Littoria

[p. 5]

Woord vooraf.

De schrijvers van dit boek hebben zich de vraag gesteld, of zij het verschijnen doen op het rechte oogenblik, nu het nieuwe Italië de sympathieën, die het meer en meer in de wereld te winnen begon, dreigt te verspelen door zijn Abyssinische onderneming.

Het eerste antwoord, dat zij zichzelven gaven, was een wedervraag: - is het Italiaansch-Abyssinisch conflict wel bij uitstek een zaak van het nieuwe Italië? Sinds een halve eeuw immers, sinds 1889, is Abyssinië een doelwit der Italiaansche aspiraties, en bij de accoorden van 1891, 1894 en 1906 had bovendien Italië zich met Engeland en Frankrijk omtrent Abyssinië verstaan.

Een tweede wedervraag ligt voor de hand: verschilt deze koloniale oorlog essentieel van die, door het democratische Engeland, het republikeinsche Frankrijk en het zéér democratisch Italië

[p. 6]

van 1911, in Transvaal, Marokko en Lybië gevoerd?

En een derde vraag is deze, - waarom de Volkenbond, die steeds platonisch liefhad of gispte, juist bij deze gelegenheid zijn Angelsaksische tanden laat zien.

De schrijvers willen hier overigens geheel in het midden laten, wie in het gelijk is. Het komt hun echter voor, dat in dit tijdsgewricht, nu het nieuwe Italië allen tegen zich heeft, deze roman, waarin het in een zijner beste verwerkelijkingen wordt getoond, inderdaad op het rechte oogenblik verschijnt. Want zal zeker de Abyssinische kwestie, in den geest van vele vredelievende lezers, er een schaduw over vooruitwerpen, - het boek-zelf moge deze schaduw doorschijnen met een beeld, dat het nieuwe Italië kennen doet van een gansch anderen kant.

En geen koloniale oorlog kan iets af doen aan de groote vredeswerken, die het schiep.

Dit boek ‘Littoria’ is een historische roman, doch niet één, geschreven enkel naar documenten. Het is, hoe gedocumenteerd ook, een historische roman van ooggetuigen. Er is in dit werk geen tafereel, geen bizonderheid, economische, sociale of politieke waarden betreffend, die niet persoonlijk door de auteurs zijn meegeleefd of uit den mond hunner vrienden, de Littoriaansche boeren opgeteekend.

[p. 7]

De personen uit dit boek zijn dan ook nergens ‘de spreekbuis van de Schartens’. Wel integendeel hebben de Schartens er zich op toegelegd, een zoo zuiver mogelijke spreekbuis te zijn der boeren van Littoria. Het zijn de boeren van Littoria, die hier, door het woord der schrijvers, hun eigen epos schrijven.

In het bizonder is dit het geval met de gevoelens dier boeren voor hun Duce. Dat aan Mussolini's voortvarenden en onverzettelijken wil gelukt is, wat gedurende vijfentwintig eeuwen tevergeefs was nagestreefd, kan ieder bezoeker der uit den dood opgewekte Pontijnsche Landen constateeren. Maar méér dan het materieele geschenk, dat Mussolini aan Italië en aan duizenden verarmde boerengezinnen gaf, is de bezieling en de daadkracht, die deze man door zijn even eenvoudigmenschelijke als heroïsche verschijning onder zijn volk te wekken wist.

Den tegenstanders van het Fascisme (die zeker niet in al hun bezwaren ongelijk hebben) herìnnert de schrijver van dit voorwoord aan den tijd, dat hij, - niettegenstaande zijn eigen overtuiging noch Katholiek noch Calvinistisch, noch sociaaldemocratisch, noch communistisch was - als beoordeelaar van letterkundige werken, zoowel den grooten Katholieken dichter Guido Gezelle en den fellen Calvinist Bilderdijk in hun kunst te bewonderen wist, als de socialistische en commu-

[p. 8]

nistische dichters Herman Gorter en Adama van Scheltema, Henriette Roland Holst en Van Collem.

Hij volgde die dichters in hun levend woord, dat hun gevoelens stralend uitbeeldde, en nooit twijfelde hij, noch ráákte hij aan die gevoelens, zoolang de klank van hun stem hun echtheid bewees.

Geen anderen maatstaf verwachten de auteurs van hen, die dit boek lezen zullen, - een boek, dat niet eenmaal door fascisten, Italiaansche noch Hollandsche, geschreven is, doch door onpartijdige beschouwers, die echter voor menige krachtige eigenschap van het Italiaansche Fascisme en in 't bizonder voor de levenwekkende persoonlijkheid van Mussolini, zooals zij die voor hun oogen zagen, moeilijk géén bewondering hebben konden.

Het is dus slechts de vraag, of dit beeld van een fascistische wereld lééft en zuiver klinkt.

Bij het schrijven van dit boek hebben wij menigmaal gedacht aan de moedige pioniers van onze eigen nieuwe polderprovincie-in-wording.

Wij zouden geen Hollanders zijn, zoo wij er niet trotsch op waren, dat Holland, met de drooglegging der Zuiderzee, reeds jaren lang bezig is, even groote dingen te doen, en als eenmaal die werken voltooid zullen zijn - wanneer? - misschien nog grooter dingen zal hebben gedaan, dan in de voormalige Pontijnsche Moerassen zijn geschied.

[p. 9]

De ingenieurs van Littoria erkennen het, en reeds voor den afsluitdijk alleen hebben zij het diepst ontzag.

Maar er zijn dingen, die, zoo zij ten onzent niet geheel en al ontbreken, toch zeker niet zoo sterk en zoo bewust aanwezig zijn: de groote, algemeene bezieling; de schoone eenheid van werkgever en arbeiders; en het Faustisch gevoel, dat de arbeid, en bovenal de arbeid te midden van gevaar, niet een last en een slavenketen, maar integendeel een verlossende vreugde kan zijn.

Van die dingen vooral spreke dit boek.

CAREL SCHARTEN.

Florence, 15 October, 1935.