Verzameld werk. Deel 2

[p. 526]

XIX

Dat voorjaar waren de eikenbossen van Martigny-du-Bois vroeg ontloken en de vogels kweelden tierig in het ongerepte struikgewas. Na de vele jaren in de tropen, nadat zij ook nog sneeuw en vorst van de winter had gezien, was het een weelde die Rose-Angélique genoot, verhoogd door de nog niet begrepen verrassing dat het deze plaats was waar zij een rustige woning had gevonden. Haar oom François de Montendres had om er zijn laatste jaren te leven het kasteel gekocht, met het verlaten klooster, en haar zowel als Germaine en het kind Marcelline, haar kleindochter, erheen gevoerd. Ook Marion, ofschoon slechts voor een kort bezoek gekomen, was gebleven en kon niet scheiden. Met de gedachten aan de schooltijd, aan kinderen van wie zij zich een gebaar of een uitdrukking, maar niet de naam herinnerde, was de zachte verblij ding der lente gekomen. In de vroege morgen al ging zij met de oude oom en Marion in de bloemengaarde waar de verwaarloosde rozen welig bloeiden. Daarna nam zij het handje van Marcelline en dwaalde verder langs de dik bemoste paden in het lommer, en de dartele kreetjes van het kind mengden zich er met de wildzang. Het was immer hetzelfde pad, dat naar de beek leidde, met de populieren en het riet, die zij vroeger kon zien uit de kamer die zij met Claire de Maréville deelde. Het kind stond herhaaldelijk stil om een takje, een steentje op te rapen of iets te plukken en bij zulk spel hield Rose-Angélique de blik op haar gericht terwijl de vage gedachten verder zwierven. Bij de beek eindelijk, in de geur van viooltjes en irissen, het gesuizel der halmen, strekte zij zich op de grond. Schuin tegenover, achter de kastanjes in hun jonge bloei, stond het klooster met de gesloten luiken, en deze tellend vond zij de kamer weder die de hare was geweest. In een lang uur van rustige genieting en tevreden gedachten keerde telkens de herinnering weder aan de grote gebeurtenis van die schooltijd, de vlucht van Claire, en dan zag zij de andere vriendin, Marguerite, zoals zij afscheid van haar had genomen, wit op het witte bed, met het kruis op de borst. Marguerite had

[p. 527]

dit kruis reeds in haar jonkheid aanvaard en al de onzuiverheden des levens geweigerd, zij echter had gestreden tot zij ten leste buigen moest en naar het heil van dit zinnebeeld verlangde. En eens, terwijl zij zo mijmerde, sloeg zij de ogen op en ontwaarde het kleine kind dat naast haar staande uit de kleine hand bloempjes op haar liet vallen. Het was een droeve lach waarmede zij het loof en de blanke wolkjes aanzag.

Doch opgewekt, rustig, keerde zij terug in huis waar oom François met fijne scherts in de eetzaal wachtte en Germaine bleek, met de glimlach van teleurgestelde ouderdom, haar bewonderend gadesloeg.

Na de langste zomerdagen vertelde oom François het bericht dat hij ontvangen had, dat zijn arts en vriend van menig jaar, Alphonse Lheureux, voor een kort verblijf in Martigny-du-Bois zou komen. Alleen Marion begreep de wijze waarop Rose-Angélique recht het hoofd ophief.

Zij hoorde zelf hoe haar stem zacht en diep werd in die dagen, zij voelde zich sterk en genoot de blanke schoonheid van de morgen, de stilte van de middag met de hoge wolken, de ruisende schemering in het vervlietend avondlicht. Het was haar of haar hart zich voorbereidde om schoon te zijn als de late zomer.

Op een ochtend zat zij bij de beek alleen, in een nieuw licht gewaad, nabij het paviljoen waarvan alle ruitjes gebroken waren. Zij had zich tussen het riet voorovergebogen en in de spiegeling van het water haar rimpels gezien. Toen luisterde zij, naar een vogel, naar het bladgeruis. En schreden vernemend hief zij het hoofd en ontwaarde hem, Robert, die uit het lommer naderde. Doch hij was dezelfde niet, zij zag zijn armelijkheid, met zijn handen smekend tot haar geheven, met zijn angstig zwak gelaat en gebogen schouders. Langzaam rees zij terwijl hij kwam. Hij kon niet spreken, hij nam haar arm om te steunen, en zij was het die vragen moest. Zij begreep het kort verhaal, moeilijk, met zwakke stem gedaan: een twist, een wond, een krankheid zonder vrienden, de angst die hem deed zoeken de enige van wie hij heil verwachtte. Zij wilde hem medevoegen naar het kasteel, maar hij schudde het hoofd en zo bleek werd hij plotseling dat zij rondzag om terstond hulp te vinden. Dan leidde zij hem naar het paviljoen, de deur van vermolmd hout viel open. Hij legde er zich neder en weigerde toen zij weder

[p. 528]

aandrong hem naar een kamer te brengen waar hij verzorgd kon worden. Hij was om haar gekomen, zeide hij, om de zachtheid van haar hand te voelen, en dit eenzaam gebouwtje was een goede plaats om afscheid te nemen.

In de middag vergezelde Marion haar om de benodigdheden ter verzorging te dragen.

En Rose-Angélique zat weder bij hem op de vloer, zoals zij vroeger gedaan had op het eiland, met zijn zwakke hand op haar arm. Terwijl hij, half sluimerend, half wakend, met gesloten ogen lag, aanschouwde zij hem. Er was een tederheid over zijn gelaat die haar deed vrezen dat geen hulp van haar kon baten. En als hij zijn ogen weder opsloeg, was het of hij haar gedachte had verstaan, want hij vroeg haar niemand, zelfs geen arts tot hem te laten naderen; hij was niet om genezing gekomen, zeide hij, doch om nabij haar te zijn.

En zij begreep dat hij was gekomen om iets terug te vragen dat zij niet meer geven kon, en zij zuchtte niet dat zij ook het einde van dit lot moest dragen.

Vroeg in de morgen verliet zij het huis met de zware korf aan haar arm, haar oom zeide niets daar hij van Marion reeds wist waarheen haar gang was, en indien zij voor het middagmaal niet was teruggekeerd wachtte men niet.

Wanneer zij hem geholpen had en hem spijs en drank gegeven, zat zij naast hem neder en luisterde naar de weinige woorden welke hij sprak eer hij de ogen weder sloot. Dan was er stilte in de kleine koele ruimte, waarin groot voor haar aandacht het zwakke ademen klonk. Zij herinnerde zich de lang geleden tijd van La Croix Fleurettes, van Parijs, van les Eglantiers, het was haar eigen hart, haar eigen wezen waaraan zij dacht zoals zij geweest waren onder de macht van hem die hier lag. En als zij vragend peinsde waarom hij, nu ook voor hem het leven gedaan moest zijn, haar zocht, vond zij wel een reden waaraan zij vroeger had geloofd, dat de hartstocht die haar had medegevoerd hem behoorde en tot hem moest wederkeren, doch zij begreep dit niet meer. En zelfs indien liefde hem gedreven had wist zij dat deze liefde haar niet roeren kon. De hand was koud waarmede zij hem aanraakte om een arm in gemakkelijker houding te leggen, en het gaf haar verlichting zichzelf te bekennen dat zij hier zat om een plicht jegens haar verlede vervullen.

[p. 529]

Op een morgen was hij opgewekt en sterker dan de dag tevoren. Op haar arm geleund kwam hij buiten en ging tot aan de populieren bij de beek. Hij zag haar gedurig aan terwijl hij met vertedering sprak van vroegere tijd, zonder een enkel der fraaie woorden. Rose-Angélique had weinig antwoord. En toen zij hem teruggeleidde zweeg hij en ging moeilijk.

De dag daarna hoorde zij hem in de slaap haar naam fluisteren, en er was in de toon iets dat de blos op haar wangen wekte. Met onrust keerde zij huiswaarts toen het reeds schemerde.

Daar vond zij de verrassing waarop haar ziel gewacht had. Alphonse Lheureux wandelde er voor het bloemperk met haar oom heen en weder, een rechte, eerlijke gestalte. Na de korte begroeting ging zij binnen, daar zij zeer vermoeid was.

En toen zij de andere morgen reeds bij de dageraad uitging zag zij hem zitten op een bank nabij de laan, en zonder overweging vroeg zij hem haar te helpen bij een kranke. Hij neeg, bereid haar te volgen. Zij zwegen beiden terwijl zij gingen.

In het paviljoen vonden zij hem met gesloten ogen, licht doch moeilijk ademend; zij bogen over hem neder aan de ene en de andere zijde. Na een poze rees Alphonse Lheureux zonder te spreken en ging voorzichtig naar buiten, zij zag hem daar onder een tak met groene bladeren terwijl hij zijn uurwerk uit de zak nam en langzaam verder ging.

Toen hij terugkeerde stond Rose-Angélique in de deur met gekruiste armen. Zij week opdat hij binnen kon gaan en schouwde toe. Zij zag hoe hij nederboog en even tastte, dan staarde en rustig, langzaam, de bloem uit zijn knoopsgat nam en die nederlegde op de stille borst. Toen rees hij en vouwde de handen en bad. Rose-Angélique schouwde toe, maar zij moest leunen tegen de deur en haar tranen vielen. En weder buiten komende nam hij haar hand en voerde haar mede. Eerst nabij het kasteel klonken hun stemmen weder, waar de kleine Marcelline met uitgelaten kreetjes tot hen kwam.

In de laatste dagen van de maand augustus keerde Alphonse weder in Martigny-du-Bois. Haar oom vertoonde zich eerst laat en ook Germaine, die ziekelijk was, bleef in bed. Het was stil in de zalen en in de bloementuin.

De eerste morgen, toen de zon nauwelijks was opgegaan, vond Rose-Angélique hem voor het rozenperk, geknield om aan een bloem te ruiken. Hij rees en kuste haar de hand, zonder

[p. 530]

spreken, maar met een gebaar naar die dauwige bloemenpracht. Dan wandelden zij te zamen onder het loof waar de duiven kirden.

Zij had hem gezegd dat zij hem eens een brief had geschreven die zij niet verzonden had, dat zij vaak naar zijn raad had verlangd, en hierover voortsprekend was hij het die haar van zijn leven vertelde, in korte zinnen, soms afgebroken als hij haar iets aanwees in het bos. In een van deze gesprekken zeide hij: Beter dan te hopen en te verlangen is het te wachten en te bidden. In het gebed ziet men geen verschil tussen het aards en het eeuwig geluk.

Rose-Angélique herkende terstond deze woorden, die haar herinnerden aan wat zij lang geleden vergeten had. En bij de beek staande onder de populieren, met de blik over de wijngaarden, sprak haar mond: Maar schoner de weg waar de ogen gesloten en de handen gevouwen zijn.

En hij begreep, hij zag haar gehele gestalte aan, maar zijn ogen bleven op de hare gericht.

Het geluid van een vogel deed hen opzien naar de klare hemel. Aan de onderste tak van de populier hingen gele bladeren die zachtkens wuifden in de zoelte.

Het bos waardoor zij huiswaarts keerden was vol van ochtendgekwel. Rose-Angélique, met haar hand rustend op zijn arm, schreed licht over het bemoste pad, en starend in de zonneglansen door de bladeren dacht zij aan de reinheid die zij gezien had in een gebaar van gevouwen handen recht omhoog geheven. Doch er was een ander gebaar dat haar naar een woord deed zoeken dat zij niet vond. Alphonse stond stil en verzocht haar zich te buigen tot de geur van een roos, hij plukte haar niet, maar hief voorzichtig de bloeiende tak tot haar op en zag haar in zijn rustige klare vreugde aan.