Verzameld werk. Deel 2. Het boek ik. De andere namen. De derde persoon

(1978)–Bert Schierbeek– rechtenstatus



[pagina 501 (105)]
[III]
[pagina 502 (106)]
later brandt zo'n jongen een koud vuur in zijn kamer en kijkt met kostverloren ogen rond hij zit wederom aan de paal en telt de tekenen tegen de sombere middagthee van zijn moeder en telt wie er gek werd en zegt de namen en van wie niet willen werken in deze wereld de jongens de meisjes en altijd klaar voor het bed en de liefde alleen nog liefde, fluistert die jongen zwart in de zak van zijn jeugd gelegen en hij kijkt in de zon ze gaan weer, denkt hij zie je 't is niet de eerste keer en hij keek naar zijn pols ik zie niets in al dit gedoe van al die mensen die maar doen en niet weten waarvoor en ons toch ook niets kunnen zeggen want zij kijken door televisie naar mooie technische paddestoelen en sturen je er in met loden pakken aan en kunnen niet lachen maar knikken de ja en de nee en door alles heen dat gemier over pakken die passen en jassen die verslijten en dat verstellen en nooit eens royaal de boel over boord maar altijd hangen en dan zuchten tegen het water en in het gore beeld van zo'n mond in een spiegel de zak waarin ik lig is de zak dat is duidelijk oh er zijn er die met loten venten op de terrassen voor de verzorging der jeugd in tehuizen, maar 't is overal 't zelfde niets voor de lol maar de plicht en op je reet zitten en luisteren het begint als je zes bent en het eindigt nooit als je ouders nog geld hebben ook en wat in dit leven zien ik zie er niets meer in ik deed het ook zonder tranen ik word er niet gek meer van
[pagina 503 (107)]
de zak van veel kinderen staat als voer aan de weg en de ouders lijken alleen nog te eten met kerstmis konijnen maar de hele dag door de kinderen voor de spijsvertering van die eigen zak natuurlijk die ook zwart is de ouders zijn zo jute zie je nee ik wil nooit meer iets doen en nooit meer nuttig zijn en alleen nog zitten en de zak vol lol maken ik heb de pest aan jute en al die kerels die iedere dag weer jute maken in de fabrieken en de kantoren en overal waar ze maar niet stil kunnen zitten want dat is het ze hebben het nooit geleerd de arme donders dat stil zitten niet en niet om gewoon maar arm te zijn en niet bedonderd en daarom doen ze alles tot in de laatste perfectie van waanzin en zien daarin iets en in die apparatuur die zo mooi werkt dat je er gek van wordt alleen al van er naar te kijken dat is al meer dan voldoende en het draait maar door voor je ogen en niemand ziet dat alles je alleen maar tegen staat omdat je er niets meer in ziet niet kunt ik heb nog nooit iets redelijks gezien of gehoord toen ik zestien was braken ze de boel voor je ogen af en leek dat nuttig en nou liggen ze te meieren dat wij de boel moeten opbouwen en net als zij en niet zien dat het van 't begin af aan al weer mis is in 't grote en 't kleine nee en wij willen dan niet werken en wij zijn bedorven nee en de jeugd interesseert zich niet en we tonen geen belangstelling en kankeren op duidelijke etterbuilen want alles zeggen we alles is alleen nog een geweldig zielige etterbuil en ze kijken er naar door de televisie en ze zeggen van atoom zus en zo en nou nooit meer oorlog want en zo zeuren ze door zoals ze al jaren achterelkaar gezeurd hebben en maar door gaan zich lekker maken en wij willen niet werken maar zij zullen werken
[pagina 504 (108)]
zij zullen bouwen alles hebben ze al gebouwd wat er staat dat we zien en niet zien onder de grond en boven de grond en straks de maan ook nog verpesten en wij willen niet werken wij willen alleen nog lol in de zon en verliefd zijn en mooie meisjes en geen ernst want als we een gebrek hebben misschien is dat we niet meer ernstig durven zijn alleen maar bedroefd omdat we bang zijn dat we in ernst de boel zouden opblazen al die mooie en minder mooie woorden die zwarte pakken en hogehoeden en die optimistische colbertjagers en die hele vervloekte rotzooi die zij hier neergepoot hebben en waarvoor ze zich nog op de borst slaan ook en ik weet wel het zijn ook mensen en ze doen ook wat ze niet laten kunnen en moeder de vrouw en alle kinderen en de bazars en de clubs en het winkelen en de verleiding van wat ze zelf maakten net als die ploert van een paddestoel door die electrische kiektoestellen en ze kijken er naar en durven zich nog niet eens rot te voelen maar niet aan denken en morgen maar weer door het komt niet zover het zal wel niet en als dan wij niet als wel dan misschien wel weer iets anders en zo klunsen ze door en wij willen niet werken wij zitten positief in de zon en onze grieven wij zullen ze wel uitlachen als de boel weer eens echt misloopt als ze 't zelf ook zien als de darmen weer aan de muren hangen van wie dan ook als ze zich eindelijk weer rot voelen maar 't was dit keer een echte proef wetenschappelijk verantwoord met echte manschappen op 15 km afstand van waar het ding neer plofte om te zien of ze er echt levend af zouden komen en of er niet ergens inwendig achteraf toch iets stuk blijkt dat kun je nooit weten met die stralen en heel ver wel op 60 km zaten de autoriteiten met de kijktoestellen en registreerden maar weer alle gouverneurs en zo en asbesten pakken
[pagina 505 (109)]
aan en donkere brillen op en maar kijken of alles goed ging en nou komt zo'n ding over een paar jaar neer en dan doet ie zelfs de vijand geen kwaad omdat de bedoeling niet is omdat o godverdomme omdat weet ik veel de boel moet blijven draaien denken ze je hebt het allemaal wel maar 't is nooit zo zeker en ze tellen nou de boel op die heeft een klein vretend gebrekje ontdekt en die zijn ogen konden er toch niet zo best tegen en ook diep uit de grond uit de aarde de ingewanden meent men een raar gerommel te horen dat ook niet deugt en als ze daar dan ingaan kijken scheurt de hele zweer open en stroomt de rotzooi vlammend en bloedend over hun handen en beginnen ze te schreeuwen en deugden de toestellen toch niet en dan beginnen ze opnieuw of ze denken dat ze net ver genoeg zijn om tegen elkaar te beginnen want dat weten ze ook altijd zo precies ze weten alles precies en daarom is er voor ons toch niets meer te doen wij willen niet werken wij willen alleen nog lui in de zon en zij mogen zich vrolijk maken over onze gedichten die we maken of niet maken ze mogen alles doen wat ze willen zich ergeren en ook gewoon doorgaan maar wij doen gewoon niets wij zitten maar te kijken en we verbazen ons een enkele keer over hun vaste stemmen en dat gebaar van wij weten diep in onze strotten weten wij alles dat is altijd al zo geweest wij die bouwen wij practische mensen wij maken alles hier waar jullie van genieten de bioscopen en de voetbalvelden en de treinen en koeltorens en krankzinnigengestichten en fijnere gevangenissen en het recht en de wet en de hele boel het geld en de schulden en al het gemak en de taarten en de wijven en kinderen en alles ja alles maken wij voor iedereen wat maar wij zitten in de zon zeggen de jongens en meisjes diep in de grief van hun huid die gescheurd werd voor de tijd waar het mes aan te pas kwam toen ze nog droomden en die de droom werd afgesneden en die nu
[pagina 506 (110)]
toch op de onderstroom verder leven van gekregen brood en kleren en uitvreten wie maar wil hun lijf of het werk van hun pennen of van de penselen die ze de droom leggen voor die ouderen die ze zo kennen en precies weten waar de kantoorkruk iedere dag het hardst kraakt in zo'n hart dat ook alleen verder moet en soms de cafés induikt van die jongens en meisjes en met geld gaat gooien over die jonge huiden en ook wel de vinger uitsteekt met een dooie bal in zijn ogen en kaatst met de fletsige bloei van mislukking daarergens diep weg nog dieper dan de draaiende kruk van iedere dag een slag verder en gewonden om die draaiende as met huid en haar het haar vaak al weg en de opperhuid maar nu vretend het vlees en dat vlees protesteert laat door de vingers geld gooien handen en glazen vol met een dronkenschap vol muiters binnen het vervloekte vrijwilligers legioen van zijn lichaam zo achter de oogbollen daar waar het prikt iedere dag weer op het blindvlak van het plichtmatig verdriet dat zijn de jongens en mannen de sommigen wit nog in het rode vlees van hun droom de meisjes die zich opmaken en wachten die hun ouders uitkleden op straat die de vloek diep kerven in de huid van het licht die hun gelijk uitbroeden tegen de waanzin die soms gek worden en in bedden gelegd omringd met witte lakens en zusters die ze niet aan mogen raken want dan loopt het verkeerd het is niet voor niets verkeerd met je gelopen nu niet hier de boel verkeerd laten lopen wij willen genezen wij zijn de zusters van alles maar niet van dat wij moeten lopen zoals de anderen lopen zoals alles nu eenmaal loopt en wij lopen zelfs droog op te weinig geld en doen wat we kunnen maar nu moet je goed kijken hoe wij lopen dan zie je wat lopen is en de richting want die ben je kwijt zo kwiek zo zo'n meisje je de bloemen toch brengt
[pagina 507 (111)]
zeker dit is het kleine maar ook daarin is het grote dat zie je toch en niet lezen die boeken neem liever deze zo gezond op het strand de wereld zo mooi en met bloemen en aan het eind krijgt ieder wat ie wil heus de besten blijven altijd wel over en vertrouwen krijgen loop maar wat buiten je bent hier zo vrij maar niet het hek uit en dan gaat zo'n man meisje vrouw of jongen lopen eerst langs de paden en dan naar het hek en zij ontdekken geen punten om de keel in te drukken of eindelijk die snik in te smoren die punten zijn afgeveild om alles goed te laten lopen ook voor wie ongelukkig zijn en moe van het lopen en zo zitten de kinderen te kijken vaak in een zwart imaginatieschip de ouders liggen in hun eigen ellende en in hun wat zij zijn, zei een jongen want zij weten niet wat zij doen en om de angstkragen wappert het haar van onder de hoed die alles dekt dat is de vlag op het zwarte schip dat is wat men leest op deuren: hier konijnen en deuren te koop dat is dat zij zich een gat door de benauwde ruimte slaan ook begrafenisondernemingen met auto's en gothische lijkwagens en soms liggen zij ook binnen de heilige adem van het zijn en laten de angst uit geleund over de liefde en met de vingers spelend en de hand soms los naast het bed in de ochtend en een lief woord nog over de lippen dat al wegloopt met het licht en de hand die later spijkers slaat of deurknoppen poetst of een vrachtschip bestuurt of bruggen ophaalt en cijfers invult soms ook hangen zij het riool uit in een diepe slaap en zijn zij zich bewust van de diepe stank die de mensheid in hen werd en slaat zo'n man de hand aan zich zelf, royaal met een mes of doodt hij vrouw en kinderen om overal af te zijn of hij emigreert en woont alleen temidden der velen en kent alleen nog zijn handen en die handen doen dan het werk uit het lichaam en het werk gaat voor hem staan in stenen of houten bouwsels en op de kozijnen krabt hij de strepen van de dagen die hij aftelt en zo weet hij wanneer het
[pagina 508 (112)]
nieuwjaar wordt de dag waarop alles nog eens opnieuw begint maar misschien is hij wel dronken en heeft hij een motor gekocht en rijdt hij als een razende rond door de tijd met de cognacfles aan zijn mond en schreeuwend in onsamenhangendheid wat eens zijn jeugd was o moeder ik wil in de wieg en die tol draait niet meer en mijn vader is dood en kan het me niet meer leren en waarom ik niet pissen kon met meer in een pisbak en dat ze je de zindelijkheid te vlug hebben geleerd dat staat dan in de boeken die je leest van de ziel omdat je als mens daar iets van moet weten en ook niet altijd als een wilde losgelaten hond over de aarde kunt lopen o god de zwaai van een schip door de ruimte, schreeuwt hij wij verstellen alles: staat op zijn deur wij maken het oude als nieuw en dit is de derde orde dat Jezus al lang door de straat loopt en zijn toren opstelt en zijn wake over de mensen en nou moeten jullie allemaal komen en laat de spijkers maar thuis en ook het hout want hij is dit keer onschendbaar want wie er aan gaan zijn zij die om zich heen een huis hebben gebouwd en de deur niet meer uitkomen maar wie als hij over de straat loopt ook gewoon als vuilnisman die wordt vergoed het werk dat hij op aarde deed en zal de verandering meemaken dat dit tranendal zich bolt tot een berg van licht wij verkopen een droom van een schrijfmachine die meid is een droom van een meid riep een kerel 's nachts aan het water en hij hield zijn handen uitgespreid en bad haar over het zwarte water tot zich van achter de ramen waar het meisje lag en keek of de stem niet hoorde omdat zij met een ander was en dan gebeurt het een enkele keer dat een rijk man zijn geld weggooit niet uitdeelt maar weggooit en daarna zich zelf gaat blootstellen aan iets waarvoor hij nooit een pak heeft gedragen
[pagina 509 (113)]
en misschien gaat hij wandelen door een kerkstraat en koopt een handvol boetseerklei en gaat daarmee naar een vrouw of een meisje die het kan en zegt maak mijn beeld opdat het voor mij staat zoals het kind der tienduizenden maak daarnaast een mooie vaas voor mij en zing met je vingers zoals zij deed voor het kind der tienduizenden na de bevrijding dan word ik misschien bevrijd, zegt de man en de vrouw neemt haar handen en legt die om zijn hoofd en meet zijn slapen, zijn oren, zijn ogen en tenslotte zijn mond en zij zegt, die mond is altijd moeilijk te treffen zoals zij zei het meisje tegen het kind der tienduizenden maar mijn handen kennen het werk, zegt de vrouw en zij meet de man in zijn geheel ik wil niet alleen je hoofd zegt zij de volgende dag zoals de meisjes zeggen met lachende ogen tegen de jongens de ene uit de tienduizenden en zij staat ritueel voor hem met de stem van haar lichaam dit overkomt iedereen zij neemt zijn hoofd en zegt, kijkend naar het beeld van haar handen, het hoofd deugt niet hij nadert met zijn lichaam en zij en zij denkt nu draait hij iets in mij stuk de nek om iets dat er is en weg moet en bewaard moet blijven de stem van mijn moeder en waar gaat het heen want ik ben niet meer alleen en toch eenzaam en komt het zo dat het is als een mes of eet de mond die ik tref nu mij op die mij treft en bang maar geen genade want door en alles door alles heen want het offerblok is wel versierd maar over het zwart der doeken zal het scharlaken vloeien en de vloed ben ik en de pijn en de man ziet zijn vader
[pagina 510 (114)]
en zij ziet haar moeder en wat nooit mocht worden gezien maar de eigenhandigheid van het lichaam en een neger die heeft een zo grote maar ook een man met een neus zolang als deze en zij weert af en meet de neus van de man het klopt niet altijd, zegt de man het moet wennen alles op aarde wij ook aan de huid zij is ons de moeder maar in het beeld ziet zij door de duik der tijden de vader en waarom het niet mocht en de man hij zal sterven wederom ingegaan tot de schoot van zijn moeder een woonhuis groot en voorzien van het zachte tapijt zoals het wel lag op de ouderlijke vloeren van de woning het kind ik maak je beeld met mijn bloed en de snik van mijn lippen en de traan van mijn ogen en de druk van mijn knieën en de klem van mijn armen en mijn vingers tellen de moedervlekken op je rug in den blinde zij voelen en zeggen de naam van alles dat lag in het zwijgen mijn lichaam dat een mens is en meer dan een mens een vlam wij samen de vlam en het vuur alles onszelf dat ons bouwt en heft in de keel van het leven op aarde is mooi het is mooi zeggen de monden en kussen elkaar tot teken en de droom staat op tegen de gruwel der dingen zij spelen elkaar mooie woorden in de mond tegen de zwarte handen der muren zij spreken spaans met elkaar en bebouwen de kale rotsen en stichten een klooster binnen het klooster halen zij de beelden en zetten die op langs de wanden soms plakken zij de vensters dicht en kleuren paaseieren
[pagina 511 (115)]
soms gaan zij met het jaargetijde rond en zien elkaar de monnik in de ogen en heffen het kruis tegen de muren en schreeuwen een nacht door om meer maar de nacht slaapt en heeft het oor liggen te drogen in de zon aan de andere kant van de aarde dan slaan de woorden zwarte gaten in de nacht en moeten de mensen door donkere lichaamsholen kruipen op zoek naar de sleutels van het woord dat zij eens hadden maar dicht ligt dan staan langs de kant de mensen der wereld en leggen de dwarsbalken en ziet zij de man in een overall die gebogen gaat en balk na balk heft maar niet alles kan dragen dan trekt zij zelf een overall aan en zegt wij doen samen ik ben een werkende vrouw zij stropen de mouwen op in de ochtendzon en werken tot de avond en met de avond al laat bij de maan zien zij opnieuw de weg vol met balken en zij voelen zich de ezel en zij nemen de steen en gooien de ruiten stuk de ruit valt scherven op de vloer de vrouw vertrapt met blote voeten de scherven tot bloed de man staat op neemt een emmer en boent het bloed van de vloer dat deed haar vader ook, denkt hij en kijkt naar haar voeten en verbindt haar en denkt aan zijn moeder de volgende dag hervatten zij het werk maar de man heeft zich een ezel gekocht dan droogt aan de voet van de berg de rivier uit en verdorren de tuinen die zij jaren hadden omheind met de balken van de weg dit worden de zeven magere jaren, zeggen zij tot elkaar dan is er voor de mens op aarde geen plaats, leest de man waar toch het raadsel mijn lichaam zich vindt in dit leven denkt de vrouw van de man en neemt een steen en een bijl en gaat in de steen het beeld hakken
[pagina 512 (116)]
de man tekent figuren in het zand zand is vluchtig het is bovendien ontbost en het waait weg naar het water dat beeld is een deformatie, zegt de man bij zich zelf, maar ik herken mij na jaren hij neemt de spiegel en ziet zijn vrouw en het meisje en de kussende lippen met het teken en de traan over het offer dat lag op het blok dat was het kind dat kwam de ogen opsloeg het licht niet kon verdragen en verblind stierf ook de duisternis niet, denkt hij zij werken verder en bouwen een munitieschip naast het altaar zij plaatsen dat munitieschip in de droge rivier en schieten er mee de omgeving plat nu hebben wij uitzicht, zeggen zij en zien zich zelf staan in een geblakerde ruïne van zweet van de buren zich zelf wij zijn de buren, mompelt de man wij graven ons in, zeggen zij tot elkaar in een kindsheid, zegt de man en ziet zijn ouders een mangat leest de vrouw in de krant dan gaat het hart iets ingeven dat het spel niet kan verdragen zij verliezen het gezicht op hun eigen hielen een voorbeeld van leven gaat opstaan tegen de muren zij kopen er een beeld bij, een egyptisch respondant een man die antwoord geeft, denkt de man hij vlucht en legt zijn ouderlijke kleren af als hij op een avond komt in het ouderlijke huis die zijn van de bruiloft, denkt zijn moeder en tot voorbeeld van leven, meent de vader de man gooit een vaas om en vertrapt de scherven met de scherven keert hij terug naar zijn vrouw dit is de vaas zegt hij haar die ik breng zegt hij haar dezelfde die ik in mijn
[pagina 513 (117)]
jongensjaren nooit mocht breken zegt hij haar wie is de vaas, vraagt de vrouw de man vlucht opnieuw en keert niet meer terug het grote orgel der jeugd praat na en gaat zijn gang veelstemmig en wat er was stemt in er zijn er zei mij later Pedro die bewust hun eigen vrouw redden, zij doen dat door het doden van de stier wij vrezen de stier heel erg, zei Pedro een transcendentaal eroticus of men zweert bij genealogische stroobloemen en zet houten stambomen op aan het kampvuur, zei de jongen en daarna brengen wij in 't donker de meisjes weg aan de brandende stamper de bloemen onszelf en zij vragen elkaar of zij een zwaantje kunnen maken en vertrouwd zijn met het paard als god groter wordt, fluistert het meisje vooral de eenzaamheid spreekt klagelijk, hoort dat meisje later toen zat ik klem in het startblok en brak mijn been door de kracht van de afzet, zei de jongen en hij wil genezen, maar zijn ouders zeggen Parijs jongen, Parijs is heel slecht voor jou voor jullie allemaal jullie jonge jongens stil met vaste ondertoon van begeren gaat zo'n jongen de lange weg van het water en erkent zijn element en het principe van zijn geboorte en vraagt ontslag aan de tredmolens en zet sterke hoge bomen op om wind te vangen, buigt niet maar leest de krankzinnige boeken der bevrijding gaat met de sleutels van morgen over het veld en vraagt zich af of het mensdom kan worden afgeschaft een vrouw gered de ouders bemind en hij geen lachnummer omdat hij op dinsdag de maandagmelk blijft drinken men wil slechts in een ruime jas zitten, leest hij ter oplossing hij koopt die jas en hij groeit er nooit meer uit met die jas, zei een vriend was het zo dat hij meegroeide tot een bepaald
[pagina 514 (118)]
ogenblik zie je zoals ik nu uit het raam kijk nog wel en zo naar jou en dan niet meer of zo er wel geschreven staat in de krant men kijkt niet meer of boer plus boer geen hoogoven is dan knapt de jas van jaren zoals de keukenmeid die zegt dag jongeheer en zo ging het en ik ben blij dat je me opzoekt hier en niet buiten het raam staat zoals ik buiten de jas zie je hij ligt hier nu en wordt gerepareerd het is de rijgdraad zegt de dokter die specialist is in knopen leggen en doorhakken want men moet toch verder zei hij gisteren en vandaag zei hij je moet rusten en ik vraag me wat moet ik maar de zon blijft altijd schijnen zei mijn verpleegster en toen stonden de steden in hem op en schreeuwden om verlossing want hij was in de paring der dingen op aarde die hem de rook aan de ogen gaven en die hadden de ogen de vijf honden der wreedheid met het gruwlijke zicht in de blaffende muilkorf zijn hart de chirurgen snijden wel zei hij mij zij zien duidelijk, ik was er eens bij maar de schade aan mijn hoofd is niet te meten want het reutelt in mij over een vliegwiel van jaren en ik reis met een volière in mijn handen als een romeins keizer en ik zag hoe een dochter haar kreupele moeder gade sloeg dat de mens zich aldus moet verplaatsen op aarde met een platgeslagen gezicht en in somnambule vegetatie in de hand de krant der dagen zo was ook dat meisje dat de bladen van een droog hart in de regen legde en de hemel kleurde met rood en de genade verloor in de ogen der anderen zij strooide motteballen overal soms zegt zij stil tegen mij: ik ben nu niet ziek meer en zij kleedt haar handen voor mij uit en zegt zie ik ben een kiesstelsel met een mooie spreuk op de lijsten zoals vroeger mij mijn moeder die meegaf op mijn verjaardag met een koek op mijn arm waaromheen een roodgekleurd lint dat ik moest bebouwen
[pagina 515 (119)]
dat bebouwen ze nu, zei zij en glimlachte en in haar ogen nam een scheppende evolutie de woorden in de hand en zij zei zo leert men zien dat een steen soms overmenselijk zuchten kan en dat je stilstaat in het randgebied van je lippen die doorgaan de bloedende hartklep aan je vrienden uit te leggen van wat er omgaat zie je zoals mijn moeder zei kind als je wat hebt zeg het me maar maar niet boven de betekenissen uit die zij de adem afsnijden omdat de tocht niet te verdragen is en het geloof nog zo jong maar dat een mens zijn borsten onberoerd aan de kapstok ziet hangen met wat lege vingers van een dichter er om heen en met in je ogen het visioen van je ongeboren kinderen dat is niet uit te leggen dan klappert de wind der ongewoonte door de woorden en is het nergens stil dan speelt de menselijke radio onophoudelijk door de muren der afzondering en houdt de tol aan het draaien die ik betaal iedere dag en niets staat in de regel der tong het noodweer voorwaar woedt in de kinderen en ik vraag mij soms af: Isidore dan? wordt de kan aan haar inhoud gemeten en staan haar leden een lied uit? en wie is groot en is de daad een grotwoning gegraven in de vlakke huid? zo het zo zijn mocht en over de dageraad want het lichaam hijgt naar de horizon over de wilde dieren van mijn lippen wat ook koos mij schreef uit Australië in de zwijnshonger der onvoltooide symphonieën in de dorre vuisten der landschappen van de opstand der kinderen in de verlaten beschrijvingen die zij doen soms aan het bovenbeen der vrouwen met de roodkleuren eenzaamheid en de verzaking der handen omdat de wortel der dingen hen bewoont en uitzaait tot schaduwwekkende
[pagina 516 (120)]
boom in de woestijnengang der mannen op aarde de dronken keel vol zonlicht het oog de bonkstem bazalt in de branding der zee aan de bloedmuren peletons der emigratie in de huid, jongen, schreef hij, zijn wij allen alleen en zijn wij van god los? liet god ons los om wie de moeder ons bidden leerde mij in Veendam en jou in Beerta zoals ik nu zie bidden de mantis en de schreeuwende tor hoor in de nacht met het geluid en de duidelijke stem de wereld is leeg? o, ik kus pacific op mijn muren en zilte moederliefde en omhels mijn kinderen in eenzaamheid ik ben ook opgevoed ik houd van mijn ouders zij deden in schrijfbehoeften ik kreeg een schrijfbehoefte en de vervreemding begon tussen de ondergaande zon in de sloten turf tussen de eindeloze vuren en regens van god op aarde wij zongen 's zondags tot het beeld rotsbiddenvast stond in het geloof der handen en de canto hondo het mes trok en stiet in een brallend hart om de verschrikkelijke samenspraak met een zwijgend vlak land dat ik voerde avondrood heilig bevlogen van alphagebeden 23 letters, jongen in de kabbelsloot het kinderwoord met dt en ik dacht mij de koning spijkervast in de drukproeven van mijn ogen om de boze wolf uit te laten en een waarschuwing te worden tegen dichte huizen met hekken er om ik zat in de stomme waanzin van mijn tong en rafelde hem uit en nam uit mijn hersenschors het gehoorcentrum en legde dat overal neer en
[pagina 517 (121)]
hoorde en vluchtte zoals ik nu weg ben uit dat land met een ouderwets beeld voor ogen want de moeder vergeten wij niet die het was zij die ons bracht en voedde en de eerste woorden leerde en de grauwe vlam van de volwassen mens die ging en blind sloeg en blindgeslagen naakt met een rottend lichaam en een melancholisch achteroog zij sprak tot mij in wandteksten de waarheid achterhaalt haar wel en de rug krult door de goot der duizend raadselen ik ben een dichter schreef Koos en hier ben ik de dykefingered poet in het bloedlichaam van mijn verlatenheid en binnen de hand van een oude vrouw die krishnamurti kent een verwende jongen die de wind uit middeneuropa vreesde ik wilde wel Afrika zijn en een brullende ziedende woestijn waarin mijn ogen bomen waren en waaruit de bananen oase van mijn blik een nieuw woonhuis zou bouwen ik sta alleen en spreek met de biddende mantis en gooi mij op de grond en ben fantasie en werelddenkbeeld soms nemen haar handen mijn hoofd nog en is zij ontroerd om haar menselijk doen op de voetstukken der angst dan poot ik mooie bloemen in de overgrote kookplaat van haar lichaam met de dimensie 5 ik richt het beeld der getallen op en voel mij pythagoreër en zeg zij is heilig om de bevrijding der dingen maar de wortel lacht en staat niet stil zo wordt mij een ziekte verweten en zit ik in bed met de biddende mantis o heer ik schilder huizen en ik wil van het hart van de aarde van u los zijn o heer en van het hart van de aarde de riem snijden die mij mijn middel meet o heer want weet ik bid met een dier om de aanwezigheid ik ben o heer als de huid van een rubberboom zo menselijk
[pagina 518 (122)]
en de huid is een vrouw en de vrouw ging uit zij staat op de gloeiende brug van het zijn met de kapotte stad die zij is in de geroosterde menselijke huid die ik zing de eb en vloed der bewegende wateren in die maan van mijn stem ik weet ik ben lunair en loop om in mijn lichaam mijn schuur dat is koos mijn grijze vriend uit een bruin land in zijn linker hand brandt de turf en zijn rechter hand verft het huis van Australië op en hij gelooft in het bloedschone woord en wordt gered omdat hij verloren is maar in deze vrouw, schreef ik hem, die ik nu ken en warm ook daarin woont een groot land en de geschiedenis der wereld is de huid van haar opperhuid geologisch gedeeld in de onderstromen tijd en met de waanzin van enkele daden tot voorbeeld zij is een letterteken zo zuiver en gesneden uit het oog der aarde deze vrouw koos zij wou stikken omdat niets meer kon door haar eigen overmenselijke handen maar om haar lichaam stond het welgebouwde landschap in maanlichte bezetenheid en een vreemde jotadokter tot leven door de sardana ruimten van het zingende rijk met de guadalquiviren greep van haar opgeheven handen de aanbidding in de dalen dat land haar lichaam dat is de eerste maan der roekelozen die schijnt tot in het hart der eeuwen en haar benen de hoge altarengang geeft van de echo's der ogen die kijken diep die zagen het zwarte gat van de eenzaamheid die haar de woeling der encyclopedische armen gaf en de sonore dissonant die is de tegenstroom en de weergang van alles zij liet zich niet afsluiten
[pagina 519 (123)]
zij zegt ik neem nu ephesol in mijn neus dat verruimt de keel en spoelt door de weefsels der klieren en die krijgen stem daardoor dan zingt zij een bloedend vuur op de horizon, mijn vriend zo is haar gang in de toverdozen stilten die mij bewonen en waarin mij de gezichten van overal mij bijlichten en been geven en mij draaien tot vuurspattende hoepel in het luchtruim der menselijke oogopslagen om de beschrijvingen van het water te geven dat ons stroomt en zet tot beeld uit de ouders van kinderen met de grootgrondbezittershanden gewapend en tot fabriek van leven om te tonen de ruimtelijke pracht en ordening in een eenzelvige alomvattende plastiek met een stem die de uithollingen steeds dieper boort en zingt en bidt en schreeuwt en de vloek is van de bewegingsloop der technische monomanieën dit voor een bezielde architectuur zij staat spaans in het netwerk, zeg ik een visueel volume met vonktorens en bloedspiegels die de kring opgeven in dit menselijk-zijn van evenwichtswerken waarin de woorden en gebaren der ouders verdelgd worden en tot vondeling gelegd soms als baby maar ook geworgd in de maniacale greep die een man doet om de keel van zijn vrouw en haar uitwerpt of in stukken snijdt en verstuurt in een koffer monster zonder waarde, schreef hij er op was het mijn vriend, die schreef: voor het eerst red ik mij in mijn leven alleen maar de kortsluiting volgt op de derde phase als die wordt uitgeschakeld de menselijke ziel In de machinekamers der diepliggende schepen die uitvaren op de bundels der kustens binnen het doorzichtige scherm der toneelbouw van menselijke adem de coulissen een snelle franse mars naar de velden in een mechanische schriftuur van gebaren
[pagina 520 (124)]
dat is de oude historie de draaimolen door de herdenking waarin ik stilstond met mijn kind en op de betekenis wees nu ben ik vader en jij het kind en het duivels paard rijdt rond van 8 uur tot 8 uur 2 maar Vinoba Bhave wil het land verdelen binnen de bewegingsvrijheid der kogels dat wilden zij ook, zei ik het kind knikte en hoorde de vogel die het bevliegt, dacht ik op het ranke been van de droge grond men moet veel baden zo zei Gandhi in de Ganges maar wie is gelukkig, schreef mijn vriend als alles voorbijgaat dat is de stroom, zei het kind en ik zal je zalven zei de vrouw en zij nam haar handen en zij waren groot en koel als de dalen der bergen om het hoofd der mensen en zij was de berg en het kind ging in en werd mythe en het stond op tot de aanbidding van hetgeen het zelf niet kende waar het lichaam der geliefde beladen met nieuwe evenwichtstoestanden de beelden van zeer oude volken opzette een dansende vuurbloem in haar vingers waardoor heen de eunuchen fluisterden met rekenaarshanden en de tafels beschreven met de vergeten naam van de man die zich ophing op de dag van zijn bruiloft en de caesar ging en hem lossneed met de trillende hand van zijn leven en Toffie riep en het lijk sloeg: doe deugnait most doe dat doun aan dien wicht dat doar stait in 't wit en in troanen en nait wieder ken doe deugnait
[pagina 521 (125)]
omdat hij dingen moest doen die weigerden zich te voltrekken, schreef Koos uit Australië dat is uit de dagen der verduistering, zei de geliefde de dramas der voorhistorische paleizen zoals zij afgebeeld zijn van Anu en Adad in Assur met de wakende leeuw der verschrikking de formaties der bergen in het reizende zand zo ook het stervende paard van dorst en de zwart harige spin ter grootte van een mannenhand de tarantulla die gregoriaans in de hoeken der kamers hangt de geest des heren die is de verschrikking de eenogige maan in het kind der tienduizenden zij was een vrouw nu, die ik zie, uit het volk van de polders die mij voedde en ik ontmoette in de gestalte die zij kreeg door kromliggen op de vloeren der boeren zij kende mij niet meer, zij gaf mij enkel haar melk maar ik zei haar de eerbied voor haar tepels zij lachte en zei ook dat het te hopen was dat het leven op aarde bewaard mocht blijven van de gewone mannen en vrouwen en binnen de dijken die opgeworpen waren het is moeilijk te leven overal in Rusland en Amerika ook, zei zij zij zijn hier rood, maar het is de kleur van het bloed wij kennen hier de wierrook niet maar het is een altaar daar achter de kerk en ik ken ze die gaan met de kaarsen van hun ogen om te branden en de band te leggen het was héél vroeger anders ik hielp je moeder nog met het omzomen der lakens en om de letters er in te zetten zij sprak en vroeg wat ik deed en zei dat zij nooit las, maar dat het tijd voor haar was om uit te stappen en dat ik dat ook kon doen als ik wilde en
[pagina 522 (126)]
als ik toch boeken schreef en wel als een dichter was dan kon ik ook haar lijster eens horen die is blind, zei ze die maken ze blind zei ze omdat ze dan mooier zingen ik knikte en zei dat het waar was maar ik heb geen lijster, riep ze toen ze de bus uitstapte en knikte mij toe en wij wuifden tot elkaar een roeping en geen vergane tempels achter de kerk zag ik de doden uit de zwarte polders gedekt door de grijze steen ook hier trekken ze messen door een berry-berry bestaan en geen geloof in wetboeken maar onthalsen hele gezinnen binnen de letter van het woord dit land is nat soms als de missouri maar de dijken zijn beter ik knikte en tekende met pornografische hand een koortshuis op grafstenen en daaronder in duidelijk schrift: iedereen mag me ophangen omdat het mes aan de dode muren hangt en ophoudt decor te zijn maar de vrouw was thuisgekomen en trok de gordijnen dicht rood tegen de avond en dacht aan de blinde lijster die dan mooier kan zingen, herhaalde zij enige keren en zij keek naar haar handen en wat er in stond aan geïllustreerde papyrus van alle tijden de onmensenvreugde van de diepkronkelende wortel die het water zoekt in het middenrif van de aarde en wat er aan druppels op dit voorhoofd staan diep in de nacht van dit land dat grauw ligt door het bloed der verwering de litanie van de gouden droefheid der Mayas de mond met de maanhand in de rode wortel zoals zij soms gaan door een vader die zijn kind vermoordt omdat hij denkt dat het achterlijk is en ongelukkig hij zou de spraak der idioten niet meer gaan horen
[pagina 523 (127)]
maar de geliefde zij zegt in de klauw van haar stem de cumaeische sybille en vlucht naar het egypte achter haar ogen een heelal van duisternis en vlammen met daarachter het schavot der koningen die willig hun hoofd leggen onder de valbijl die de genezing voorspelt maar zij doopt in hun bloed haar vingers en vertaalt daarmee de werken van de dag en geeft uitkomst aan het spookbeeld van koppelend voorstellingsvermogen om te gaan in de benen hoog over de aarde met de ontzagwekkende onbevangenheid van kluizenaar in het eigen weldoorleefde vel zij draagt tegen de wereld het onterende teken zij ontvangt haar moeder op zondag zij zingt in de avond haar miserere zij draagt in de nacht haar doornenkroon zij zet in de duisternis haar houtsnijders handen over de inlijving anoniem met de buitenhof der woorden synthetisch in de geladen greep van haar adem stampvoetend in haar lichamelijk heil odaliskies gigante met de hand aan de hoed van de morgen zij leest het gedicht Ollantay uit de tijd van de Incas bloemen urnen en mineralen in de handen van vreemde goden met het stuifmeel grandeza wateren eenzaamheid de draadloze weg met de missie de analen te schrijven uit de stigmas der capitolen weedom om de spraak te behouden de heilige amuletten sieren haar steengroeven gang tot de grot van het onderkomen het festijn van sacramenten traditie in de chefs der barbaren het hoge woord van de uitwerpselen vrede het discreet en het habias corpus van de bekendmaking: hier ben ik
[pagina 524 (128)]
zij staat op en loopt door mijn bloed met de brandende lamp van de schoonmaak een zwart schilderij in de diepe verrassing der handen het kind der tienduizenden ziet zijn decor in de gran chaco hoort hij de sagen der indianen om zijn lichaam zet hij de chinese muur die onderbroken is in het zuiden maar met de himalaya er tussen zeggen zij de kleurets van het maanlicht met de schijven der lippen zodat zij hangen in touwen en wonderlijke liefdeswerken doen waar het uur der nieuwe taken in stilstaat tot de aanvang van herfstbladeren aardewerk met de mond open een gier vliegt op naar de sterren en vermeerdert de beelden in de winterschemering van het huidige woongebied dat wordt uitgebreid in de vleermuizen zondvloed der taal naakt schets coriolaniek voor de moeder met de wens van gesigneerd zijn dat het teken over u valle en de dag afbreekt op de manie van de zwartste diepte en in de beweegkracht der verschijnselen nemen zij de molenstand aan tot wind van wedergeboorte het kind in de weefselen der innerlijke gekweldheid met der ouderen voorzang de poorten open en in de vrouw zegt de gebeden van de stam en de soort een oude dame wandelt langs de hutten der inboorlingen tegen de ochtend ligt zij te dampen in de kookpot voor één mens kokende olie is het genie der genezing het meel wordt van de zemelen gescheiden en tot brood gebonden dat is door de zak
[pagina 525 (129)]
de nachtwandelaar der eeuwen met een zigeunerkoor in zijn ogen dat is de muziek die ik hoor, zegt de vrouw haar handen spookachtig bewogen aan de rug van de man de brand der wijnstokken vreugde staat in de voldoening der lippen azoren houtbossen zeggen de rechten der bloedstilten aan het hoge koor staan geheven de kelken der onmiddelijkheid hoefijzervormig van het menselijk geluk getekend de heilige U der goochelaars in de bizarre kop van het licht zo gaat de barmhartigtigheid over de wereld een heerbaan met wisselend aspect het verhaal van het diepliggend oog omvergeworpen jaren gleden door een uitgeholde weemoed van krantenberichten in de hand nu de steendruk met het gouden hoofd en de weldenkende staat ter zijde in de heilige bijnaam die is het applaus voor de zang der bezetenen vijf voeten aarde vijf voeten water de lianen inlijving van bovenwerelds vlees waarin de anima opstond en rookte zei de talisman de zoveelmens der tekenkunst in het gemak der materie het menselijk handelen der geliefden onder water in de schrijfstift der schaduwlijnen vereenzelviging het herzien van een oude heraldiek met de schreeuw o god waarheen wij die wij zijn dit ik zoals het is en wij ter wereld kwamen en de snik groot in ons stond en in de moeder die dit bracht zoals wij staan en gaan over een oude wereldhuid met in onze handen de kaarsen der ogen zie wij zagen en de druk der handen die ons de troost wilden geven van gij zijt en niet alleen maar met de tienduizenden onder de geopende hemelmond en uit de mond de regen der
[pagina 526 (130)]
bevruchting door het licht der nevels en de genade staat huizenhoog in de straten van de moederlijke gang der aarde als het oog geopend is: dat is na drie weken en er zal scheiding zijn tussen licht en duisternis maar daartussen zal wonen het geheimzinnig land der vragen en het gewicht der stenen zal de stem moeten overwinnen en de stem zal los komen te staan van de aanduiding der dingen en de dingen zullen hun eigen leven krijgen uit de duisternis en de duisternis zal het woord bevliegen en licht geven en het licht zal de mens naar de mens dringen de man zal de vrouw vinden in duisternis maar zij zullen opstaan uit het licht van de flanken daad en zo zullen zij de dageraad maken en de tocht naar de maan met in hun mond de tong der waterdalen en zo de kratergang tot de diepte en de schreeuw zie den mens met daarachter de blinde wateren der verlossing achter de schaduwhand de schaduwhand zal toeslaan en de voorhang der wereld openrukken de voorhang zal de taal vormen tot beeld van kelderlach door de gewelven der opstaande ziel die gekleed wil zijn en om versiering vraagt of kathedrale koelte en onbewogenheid waarin opgebaard de onsterfelijke geliefden van Teruel met de lichamen aaneengebonden in de mondingsgebieden van twee reusachtige rivieren als amazone en orinoco geplaatst op de kaart van het menselijk gezicht waarin vertaald zal worden het klimaat der menselijke zorg en de mijnbouw in het menselijk hart en de treinen voortijdelijke herinnering uit de schalen enorm onderaards
[pagina 527 (131)]
staande op de drievoet van verdronken schepelingen de groene zang van het want onder water de laatste schreeuw van de roerganger om richting en zijn geliefde staat aan de kusten van zijn verbeelding en seint het nieuws over de wereld in de eierdons van een dodelijke stem maar met het magna der handen zegent zij het instrument dat is de aarde die draait onder de gaande voet van de mens en de afstand peilt tot de middelpunten magie van zijn beweging zo staan de tienduizenden om de kloosterlijke eigenheid van het kind celibrator in de blinde zandstorm der repeterende stembanen aan de voet van de wentelende geliefde die is het werk van een wonderlijk vermogen in de open kruising van het verleggen der jaren die zijn dit ik de haven en de zeerover verzanding maar hoog op dit macao de vesting geliefde met de muleta haar hart zo werd het kind der tienduizenden door de engel bevlogen en uitgewoond tot andere ruimten van herinnering want niet langer de kommervorm, zo zei de vrouw een mooie tekening, liefste vreemd en van de wereld weg een filtratieproef onder hoge druk met de tussengast aan de kant en de volkeren der aarde het oog gericht op de doodszang der regenbogen in de andere ruimten gaande waardoorheen de klok met de slinger het mes ons staat de bolero rood in het oor, zei zij en met de stem van het hoofd en lijf tot mens gebeeld in de koude erts uit diepe aarde waarin de hitte de schulden smelt van eeuwen veronachtzaamde droom tot versierde fatamorgana boven de droge steppen
[pagina 528 (132)]
en die te drinken geven in ons zei zij want wat leeft behoeft de zwemruimte der dingen een zandbodem vol weeskinderen vreugde met de lachende handen door de kommer van de kweekvorm de warmte van de zingende import in de optocht van het herinneringshart liefste zeggen wij zeggen wie zeggen zij die het portret afleveren voor de prijs van het kokende bloed aan bedelaar en vorst de gier van deze zang die de lever vreet van allen die het kind het oog leenden wier ogen droog staan liefste en de schimmel der blikken laag gericht op de hondsvis van het water waarin zij baden liefste de sluis van een ongehoord bestaan sluit zichzelf wie heeft genoeg liefde om het te zien maar in Milaan voltrok zich een wonder en ging men per bezemsteel ten hemel dwz de zwervers van Sica maar er is een jezuitenorde gewend aan de gang van zaken zij slaan tegen een rood kruis en doen vrouwen het wonder uit met de bijl der gewetenswroeging een oud geloof dat de magier vereist en de bruiloft der doden in open graven er zijn mannen, zei de liefste, die denken een vrouw is zo'n open graf en zij graven er in rond met een bedorven spade en snijden zo'n vrouw open tot een lichaam alleen en kunnen hun zilte adem niet meer door de keel krijgen en stikken in hun eigen aandrang maar ik hoorde zeggen dat een bevrijdende fantasie alles kan op aarde dat die god is
[pagina 529 (133)]
en het hoofd door de dikste muren steekt ik was eens onwelkom in het gezin van een vriendin die kerstfeest gingen vieren ik kon geen gast zijn zo trok Josef alleen met de ezel verder en is de vrouw in stilte bevallen ik leefde in der tijd nog met een rivier daarin drijven de kinderen zei iemand die zijn ellebogen op straat gebruikte dat kan niet meende de ordemeester zij staan nu gewild in een museum vloekte de man van de arbeid zei de gemeente maar gewichtig wij allen en zwanger van de gewestelijke bewegingen over de grenzen waar men de geweerladen geopend heeft en de kasten klaar heeft staan ook met rode kruisen alleen de ezels gaan door omdat zij grote oren en ogen hebben zie, zei mij de geliefde, dat is de dreiging boven het hoofd der wetenden dat zij niet een gewone ezel durven zijn met grote bewoonbare oren en ogen als marktpleinen waarop de bevolkingen hun inkopen doen ik wel, liefste zei de jongen en zette zijn handhaversbril op nu de getouwen aanhalen en geloven in de pijp die de indianen doorgaven in de ogen zei de liefste ik lig in balans zei de jongen van het vooruitzicht zei de liefste met de kinderhand van de winst bewogen de bomen boven de loodsen der havens in de schreeuw van het slagwerk binnen de boedvorm van de wilde geliefde waarin hartenheer de bakens verzet en het getij opneemt boven het peil van de hartsgeheimen uit en de openbaring afleest uit de hinderpalen der kustverlichting aan de linkerkant van het lichaam zit het kloppende huis met de aanstoot fluisterde de liefste in de weerwee
[pagina 530 (134)]
de geneeswijze der warmtebronnen is overduidelijk bewezen zeggen de doktoren ik moest ze tot spreken bewegen, zei de vrouw want wie nu niet weet dat het oorlog is geweest en velen gestorven zijn zullen het nooit weten ik was verpleegster hij is doodgevallen ik nu de deerne en een graf met de wartaal der engelen loop ik rond zei het kind het kwadraatgetal staat op alles wat de tong vormt binnen het beperkt gehemelte van een menselijke mond dat is een goddelijke ruimte zei de vrouw door de mijngang zoek ik mijn weg met de leggers in mijn handen zij leggen blindelings zei de geliefde binnen een geloof zei de man van mistbanken en mnemotechnische stutten, riep de psycholoog, is de draad van het leven onzichtbaar gebleven ik concludeer tot zeven maanden hechtenis dat is een doodgeboren kind riep een vrouw van de tribune zij werd verwijderd met de modderpraam van de misstap door het magazijn der dagen riep een man de kinderen houden hun hoofd vast binnen de multiloog der wanstaltige tongen die de mond als een mouwstreep bewonen en tot teken zetten van uiterlijkheid maar in de schelp van de morgen zet het duister alphabeth zich voort moet ik getuigen riep het kind der tienduizenden ontwaakt in de arm van mijn geliefde riep een stem zag ik een heerscharen waarde in de ogendienst aan de maagd maar de maagd sliep in haar eigen okselholte en was oleograaf
[pagina 531 (135)]
in de omega van mijn hand liep de boer te ploegen en hij zaaide het zaad dat binnen de omheining viel en opschoot tot een vreemde omgangstaal omnibussen staan gereed bij de aankomst der treinen, las het kind die taal moet ik schrijven en ik schrijf haar in het hart van mijn geliefde die tachotype langs de binnenzijde van mijn hart haar vingers verlegt in de omschaduwing van ultrarode warmte seinen die de weg wijzen ook mij zong het kind zoals het vroeg aan de moeder der uren met de open handen geheven daarin zal het al geschreven worden binnen een predestinale omlijning er zullen aan deze handen zigeunerinnen dansen en het bloedspoor uitleggen met soms zachte soms krijsende stemmen en de omroep der aderen zal zwellen tot een wereldorgaan waarop men over kan schakelen en niet meer terug wat er is kan een mens niet meer verlaten zei de vrouw en niet wat komt in deze abstracte samenspraken zegt het heelal zijn vorm en weet het beeld van de keizer voor een open raam en door dat raam het landschap der wereld en daarop de mens die bouwt zaait en vergaat maar de kinderen eindeloos de adem doorgeeft met de omslagdoeken der tabellen getooid van het verschrikkelijke schoolschip der schrijfkunst die de steunpaal en wissel is van de stenen taal der tijden die Napoleon vond en Champollion vertaalde zei de meester met de smartkreet der gestorven koningen met de adder tussen de cleopatrale borsten waar zij beet en het hart uitrukte en verslond en in stikte en uitbraakte aan de nijl die het doorgaf tot de bodemstenen der bedding die bleven wenen van de geheimen der liefde en het land overstroomden daarmee tot de bedouinale gestalten van mannen met grote kamelen lavende zich en de dieren aan de oasen van smeulend geboomte dat is het klaverblad van vieren riep de priester en snelde naar Ammons tempel
[pagina 532 (136)]
die heeft Herodotus ons beschreven, hij was vierkant, zei de meester dat is een spelfout, zei de geliefde de historie is een bacterie, riep een dichter, en de pest maar het kind ging rond als spons en zoog zonder onderscheid en het las van de aarde die hing als een borst in de nacht boven het gesloten oog van de mens en de tepel gaf aan de mond die niet weet en de mond inzoog het vocht en ontwaakte geopend nog in de ochtend dat is droomuitlegging, zei de pharao tot jozef maar nu de verklaring vroegen de mensen en lieten hun tong over de droge lippen gaan de druipsteen en de holte daarin, is het resultaat van eeuwen, zei de meester, steeds de ene drup na de andere op de steen dat maakt het gat dat is de slijtage, riep het kind de geliefde knikte en sloeg haar ogen neer en haar handen zochten een voederbak voor haar gebaren mijn navel is thans met vrouwenwerk beladen, riep het kind en joeg zijn ogen weg de ogen zochten en vonden het werk en legden de droesem om de ziel der verbeelding later moeten ze in de droogkamer om het vochtgehalte te meten, zei de boer zo weet ik alles van dit lichaam zei het meisje en nam het hoofd met de ogen en zei verder dat het haar liefste wens was het later als hij stierf af te snijden en bij zich te houden voor altijd want dan ben je nog te zien zei zij en binnen het kinkhoestgehuil der kinderen wordt het bezit bezegeld en de tempel gebouwd om in de ruimte de lijn te zien in marmer en zandsteen opgericht tegen het blauwe gat van de hemel de kroeghouder van alles het grammaticaal geworstel van ouders en kinderen van de geliefden, riepen de geliefden
[pagina 533 (137)]
om de hoofden worstelden medusaal de slangen met de dubbeltong waarin het gif zei de meester want een slang spreekt aan het uiteinde der tong met zich zelf dat is binnen de schriftuur der dagelijkse dingen zelfmoord en het kromzwaard der absolute inlijving, zo zei de geliefde dat is door een slaap van dagen met de stift der beschrijving tegen de hemel het kind in zijn magische vlucht ophoudende de fantasiebeelden in zijn eigen handen die liggen om de hals van de moeder en de slagaderlijke haarvaten zachtjes dicht knijpen nog niet de worging fluistert een stem maar het kind loopt door de gestrande bezigheden van de wereld en vloekt een vreemdeling in overvolle kamers beweegt zich op de adem der aanwezigen naar de verstikkende stanklagen aan de plafonds en vertakt zich tot een grijze zee met overal ogen en een opgezette stem die buiten hem zelf staat en de barbieren hanteerbaarheid van het mes verkondigt de aanwezigen buigen het hoofd niemand zal nog ooit de moed hebben om op te kijken de geliefde lacht en zegt: zie aan mij zal alles zwellen tot een nieuw bestaan dat uit mij gaat en eigen voeten krijgt en daarmee de voorhoofden der voorgangers zal pletten tot plaveisel want er is geen genade en geen kinderachtigheid de kinderen hebben zich nu opgemaakt om hun ouders per lichaam en graf te verslinden zij zitten aan de kant en spelen met de doodsbeenderen zij bouwen een huis getooid met de doodskop der moeder zij spreekt niet meer, zegt het kind, maar uit het been schijnt een bleek licht op zoek naar de stem en als het dan geboren is, zegt de geliefde, dan kunnen wij het kleden en laten wij het omgaan door de handen en ogen der mensen en zal het
[pagina 534 (138)]
beademd worden met stofgoud en zo god zijn en opgesteld in ieder woord dat wij spreken de jongen zegt dat hij zijn moeder gestalte zal geven en haar adem een huis zoals het hem wiegde in haar schoot en de wateren zullen haar niet ontbreken noch de borsten uitgedroogd zijn die wij zien door dit bouwwerk van bleke botten waarmee wij spelen hier aan de voet der kindertempels die zij voor ons bouwen mooie ruines met geluiddempers in de oren de kappen over de verdorde lippen om niet de gele stof te zien die de haat heet en de liefde doet en niet weet maar ons het hart uitsneed bij de feestelijkheden der verjaardagstaarten op tafel met het mes er in en de kaarsen die wij nu branden jaar na jaar op de graven van wege de verbinding met de zielen zei de professor dat is de exegese der gebeurtenissen die zijn de dagen van verschrikking binnen gewoon menselijk vlees beschreven met mooie namen en opgeheven in een buitengewoon licht uit de streeltong die is dit huis der kinderen waarin zij wonen en spelen het spel der verloren geslachten heen en weer en op en neer met de nadroom in de hijgende adem en het metafysische schendwerk maar het zal gehuld gaan dit kind in de schoonste kleren en om zijn hals het vlies dragen der gulden daden die hem aangedaan en tot voorbeeld zijn en de graven niet kennen dit kerkhof wordt thans van zijn kruisen en stenen ontdaan om de stad verder uit te bouwen een schoner monument kan men zich niet denken de geslachten parend en barend op het verende bed verlichte doodshoofden de modebladen van de moderne snit in hun bevende lichamen dit is de liefde die ik bezing, zegt een stem, die bezongen moet worden het leven over de handen heen in tederheid bevend ik zeg het beeft, zegt de stem en braak het oog uit dat alles ziet en op aarde leg ik het tot kolonie een soort angola met portugal aan het hoofd
[pagina 535 (139)]
omgeven door dichte negerwouden met harten gekorven vol wees gegroet en vreemde agressie in de huiden wij zouden moeten vluchten, liefste want men ontschorst ons dit zeggen de geliefden en zij omhelzen elkaar op de onvruchtbare aarde van hun begrensde gebaren en hun lippen zuigen het huis der liefde leeg en tasten de wanden aan en vergiftigen met woorden de stilte der gaande adem tot de structuur van een wanhopige tweeklank danse macabre opgestaan uit de versierde navel van oude goden een zeer bijzondere bijna olympische verrichting die door regelmatige oefening van het lichaam ons eigen kan worden, zeggen de heilige boeken want de obsessie van deze organische ruimten liefste wat uitsteekt en ingaat en herbergt liefste met de tijdsopvatting van ontdekkingsreiziger liefste waar Isidore staat in zijn grijze oceaan liefste met de toenemende helderheid van de tegenkrachten liefste in de gregoriaanse rythmiek der samenhankelijke stof liefste dat is de kus der lippen dat is de traan der omfloersing dat is de rekenschap van fragment van breuk tot breuk over de relatie der elementen die de vuurtong bengaals het licht geven in de naklank der zelfvergeten momenten waarin wij staan in de gerichtheid tot geluk met onze menselijke handen in de complexe daad der ogen waar de ontraadseling wacht in het raadsel liefste, waarin wij dat leven liefste in de aanhorige klacht der omstanders in de kristallisatie zo zei Stendhal maar op je hart liefste druk ik een indiaanse tekening met de abstractie der liefde in rode ballen en kruisen
[pagina 536 (140)]
om de ongeschondenheid te tonen van de wekwoorden in dit droomverloop, liefste en niet zoenen alleen de verslijtende lichaamslappen o, liefste wij staan doorkleurd in wat wij uitwierpen niet onvoorwaardelijk, zei zij en zette koffie maar uit de room bouwen wij de ruimere blik en in die blik staat de zwarte engel en om de engel de tuin van kleuren en in de kleuren de boom der kolossen en de kolossen geven in de nacht de vreemde giften door sine que non schreeuwt de professor en slaat zijn hoofd tot versteend pupieter dat is de ijzeren ruiter Peter zo zei Dostojewski die door de schatten reed en het volk een ander hoofd opzette maar de engel spreekt haar eigen rechtspraak en treft de dading die zij wil overeenkomstig de voorwaarden van het gehele rijk der binnenhuidse toestanden de wieg voor een nieuw leven met het eindelijke goocheloog in de geheven stok der waarschuwingen aan de overrijpe vrucht in de alarmklok der mobilisatie en de verzen van Majakowski, zei hij met mijn tartarenlichaam zal ik je verslinden liefste vanwege het modelstaan in het uitvretersoog der schepping met de oorlog als natuurramp in mijn handen omdat ik mij meester moest maken van de ringstraat waarin ik eens woonde, zei zij, heb ik mij afgezonderd temidden van veel water en ontwaakte ik in een huis waarin de bel van het ritueel ontwaken werd geluid door Sor Cruz voor die van het land Sol Cruz en mijn ogen openden zich tot een lusiade van nieuwe wegen maar mijn lichaam liep slapend rond onder de handen der doktoren die zich om de pompen hadden opgesteld daar zij mij de verzopen polder uit het noorden dachten en ik niet meer sol zag
[pagina 537 (141)]
maar ik herhaal het woord dat ik door de boosaardige leugens van mijn verbeelding ben gegaan en hen tot een politiek moratorium aan de kant van mijn wegen heb opgesteld en open voor al het publiek want wanneer men verlaten is door ieder die de lippen het hartswoord doet zeggen komen de ondergravingen in het eigen bloed aangegeven door de pakjesdragers van beroep en door de loopjongens die aan de voordeur bellen doch ongezien van achteren ingaan de groenvrouw en de huurkoetsier waarop het huidige leven rust, zei zij, dezulken zijn de bodem der wereld en de stank en de vlaggestok voor een nieuw bestaan zij zijn de kweekplaatsen toen ik dan eindelijk op mijn eigen plein stond, zei de geliefde kwamen de autos der goedertierende buren en brachten het eten om mij van de alpendruk van het zwijgen te bevrijden moest iedereen de hele dag tot mij spreken en zie daaruit is een nieuw lichaam opgestaan als een witte vlam en zonder zalving in de leden maar critisch in de marteling van de dagen ook al reden de autos met voedsel af en aan en ik was een conferentie vol verzoenende tendenzen maar de massas schiepen in die dagen de tijdperken met een stormloop in mijn lichaam, liefste de man zweeg en zag zijn ontstoken ogen die hingen in de muur van haar blikken als rode poorten geopend naar een onnoembare wereld met de verborgen krachten der rondgaande wreedheid later verliet ik ook de kinderen, zei de man omdat men in een ruïne niet leven kan ook al wordt er gelachen ik werd een leidse fles die bij elke aanraking ontplofte, zei de man en ik strooide decreten rond opdat zij gehoord zouden worden en bewaard tot de tijd der aparte doofheid voorbij is zo zeg ik
[pagina 538 (142)]
maar de geliefde vertelde haar leven onder de schemerlamp der opkomende zekerheden en las in de boeken het zelfbewuste woord dat stond als meerpaal en brulboei in de open zee van haar hart met de vingers omklemd de mierenhoop van het innerlijk verkeer en de blik vogelrecht op het draaiende licht der naderende kust daar zijn de duinen en daar is de loods uit het raam van Granada, liefste met de administratieve betekenissen van onze gebaren die de bevrijdende aarde de geest in handen legden en de vleugel het woord gaven met de klapwiek der overbewuste oogleden naar een wereld vol voedselvoorziening en radaroren om letterlijk de toekomst te voorspellen want de onzekerheid, zei de man, dreef mij weg van vrouw en kinderen en opende de koninklijke gang van de val van idool tot idool met de demon der wraak als een bloem in de warme navel geheven in de tegenspraak van een mooie vaas een russisch hart met een realistische voorstellingsgave ducasse op de eiffeltoren om de waterzucht in de menselijke gang te peilen en de slinger maar ik ben de schorpioen fluisterde hij zacht en vervul een franse missie door het lichaam open te snijden en voor aller ogen te laten zien wat er aan beestachtig gedierte rondkruipt ook onder de fluwelenste huid met mijn tentakel blikken wroet ik mij tot zondebok samenzwering en revolutie: met een mooi voorjaar in mijn hoofd en een dienstplichtige bloem in mijn handen en een wassende geur over mijn uiteengerukte leden die zijn de ingang tot god de unio mystica van een zeer oude monnik gaande door de kloostergang van de tijd met een klein zoeklicht in de lijnen van zijn handen en houdende de aanraking want het is mogelijk dat Renoir een model had in 1896 en dat dat model zijn kind hield
[pagina 539 (143)]
en dat dat kind en het model Gabrielle en Jean na 55 jaar samen in Amerika wonen en gefotografeerd worden en dat Gabrielle nog altijd de rode jurken draagt die het oog en de hand van Renoir bewogen omdat zij hem bijstond in zijn verlamming zijn zoon maakt nu films en zij is een vrouw van 70 en Renoir stierf in 1919 is dit nu de verbanning van de mens op aarde vroeg de liefste zo nu en dan de soldatenlaars op tafel liefste dat is nodig en onder het juk doorgaan en een ander rijk stichten met de bebouwende gebaren de palmen planten aan de mondingen van grote rivieren om het zand te beschermen tegen haar eigen beweegzucht en ook tegen de hellingen der bergen de wijnstok planten der wereldtalen en het groot hart van de mens die ontdekt: de bebossing is heilig over de verschijnselen des levens en zij zijn in het verschijnsel de openbaring ervan waarin ik vele dagen woon liefste en mijn bezwaarschriften schrijf te vermoeid liefste om verder te gaan met de wil van mijn mond die spreekt en alleen met mijn handen in de vraagbak mijn ogen een kaartsystemen waanzin met het forceren tot het bestaan van een groot licht maar een schaduwleven binnen de vouw van het lijkkleed liggend op de operatietafel die heeft levende poten die zijn de ogen van wie voorgingen dat is te zeggen verdwaald in de samenspraak van luisterende zielen ik ga als kalfdrager in tot het beeld met een dierenfries op mijn voorhoofd: de panter, de bok en de ever maar ook het paard met mensen-borsten op de witte achtergrond van het beeldenveld der woorden met de tumor van mijn blikken roerend in de mens van de overkant een wilde charge omgeschakeld op de halve periode waar is liefkozing en roede
[pagina 540 (144)]
met de vervolmaking van het tegenbeeld in de collector van mijn gebaar waarin de wereld het vislijf aanneemt en jarig wordt ik versier haar met het eigen loof gekweekt in de spoelzijde van de hals van mijn geliefde en wij spreken over onze ouders dat zij altijd de dynamo zijn en veelal de grafsteen de plaats der handelingen is van de hoge gevelkunst die de woorden opzetten in de bordpapieren ruimten van de tijd o beweegbare metope van mijn woorden heb uw lichaam heb uw lichaam lief als het huis waarin gij woont een havengestalte met vreedzame muildierberijders in de weerklank van hun eigen gang de aarden moeder zal u het sagenbeeld wel zeggen en dit met een bovenmenselijke klaarheid zodat dit is de duidelijke vervreemding van het eigenzinnige weten wij gaan ter slachting met het opgeheven hoofd der wanhoop zoals de soldaat stond te kijken in de vrije tijd van zijn verlof met zijn vingers in de navel van de vrouw naast hem op de dorre vlakte van dit zanderig gebed die de muzelman de allah doet roepen over de woestijnen afstand in zijn stem met de blik op mekka en de trillende strot van begeerte in de heilige keel om water ontschoeid op het mozaiek met de lettertekens op de gespannen voetzool der minaretten hoogheid de stem staande in de ruimte tot oproep Mohammed wentelt zijn steen tot de sterren staat op en wandelt over de wereld met één grijs en één zwart oog en zet zijn gewaden op met het kromzwaard der vereenzelviging aan de poorten der losliggende steden die daar liggen historievast maar ondergraven van de schaarste onder de bran- dende adem van het menselijk tekort
[pagina 541 (145)]
omdat ik van de wereld ben geweest, zei Mohammed en sta in een grafiek van gelijkstroom dwz een rechte lijn in de kinderhand der tijden met de menselijke stem zoals die staat in een modern modeblad fraai afgebeeld tot de ingesnoerde taille en de wiegende heup van mooie sultaneske vrouwen hebben zij de taal nog der ogen en stroomt langs hun voeten nog het water der wassing zoals ik die hygiënisch deed in de duizenden baden die ik stichtte onder de gaande hemelen opdat de aanblik van de mens te verdragen zou zijn en ook de wisselstroom van zijn geuren en de draairichting der ogen waarachter de zanger woont met de hoge revolutie in zijn stem want wie niet opstaat tegen de geboden met het tegenvoorstel van zijn eigen orde wordt eveneens uitgeleverd dit is het raadsel, zei de geliefde en zij trok haar zijde naderbij zij liet de vingers een blanke communie spelen zij spoelde haar mond met zoete woorden zij gooide de olie op de smeulende vuren binnen het woordelijk knoopwerk zij hakte vervolgens de knopen door en wierp ze als brandende sterren door de steden van haar woonogen uit de ogen nam zij het huis brak het af en gaf het weg de man schreed hoofdschuddend door de lege straten en nam zo nu en dan een brokstuk warm nog van de folklore en mooie rhythmische beweging hij woog de steen in zijn handen waartussen de samensmelting plaatsvond ben ik nu een man, vroeg de jongen de vrouw knikte en stak het plein over de jongen wierp zich op de keien en bad een gebed tot de heilige moeder van zijn geweten de moeder stond achter zijn gebogen rug en sloeg hem gade
[pagina 542 (146)]
in haar éne hand een bijl in de andere een kunstbloem beide handen geheven boven de gekromde nek van de zoon toen de jongen opstond kreeg hij van haar de kunstbloem zijn moeder vluchtte en wierp de bijl in het park de vrouw keerde op haar schreden terug raapte de bijl van de moeder op en vroeg de jongen om de kunstbloem dan krijg jij de bijl, zei zij lachend de jongen liep drie keer door zijn lichaam en gaf de bloem de vrouw ging heen hij stond op het plein de bijl over de schouder nu mijn vader nog mompelde hij en sloot zijn ogen op het plein werd de vrouw verbrand door een joelende menigte met de kunstbloem was het vuur ontstoken in de stad rinkelden de bellen een groene romance op het plein de verordeningen schudden hun ogen af en trokken de laarzen aan de brandweer werd gewaarschuwd door het bewakingscordon ontsnapte de jongen met een stuk geschroeide huid van de brandende vrouw hierin zal ik verder leven fluisterde hij en de muren vielen om de volgende dag in de ruïne van een kerk verscheen hem de vrouw en vroeg het stuk van haar huid anders wordt de kunstbloem een altaar en jij het offer zij glimlachte de jongen stond op en omhelsde haar ik woon in dat stuk huid zei hij haar lichaam vlood heen en in zijn hand lag de kunstbloem nu ben ik een altaar, riep hij wanhopig en ging heen binnen uw eigen samenzwering zult gij leven riepen geschonden heiligen hem toe op de muren las hij de plakaten der wederopbouw
[pagina 543 (147)]
zij zeiden wij hebben gelijk de jongen vluchtte en schreef een schotschrift dit is wat nog gedaan kan worden met de vertraagde handen der openbaring in het epigonenoog van de opeenvolgende seconden mort à dieu schreef Rimbaud op de muren het woord wordt wandtext waarschuwde een heilige de jongen vluchtte wederom en stond des nachts stil in het open veld de ruimte is nu om mij heen en zwijgt op Majorca maken ze muziek sprak een vogel en daar is een onderaards meer van vruchtbaar water de jongen knikte ik word nu de visser in blauwe zeventienmijls diepe zeeën zei hij de vogel knikte en wees hem de weg ik zal ook het klooster bezoeken van Ramon Lull zei hij de vogel zong het lied der moorse muren de aanbidding is heilig dacht de jongen ik ben ver van mijn ouders in de honger van mijn kinderlijke gebaren dit is de oude reis in een verafgelegen land tegen de prijs van een belletristische dans in het donkere herinneringsgat van de jeugd van het meisje dat dacht een tabaksdoos te zien glinsteren onder het gras en toen zij met een stok de doos uit de grond wilde lichten deze zich ging ontrollen en een slang was of de jacht op de tarantula of de bij die steekt in het spel op de boerderijen en dan maar knielen en bidden in de trots van niet ik de huil in mijn ogen maar liever de windbuks op de duiven en die aan de groten geven om soep van te koken en soms ook de tekens lezen van de steppenheuvels op gekleurde platen
[pagina 544 (148)]
de merktekens van de grote volksverhuizing, zei de meester en wij lazen de tekens tot een figuur van eigenheid want de mensen werden verjaagd zei de meester bij duizenden het kind nu vist op Mallorca en hoort de stem en zijn hand streelt oude stenen en zijn ogen de verweerde voetstappen der volkeren de holle druipsteen van wat doorgaat in de kenschetsing der pagaaien leden met de vrouw aan één arm zo ik ga, zei het kind met het moedermysterie onder het water der dynamische bewogenheid die ik uitgraaf binnen gereserveerde verschrikkingen die zijn de dorpen in Tessin die ondergaan met oude vrouwen en lawines de bouw van de huizen is daar zo, zei de man, dat zij onherstelbaar zijn als het dak instort en zo hol ik mijn hart uit tot huis en keelklank vol catacombe waarin de vrouw leeft in de sneeuwval van haar leden en zij mij haar kloosterlichaam onderwijst en de karaf te drinken geeft met de wijn der eigen averij gevuld doch geheiligd door de kraanvogelblikken van de keerdam haar hart en zich oprolt en uitlegt de slang der verbintenissen met het kartografen stift getekend het cognossement der lading zijn wij o liefste vrij van lekkage, breken en brand? zijn wij o liefste niet die vrouwen van tachtig wachtende in de hoek van een dakloos huis op de karavaanwind des doods? wij zijn liefste in het getal der beschavingsbeelden in de preserve van oeroude oogopslag de weg de berg en de stad in de kaste der vereenzelvigden met de rode brand van de aarde in ons lichaam het ketelruim vol helse kermisbedden nu komen de Indianen, dacht het kind wij houden de scalp gereed
[pagina 545 (149)]
zij hebben hem aan de paal gebonden en bidden tot de medicijnman zij nemen de cassave en pletten die tot olie die zal ons zalven zij strijken de olie over de messen die zullen ons los snijden met de messen snijden zij takken die zullen ons dragen over de takken gooien zij olie tegen het schaven zij steken de takken in brand zegt het kind en verbranden de blanke man wij wikkelen ons o liefste in het laken en laten ons zalven in de kerving van ketter op aarde met de hoerige blik der steden op onze handen en de gil van het lijf langs het genummerd trottoir waar de droogmachines staan in het zachte klikken der tongen en het telraam door de armen wordt voortgeschoven over het wegdek der aalmoezen schimgang ik heb koperen staven gekocht zei ons de man die te plaatsen zijn in het vlees van geslachte dieren op iedere staaf staat een teken de hand met het mes het slagersgezicht en het symbool van de voedende regen zij staan mooi op het vlees zie de vrouw van achter haar tapkast gebaren wij dronken sherry en gingen heen in de haarspeldbocht van de wartaal de neringdoende nero's die ons bewonen de netmaag van dit schrift dat is de verrekening der neusklanken jeugd uit de schommel van de overgeleverde liefde der ouders die nu staan te kijken aan de kant van de weg in het gezwel van hun overbodig waakzame ogen die de tocht niet van de vallende kelen kan houden van jongens en meiden die soms gaan in kolonnes en hoofddraaiend brengen de verplichte eerbewijzen aan de tribunale zelfverheffing te zien om de meter langs de weg van het leven te geloven dit alles, zei een meisje
[pagina 546 (150)]
je moet in de pas blijven, liefste de hoornvogel vliegt heen en terug opzij kijken liefste en groeten met een tak in zijn bek dat is de mond liefste van het hoofd van de staat en hoed u dit is een plundermarkt waarop wij nu staan, liefste denk aan de regenmeter meid en de penning de vogels strijken neer, liefste de gieren met plukhaar en richt je geschut het zijn onze ouders, liefste ik zie hun gezicht wij ploegen hen onder voor de vruchtbaarheid is dit de verbintenis liefste die was onder de bomen dit is de akker zij vallen als schoven tot hokken, liefste dat zijn onze huizen met ramen van bloed, liefste dat is het licht van de opgaande zon zullen wij nu wonen liefste? in het opperst presidium van onze spreekbeurt krijg ik verlof, liefste de wederkerige diensten vragen om hulp en onder de bomen steekt op de woestijnwind vol zand en graaft de graven der liefsten en daarop graveren zij de woorden der weilanden ligging die was in de ogen bij het omhelzen de eerste keer bij het ondergaan van de zon die had gebrand de gehele dag het land en de koker der hitte gebouwd tot bewoning en de daad van twee lichamen liefde de liefsten die zagen voor het eerst de huig der begeerte gespannen door de dag tot een vallende nacht van schommelend schaften zij vielen ter aarde de tribune juichte kunstmest voor schone scholastiek
[pagina 547 (151)]
de schoolmannen bouwden een groot monument voor de welpen der toekomst velen beving de sluipkoorts naar de eeuwige letter zij dachten zich een slotvonnis dat stond in de pyramidale oren aan opengereten wangen onder de sluitbrieven der ogen zo gaan zij heen als zegel op de blinde agonie der voogden die hen nauwelijks nog heilig noemen en alleen nog kunstleden maken voor het uitvallen der armen en benen wij kunnen nu ook reeds het hart enige tijd stilzetten en het daarna weer beter op gang brengen, zeggen de doktoren zij brengen ons tegenwoordig veel dode soldaten maar die waren in het hart zelf getroffen en zo stond het te vroeg stil dan kan men het niet meer op gang brengen zeggen de doktoren o liefste in de slotklinkers der liefde wij staan en wij blind en bidden de molens van wonderdoeners binnen om de slingerhoek van de muren te verkleinen tot een stevig huis met een sleutelbloem en een sierbaan om op te spelen, liefste maar nog liever liefste de orakelsteen van Concacha waarop te lezen staan mensen dieren en tempels die gaan die gaan in de omslagdoeken van hun woorden, liefste zoals de jodin die zei tegen haar man in tranen: huil niet want ik zie jou terug ik maak alleen een omweg over Auswitz met de casa moral in haar ogen de man ging heen en boog het hoofd in de breukzuil der ziel die zijn geyser verheft van menselijk bloed dat de koraalriffen bouwt van een bestaan in eenzaamheid van ieder die is zijn eigen atol met het eigen meer de spiegel over wat innerlijk is een diepgang vol voedsel in de bedreigende golfslag der dagen met het vuur van zijn ruggemerg schrijnend in de hand van zijn liefkozend oog waardoor de liefste leeft
[pagina 548 (152)]
want de liefste zij leeft door de handen der liefde die het haar aandoen en de verheffing zijn over alleen die woont achter de iris in zijn eigen evenwicht met de tektonische bewegingen van het enigma de zeebodem met het bezinksel der daden van de voormoeders die waren het zachtgolvend plateau van de voorvaders in de ijzige omnachting van de stofvoerende wind uit de onwetende opperhuid met de bezeten facetten der honger in de hoekige kantsteen der handen en de kegelsneden der programmale ogen ook van de ouders liefste die in onze woorden en tegendaden leven liefste als wij staan aan onze zee liefste of de galala woestijn met de windkeien der woorden alleen waar alleen woont liefste met de oase in het zand der ontroering waardoor de pyramide bestaanbaar wordt verheven in de vijfhoek der tijden als het antwoord: wij spreken in de lengte duinen tegen de zeewering opgeworpen tegen de opstand der verzonken steden de mensen verzameld in de kerk en overspoeld dat is een verzonken stad, zegt de meester, zo zijn er meer dat hoort het kind het slaat alarm en lacht een dekblad over het stinkende water van de jeugd met de regionale paedagogie slapende in het eigen lichaam van de nacht na een dag overvol zon
[pagina 549 (153)]
toen de oogleden opzwollen van hitte en mannen en vrouwen werden gevonden in het open veld onder een bodemverschuiving langs een bijna verticaal breukvlak in de fluitketel der opgekropte adem zodat zij stonden te kijken in het hulpwoord der wanhoop en de plooiingsgebieden van het machteloze gelaat en kartogeen werden en hekwerken plantten en smeermiddelen uitvonden maar de andes der reinvelden waren niet te vermurwen want het woord stond in de wet gesproken en de aarde beefde onder de voeten maar het Juragebergte, zo las het kind, is slechts een dunne gerimpelde opperhuid van de steenschaal daaronder kokend graniet in de samenpersing van de stampende voet van de paring en het stille zoutmeer der tranen en de gebedsring der bergen om de menselijke hand van het secundaire gesteente der ogen want zie hoe hij gaat rechtop met de aardbeving zijn hart waarin liefste alles woont een baksteenwerk binnen een houten raam en een ijzerconstructie en de oorzaak van de vernieling van wie? want zie hoe hij gaat onder lagen gasdruk als een merapi met het hermunten onder de nagel der vingers het beeld dat hij ziet dat hij gaat in het tempeldal van zijn voeten
[pagina 550 (154)]
de assepoester der aarde met de lavaprop in zijn keel zijn hart een aswolk zijn lichaam de magmakamer zijn bloed een gas onder overdruk: dwz de woorden zo valt in de nacht het kind uit zijn bed en ziet zijn angst het ligt als een meer in het gat van zijn ogen daarin het beeld van de karper als een krokodil zonder poten een krokodil is één en al oog het kind wordt wederom in zijn bed gelegd en eet zijn ogen op als het ontwaakt kijkt het uit staalblauwe kraters die de noodgrote kiezel gooien de moeders bakken een korst aan het brood en roepen het kind te eten het kind komt en ziet zandbanken en verandert het brood in puimsteen zie, moeder, zegt het, ik bouw een huis la maison de bébé: een prentenboek organogeen later kijkt het en weet omtrent zich zelf de stand van zijn lichaam dan ben ik de maan eros die rijdt de sterren tot gruis en nooit zitten als oude vrouwen in de sintels der jaren want die gaan heen ik zie ze in mij zitten en breien de jurk nog steeds van jongens en meisjes zoals ik ook ben een jongen een meisje en al wat leeft zo het is op aarde de gang nietwaar niet alles gescheiden en veel zien dat meer is dan de ogen nl de blikken in de steenschaal van het lichaam zoals ik zag ontelbare van kostbare mineralen in de uiterste spion der versuffing ovaal getrokken in de zeehond het lichaam met de spoelvorm van de hand roeiend de weg vooruit die te zien niet is maar genoemd staat in de barre stilte van het achterhoofd en valt en opstaat maar dagen en maanden soms ligt in het verebben van mijn bewustzijn en zo ik wel het mes wilde nemen en de indianen aanbad met het scalpeermes in de operatieve handen nietwaar want de verbeelding mag niet stilstaan en de gelerivier van de honger moet ons voortdrijven
[pagina 551 (155)]
tot de scheikundige neerslag van kristal binnen de lichaamslijnen der dingen die wij uitbeelden te zijn en die wij heffen met de gletschertong uit de bedreigende slaap der zekerheid in de spin der verwerende liefde blauw gebogen over de huid van zeer oude mannen en vrouwen als een vacht van amoureuse vegetatie waarin de wanhoop van het product en de daad van de landafzetting zo sprak het kind en ouder geworden had het veel lief en was een landfauna en nam dagelijks de hete baden en spoelde zijn voeten in spierwit sneeuw dat was wel de slaapwandel binnen de duivelshoek op het grote vlak waarin mij de plotselinge aneasthesie overkomt en ik loop en doe zonder zien of daad en het oog ongemerkt wordt gevuld met vreemde vormen die hun middelpunt niet vinden en uiteengaan in zich zelf maar zich toch plaatsen in de stille kolom der beelden die staan als verstarde goden in mijn achterhoofd de vinger dreigend geheven en met dood op de gekleurde lippen en onnatuurlijk maar ook teder en onafhankelijk en in ruimte gevat die is het karrenveld van dit verleden dat gedragen wordt en toch bijna ongekend mijn steendruk is van het begrensde vlak der onthechting een ingewikkelde wijze van verwering het zeggeveen van mijn woorden de delta mijn daden zij zijn amoureus en maken in mij de eros die brandt de bomen af tot het wortelcomplex bloot onder de ogen ligt en ik vraag om buitensporige heroïk en gastvrijheid om zacht te verdrinken in de boor- spons der ogen en te ondermijnen de stilte die klemt om het dagelijkse vlees en die panvormig is en daarbovenuit een panorama van gloedwolken gerezen uit de gemeenschappelijke as en ik ben een storingsgebied en mijn stem zegt de ineenstorting van de zijnssteden bodembewegingen zijn gaande alom en de mensen vrezen zich zelf zij registreren in mij de schommel der aarde en zien in mijn lichaam het instrument van de waarheid
[pagina 552 (156)]
zij nemen in woede de bijl van het vergeten geluk en slaan mijn lichaam stuk ben ik de eindmoraine tot de tijden mij maken een moeras? nee want zei de man ik lig aan de weerstanden van mijn oren te luisteren naar de slagvolumes der woorden en hoor dat de alarm- ketens gesloten worden binnen de loden kamers van het hart en mijn ogen zien door mijn moederloge tranen de sterrenschakeling die gaat langs de lijn van het merg tot het anker het lichaam der vrouwen die oprijzen uit hun huiden geborgen in de moeder- klokken die zij dragen over de stranden en torsen tegen de steile hellingen en verbergen in de grotten binnen het beschermend steen- massief van hun gebaren de bidkapellen der ogen gericht op de staande breekplaten die uit de kooien kijken naar het schouw- spel van een nieuw leven dat wordt aangedragen ook over het vlakke land en door de tuinen en langs de rotspaden en ver over de rode en witte woestijnen gedragen op de velgen van het dubbel- levende lichaam met de hand van de man gegraveerd op iedere wang met het woord dat ontstaat in de zelfbekrachtigende gang waarvan de ogen het geheime zegel bewaren en de doorslagsterkte kennen zonder gekend te worden en zich weten in de damp- vormen van het loopwerk der blikken dat zij voltrekken een openhaardproces vol heilige slagregens om de kooien onder water te zetten en de blaffende kogelgewrichten des doods de witte kappen aan te doen en het kind vraagt: waarheen is de wind gegaan vader en waarheen de sneeuw en waarheen gaat het water en wat ziet het kind? zijn eigen kringloop en het tekent die langs de gevoelige strook van zijn ogen binnen het eigen schakelproces en het staat op de kampanje van zijn ervaring zijn schip in slingerbalans en spreekt leidekkerstaal dwz de wind joeg de sneeuw terug in de hemel en de hemel wijst het water de weg en de grens
[pagina 553 (157)]
maar stil in zich zelf ligt de vader zijn opperhuid vol schubben en schreeuwt in zijn eenzaamheid het lied van verlies van liefde en ziet zich opgetrokken uit graniet tot het beeld der onbewogenheid met de dreiging van nierstenen ellende die de bidkracht van zijn woorden zal breken en niets is dan de brulboei het stenen hoofd met de geopende mond uitbrakend de isolatore gal van zijn hart dat geklemd staat in de netspanning der aderen binnen het schuifcontact met de anderen in het regelproces der sacrale ruimten de remhevel recht in zijn lichaam een luchtkamer het zinkdeel van allen die leven en hij staat op slaat zijn beeld stuk loopt loeiend het land in en waarschuwt de mensen dat het zal komen het koningswater in de gedaante van een mens met de oplossing voor alles die hij kent uit de ervaringsvelden der eeuwen en aangevoerd op het fluitschip van de tijd overstemmend de pubertongen wier geluid het pensioen is van het leven verzekerd in kooien ik ben de kooi der overstroming, zo riep hem later een licht meisje en hij ging tot het meisje en zij overstroomde hem niet maar hij nam een krulpen en versierde daarmee haar hoofd en gaf haar kleine edelstenen die zij hing aan haar oren maar één bevestigde zij als een lichtend zaad in haar navel en het werd haar derde oog en sedert die tijd overstroomde zij velen met licht in de daad en zag zij hoe de mens onderhuids om adem roept want zei de man verder zie: de vrouwen zijn moeders geworden en zij leggen hun kinderen in de witte kappen en maken de kogelgewrichten tot schommelwiegen en gieten een nieuwe wereld over de oude met de dekkleden van hun grote borsten waarin wonen de komende
[pagina 554 (158)]
stemmen der aarde en door alles en allen heen bewegen zij zich en staat het uiterlijk gebeuren stil zoals wij hen zien stil staan kijken in de geroosterde huizen der slagvelden door een vreemd verlicht raamwerk over de dodenakkers maar temidden daarvan leggen zij zich en weven van rouw de sluitlakens en van tranen de dekens des levens en baren op dit fundatieblok binnen de koorbouw van deze zang vol gebrandschilderde ramen in de kapitelen der ogen met een wereld op maaiveldshoogte het contrafort in de handen om ongestoord door het lange huis van het leven te gaan en de kroon- lijsten aan te brengen en de dekstukken en de urenborden en de schotwerken en de wapenschilden en slijpstenen want waarlijk men wil geschraagd zijn in de vier wereld streken binnen de vredesvoorwaarden in de legeroefeningen bij dag en nacht maar men, zei de man, wil niet meer bidden en buigen over de aarde en huizen bouwen als zonnemaagden opdat de kruinen der groene bomen kunnen ingaan om het lichte voedsel te geven in de kosmische heren- dienst de bezeten aanvulling te krijgen boven het eigendom uit voor een niet te beelden god geweldig van vormeloosheid maar geslepen naar de steen der aarde met de verheffingen der bewoners de duizend daden
[pagina 555 (159)]
die staan als relief op de rotsen grootheid der bewegingen onder de vuur- troepen die optrekken gestoken in het stromende harnas der rivieren de delta geheven tot de onstuimige branding der oceanen ruimte en de zwelgende nachten verzadiging die over de wateren zweven in de akker- bouwhanden van de lachende Sphinx der verbijsterde hemellichamen maar het kind vraagt de weg van het water en het meisje zit in haar kooi en kijkt naar het licht van haar navel en ik loop met een arm vol liefde en weet niet waarheen dat is zei de man de vragende mens die is een dagvorst de Inti der Incas gedwongen te gaan eeuwig de kringloop van de vermoeiende tocht om de aarde met de vraag van de weg van het water gezeten in de kooi en bekijkend zijn navel met een arm vol liefde en zo trekt het kind uit de ouderlijke woning en weet niet waarheen maar de schreden zijn blikken bouwen de weg en zijn handen slaan de trommels der wind en langs de kant van de weg plaatsen zij smoor- spoelen en leggen zij kabels diep verankerd in het lopend gewicht van hun bloed zo gaan de kinderen en de ouders stellen de vuurtorens op der behoedzaamheid en leggen zich krom over de weg van het water in de kooi van hun navel met een arm vol liefde en zij zijn in de weemoed der steden die zij bouwden ver van het vruchtvlees der aarde en onwetend van de zaadpers der hemelen maar in bleekzucht gehuld en zij zetten elkaar op de rek- en verdeelstoelen en schenken kruisroeden weg tegen het verdriet van de ouders en de opstand der kinderen die gezongen moet worden en de borstboom van het lichaam moet zijn en de ogen moet hevelen uit de klauwenolie die is
[pagina 556 (160)]
de neergang van een wild water om een woest landschap te bouwen met de schrijvende handen is dit een serum? nee een geologisch wonder een grondvorming naar een cantate: die elenden sollen essen een voedsel in steen gehakt een aromatisch product
van de mens van de mens die stinkt zoals ik stond dit kind der tienduizenden eens te stinken in de avond op een verlicht plein en mijn dronkenschap zag temidden der mensen die niet in mij de baaierd waarnamen en de brokstukken van ouderlijk getimmerte en niet dat ik was de vulkaan waarop zij de bevroren voeten van hun verveelde blikken sleten en niet de stank uit mijn krater die de eenzaamheid van hun verloren gebaren uitspoog met de schreeuw van een geveld soldaat eenzaam met zijn lijk geleund aan de steen van een bloeddoorlopen landschap aan de stomp van zijn arm de brandende zon en zijn laatste hand zijn hart
mijn ogen zagen nog mijn ogen zagen nog door de duisternis der gesloten ogen de gang van een mens naar het dak dat te weten zou moeten zijn het werelddak der bevrijding toen de uitmalende gang der benen werd gestuit in het flexibele systeem van het lichaam en het oogwater bevroor de film van de hulpkreet om de moeder de lieve heer en de vrouw voor hun lichaam die de ziel droeg en zij een ziekte waren één ogenblik zich zelf deze aanblik in die broeder die ook zo stond voor het eigen oog zijn armen stijf geheven en zien dan dat het is gedaan aan het dove oor
[pagina 557 (161)]
van een heel oude god die hun brokkelig terzijde had gestaan en zij bezweken en vielen en zo ook ik
de sommigen met open glimlach omdat zij werden verzameld tot de tienduizenden de misleide kinderen der deernis die de rode lapvorm aannamen om met hun lichaam te zijn nog eenmaal de regenboog der aarde in de laatste stand van de mens de smekende grootheid op de rand der afwezigheid met de brandende hoorn van de laatste adem de vlam in de kale doeken van het erbarmen dat wordt ondergeploegd
zo ook ik maar de vrouw kijkt mij aan uit de gewonde terugtocht van haar ogen die kwamen uit de menigte en zich op mijn gelaat hechtten en haar handen kwamen naast mij in haar schoot ook met een afwezigheidsspel en om haar mond stond de wilde vraag van haar lippen en haar rug was de leuning voor het wiegende lichaam haar warmte tegen de gruwelijke doodsklacht van mijn stem
en zij zei: ik weet dat dit waar is maar onder het puin herleven de daden der dode koningen en wij zullen ze heilig noemen in de waanzin van dat puin dat is de verstreken tijd die ik lees onder de woorden die niet gezegd kunnen worden ik kan mij niet uitdrukken zie mijn wilde tranen in mijn handen de dode koningen ik ken ze uit een warm waterbad dat ik neem waarin het aderlaten oude gewoonte werd zo zit ik hier en zie jou en ik neem jou in mijn ogen mee naar binnen ik draag je door mijn groot warm lichaam want ik las vaak dat ook andere omstandigheden
[pagina 558 (162)]
kunnen meewerken om een berg met het dal gelijk te maken door dat te vullen met puin je moet mij je handen geven en binnen zullen wij drinken en zeggen waarom de mens gek dreigt te worden omdat zij staan in mangaten en elkaar uitbranden midden op straat dat komt veel voor zie je ik was ook verliefd ik hield van een man vele jaren en hij ging op een avond weg alleen met zijn hoed op omdat hij ingegraven stond zag ik later in de openbaring die de eenzaamheid doet zonder een mens heilig te slaan hij stond met zijn hoofd er uit en ik hing aan zijn ogen en werd wild van het menselijk gezicht dat staat tot schietschijf ik schoot en enkele maanden later trof ik mij zelf ik stond iedere dag achter de geweren en werd getroffen in mijn gezicht zie het aan dit gezicht het is ineengevouwen geweest en zo klein als een ontvleesde doodskop en hele regimenten zwaargeschut hebben het gekraakt en mijn hersens zijn uitgevloeid en hebben de aarde te drinken gegeven op de plaats waar ik lag en zo ben ik wederom opgestaan maar wie niet gered wil worden blijft liggen en zie nu wil ik kinderen
en zie nu wil ik kinderen omdat ik bewogen ben en in zachte rode olie loop die ik zelf bereid dagelijks waarmee ik mijn lichaam wrijf tot een polynome liefde en ik zeg die vele namen omdat er in mijn ogen geen verschrikking meer is en mijn lichaam een wit vuur waarin ik de dagen en nachten ga en velen mij naar het leven staan
zo sprak de vrouw en ik dacht het wonder leeft onder een schrikbewind en gaat zijn gang en zet een vreemde boom op in het kind der tienduizenden op de mest van verloren liefde en het slaat de adem tot een eigen zicht- bare massa en die zal ik grijpen en volgen

[pagina 559 (163)]
ik zal je grijpen en volgen in de aanbidding met de afstand over het graf uit de grondvorm van de dood met de levende lach om nul te delen een bewijsvoering langs de weg
maar wie gaat? want als ik spreek in de nacht de onmogelijke taal om met de be- perkte schrede van het lichaam te meten en alleen lig in mijn normen en sporen sluiten over mijn ogen zich de ringen van de gekruiste deling en loop ik alleen rond in de constructies mogelijk met cirkel en lineaal en zie mijn ontstellende gang met velen en sluit mijn ogen tegen de duisternis en ben hypercomplex en lig uiteengereten in mijn dode kameraden die gesloten liggen over de velden der aarde onder het honende puin de dode koningen der deernis die gingen misleid de gang der tienduizenden
die ik ben een verhevigd wezen vijf voet van de aarde met een menselijke mond om te kussen de dood uit het rottende lijf het handwerk der wereld en het is niet dat ik niet meer lachen kan want ik heb de lach op een hoge berg in de navel der dingen omringd door het snerpend on- gedierte der verschrikking lachend als een dood lichaam gehesen aan mijn ziel ik ben een gewone moordenaar binnen een rustige wandversiering
[pagina 560 (164)]
ik spreek met de mensen mijn panorama mijn biographie van zelfinkeer en verbijstering binnen het broodlichaam van dit leven schrijf ik de magische bloemennamen en zet ik mijn geliefde de borstjuwelen vogelval op in het ledig landschap van de ziel en de planken zijn losgeraakt en ik kan niet meer stilzitten want ik wil wel lachen, zei de jongen, maar de bavianen staan aan de kant zoals ik ze eens zag op de donkere zolder van toen ik vier was en niet wist en de bakker stond te lachen met een zwart gezicht vol rode plekken half uit de hooiberg gestoken in de nacht en het grote mes hield maar de ouvrou zei er zijn geen spoken ook niet in het hol van het hart en wat hoor ik? en staan de wanden der kamers niet vol en zie ik mij niet gaan door de dorre steden en bevlieg ik de staande dingen niet met een ziel zo groot dat de warenhuizen als draaiorgels langs de straten gaan bewegen en vrouwen en kinderen lachend worden meegevoerd over de schone verbeelding in het verplaatsbare huis van mijn ogen? en zit ik niet in trams cafés en treinen en hoor hun stemmen en allen die hetzelfde zeggen? want over de variaties der innerlijkheid zetten hun stemmen de een- vormigheid der woorden en zijn zij verlegen ik ben verlegen als de velen ik leef in de zelfbekrachtiging van allen in een donkere doolhof maar de kinderen staan lachend aan mijn kant met een schaar en een auto en ik bouw voor hen een koningsgraf uit oude tijden een huis voor hun woorden een gedenkende berg voor hun blikken en het kasteel van zand voor vertrouwen en wat geef ik mee? en berijdt Gij niet trots Uw paard, vroeg een vrouw mij en ik knikte en ging heen en zij zag het spoor van mijn voeten na
[pagina 561 (165)]
en aan mijn hielen voelde ik het gewicht van haat vermogen van zien tot op de bleke beenderen van mijn skelet en ik ben eenzaam en het komt voor dat ik geen woord meer wissel en mijzelf zie langs de keizerlijke weg der verloren rijken en lig in de dommel van een warm oerwoud verweg in Afrika of Zuidamerika en de grote stromen mij meevoeren orinoco blind en gewillig en zonder genade en mij uitwerpen en voeren binnen de eeuwig bewegende schoot van de dromende oceaan van voor alle tijden toen ik gewiegd werd in het lichaam van een vrouw die naar men zei veel lachte en een hartelijk leven leidde binnen de verschrikkingen der ruimten die zij zo vulde ik zou een gewoon menselijk leven moeten vullen, zei mij iemand want wat is kunst nietwaar, vroeg hij ik heb deze gewone mens gezien en hij had drie ogen maar een bril voor twee en zijn mond sprak de tegenspraak van zijn handen want zijn derde hand bedekte zijn derde oog en was blind hij stond blind en zei dat het moeilijk uit te drukken was en ik ging heen en zweeg ik had geen communicatie zei hij nog en ik zag mij het communicerende vat van zijn blindheid en ik hoorde zijn dove oren ik wist mijn hart koel en een vrouw zei jij hebt mij niet lief want ik benader jou niet en ik ging wederom heen ik groef met mijn lichaam een kuil in de wind en de gang was naar de berg met de bliksem en op mijn huid huisden duivelen en in vlammen smolt ik tot de komende tafelen der genade een nieuw voedsel ook voor mij vroeg de vrouw en ik hief mijn hand nog éénmaal en sloeg toe met het zwaard en kloof- de haar lichaam doormidden en zij lag uiteen in twee helften maar
[pagina 562 (166)]
voor mijn ogen groeide aan de linker een rechterhelft en aan de rechter een linkerdeel en zij stonden wederom op als twee en lachten de lach van de hydra ik wierp mij ter aarde en groef mijn hoofd in en weende een onderaards lichaam tot uitkomst voor de doorgang en wie is de doorgang en waar zijn de engelen die uitstekend vliegen het eigenlichaam is van de ziel doordrongen en ondoordringbaar het hoofd heeft tweemaal de afstand tot het hart en het hart dwaalt onder het hoofd en het hoofd kent de weg niet is dit te laat? moet de geschiedenis dan geschreven op de huid van een slang en breng ik het mensenoffer op aarde in de spelonken mijzelf als kind, sprak de vrouw, lieten zij ons zien de kamer waar de moordenaar de kinderen had opgegeten en de oven waarin hij hen braadde binnen een pandemonium van fabels wij wonen in zwarte tenten aan de bergketen der Zeven Torens en de priesters hebben de witte kamelen geslacht voor een goed doel in het hof van de slang met een extatische visie worden de amuletten om de halzen geschroefd de lepelaars staan ter zijde en voeden de kinderen gesluierde vrouwen dit is één manier om de deur te ontsluiten, sprak de derwish in de verschrikkelijke stilte van de gang van de moeder die gaat over de aarde met de melkweg het weten en het krachthuis haar kind waarin liggen de geliefden aan de helmen der zeeën in de manen van eb en vloed
[pagina 563 (167)]
op dit gezicht dat is een stad gebouwd op een graf en de gemeenzaamheid met de bouwstof dei wonden die is het niet-kennen zonder aanraking zijn en van het water met de broeiende spreuken op het oogvlies waaruit wij komen toen het kind was geboren zoals het kind wordt geboren met het mayaoog in de schavende hand van de bergen met de bidstenen ogen der moeder getooid zoals de ouvrou schreef in een brief en zei tot het kind dat haar handen zwak zijn geworden en het schrift niet meer beheersen maar dat zij hoopt dat ik vele jaren nog zal leven en gelukkig zijn want dat ik verre reizen ga maken en dat zij zal zitten aan het raam van de straat en mij zien gaan zoals ik liep vroeger en dat dit gezicht en dit zien van mijn lopen haar genoeg zal zijn want dat dit is wat wij leven uit het licht van onze ogen en dat wij hetzelfde zien in de hand van een vereenzaamd hart het plasma verheven uit de huid der eeuwen tot een tempel van aanbidding want zei een man de liefde mag gaan maar zij gaat niet alleen in de angst van het sterven zij draagt mee mijn adem die haar de weg wijst vooruit en haar vereenzelviging die ik een gezicht gaf en de zorg gaan geven en het zal uit haar opstaan nieuw en zij zal het dragen op haar rug en de weg gaan in stilte want ik ben de opsteker en mijn handen zijn de uitgangen en mijn ogen het glazen verblijf van dit bloed en ik volg haar
[pagina 564 (168)]
zo zij gaan de moeder en man over de aarde en zij scheren de schapen en de telkaart het sterven geniet de verklaring en de ouvrou denkt niet aan de telkaart en geeft geen verklaring zij ziet de zee in de dorpsstraat en de winkel van vloo en zij ziet overhemden sokken en boorden die zijn nuttig en nodig denkt zij en zij koopt voor het kind de duurste die mooi zijn en hem sieren op reis en in de koude sierras van mijn hart ontvang ik een warm pak en ik schuur mij schoon met het zand van korrelige woorden en de moeder loopt met haar kind over de aarde in de handen der revelatie en het leeft door de monumentale spreiding der volken binnen de gebouwde steden en zij knielt op de heilige plaatsen tot de groei van het kind want wat is gegeven? boor een gat door uw hart hak uw vingers af geef het kind de doorgang van het lichaam want achter de mist en de nevel staat het woord en het beweegt wat niet te openbaren is de dood van de moeder die ging over de aarde de dood van het verhaal van de schepping die zij deed geleund tegen de aarde met het bovenmenselijk inzicht van een ontembaar heelal vol tegenspraak waar zij stem kreeg met de geboorte aan de onbegaanbare weg in de steun van de man die toekeek in de stilstand van het weten wij waren zo eigen maar de vingers zijn afgehakt en de schapen geschoren

Vorige Volgende

Verzameld werk. Deel 2. Het boek ik. De andere namen. De derde persoon

[III]

van de mens

mijn ogen zagen nog

de sommigen met open glimlach

zo ook ik

en zij zei:

en zie nu wil ik kinderen

zo sprak de vrouw

ik zal je grijpen en volgen

maar wie gaat?

die ik ben

Over dit hoofdstuk/artikel

titels