zichzelf o de bewoners van ons hart zij reizen eenvormig door de systemen nauwelijks zichzelf en onbekommerd komt het verdriet waartegen zij bouwden zie de zeeëgels der bergen groeien uit tot zingende minaretten aan de Neretva hoog en wit roepen zij de stem geheven aan de wanden van bergen en water trek uw schoenen uit ontbloot uw voeten hoort wat de stroom schrijft aan letters letter voor letter het gruis voor hun woorden zie Husein, hij schrijft één brief aan zijn moeder één brief aan de meisjes in Tuzzla hij schrijft letter voor letter en vormt de zingende vogels in de zwarte holen aan de bergen van Tuzzla elke letter een druif, zegt hij en eerst ik eten en dan de anderen zijn vingers omschrijven de torens geluid die de kamers zijn hart bewonen een man met drie harten ben ik, zegt hij en drie maal drie is negen wit aan de Neretva hangt zijn stem
[pagina 307 (59)]
de stem van zeven volken een uitgedroogde zee vol wolven en ieder daarin met ieder verbonden en alleen, zegt hij gescheiden door de ruimten die hun lichamen hun meten de zee is zover als je hem ziet de tijd duurt zolang als je haar hoort en soms verheft zich de stem: schoenen uit ontbloot uw voeten dan dragen de ezels de manden aan zwarte raven van jaren de vrouwen zij staren naar de zee die zij voor het eerst zien een verblindende vorm van vrijheid vertrouwd lijkt het beeld der verminkten die op de rotsen liggen te verbranden nu de afstand is afgelegd leggen zij hun kunstbenen af te drogen in de zon de rest wordt bruin uw schoenen uit roept Allah ontbloot uw voeten zo verlaat uit vijf tenen de stem uw lichaam een vlakke vloer voor uw voet loop echt en leg uw kunstbeen af het is betaald o de stem van zeven volken ontbloot zijn voet glimlachende wolven huilen in zijn bergen en roepen het tegendeel op:
[pagina 308 (60)]
het is betaald ontbloot uw voeten van vijand wordt men gast leg uw benen te drogen uw armen ontbloot uw lichaam herstel het evenwicht hier zijn de druiven zij zijn geteld de witte de rode een mens heeft drie harten twee om te verliezen die zijn gelukkig het derde blijft tot het einde en klopt de weg vol tot begaanbare vorm en wordt afgelegd zo voeden elkaar de mussen de ouden stoppen de jongen de mond vol en roepen: kauwen! leg je armen af je benen je hoofd en kauw! en zo komen zij voorbij wilt u tomaten niet duur
[pagina 309 (61)]
u heeft tomaten niet duur wij geen geld niet duur ik alleen vrouw, paard en voet niet duur o de bewoners van ons hart wij voeden elkaar niet duur en hebben de mond vol en zeggen vrouw paard voet zijn alleen en niet duur Husein schrijft machinaal op één voorwaarde elke letter één druif elke druif een vorm van hart een voorwaarde maar wat doet Carlatz de dokter? wat doet Carlatz de dokter met zijn mooie vrouw? zijn vrouw Hjuna vijf weken getrouwd bindt hij haar vast op haar bed
[pagina 310 (62)]
neemt een mes en snijdt haar een borst af waarom snijdt dokter Carlatz, chirurg, zijn vrouw Hjuna een borst af? vijf weken getrouwd de mooiste vrouw met de mooiste borsten hij snijdt met chirurgenhand één af omdat één hem in zijn ogen stak en verblindde zij verblindde mij zei hij en waarom over haar mooi gezicht vitriool haar gezicht verblindde mij, zei hij haar ogen staken mijn ogen met blindheid en uw handen? mijn handen ook ik droomde zij was geheel van mij maar zij bleef zichzelf zichzelf volmaakt in haar vormen die geen toegang gaven ik had geen toegang, zei hij ik wilde haar lichaam openen het mooiste lichaam van de wereld en haar ogen waarin de mooiste ziel van de wereld en haar borsten waarin de hoogste trots van de wereld maar zij bleef dicht en ik opende de mooiste huid van de wereld met vitriool omdat vitriool indringt in alle plaatsen van de huid en verschafte mij zo toegang tot haar wereld door haar te schenden
[pagina 311 (63)]
omdat ik weet dat schenden de toegang geeft het veranderen van het andere in het eigenen is de toegang zo maakte ik de toegang tot haar door haar te veranderen en van mij te maken en slechts één deel met het mes en al het andere met een bijtend zuur want zuur bijt door en legt alles open verschaft toegang en het was uit liefde dat ik het deed want zij verschafte mij geen toegang de volmaaktheid van haar vormen was de ontoegankelijke gestalte nu is zij van mij en voor mij alleen een geopend boek ik heb het opengesneden op elke letter en meer dan een pagina apart dat is de liefde die ik leerde nu is zij van mij geopend tot ingang en toegang vrij een schrik voor een ander een huis van mij en als zij sterft ben ik gestorven en is het mijn tijd. o de bewoners ons hart het zijn de mensen die de wereld maken wie zei het?
[pagina 312 (64)]
de schaduwvormen van onze wensen de wensen gaan hun gang en vormen een andere schaduw wonderlijke machines boten een schot vrij als een vogel aan stuurman en schutter en veren gebonden de bewoners zij sleepten op bevel van hun koning een biljard de zwarte bergen op vier muilezels voor vier poten het laken als plafond droegen vier mannen en het bracht schaduw nu ligt er het plein Biljarda geen bedelaar onteerd de koning is dood o zeker wij drinken als bisschoppen wij en wij dansen voor Blake
[pagina 313 (65)]
want Blake is jarig wij veroveren de ruimte en zijn onbevangen in termen van economisch gedrag is de mens niet te meten traag zeult de ezel de bergen op en droomt van steden door vrouwen gebouwd geen stad echter is heel gebleven rozen op zee wij zien ze drijven tussen de bergen zij lachen niet zij zijn kaal hun is de vogel ontvlogen o de bewoners de wonden spreken mee als de wind en maken stormen of vruchten zij roepen het tegendeel op: de wurger met zijn rode rug een prachtige vogel is met zijn kinderen onderweg zondagskinderen zij sterven snel
[pagina 314 (66)]
vergeet nooit de prijs der vrijheid zeggen zij vlammend is het woud en net zo hoog de toren negenhonderdtweeënvijftig gevilde schedels de Čele Kula de wurger onze bewoner is onderweg vogelstemmen gaan hem vooruit en zingen geitevlees is taai de negendoder en de doorndraaier zij komen 28 soorten zangvogels voorop en wij zeggen onze bewoners daar komen zij onze gedachten wij hadden hen niet verwacht geen buffel der aarde breedhoornig en zwart had zo snel kunnen denken dat zeggen wij o bewoners ons hart twee kilometer per uur
[pagina 315 (67)]
en toch naar de maan op een luchtkussen en perzisch tapijt wij hier eet mijn druiven waarom? omdat u elke dag goeden dag zegt en drink mijn koffie waarom? omdat u elke dag goeden dag zegt en maak mijn huis uw huis waarom? omdat het de ruimte is die ik gemaakt heb daarom! wij hadden het stenentijdperk, het bronzentijdperk en het ijzerentijdperk en dat was veel hout op hout, riep de meester was woedend en gooide brandende kaarsen naar ons hoofd want één splinter in het hart is voldoende zei hij het houtentijdperk is hout op hout zei hij het is nuttig het beest te signaleren en vorm te geven dat is ruimte dat betekent het beest ombrengen dat is de begrenzing van het beest en ruimte
[pagina 316 (68)]
want het raadsel is waar bewegende man en maan maken samen een venster tegen kunstlicht samen zijn zij waar om de ruimten die zij omschrijven de ruimte zelf beweegt niet o de schepen met ogen in de voorplecht zij vinden de route over een zee van wisselend licht en donker en scheppen zichzelf de weg de begaanbare een streep in de ruimte en zeggen niks want de bewoners zij kennen zichzelf niet zij ontmoeten zichzelf zij ontmoeten elkaar in dezelfde kamer maar de bestekamer is voor de visite iemand die langskomt en weet: dit vierkant onze burcht rechtdoorsneden huis aan huis tafel aan tafel de hoer van de hoek
[pagina 317 (69)]
is niet te zien zo is het een vierkant welomschreven het woord hout op de tong en geen woord teveel bewoners!: hoeveel kosten de druiven zij zijn niet geteld kijk: de dynamietvissers staan klaar op het beste punt zij zien de verzamelplaatsen der vissen zij staan klaar telmachines hun ogen in hun vingers radar o de vissen onze bewoners zij zwemmen in scholen voort groeten elkaar en zeggen zie de koffie is goed het weer is te mooi voor de holen wij zwemmen rond en vormen gemeenschap de dynamietvissers echter staan klaar
[pagina 318 (70)]
op de beste plaatsen zitten zij zij tellen zij zeggen zij zijn nog niet geteld zij zijn ontelbaar zeggen zij zij houden de bom in de hand een kleine een onhoorbare bijna maar de vissen zwemmen rond in hun scholen zij verlaten de groep niet snaterend water ziet de ogen niet van de visser onder water, zei de meester, breekt het normaal perspectief onder water leven wij de prisma onder water zijn wij vierdimensionaal dwz: gebroken nu staan de vissers op en overzien hun scholen lichte trilling woont in hun hand zij zijn zeker van hun buit als het lont de bom doet ontbranden later, zeggen zij, tellen wij de vissen de dode zo worden in de zekere zwaai van de armen lanszuiver gericht
[pagina 319 (71)]
en pijlsnel geschoten de scholen vernietigd en kleurt het water rood de anderen zeggen de zon gaat onder en trekt een rode baan naar zijn graf o de baders in zee zij zien hun buren niet soms wordt er een vader gedood in stukken drijft hij aan dan ziet zijn zoon hem en herkent de scherven uit zijn hand hij zegt: ik ben dynamietvisser ik mis mijn linkerhand zal ik mijn rechter missen dan gooi ik met mijn tanden de bom de vissen zwijgen in de scholen heerst rouw de kinderen dragen zwart en nemen hun pet af o de baders in zee in hetzelfde water zij zitten op de rotsen en herkennen hun buren niet hun rode bewoners met de ogen gericht
[pagina 320 (72)]
op de scholen de vissen zwijgen zij sluiten één dag hun school één dag per jaar en herdenken en nemen hun pet af op een rots zitten twee geliefden de ene donker de andere blond zij is blond en leest over Tristan en Isolde hij ziet de schepen varen en denkt aan de tocht van de vissers in zijn handen houdt hij een steen zij zegt een mooie steen hij knikt en werpt met een zwaai de steen in het water hij glimlacht en zegt het is mijn werphand zij knikt en kust zijn hand o de baders in zee zoals zij in tenten wonen buren zij kennen elkaar niet zij zwemmen en zwijgen tussen de vissen en samen in zee staan op de rotsen de hanen te kraaien zij schreeuwen om vuur 's nachts in de stilte roven zij de maan maansverduistering roepen de geliefden en leggen elkaar in de werphand
[pagina 321 (73)]
de stilte staat als een distel rechtop ontplooit zwart haar stekelige bloem o als de bloem wakker is en de mens verslaapt zijn maan dan duurt voor de roeiers de nacht lang mensen onze bewoners zij rijden, varen en vliegen maar voor de roeiers duurt de nacht lang sterk staat de distel recht en ontplooit in haar stekels de sterren wij worden genodigd zijn gast wilt u koffie zwart en turks onder de tulband leeft een ander werk de tulband is groot en lang men kan mij er in begraven zei Husein een dodendoek bij het leven een denkzegel op ons hoofd want wij weten de bloem sterft nooit noch haar stekels als de luizen ons eten
[pagina 322 (74)]
als de vlo niet sterft draagt ons de band van navel tot adem de laatste dan ontvouwt zich ons lichaam gebogen tot stengel en alphabet een rode bloem in de nacht dan is de maan niet geroofd maar voltooid onze ronde buik volgegeten zoals wij haar droomden ons leven lang o als de bloem ontwaakt is en wij zijn ingeslapen begint het leven opnieuw de tak breekt niet de hanen kraaien de katten sluipen om onze tenten maar de tak staat recht en draagt de ster door de nacht die de maat van mijn tulband is en kende voor ik werd losgesneden o geheel kartografies bepaald, zei de man wat inwoont leeft mee en wat de kat in donker ziet de hand van een ander
[pagina 323 (75)]
geheel kartografies de vissers varen uit in de regen in de regen bijten de vissen het best zeggen de vissers en kijken in de lijnen van hun hand in de hand staat alles in de lijnen de vormen der vissen en de hoeveelheid van vangst zij zijn gegeven als wet plus de verandering die wij haar aandoen wat wij maken binnen en buiten de lijnen dat is de wet die wij maken een persoon zo groot als de grootste vis die wij dromen wij raden de weg en vinden de parels in de Kalahariwoestijn daar knielen de kamelen voor de priesters werkdieren een groot offer zij knielen en laten zich levend en geluidloos villen dan de poten er af tenslotte de kop de kamelen bewegen zich niet hun ogen blijven open langs de weg... de weg die wij radende maken staan de vrouwen te klossen een tulband een lijkkleed voor het leven
[pagina 324 (76)]
een ster die valt de ogen gericht op de schapen zij eten mee van de kamelen zij geven wat er is en veranderen aan de lijnen niets hun handen gevormd voor één keer éénparig de ster die valt volgens zijn eigen baan binnen de lijnen in de nacht zijn allen eender o het onbekende beest de zee graast aan haar kusten 's morgens vindt men zijn sandaal zijn linker gevleugeld ging het verder waar wegen elkaar ontmoeten wordt het hart zwart van waarheid een steenworp de mens wat hij maakte naakt op zijn bergen en zegt en ziet
[pagina 325 (77)]
waar de wind waait wordt de wereld rond en herder buigt hij zich in zijn schaduw oud linnen en roept te paard drie wensen te paard zij overvallen elkaar middelpunt zoekend en vinden het beeld dat het eigen beeld doet vergeten o waar de wind waait rijden wij boven de wolken een onbekend beest grazende in de vorm een traan het spiegelbeeld geheel concentrisch en gevleugeld o het beeld van de turk op een ezel van linnen wij zijn aan u voorgesteld als een onbekend beest grazen wij
[pagina 326 (78)]
aan onze kusten de wereld rond en geel als de waarheid in de nacht zijn allen eender maar 's avonds gaan de steden leven de stad zij ligt aan zee als een demon langs de weg worden de legerkampen verlaten de stad uit zijn tenten kruipt de mens als een fatamorgana en ziet heet zand en kamelen boven de walvis van IJsland de stad dode goden eten niet veel rijst zegt men zij zijn been onder water maar de stad de stad leeft eet en denkt ja zeker de stad maakt de wereld nieuw
[pagina 327 (79)]
verandert zijn aangezicht uit de sterren en wij vragen binnen welke dienst van de zeevaart kan men het goede rustig overnemen maar de stad het eigen leven begrensd maar vol in- en uitgang een sahara boven een poolzee en alles te eten de stad ligt als een demon aan haar zee en spreekt luid en zingt van honger en dorst zodat de vissen zwijgen in schijndood bijeen in hun scholen en zij wordt gebouwd afgebroken vol plan gedacht de stad en zij leeft het plan te buiten en zegt ik ben de stad ik eet van het land
[pagina 328 (80)]
en geef het zijn aangezicht zo komen de schapen binnen en blijft de ezel zichzelf de stad tot wij roepen: te paard zonder poten te paard geen hemel zo hoog of de voet drijft in sneeuw te paard geen stad meer te zien o zigeuner van tijd wie in huizen wonen worden onrustig geen muur staat vast te paard te paard zonder poten zigeuner te paard onrust woekert de bewoners tesamen zij kunnen elkaar niet zien op hun tong smelten de woorden zij spreken sneeuw voor de zon en horen niet wat zij drinken te paard te paard zonder poten zigeuner geen mens meer te zien het huis is verwoest de stad
[pagina 329 (81)]
de daad en de steden te paard te paard zonder poten zigeuner het windhuis wacht en staat overeind geen muur staat vast een wapperende lap en drinken en praten en elk woord een vreemde een hamer op het erf te paard zigeuner te water bewegende steen ons hart en bouwen geen muren en niets staat vast dan bewegende steen te paard te poten te water o zigeuner geen stad meer te zien te paard te poten het was nacht zwevende de dingen de vormen vaag en overvloeiend van ongeziene gestalten
[pagina 330 (82)]
de nacht demon en sirene geen muur meer vast behalve de meegaande onze schaduw zigeuner in één ademtocht liggen rode kracht en zwarte spin is de stuurman gebonden en zingt als de zwaluw vliegt worden de kraaien wakker nu rusten zij als wolken op zee fatamorgana van koele koe drijvend boven hun melkweg maar op de bergen slaapt de demon met één oog open en houdt de hand mijn zigeuner bewegende sneeuw nog ons verblijf één ademtocht en die zingen wij grazende zonder poten de mist van het ondergrondse verkeer
[pagina 331 (83)]
één ademtocht zigeuner mijn hand wij hebben andere molens nodig om wind te maken die zingen wij een andere morgen te paard te poten trekken wij opnieuw de stad in houden de hand op en straffende de gever maken wij van de vierhoek een veelvoud en roven zijn maan o te paard en te poten zigeuner in één ademtocht een appel, een meer en een morgen veranderen wij mensen en meisjes in één ademtocht zigeuner maar in de morgen loopt er onder ons een man één been lang en één been kort en hoorden hem zingen van groene ogen en koppensnellers hij hield zijn hand op terwijl hij voortging niemand zag hem één been kort en één been lang en hij zong: ze zijn tegen elkaar en met elkaar tegen mij
[pagina 332 (84)]
tegen ons ze verdelen de wereld in tweeën van twee benen maken ze één één been kort en één been lang en ik zing van groene ogen, een rots en een zee een adder in 't gras die de kikker vreet zie de schotels vliegen bewoond onzichtbaar zijn zij want zij hebben de gave één been kort en één been lang ook de korte draagt een schoen de schoen draagt de korte niet en ik zing van groene ogen en koppensnellers en trek mijn ene been zij dragen een bril en hebben lange vingers zij zitten als raven bijeen verdelen het goud en roven ons zilverwerk één been lang en één been kort trek ik over de weg en hoor de verschrikte vogels zij zingen met en tegen elkaar een toren vol schedels daar zitten ze op dode koppen gesneld één oor kort de mond te lang
[pagina 333 (85)]
en zien de spiegel niet en één been kort en één been lang zing ik van ogen groen en koppen die sneller en de toren gebouwd zonder ogen de tanden allen spreken zonder bewegen van de zondag te kort de maandag te lang en de raven roven het zilverwerk zo zong hij en terwijl hij bleef staan liet hij de schoen aan het te korte been poetsen de zondagsschoen en vroeg hoe groot moet een hoofd zijn dat het niet smelt geen antwoord en vroeg: en de kooi voor de raven en terwijl hij spreekt loopt er een blind paard door de straat alleen zonder meester als het auto's voelt blijft het staan het wacht hoort het niets gaat het verder langzaam één been kort één been lang vraag
[pagina 334 (86)]
zo groot als de kooi is wie moet hen bewaken één been kort één been lang en hoeveel schoenen hoge voor de vissen om zich niet te laten vangen zie het paard loopt verder paarden en mensen zijn één zij worden op elkaargeboren man en paard en wij noemen het één been lang o mijn oom wat inwoont werkt mee en zo sterven wij één been kort en één been lang vertrouw de schakers niet de stukken vallen wees niet stuk de matroos is al om als het schip vertrekt geen paard springt recht één been kort en één been lang en niet de zangers
[pagina 335 (87)]
van zondag het had anders kunnen zijn geen schaker waaraan men zich geeft noch als bord noch als stuk zwart wint één been lang één been kort het blinde paard liep verder men zette de stoplichten op rood geen blind paard kan hier kwaad doen en allen staan stil het paard trekt verder op zoek naar zijn stal het ziet niet het volgt zijn neus stampvol zijn de nachten laat af licht je hand op zeg tot weerziens zeg welkom de mens wij wij leven in de schemer en stampvol de nachten natuurlijk is het zo dat de zon aan de achterdeur staat en dat er metaal is voor de weerstand en een drum voor het kloppende hart en ook het middel het zachtste
[pagina 336 (88)]
om de nacht onschadelijk te maken zeker wij incorporeren de droom en als de droom niet opgaat het hart houdt niet op geef mij de kogel, roept mijn oom en wat zegt de vrouw die de geluiden ziet ga weg van mijn oog een gat in de dag het woord dat ik hoor o stampvol zijn de nachten de negers geven hun klaagliederen op zij buigen ze om op dezelfde wijs het woord een zwaard in tafelen gebroken en geven een ander lied aan de horizon verheffen zich de ruïnes vol rozen en mozes maar het was onze nacht wat er nu staat is de ondoordringbare schaduw de gekartelde rand van een hart kloppend stijgend dat spreekt en zegt o de nacht stampvol van schaduw
[pagina 337 (89)]
en dageraad rood stampvol het haar van de nacht de beenderen wit en het wit van ons oog wij zien stampvol en raken een witte hand een groen blad tussen het zwart er ontstaat een fontein onstelpbaar en stampvol en mijn oom zegt: in het pak ben je al verloren en Plato, die ik zag op de Acropolis zei zo bewegen ze dan maar weten niet dat zij bewogen worden de anderen zingen gewoon door: de groene kaarsen het leven een blad de regen valt de doden gaan hun zomer beginnen rood graan de vingers van allen een poort tot het uiterste wij sluiten onze ogen zijn verloren in stilte en verheffen onze stem
[pagina 338 (90)]
o stampvol het luisterende vuur in de gesproken dag en de nacht in vaten opent de kraan stampvol zij die niet sliepen zie de zwerver en zijn schaduw, zij zien elkaar in het donker en de horizon niet en de landschappen worden tot toevluchtsoord en eender, en steppe en huis en zo wordt hij zigeuner en deel van niemand en weet zijn deel in allen sta op in de verdeelde zee en tel de vissen niet drie zielen maken vrede met de zon vrees niet en kom aan het eind van de reis want stampvol zijn wij en zonder eind o ik weet ik reis met een keizerin en ik zal haar niet kussen ik zal haar merken en merkende maken wij van het woord een tent waarin wij kruipen en de duisternis zien die elke schaduw tot nacht maakt en stampvol en allen de klaarte ontnemen want zo is de nacht
[pagina 339 (91)]
stampvol mijn oom zegt, die de schaduwen, kent wat inwoont werkt mee en als het huis klaar is, zo zei Petropoulos dan geef ik het aan mijn zuster, mijn zuster wil een huis want zij heeft een man en wil stampvol de nachten waarom broeder waarom zijn je handen zo rood van het vergoten bloed broeder en zolang tot de keizerin komt met het water broeder want de doden zijn op weg en wij vragen waarheen er is geen getuigenis wij ontsteken de kaarsen zetten vol wierook de straat waarin onze broeders gaan en waarom waarom zo rood je handen van bloed in het pak zei mijn oom ben je al verloren je loopt in de snit van een ander en wie het is vraag het ik zie hem want kleermakers gaan naar de dierentuin vraag het
[pagina 340 (92)]
ik zie hem ik ben op reis ik was agent en neem de boot ik zie een zeemeermin en geloof ik trek mijn pak uit het zwaard heb ik afgelegd ik ben gepensioneerd en speel want in het pak weemoed mijzelf zag ik mijn snit niet en ik vraag vreemd genoeg wat is de herinnering ik graas aan de omtrek en zeg stampvol en zie ze gaan ze zijn op weg mijn grens ik graas onsterfelijkheid is herinnering mijn oom zegt, wat men onthoudt vergeet men niet en onthouden velen hetzelfde dan is het onsterfelijkheid dwz wat in ons woont werkt mee
[pagina 341 (93)]
als het huis klaar is begint de herinnering aan het bouwen, zei mijn oom wij zien de gezichten half in de muur gezakt op weg de heiligen die komen als dolfijnen een doorzichtige reis zonder plan en god worden een man alleen op een eindeloos veld raapt droge stenen o de voorhoede der zwervers is ongevormd als de wind en na het bouwen van de stad sterft zij en hoort men: positie kiezen geen lucht meer te zien de voorhoede zij sterft in haar gebouwen een god die kwam
[pagina 342 (94)]
o laat ons in onze zorgen alleen en zeg kishmet vergeet uzelf het gesneden beeld en zwerf verder zit stil zeg niets lig als een blad op zee en zonder genade een mes dat de grens doorsnijdt en eilanden bouwt boven het water de vechtende lokomotieven verpletteren hun ingenieurs een droom die nergens naar toe gaat zo gauw men de ogen opent o de voorhoede sterft langzaam en alleen een eenzame bok aan zee die stenen vreet en wij zien de gezichten die onze muur bouwden een onzichtbaar plan
[pagina 343 (95)]
het duikt op uit zee het ligt langs het strand een alphabet en ook: omdat ik adem hoop ik o de vissers rood varen zij uit als vogels drijven hun eilanden als vissen hun bergen in zee op de vleugels van hun vogels de vissers rood de wolken ademen hun namen en zeggen niets twee kinderen aan zee vechten met de woorden en zeggen wind en schepen vliegen boven het water waarom de mensen eten onder de bomen een zondag leeg en zeggen, wij zien blauw maar de vissers zij komen terug en roepen de vogels
[pagina 344 (96)]
de vissen de jagers de meiden o rood voeren wij uit op de blauwe buik van de zee en bouwden een dolfijn een theater voor woorden de tongen gescherpt en ingeënt zingen wij de wolken de wolken ademen onze namen die wij niet kunnen lezen en langzaam sterft de voorhoede gevormd maar ongezien als bergen drijven hun namen in zee en zingen van goede straten onzichtbaar als men de ogen opent o rood voeren wij uit en stervensbleek onze vis pas op vrienden, generaal teufel komt voorbij door zijn eigen windkanaal en lacht naar alle kanten
[pagina 345 (97)]
de hoer van zijn zee volgt hem en lacht en zegt nee, een klacht van linnen op haar lippen en lacht en zegt ja en ranselt de kat de generaal lacht en zegt ja en teufel ik en drinkt en danst en slaat zijn hoer en zegt teufel ik en zij schreeuwt en krabt de kat pas op de generaal rijdt door zijn windtunnel en gooit de dieren met stenen en lacht en ik en teufel ik en de dieren scholen samen tot mikpunt de ingenieurs intussen bouwen verder zij maken hun eigen machines en graven de bergen af stenen om te gooien en de generaal zegt 's morgens als ik win is de troon en het koninkrijk voor mij als ik verlies zal ik vijftig jaar lang deze weg niet meer gaan en zijn hoer lacht en ziet de grenzen der zee en graast verder waren wij drieogig en niet twee waarvan één blind zingen de dieren een waternymf springt verder dan de zee groot is
[pagina 346 (98)]
en kent haar kusten haar generaal echter ontmoet zijn vrienden de generaals echter en zij zien in groepen hun kuddes voorbij trekken en groeten hen een middag lang, dan gaan zij dansen, de generaals en schudden hun handen en plannen en weten als ik win zal ik deze kudde vijftig jaar lang niet meer groeten maar nu groeten zij mij ondertussen stelen de kinderen het brood spelen windtunnel arkadië ligt doodstil in hun handen vlas zijn hun ogen en ongesponnen wat er klaar staat om hen te breken en de vezel te vinden ondertussen is onzichtbaar stralend begroeten zij hun generaals de nachten echter zei mijn oom bewegen zich in hun eigen ruimten en achtervolgen ons zegt hij zo berijden ons de merries leggen ons neer binden ons handen en voeten
[pagina 347 (99)]
wrijven ons langs de bast een ruwe boom tot bloedens toe en rollen ons de rotsen af baders en broeders in gelijkheid begrepen in de oogst onzichtbaar worden zij bereden en gaan als wolken op straat liggen onzichtbaar onze bewoners en kreunen en zingen en trekken langs de gestalten onvergetelijk gekleed in de kleuren die de dag spaarde en de huizen rood behing met pepers paars de wanden der bergen de schepen fatamorgana geheven boven het water overziet hoog de hond zijn schapen en blaft de bewoners geen vrouw die lacht het weer is de aanwezige ezel altijd zo liggen zij in de spinkamers
[pagina 348 (100)]
en weven hun aangezicht in de hengst van de nacht en worden bereden trekken nog éénmaal op en herkennen zichzelf niet meer o de nachten gerezen dagen hebben hun eigen ruimten en bewegen zich door onze bewoners de trekkenden op honden en ezel en ja en nee en waarheen o hun nachten hun ruimten hun ezels zo zegt mijn oom komen de gestalten vrij en krijgen hun ruimten vorm dan komen de filosofen hoor hen ruisen de orakels zijn kort en klaar hoor hen ruisen wij waren al gaan slapen toen hoorden wij het onweer wij dachten de wijn heeft zijn eigen waarheid het wordt weer regen hoor haar ruisen deze zomer valt de stad
[pagina 349 (101)]
want kort en klaar zijn de orakels als een zeker been van een zekere held het kamp bereikt is het zeker hoor het ruisen wij werden wakker bij de eerste slag geen ton bleef heel de lampen sloegen uit onmiddellijk pasten wij toe de droom op de werkelijkheid en zagen een hoofd slapende in zijn dorre huid hoor het ruisen wij kochten dadelijk olie en de huid van een wolf pas geschoten nog warm o ons hoofd en trokken een prachtig gezicht en dachten o het ruisen een geit gesmoord in de nacht twee snikken één tong een dief met twee horloges
[pagina 350 (102)]
doorbreekt de muur van ons gehoor de olijfboom draagt zijn bladeren zwart hoor hen ruisen nu komen de filosofen hun taal is klaar en kort hoor hen ruisen daar komen de regenmakers een gemeenschap van springende priesters als geld en goederen vallen de woorden van hun lippen regelen het heelal en vullen de wind met bloed hoor hen ruisen de afstanden worden korter wij komen dichter bij elkaar tweelingen vechtend in dezelfde buik een houten paard vol mensen rent blind over de wegen o mijn bewoners wat gebeurde er de bomen stonden in vlam tegen hun bergen wij trokken mijlen ver en wat gebeurde er regen werd zwart en water zwaar en wij vroegen mijlen ver
[pagina 351 (103)]
de tijd sterft wij komen dichter bij elkaar mijlen ver in doodstille vormen het hoofd afgewend van mijlen ver verenigen zich onze vrienden mijn bewoners en waar zij komen wordt de diskus gemaakt uit ezelsbeen geworpen de basis van een huis maar zij trekken verder een houten paard vol vol nieuwjaarskinderen en gooien zout over hun schouders en schamen zich voor de afstand mijlen ver hun ogen verbranden in de traan tot bloedende stenen en roepen mijlen ver wij komen dichter bij elkaar wij wonen in een wolk als druppels en wit als sneeuw en leggen ons uit over de afstand mijlen ver een melkweg wij over de wereld
[pagina 352 (104)]
mijn bewoners en mijlen ver hoor hen ruisen wij weten, wat inwoont werkt mee tot het huis af is en zij de nacht ingaan, onze bewoners, de levenden en de doden samen de afstand afleggen en elkaar weerzien en herkennen want er ligt over hen het gelaat van de fontein die hen besproeide onderweg een wachter en waker van hun dromen die nu ook samengaan en hen vormden de levenden en de doden samen op reis en de gestalte liet zien waarin zij altijd samen waren en ineenvloeiden zoals het was op de eerste dag en de laatste reeds in schaduw aanwezig een droom zo groot als de afstand oneindig die zij samen maakten om één te worden mijn bewoners wij hebben u gezien de laatste adem even moeilijk als de eerste hoor hen ruisen wij zagen alles wat zij gebouwd hadden en wat zij bouwen en de grauwe honden die zij maakten en voedsel gaven en hun gedachten die staan als ruimten om ons heen en sommigen nog leeg als had ieder een huis de deuren staan open
[pagina 353 (105)]
en wij weten de vissers staan klaar zij loeren op de scholen die drijven in hun zee niet weten voelhoorn gevaar en siddering hun lichaam verschoven in het perspectief onder water een trilling niet meer hoor hen ruisen wat inwoont werkt mee en bouwt het huis af en geen dood zullen zij zien wel de zwarte mantel vanaf het begin om hun schouders geworpen maar een rode veer in de nacht zij onze bewoners hoor hen ruisen de mantel geeft zwart licht aan de sterren die onder ons wandelen en meewerken in het verband waardoorheen en waarop alles functioneert eerst nog eigenzinnig hoor hen ruisen en gewild hoor hen ruisen maar later overgegeven aan de ontdekkingen van het
[pagina 354 (106)]
netwerk en zonder wil de weg gaande van de openbaringen die elke stap de volgende gaf hoor hen ruisen een richting een zekerheid want wat inwoont werkt mee en laat niet los tot het huis klaar is op de rotsen de vogels de snavels gekromd overzien zij het dal en roven de kinderen hoor hen ruisen maar het huis komt klaar waarin leven, droom en dood samengaan tot het ongevormde geheel dat zij vrij laten om in te ademen onze bewoners zij worden zich bewust van hun vrijheid hun richting de niet-wil om te volgen geen ander dan zichzelf dat zijn ik verloor om het te vinden zie zij maakten hun eigen kleren zijn aan hun snit ontgroeid gooien de knopen los regeren hun eigen beweging
[pagina 355 (107)]
hun tred die de pijpen verlaat en afstand wordt de oneindigheid zichzelf hoor hen ruisen zij zitten op de horizon en zeggen zeker de zee loopt door onder het land en is onze beweging waarin wij wenden en keren en ziet over water en land de weg van onze bewoners zoals zij zich bewegen samen met de dieren en de werktuigen die zij vonden want wij zullen naar de maan gaan een rode veer geschoten door een diepe nacht en zullen dezelfde weg afleggen als op aarde maar gewichtsloos zullen zij zijn en zonder wil en wij zullen veranderen in scholen bijeen zullen wij de vissers zien de vogels die loeren en zeggen een netwerk zie en levend ook de zwarte spin in onze borst en de stotterende de zee wij hoor hen ruisen wat inwoont werkt mee en hoort opnieuw en bouwt af tot het huis klaar is
[pagina 356 (108)]
ik heb mijn hart in mijn macht maar ik ben in de macht van mijn hart mijn toehoorders wij mijn bewoners de verte vraagt en de verte zijn wij een trekvogel een blaffende hond hoor de boeren schieten in het weer om de hagel te verdrijven zeker zeker wij zullen naar de maan gaan want wij kennen het woord maan hoor ons ruisen al voortgaande meten wij de afstand en leren onze oneindigheid kennen onszelf hoor ons ruisen het was geen schok toen we op de aarde kwamen wij kwamen met velen en tegelijk en overal en woonden in en werkten mee maakten onszelf en ruisten en zie de dieren
[pagina 357 (109)]
onze bewoners zij kijken toe hebben hun wil en weten niet te ontkomen hoor hen ruisen al jagende gaan zij voort en vinden hun prooi hun vreemdeling en kennen hem niet hoor hen ruisen als alles goed gaat en de versterkers zijn uitgevallen wij aan onszelf overgelaten wij in vast verband wij met de wereld die wij zien en maken en ons maakt en wederkerig wij gevormd en indrukken en mens want wat inwerkt woont mee tot het huis klaar is en hoor hem mijn ezel mijn bewoner die ja zegt
[pagina 358 (110)]
begonnen 1960 geëindigd 1962 l'Horizon, Opio am

Vorige Volgende

Verzameld werk. Deel 3. De gestalte der stem. Het dier heeft een mens getekend. Ezel mijn bewoner

[Ezel mijn bewoner]

Over dit hoofdstuk/artikel

titels