Verzameld werk. Deel 7

Charles Silvestre De herdershond

Waar ook, zover de herinnering reikte in de afstand der tijden, een kudde graasde, daar waakte een herdershond. In de wouden had het gehuil van zijn wildheid geklonken, de kreet van zijn nood, maar één enkele honger is hem gebleven, hij hongert naar vriendschap en dienst. Het wordt door sommigen slaafsheid geacht.

Als men de goedheid, het vergeten van krenking, de toewijding tot de dood, de verknochtheid die liefde is met haar vreugden en smarten, slaafsheid wil noemen, dan, zeker, is hij een grote slaaf. Eerder dan de lederen band draagt hij aan de hals de trouw, de hemelse halsband.

Of hij rondspringt of nedergestrekt ligt, al zijn bewegingen van de punten der oren tot het tipje van de staart, tonen droefheden, vreugden en vrezen. Hij luistert, het minste teken neemt hij waar. Door de talloze wegen der wereld wijzen de schreden van zijn meester hem de enige weg. Overal zal hij hem volgen, met hem ook de aarde verlaten.

Een legende vertelt van de volle zomermaan, waar een land-

[p. 693]

man een bos doorntakken draagt, gevolgd door het symbool van de onkreukbare vriendschap.

Geen hofstede zonder herdershond. Men ziet hem als genoot op de velden, bij het werk op de akkers, men ziet hem zijn taak vervullen als wachter aan de poort. Van het oude ras van Brie (de briard) hebben zij het brede voorhoofd, de rechte oren, wijd geplaatst, de spitse snuit, de ogen als helder bronwater, waaruit het wakkere verstand glanst.

De meeste dragen een dichtbehaarde staart met grote pluim, maar hun vacht kan wit zijn of grijs, leikleurig of geel, soms schitterend zwart. In het dorp kent men ze zoals men de herders kent, bij hun namen, van vader of grootvader geërfd: Faraud, Bas-Rouge, Finette en Champagne, Caporal en Compagnon, Capitaine en Fleurette, Papillon en Charmante.

Daar zij met landelijke matigheid gevoed worden hebben zij van de zwaarlijvigheid geen last. Er zijn er zo mager dat het schijnt of de wind ze belet recht te lopen. Driemaal daags wordt hun het bakje soep bereid en als de bazin aardig is doet ze er nog een korst brood bij. Maar 's zondags kraken ze kippepootjes of knabbelen eindeloos op de kluif uit de pot-au-feu.

De liefkozingen, die de stadsmensen hun welgestelde broeders geven, zijn hun onbekend, de dorpelingen houden van hen zonder hen te prijzen voor hun dienst. Hun nachtverblijf is een bodemloos vat of de stal, bij de adem van het vee. 's Nachts, nadat de kudde veilig is opgeborgen, waken zij over de slaap van de landwerkers. Wanneer een zwerver langs de weg komt verheffen zij hun blaf, dat van hoeve tot hoeve overgenomen wordt. Zij antwoorden elkaar en waarschuwen voor schaduwen. Het minste gerucht in de nacht, het strijken van een vleermuis langs een muur, verwekt geblaf hier en ginds.

Sommige herdershonden hebben een sterk geheugen. Ik herinner mij een mooie zwarte hond, een uitstekende waker, moedig en zacht van aard, die voor de schuur placht te slapen, de kop op de samengelegde poten, onbewegelijk, alleen soms happend naar een vlieg. Hij koesterde zich heerlijk in de zonneschijn, men zag nauwelijks zijn ademhaling. De mensen gingen af en aan bij hun werk, de kippen krabden op de mesthoop, een paar katten liepen elkaar na, en hij scheen niets te merken. Maar wanneer de klok voor een begrafenis begon te luiden sprong hij op of hij gestoken

[p. 694]

was, rende weg en hief een lang aangehouden, doordringend gehuil aan. Men weet wat dit somber geluid in het bijgeloof betekent. De boeren trachtten wel hem te pakken of hem, door met stenen te gooien, tot zwijgen te brengen, maar dan vluchtte hij en ging ergens anders met huilen voort. Weinig mensen wisten dat hij, toen hij twee jaar oud was, na de dood van zijn eerste meester, op de hoeve was gekomen. Toen, tot het kerkhof meelopend, had hij ook zo gehuild bij het luiden van de klok.

Bij ons op het platteland wordt er nooit aan het leven van een oude hond een eind gemaakt, dat zou iedereen onfatsoenlijk vinden. Ik heb oude herdershonden gekend met grijze haren op de magere ribben en doffe ogen, die, bij het krieken van de dag nog opstonden, aarzelend toekeken naar de schapen die uit de stal kwamen en ten slotte nog langzaam volgden. Na een kleine afstand bleven zij dan staan, kijkend naar de herder, alsof zij zeggen wilden: Je ziet het, ik kan niet meer. - Het groene gras geeft hun geen vreugde meer, het zijn schaduwen van honden en de zon is voor hen een schim.