Verzameld werk. Deel 7

Axel Munthe Patiënten

Om een goede hondendokter te zijn moet men van honden houden, maar men moet ze ook begrijpen-net als bij ons, met het verschil dat het gemakkelijker is een hond te begrijpen dan een mens en gemakkelijker ervan te houden. Vergeet niet dat de mentaliteit van de ene hond geheel verschilt van die van een andere. De pittigheid bijvoorbeeld die in het bewegelijk oog van een fox-terriër fonkelt, weerspiegelt een andere geestelijke levendigheid dan de serene wijsheid in het rustige oog van een sintbernard of een oude herdershond. De intelligentie van de hond is spreekwoordelijk, maar bestaat toch individueel in verschillende graden. Dat merkt men al bij heel kleine jongen wanneer pas de ogen opengaan. Er zijn onder honden zelfs domme, hoewel in een veel geringer percentage dan bij mensen. Het is in het algemeen gemakkelijk een hond te begrijpen en zijn gedachten te leren lezen. De hond kan niets verbergen, hij kan niet liegen of bedriegen, want-hij kan niet spreken. De hond is een heilige. Hij is open en eerlijk van natuur. Wanneer soms bij een hond tekenen van erfzonde verschijnen, van zijn wilde voorvaderen overgebleven, die in de strijd om het bestaan op list en sluwheid moesten vertrouwen, dan zullen die tekenen van erfzonde zeker verdwijnen zodra hij in de omgang met ons ondervindt dat wij hem eerlijk en rechtvaardig behandelen. Indien zulke karakterfouten ook bij een goede behandeling blijven bestaan is de hond niet normaal, dan lijdt hij aan ‘moral insanity’ en moet men hem aan een pijnloze dood helpen. De hond erkent gaarne de meerderheid van zijn baas, zijn oordeel is hem altijd wet, maar als vele hondenliefhebbers denken dat hij zich de slaaf van zijn baas voelt, dan vergissen zij zich erg. Zijn onderdanigheid is vrijwillig en hij verwacht dat zijn eigen bescheiden rechten erkend worden. Hij beschouwt zijn baas als zijn koning, ja, bijna als zijn god, hij verwacht van zijn god gestrengheid als het nodig is, maar ook

[p. 701]

rechtvaardigheid. Hij weet dat deze god zijn gedachten kan lezen en dat het nutteloos is ze te willen verbergen. Kan hij nu de gedachten van zijn god raden? Zeer zeker. De Society of Psychical Research mag zeggen wat zij wil, gedachten overbrengen van mens op mens is tot dusver niet bewezen, gedachten overbrengen tussen mens en hond echter herhaaldelijk. Een hond kan de gedachten van zijn baas lezen, zijn wisselende stemmingen meevoelen, zijn beslissingen vooruitzien. Hij weet bij instinct wanneer hij niet gewenst is, ligt urenlang onbewegelijk terwijl zijn koning in het werk verdiept is. Maar wanneer zijn koning treurig of bezorgd is, dan weet hij dat zijn tijd gekomen is, dan komt hij stil bij hem en legt zijn kop op de schoot van zijn baas.

Het is merkwaardig en roerend een hond gade te slaan wanneer zijn baas ziek is. Gewaarschuwd door een onfeilbaar instinct vreest de hond ziekte en dood. Ook als hij jarenlang gewoon was op zijn bed te slapen zal hij het niet graag doen zodra zijn baas ziek is, en zelfs wanneer hij het bij uitzondering toch zou doen zal hij zijn baas verlaten als de dood nadert en zich treurig jankend in een hoek verschuilen. Eens heb ik de nadering van de dood gemerkt door het gedrag van een hond. Ik denk aan een arme vrouw, een vreemde in het dorp, die langzaam wegkwijnde aan tering, zo langzaam dat een paar buurvrouwen, die gewoon waren haar te bezoeken, er genoeg van kregen en haar aan haar lot overlieten. Haar enig gezelschap was een straathondje dat, als uitzondering op de zoëven genoemde regel, zijn plaats aan het voeteneinde van haar bed nooit verliet. Een andere plaats waar hij liggen kon was er trouwens niet, behalve de vochtige lemen vloer. Op een dag dat ik daar voorbijkwam ontmoette ik de priester, die mij vroeg of het geen tijd was haar het heilig oliesel toe te dienen. De vrouw zag er tamelijk gewoon uit en haar pols was niet slechter geworden, dus antwoordde ik de priester dat het nog wel een paar weken kon duren. Juist toen wij de kamer wilden verlaten sprong de hond met erbarmelijk gehuil van het bed, kroop in een hoek en lag daar te janken. Enige verandering in de vrouw zag ik niet, maar tot mijn verbazing merkte ik dat de pols haast niet te voelen was. Zij spande zich in om iets te zeggen en toen ik het eindelijk verstond was het over de hond. Ik zei dat ik voor hem zorgen zou, zij knikte even, de ogen sloten en de vrede kwam over het gezicht. De onmiddellijke doodsoorzaak was klaarblijkelijk een inwendige

[p. 702]

bloeding. Hoe kon de hond dat weten, nog voor ik het wist?

Een zieke hond zal alles, zelfs een pijnlijke operatie verdragen als men hem vriendelijk en zeker te verstaan geeft dat het moet.

Het is verkeerd een hond te dwingen wanneer hij niet eten wil, soms zal hij het doen om u te gehoorzamen, ook als zijn instinct hem raadt het voedsel niet aan te raken, het geen in vele gevallen zijn redding zou betekenen.

Misschien is het voor hondenvrienden een geruststelling te horen dat naar mijn overtuiging de gevoeligheid voor pijn bij honden niet zo groot is als men gewoonlijk aanneemt. Een zieke hond moet men zoveel mogelijk met rust laten. Alle dieren willen eenzaamheid wanneer zij ziek zijn.

Het lot heeft het zo gewild dat de beminnelijkste der dieren tevens de overbrengers zijn van de verschrikkelijkste der kwalen, de hondsdolheid. Ik was aan het Instituut Pasteur bij het begin van de langdurige strijd tussen de wetenschap en die vreselijke vijand, ik was ook tegenwoordig bij de overwinning, die duur gekocht werd. Duizenden honden moesten geofferd worden en ook wel enige mensenlevens. Soms bezocht ik de ongelukkige slachtoffers in de hokken van het instituut om met het weinige, dat ik voor ze kon doen, hun lot te verzachten, maar soms werd het mij zo erg dat ik een poos niet meer in het instituut kwam. Maar geen ogenblik twijfelde ik dat hetgeen gedaan werd gedaan moest worden. Ik was getuige van vele mislukkingen. Pasteur werd heftig aangevallen, niet alleen door onwetende en goedhartige hondenvrienden van allerlei slag, ook door velen zijner collega's. Onverschrokken ging hij zijn weg, ondanks alle mislukkingen, maar wie hem in die dagen kende wist hoezeer hijzelf leed om de kwalen die hij de honden moest toebrengen. Hij was zelf een hondenvriend en de goedhartigste mens die men zich kan voorstellen. Al het mogelijke werd gedaan om het lijden van de proefhonden te verlichten en de opzichter van de hokken had Pasteur zelf uitgezocht omdat hij bekend was als een groot hondenvriend.

Deze hokken bevatten zestig met serum ingeënte honden die voor beetproeven geregeld naar het vroeger Lycée Rollain gebracht werden, waar veertig dolle honden waren. De behande-

[p. 703]

ling van al deze van dolheid kwijlende honden was zeer gevaarlijk. Pasteur zelf kende geen vrees. Eens zag ik hem een speekselproef nemen uit de kaken van een dolle hond. Het dier, een razende dog, lag op de tafel, vastgehouden door twee assistenten, met lederen handschoenen aan. Met een glazen buisje tussen de lippen zoog Pasteur het dodelijk speeksel uit de bek.

Bijna al deze laboratoriumhonden waren zwervers, door de politie in de straten van Parijs gevangen, maar menigeen zag eruit of hij betere dagen had gekend.

Hier leefden en stierven zij in het verborgen, soldaten in de strijd van de menselijke geest tegen ziekte en dood. In de nabijheid, op het hondenkerkhof van La Bagatelle, lagen honderden schoot- en salonhondjes begraven, tedere handen schreven de data van hun weelderige en onnutte levens op marmeren kruisen.