De bijekening

In ûnfeilich sinjaal

By foarsitter Kuperus fan de kuorbalklub kaam in kreas briefke fan Hector Camstra Simonides dat er fanwege omstannichheden betanke as beskermhear fan de kuorbalklub. Kuperus hie der sels op oanstien. Ek al soed er ûnskuldich wêze yn de Bontsje Hoogeveen-saak, syn oansjen hie der dochs ûnder lit en in man yn syn funksje moast it betrouwen hawwe fan de leden. Yn dizze sawat parlemintaire taal wie it gefal besljochte, mar der wie al daliks in lyts konfliktsje efteroan kommen. Want yn syn brief hie de beskermhear ek skreaun dat Hermanna gjin lid bleau en in dei of wat letter skille Hermanna by Kuperus oan om te fertellen dat hja hielendal net betankje woe.

It wiene oars Hermanna har neidagen yn Trimbeets. In rychje

[p. 157]

minne sifers foar proefwurken hiene har alle yllúzjes om dochs noch oer te gean nei de fyfde klasse ûntnommen. Hja woe no wol nei Lausanne en hja wist dat har heit har net tsjinkeare soe. Mar hja woe net stiltsjes en ûngemurken fan it toaniel ferdwine. Hja hie mei Peter wat nuvers úttocht om har heit en benammen it faktotum Joldert, dêr't hja gjin skelnammen genôch foar betinke koe, nochris fiks foar de kroade te riden. Dat wie it iennichste dêr't hja noch goed nocht oan hie; oars wie hja alhielendal net fleurich. Hja mocht har mem ek net sa graach lije. Der feroare frijwat op it Mienskar, fertelde hja Peter. Sikko kaam thús. Hy wie tsjin in freule oanrûn, ûnsjoch as de nacht, mar nei alle gedachten hie hja in pear sinten. De trouwerij soe begjin augustus wêze. Sikko hie it haad-agintskip krige fan in Dútske maatskippij yn elektryske artikels dy't grif in NSB-er hawwe woe no't Hitler oan de macht wie.

Peter socht op in middei Hermanna har momkape op en brocht dy nei Anders van Keimpema. Letter brocht er in âld broek en in wyt boesgroen. Hy hie dy loskrige by Liezinga dy't wat kleanspul hingjen hie foar de winterútfierings fan de kuorbalklub. Peter hie wol it betrouwen. Noch ienkear kaam er werom foar in flinterstrikje en in swarte flambard, 't Wie foar in HBS-feest, sei er. Ek dy dingen kamen ûnder de hoede fan Anders van Keimpema. Oer it krekte doel swei Peter yn it earstoan; 't wie foar in lyts grapke, mear sei er net. Van Keimpema hoegde daliks net te witten dat Hermanna de haadpersoan wêze soe yn it lytse grapke. Mei in wike of wat sille jo it wol sjen. De klean hongen yn 'e skuorre en Van Keimpema seach der op in dei in losse arbeider by stean. Dogge jo noch wat mei dy klean, boer? Nee, mar se binne foar in toanielstik, net foar jo. De arbeider fielde oan de broek. Noch in goedenien, better as myn ferstrûper. Kinne wy net ruilje? Van Keimpema makke in ein oan it petear, mar de arbeider sei noch al: wat in moaie hoed. Us heit hie in portret fan Domela Nieuwenhuis mei krekt sa'n ien op.

Under al dy bedriuwen gyng it net goed mei Peter syn heit. Tsjin Berber sei er, dat er al wat hie dat like op it elikser dat er socht.

[p. 158]

Faaks moast der noch wat mongen wurde en men wist ek nea oft der netris ferkeard folk kaam yn syn laboratoarium dy't it spul bedoar. Ja mar Hommema, hoe kin der ferkeard folk by komme. As jo net yn it skuorke binne, dan slute jo alles dochs goed ôf? Hommema knikte en lake op syn skealike wize. Dat soe men al tinke, mar de fijannen binne liep, Berber. Dy hawwe ek har middels en 't giet op't lêst net om in aptekersdrankje. Myn elikser bringt de minskheid yn in heger stadium, der komt in ein oan alle ûnrjocht, oarloch, honger en pestilinsje. Dat is fansels gjin goed nijs foar minsken dy't fan sokke dingen bestean.

Bouwe Caesar prate mar troch. It gebrûk fan myn elikser moat ik earst noch útfine. Ynnimme sil wol it bêste wêze, mar it soe ek wêze kinne dat jin ynsmarre genôch is. As ik de kommende dagen wat mear wissichheid krij stryk ik my geregeld wat fan myn elikser op it gesicht en dan moatte jimme mar sizze hoe't it op jimme wurket. As jimme hegere gedachten krije en as jimme de grutte harmony foar jimme oprizen sjogge, dan is it safier.

De kjellens stiigde benearjend yn Berber op. Soene jo no net earst de ensyklopedy oer de bijen ôfmeitsje? De fersprieding fan de opfettings fan professor Rollingswier koe ek noch helte better. Pak dat wurk dochs earst oan! Jo moatte wat oppasse Hommema; dokter Groothof hat in skalk each op jo.

Der baarnde ynienen wer in skerp lampke yn Bouwe Caesar syn geast. Ik wit it, dokter Groothof soe my wol opslute wolle, by him bin ik in keardel dy't it trochrint. Leau my Berber, dy dokter stiet ek oan de ferkearde kant, mar ik bin myn fijannen foar. As myn útfining folslein is en de grutte dei kommen, dan binne der grif oaren dy't opsletten wurde moatte: de ûnleauwigen, de dôfhûdigen, de opkearders. Ik doch nimmen kwea en de dagen dy't ik noch nedich haw, moatte hja my wol rinne litte. As ik myn elikser haw, bin ik de profeet, ek foar dokter Groothof, ek foar Gjerryt Veldema.

Hy gyng de doar út en Berber wist no foargoed dat it net doogde. Underwilens kaam Peter thús. En dêr wie Bouwe Caesar ek wer, in potsje yn 'e hân. Even besykje, even besykje. Hy smarde spul

[p. 159]

út it potsje op syn troanje en de keamer wie ynienen fol fan sa'n skerpe, swietige lucht, dat Berber en Peter de triennen yn de eagen krigen. Ik fernim it wol, sei Bouwe Caesar, it is noch net it krekte mingsel, mar fier bin ik der net mear ôf. Ik sil it ferbetterje en dan krije jimme ek noch in dripke op 'e tonge. Jimme wolle my dochs wol helpe? It giet om de grutste dingen, hiel de wrâld wachtet der op. De oare jûns hied er wer wat fan in nij mingsel op 'e noas en op de wangen, it rûkte soerich en wie hast wat dwelmich. Berber sei, dat hja der út moast en Peter rûn har efternei. Wat dogge wy, Peter? Ik sil wer nei dokter Groothof, mem; moarn sil ik der hinne. Berber begriep wol dat hy der tsjinoan seach om daliks te gean.

En noch wer in dei letter moast Peter priuwe. Peter woe net priuwe. As jo sels priuwe heit, hoech ik it dochs net te dwaan. Ik haw in grutte wiisheid Peter, mar ik wol dat dy ek yn dy streamt. Dû bist dochs myn soan. Heit, ik wol net priuwe. Dû silst priuwe, hjitte Bouwe Caesar en pakte Peter by de pols. Peter wist dat heit net sterk wie en loek him los. Mar doe't er fuortrinne woe pakte Bouwe Caesar him by 't wang beet, skerpe neilen hied er en doe't Peter dochs frijkaam fielde er dat it bloed him by it kin delrûn. It barde bûten by it laboratoarium, Peter gyng net iens nei mem, hy stapte op 'e fyts en karke nei Anders van Keimpema. Hy seach dat frou Van Keimpema kjel waard. Peter, wat is der, dû sitst fol bloed. Peter prate wat heas. Ik leau net, dat it folle om 'e hakken hat, in bytsje waskje en in pleisterke der op. It blykte in kras fan in pear sentimeter te wêzen. Der kaam wat jodium op en in plakpleister. Hoe komt dat Peter? It wie even stil. Hat jim heit it dien. Peter knikte. Ja.

Peter soe mar bliuwe oant de boer thúskaam. Hy sil wol fan jim mem ôfbliuwe, tochtst net Peter? Peter wie net ûngerêst. Mem is wol gewant. Doe't Van Keimpema thúskaam sei dy: daliks nei dokter Groothof. Dit wurdt te mâl.

Thús by Bouwe Caesar fûnen Van Keimpema, dokter Groothof en Peter in man dy't sa njuet wie as in do. Wat in spul om neat, in lyts ûngelokje, dat is alles. Ik woe Peter gewoan even wat priuwe

[p. 160]

litte, mar dat hoecht er net, dat hoecht myn frou ek net, dat hoecht nimmen dy't it net wol. Der binne wol plakken dêr't de bern heal dea slein wurde sûnder dat mar ien der wat oan docht. Dat hjir mei dochs gjin namme hawwe. Yn elke hûshâlding bart wolris wat.

Dokter Groothof seach him oan. Hy wist dat de heechmoed dizze man nei de holle set wie en oergien wie yn in waanidee. Mar in held wied er alhielendal net. Hy klaude no werom, hy woe tiid winne. Dokter wie der lykwols fan oertsjûge, dat er op de iene of oare wize op in gaadlik stuit syn slach slaan woe. Hoe en wat wie min te sizzen, mar ûngefaarlik like it dochs net mear.

Letter siet dokter Groothof by notaris Hiddinga, Bouwe Caesar syn kurator en sawat fertsjinwurdiger fan de famylje bûten Fryslân. Dokter ornearre, Hommema moast nei Frjentsjer, ynearsten allinne foar observaasje, mar de famylje moast it wolle. Hy tocht, dat syn frou it net opkeare soe. En doe duorre it net lang of der kaam in lytse famyljeried gear op notaris syn kantoar. Peter mocht wachtsje yn de húskeamer by mefrou; hy wie meikommen mei mem en hy seach de omkes Franke en Rembertus út in auto stappen. Muoike Feyona hie de reis net oandoaren. Yn de gearkomste focht Berber moedich tsjin har triennen. Notaris fertelde, wat dokter Groothof him machtige hie om te sizzen. Peter moast der ynkomme om syn ferhaal te dwaan. Sûnde fan dy fikse jonge, hearde er omke Rembertus lústerjen tsjin mem. Doe moast Peter der wer út en lies notaris in soarte fan rapport foar fan Gjerryt Veldema en fertelde er ek, wat er fan Van Keimpema heard hie. It einbeslút wie dat de famylje it oerbringen fan Bouwe Caesar nei Frjentsjer yn begjinsel goedachte op elk stuit dat der neffens dokter Groothof net mear oan te ûntkommen wie. Mar leaver net as al en ek net te oerhastich. Der sieten ek jildlike konsekwinsjes oan.