Verzameld werk. Deel 7

Ouderwetse spreekwoorden en zegswijzen. Uit: Handleiding tot de Kennis van onze Vaderlandsche Spreekwoorden

De hond zit op zijn tas. - Dit wordt gezegd van een domme vrek, uit wiens beurs niet licht geld komt, evenals of er een wachthond op zat.

Dat wete hem de hond dank. - Hij verdient daarvoor geen andere dank dan die hem door een verachtelijke hond zou toegebracht worden.

Een hond zou dat zijn moer niet geven. - Zo spreekt men van een lekker beetje.

Een goede waterhond aanziet geen morsige staat. - Wie zijn doel bereiken wil moet zich door niets onaangenaams laten terughouden.

Hij laat de hond hinken. - Hij maakt het somtijds onder zijn werk slecht.

Een hond aan een been kent geen vrienden. - Eigenbaat sluit de vriendschap uit.

[p. 653]

Met kleine lapjes leert men de hond leer eten. - De gewoonte wordt een tweede natuur.

Het is de ene hond leed dat de andere in de keuken loopt. - De ene vrijer kan niet zien dat de andere bij de meid komt.

't Bekomt hem als de hond de worst. - Als men een kwade streek ontgelden moet.

Een open pot of open kuil, daarin steekt licht de hond zijn muil. - Vader Cats tekent hierbij aan: Een open pot, een open beurs,/ Een open deur, een open keurs,/Een open mont, een open kist,/ Daar wordt gemeenlijk iet gemist.

Men behoeft de hond geen brood te geven zolang hij met de staart kwispelt. - Men behoeft geen vrienden, maar wel vijanden in zijn belang over te halen.

Men zal geen spek zoeken in het nest van de hond, of worsten in hondestal. - Men moet niet iets daar willen zoeken waar het niet te vinden is.

Als men de hond jonker heet, dan wil men hem hangen. - Als vleierij in het spel komt is het ergste te duchten.

Hij jaagt de hond uit en loopt zelf mede. - Wat hij in anderen misprijst doet hij zelf.

Hij is er als een hond aan de band. - Hij is zijn vrijheid kwijt, ofwel hij moet wakker blokken.

Hij is er zo aangenaam als een hond in de kegelbaan. - Hij is er niet welkom.

't Is een vuile hond. - Een vuilaardig mens.

Het is moeilijk honden te leren blazen. - Men kan eigenzinnige mensen niet brengen tot hetgeen men verlangt, zolang het hun niet lust.

[p. 654]

Die met honden omgaat krijgt vlooien. - Die met pek omgaat wordt besmet.

Als de oude honden blaffen is het tijd dat men uitziet. - Als mensen van ondervinding waarschuwen moet men niet uitstellen naar hun raad te luisteren.

Tegen boze honden boze knuppels. - Geweld tegen geweld.

Hij ziet eruit dat de honden er geen brood van zouden lusten. - Zelfs een gulzige hond zou van zo'n onzindelijk mens niets aannemen.

Hij loopt een hondedrafje. - Een klein drafje.

Wie zal het blaffen aan de honden beletten? - Is het antwoord op de klacht, dat iemand zich gemeen, ruw of hard uitdrukt, en men hem niet tot rede kan brengen. Ook gebruikt men het wel in de zin van: wie kan alle kwaadsprekers de mond stoppen?

Kleine hondekens blijven lang jongekens. - Dit wordt op de liefde tot jonge kinderen toegepast.

Het is kwaad oude honden aan de band te leren gaan. - Het gaat moeilijk bejaarde heden aan hetgeen hun vreemd is te gewennen.

Hij beeft als een juffershondje. - De schoothondjes der dames zijn doorgaans zwakke, beverige diertjes en vandaar, dat iemand, die van schrik of ontroering beeft, daarmede wordt vergeleken.

Twee kwade honden bijten elkander niet. - Zo houden twee kwade mensen elkander dikwijls in ontzag.

Hij wil het hondegat uit, - zegt men van hem die uit een slechte gemene staat tot een betere wenst te geraken, ook wel, een eng huis met een ruimer wenst te verwisselen.

Hij is er zo welkom als een hond in de vleeshal.

[p. 655]

Twaalf boeren en een hond, dan heeft men dertien rekels. - Daarmede worden boeren met honden gelijkgesteld.

Het viel een witte hond met een zwarte. - Het viel even gelukkig als ongelukkig uit.

Een hond heeft liever 't gebeent/Dan 't kostelijkst gesteent. - Men doet beter met voor zijn onderhoud te zorgen dan voor praal en pronk.

Hij is zo paaps als Ducd'alf zijn hond, die at vlees in de vasten. - Dit wordt boertend toegepast op een roomsgezinde die niet stipt in zijn kerkgebruiken is.

Daar twee grieten in huis zijn, behoeft men geen bassende hond. - Door grieten worden hier zekere luidruchtige, kijfachtige vrouwen verstaan.

't Is maat hond, - zegt de ene gemene kerel van de andere.

De wolf neemt zijn kans waar wanneer de hond slaapt.

Wij honden vangen de hazen, zei 't keukenrekeltje. - Geldt het ijdel pochen van nietsbetekenende mensen.

Wat men spaart voor de mond is voor de kat of de hond. - Een aansporing om aan de maaltijd toe te tasten.

Hij heeft een hondeneus, - toegepast op iemand die iets weet op te sporen.

Hij heeft hem zo lief als een hond de knuppel.

Die zichzelve een schaap maakt, de honden bijten hem.

Er liep geen dolle hond zeven jaar, - felle gramschap duurt niet altijd.

Een hond is stout op zijn eigen dam, - zo is ook doorgaans iemand op zijn eigen erf het moedigst.

[p. 656]

Als de hond onderligt, al de wereld wil hem bijten. - Delft iemand het onderspit, dan krijgt hij de menigte tegen zich.

Goed honds, goed kinds. - Wie van dieren houden zijn ook welgezind jegens kinderen.

Het is taal om honden en katten te vergeven.