Verzameld werk. Deel 5

[p. 519]

Midsummernight's Dream

Wat moest de dichter schrijven toen een heer hem opdroeg een vertoning samen te stellen ter opluistering van de bruiloft? Het eerst riep hij de figuur van Hymen op. Maar toen zij voor hem verscheen, zoals voor zo menige sterveling, zonder glimlach, integendeel, met ogen donker starend naar bloemen lang verdroogd, was er met haar immers geen luchtig spel te spelen. Beter had Cupido daartoe gediend als hij niet een schelm was op wie een behoorlijk mens zijn toekomst niet durft te bouwen. Bovendien, hoeveel allegorische vertoningen werden er niet vervaardigd voor de aanzienlijken des lands, waarin het geblinddoekt knaapje, de schuimgeboren liefdeschenkster of de eerwaardige behoedster van het huwelijk hun grandioze wensen uitgalmden en geen mens, in paleis of in schouwburg met het leven vertrouwd geraakt, die geloofde aan de vervulling.

Het feest verscheen de dichter als een droom in maanlicht, zo vol van de bekoringen der liefde dat het hart de ene vergat nog voor de andere er binnendrong. Het enige wat het verstand daarvan begreep was dat het snel voorbijging, louter een vermaak, een vermaak van een ogenblik, een ogenblik van poëzie. Was dat niet het schoonste waar een huwelijk mee kon beginnen? Een zaal vol bloemen fris en zoet in alle kleuren, welluidend van lach en zang, muziek van snaren, fluit en hobo, afgewisseld met maten voor de dans. Een jonge zomerlucht, waarvan de borst niet genoeg kon ademen.

Uit de verbeelding van deze dichter was geen kluchtige tegenstelling te verwachten zonder een sluier van poëzie. Het spel is pas begonnen of men hoort al het oude thema waar duizenden geslachten over geschreid hebben of gelachen: Ik min u, sprak hij en zij sprak: Helaas, ik min een ander. En dat gaf de verzuchtting van de eerste der drie wijsheden waaruit de edele toeschouwers te kiezen hadden:

Ay me, for aught that I could ever read,
Could ever hear by tale or history,
The course of true love never did run smooth...

[p. 520]

Maar voor een treurig einde aan de loop der liefde hoefden zij niet te vrezen want de geest van de vrolijkheid zelf was ontwaakt met rappe vleugels. Wel werden zij even herinnerd aan de mogelijkheid dat de liefde tot rood bloed en zwarte rouw kan voeren toen het grotesk gezelschap van Bottom optrad om de rollen van hun tragedie uit het hoofd te leren. Zij behoorden echter tot het ongeletterd mindervolk en een ieder wist dat de eenvoudige man van de liefde bovenal het droevig gezicht en de tranen zag. Het treurspel, door Bottom ter vertoning uitgekozen, was het enige dat aanwees hoe er in het ander deel der tegenstelling onheil school. Donkere gedachten nu en tranen kwamen hier niet te pas, vandaar dat men met zulk soort creaturen als deze Atheense ambachtslieden duchtig de gek mocht steken. Zotskappen werden zij zoals de toeschouwers dat verstonden, veel dommer dan zijzelf.

Met de twee paren minnaars, stuivertje-wisselend met hun harten, was het een ander geval, zij werden dwazen onder betovering en zij konden het niet helpen dat zij dwaalden in het woud en er bij de neus werden geleid, ver van de liefde naar ontrouw, twist en haat, en terug.

Zelfs de feeën verdwaasden en dat was een zeldzaam verschijnsel, want men denke niet dat zij gewone feeën waren zoals die welke het landvolk kende, kloeke vrouwspersonen blank als melk of groen als de jonge hagedoorn, feeën die er genoegen in schepten zich met de mensen in te laten. Deze schepsels behoorden tot een wereld van fijner maaksel, er zijn er na hen nooit zo tedere voortgebracht. Het kwam maar door een toeval dat zij zich in dit bos bevonden, een onenigheid tussen hun koning en hun koningin. Dat werd een ernstige zaak van wil tegen wil, hard tegen hard alsof zij mensen waren, en dat alles om een speelgoed. Natuurlijk kon Oberon zijn Titania gemakkelijk overwinnen door haar de ogen te openen, zodat zij zag hoe zij zich vergist had en hoe zot de mensen waren. Toen konden de toeschouwers de tweede wijsheid vernemen van de geest der vrolijkheid:

Lord, what fools these mortals be!

Bij het aanbreken van de dag met die heerlijke muziek der honden - so musical a discord, such sweet thunder - mochten zij de derde horen uit de mond van hem die zij voor de grootste zot

[p. 521]

hielden. Bottom, zittend op het gras met bloemslingers omwonden, vroeg zich af wat er gebeurd was. Ik heb een droom gehad, boven het mensenverstand te zeggen wat het was: de mens is niet meer dan een ezel als hij zich ervoor zet deze droom uiteen te leggen.

Waarom dan zouden de toeschouwers trachten dat te doen? Ongetwijfeld had een ieder al beslist welke wijsheid hem de ware toescheen. Van hetgeen hun hier in een ogenblik vertoond was mochten zij denken dat zij geslapen hadden. Het was maar een spel geweest van de dichter der dichters.