Spel des gheschils tot Athenen
(1617)–Dirk Schabaelje–
AuteursrechtvrijGhenomen uyt het 17 Cap. van de Handelinghen der Apostelen
Het tvveede deel.Epistemon.
Ghy Ioden uwen Godt heeft u wel eer bemint,
Wantmen by u zijn Wet zeer schoon beschreven vint,
Op veel Sabbathen ick ghehoorich, ja met luyster,
Heb wel daer op ghelet, doch veel dinghs was my duyster,
Insonderheyt nu lest ick in u Schole sat,
Hoorend' een vreemt man aen die zeer veel reed'nen hadt,
Wat, hebt ghy Prophecy, ist in u Wet gheschreven
Dat God u eenen Heyl, oft koninck hier sal gheven?
Is nu dijn hope wech? en u verlanghen groot?
Ick hoor dat ghy Luy zelfs dijn Heylandt hebt ghedoodt.
Ick hoorde veel van u, 'twelck u naem was bevlecklich,
Hoe? zydy int ghehoor of int gheloof hertneckich?
Die Man die tuychd' u vast, zelfs met u Wetlijck schrift,
Met reden vast ghegront, ja tot een overgift,
Hoe qualijck en hoe sot u Volck hebben ghehandelt;
Want daer hy van ghetuycht die heeft zeer vroom ghewandelt:
Ick had veel beter sin int Ioodtschap, maer ick weet
Dat die zy heden doon, is morghen haer Propheet.
Iae soo ick my verstae yet van des Wets ghetuyghen,
Daer Vorsten willen sy al staech ten onder buyghen.
Fy Ioden, dat ghy zijt soo heftich in't ghebijt,
Dat ghy den vromen doodt uyt bitterheyt en nijt.
Lechi.
Hoe komt het vrient dat ghy soo smadich zijt in't spreken?
De Wet verstady niet, noch oock ons wetlijck preken:
De Wet is ons alleen, end' wy verstaense wel.
Want God heeft zijn verbondt ghemaeckt mit Israel,
En of ghy somtijts komt de Leesen hooren lesen,
| |
[Folio C3v]
| |
Ghy en verstaets u niet, ghy moet een Iode wesen.
't Is waer wy wachten wel op eenen Heer en Hooft,
Maer dat het Iesus sy wert van ons niet ghelooft.
En als ghy niet en waert ons teghen gheen van beyde,
Soo hoordy wel terstont dat Rabbi hem weerleyde.
Maer datstu int ghesicht my smyt soodanich zant,
Dat wy de vrome doon door heftich onverstant,
O Grieck! besiet u selfs, en antwoort my int ende,
Of wyse Griecken niet en lyden meest ellende?
Ick laet u Vorsten staen in wijs heyt seer vermaert,
Socraten hebdy selfs te dooden niet ghespaert.
Grieck gheeft my nu de hant, zijn wy in een dinck salich,
Ghy zijt int selfd' en noch in veel meer dinghen dwalich.
Paulus.
O Mannen, d'wijl ghy zijt van tweederley gheslacht,
De een wil door de Wet God lief-tal zijn gheacht,
En d'ander door God-dienst en smokend' offerhande
Sich hout als of hy waer seer Godlijck van verstande:
Doch dat u God heeft lief, ist gheen dat ick vertoon,
En zijn Liefd' blijckt hier in, dat God zijn eenich Soon
Voor al ons sond en schult heeft laten schand'lijck sterven,
Op dat wy al hier nae een eeuwich leven erven.
V Israliten u wert eerst ghehouden voor
Dees Leer, om dat de Eet u vreugt tot sulck ghehoor,
En om dat ghy verstaet 'tverbont seer groot van waarden,
Daer God den seghen looft aen alt gheslacht der Aaerden.
Iae, soo ghy't wel begrijt, Iood', Heyden in 't ghemeen,
Werden door Christi Bloet vereenicht, jae gantsch een.
Alleen wert afgheeyscht Gheloof, en dies niet minders
Door Boet ghoorsaem ghedoopt wert ghy te saem Gods Kinders.
God heeft gheen lust in strijd', maer Vreders heeft hy lief.
Of nu den Iood', en dan den Grieck hem weer verhief,
't Is ydelheyt, want God oordeelt ons nae ons leven,
De Wet sal (niet beleeft) den Iood' gheen voordeel gheven,
En d'Heydens onbesneen, die haer doen schicken gans
Naer d' Wet en Wijsheyt, zijn natuerlijck vroom, nochtans
Om u tot het Gheloof van Christo te beweghen,
Weet dit, u s'levens troost is heel daer in gheleghen:
Dus lieflijck is den Vreed', die Iesus heeft ghewracht,
Den roemder Sectery die wort te niet ghebracht,
Hy neemt den scheyd-muer wech tussch Iood' en Grieck bestaende;
Zijn Bloet maeckt eenicheyt, het Hant-schrift dat ons maende
Van sonden, daer in dat wy Gode schuldich staen,
Dat is door hem ghescheurt, en heel te niet ghedaen.
| |
[Folio C4r]
| |
V wert niet afgheeyscht wetenschap menichvuldich,
Dan Liefde, die ghy zijt God en u naesten schuldich.
lechi.
Laet varen desen Man, want ick gheloof hem niet,
Onsen Rabbi gheleert soud't weten waert gheschiet,
Die hem ons Wet verstaet, end' al des Wets verklaren,
Die ist noch blint noch doof noch oock soo onervaren,
Dat hy sou weten niet, hoe, en wes, en waer an
Ons Heylant wert bekent; zijn Leer is ydel dan.
s'Is nieuw en onbeproeft, end' noch niet aenghenomen.
De Schrift-gheleerde haer vals en yl verdomen.
Epistemon.
Ick kan my niet verstaen dan vast ghegronde reen,
En my behaecht een Leer die voortbrengt goede seen.
Dees Leer die is haer vrucht Gheloof, Liefd', Vreed' eendrachtich,
Sy wijst op eenen God, die werckend' is almachtich,
End' ons natuurlijck doen, uyt natuur kennis reen,
En maeckt gheen onderscheyt tussch' menschen in't ghemeen,
Want menschen menschen zijn, 'tsy Ioden ofte Heyden,
Natuur die maecktse een, maer dwalinghe verscheyden.
Dees Leere maecktse een, ghelooven sy in Christ,
Dees grond-Leer die is goet, wijs waer hy diese wist.
Socrates leerde me al lyden en verdraghen,
Hy was een voorbeeld' om te leeren Vreed' naejaghen,
Hemselven hy veracht, gaf voor te weten niet,
Alleen dan dat hy wist te weten niet van't yet.
Verheven hoochmoet komt uyt dees verdeelde rotten,
Die selfs haer achten wijs, en d'ander al voor sotten.
Ghy Ioden acht te zijn niemand wijs dan een Iood,'
En onse secten zijn daer teghen weder groot:
Maer hoe? ghy loopt te saem noch om u Wetten kyven,
En elck die wil van u een Schriftgheleerde blyven.
Onder ons Griecken is de Pythagoorsche Leer,
d'Epicurische, met de Stoyische, die seer
d'Een teghen d'ander staen, elck die weet meer als ander,
En eenen Heraclijt beweentse met malkander.
De ydel woeldery van 't menschelijck bejach
Die baert in Democrijt door reden een ghelach:
En soo ich hebb' gheleert die gront van reen nae soecken,
Soo vind' ick dwaes heyt veel in al dees warre-boecken.
Een ware Godsdienst recht, en een goet leven stil
Soeck ick alleen, daer ick my vast aen houden wil,
Dies wert mijn herte vry tot dees Mans Leer ghetrocken:
Ick weet ten zijn gheen Goon dees hout of steenen blocken.
| |
[Folio C4v]
| |
Ick weet ten is gheen vreucht, noch Goddelijck behaech,
Noch gheen natuurs wellust, te twisten alle daech.
God die de vrede zoeckt kan gheen tweedracht beminnen.
Lechi.
O Epistemon Vriendt! hoe komdy toch dus binnen
De valscheyt deser Leer, op vrede soo ghegront?
Den vrede komt uyt God, woont inder menschen mont,
Maer hoe zy vredich zijn dat oordeelt uyt de wercken.
Dees nieuwe leere mach roemgierich haer verstercken;
Maer te Corinthen is ghespleten haer Ghemeent.
Komt dan, hoort Moses Wet, die God ons heeft verleent,
En leeft naer dees manier, laet Ioodtsch' licht U besnyden,
Soo meuchdy seecker gaen, 'tVerbont zal u bevryden,
Als Messy ons belooft vreuchd'lijck als Koninck komt,
Soo wordy met ons Ioon en Heyligh zaet ghenomt.
Epistemon.
Het Iood'sche levens rom verwaend'lijck opghesteghen,
(Doch onveracht de Wet) en kan my niet beweghen.
Wie prijsdy anders om haer deucht als u Gheslacht?
Selfs los en ist gheen deucht, d'wijl deuchde is een kracht.
Is dan alleen Gods Wet oorsaeck van u verheffen,
V ongheregheltheyt de straffe Wet sal treffen.
Is dan u leven goet, of is u Leere wijs,
't Gheslacht en voordeelt niet, noch Wet en gheest gheen prijs,
Dan diese wel beleeft, de Griecken dit wel weten,
'tIs ydelheyt dat ghy zijt boven haer vermeten.
V Leeringhe die is met d'hare zeer ghemeen.
d'Epicuristen dat zijn rechte Saduceen,
De Stoysche die deucht als 'thooghste goet doen blijcken,
Seght waerom zouden zy u Pharizeen doch wijcken?
d'Hoochdraghentheyt die is in beyde even groot.
Wat helpt doch uwe Wet als wy steeds blyven doodt,
En eerst hier namaels voor den hooghen Godt verrysen?
Wat kanmen beter hier als ware deucht bewysen?
Is uwe Wet van Godt, leest Godelijck en oprecht,
De Griecken die en zyn natuurlijck niet so slecht,
Of s'hebben Wetten goedt, by d'uwe te ghelijcken;
Want Godt is eenen Godt over al 's Werelts Rijcken.
Ghewislijck hy is oock ons allen goedertier,
Maer gheen Landt noch gheen Volck en leeft op een manier.
Ick achtet heel onnut hem selven dus te romen,
Dewijl van Godt soo veel verscheyden goed'ren komen,
Doch een dinck wondert my, wanneer ick hier op let,
Daer ghy van eenen Godt hebt eenich eens een Wet,
| |
[Folio D1r]
| |
Hoe komdy dan in twist, in tweedracht en verkeertheyt?
'tKomt deur gheen onverstant, d'wijl ghy romt van gheleertheyt,
Is u gheleertheyt wijs, soo kentse wel de reen,
Kent ghyse, waerom wert sy dan van u bestreen?
En vliedy strijdt, hoe komt dan onder u sulck stryden?
Eens anders lafter die en kan u niet bevryden.
Des moet ick neerstich zijn om weten dese Leer,
Ick moet vernemen, en verhooren daer van meer.
Lechi.
Ick soude lachen, maer my stoonis schier komt quellen,
Dat defe Grieck hem wil nevens de Ioden stellen.
Bewyst eens dat wy zijn verblint, als ghy versot,
Dat wy Son, Maen, Vuyr, Beeldt hier eeren als een Godt.
Dat ghy de Stoysche als Phariseen gaet loven,
De Saduceen gaen selfs u secten al te boven.
Bewijst eens dat ghy hebt Gods Wet en zijn verbont,
Die hebben wy van Godt, en u ist niet ghejont,
Tweedracht en dwaling' rijst wel uyt een kleyn oorsake.
Epistemon.
Gheeft lust en heb ick om de Ioden vuyl te maken,
Maer dat sy leven oock als wy in onverstandt,
Dats waer, want vol Afgoon is wel gheweest hen Landt,
En des te meer, dewijl wy 'tsaem in dwalich swermen,
Soo hoop ick dat hem Godt, sal over ons ontfermen,
Nae dien de Leer van Christ dit inhout en brengt me,
Soo wil ick hooren haer, en luysteren nae vre.
Choor.
De Goude Son begon den morghen root
t'Verdryven: ron en vvon, deur VVolcken groot
Sy lustich schoot, en maeckte klaer
Des Hemels Cloot en lieflijck, maer
Soo gantsch lofbaer van haar de Christen Leer
Verjaghet seer noch meer
Dolinghe svvaer, gheeft daer voor vvaerheyt eer.
Ghelijckmen siet, dit schiet door vvonder-kracht,
De Iode yet vvil niet sulcks sy ghevvracht.
Devvijl hy acht, het vvetlijck licht
Is vol van kracht, des zijn ghesicht
| |
[Folio D1v]
| |
Blijft onghericht, en dicht den klaren glans,
Veracht hy gans, nochtans
Die niet en svvicht, maer sticht der eeren krans.
Den Grieck die hoort Gods VVoort, en oock de VVet,
Des komt hy voort, en door 'topmercks ghelet
Vint hy besmet hem zelfs, en sach
Het Ioods opset vol ijl bejach,
Soo dat den dach vermach te vvysen vroet
Al 'tvuyl, en doet 'tghemoet
Een vrolijck vvach, ghelachen ruste zoet.
Tvvee dinghen staen ons aen te sien altijt,
Dats het vermaen ghedaen met grooter vlijt.
Verstaende zijt, deur redens gront
Men vverdt bevrijt van valschen vont.
Roemenden mondt terstondt niet schielick looft,
Maer reden klooft, berooft
Van 'tonghesondt, 'tverbondt ons vast aen 'thooft.
Menich die zijn in schijn van heylicheyt,
Ten is gheen pijn dat sijn haer mont vvat seyt.
Sy dencken 'tleyt hier of daer in,
Men moet bereyt staen nae haer sin,
Of ons ghevvin vvaer din, vvie dan niet schrickt,
Blijft ongheschickt verstickt,
Naer Iootsch onmin, 'tghespin vliedt, eer't u strickt.
Dats hebt gheen vaer, al vvaer yemant soo stout,
Dat hy ons naer veel quaet als Heydens hout,
Schrickt niet noch stout om liefd'loos sot,
d'VVijl ghy betrouyt en kleeft aen Godt,
d'Heer self dit rot bespot, 'tvvelck dunckt het staet
In hoogher graet vervaet,
Daer't selver tot, 'tghebodt niet voort en gaet.
|
|