Om de eere Gods

[p. 230]

XXI.

In het Vaandel gaven zij hem maar 'n koel afscheid. Want de Leider was boos, omdat het heel lastig was zoo ineens 'n geschikte opvolger te vinden, heel lastig. En Excellentie was óók boos; al vond hij 't nu wel heel prettig dat zijn schoonzoon alles in der minne had geschikt, en dat het zaakje niet verder ruchtbaar werd, het was en het bleef toch 'n gekke streek van 'm, om nu ineens iedereen den mond te willen openbreken door dit onverwachte ontslag-indienen - ‘om redenen van gezondheid.’ -

't Mocht wat, die redenen van gezondheid! Geen mensch die er de dupe van was. - En hij viel vinnig uit tegen Horstenboer, die met Schadenfreude quasi-lief informeerde, hoe dat nu zoo ineens gekomen was die zenuwaandoening van meneer Stinia; hij zag er toch zoo sterk uit:

‘Och wat, zenuwen! M'n schoonzoon is altijd 'n egoïst geweest. Nu heeft hij zich ineens in het hoofd gesteld, dat hij de buitenlucht noodig heeft, dat hij den Haag en zijn werkkring van minister niet kan verdragen. En om zóó 'n gril wordt nu ons partijbelang en z'n heele christen-plicht aan den lande opgeofferd. Om van mijn dochter niet te spreken! Die schikt er zich héél lief in.’

Want hij vond het maar het best om zoo brutaal mogelijk te zijn; dat snoerde de vragers het eerst den mond.

Toch sloeg hij 'n beetje verlegen zijn oogen neer, toen Mevrouw Horstenboer hatelijk-liefjes opmerkte:

‘Och ja, zoo heeft iedereen al eens wat in z'n familie. Ieder krijgt zijn deel op zijn beurt, - zeg ik altijd.’

Zij, mevrouw Horstenboer, had haar vroeg-oud-geworden man nu volslagen getemd. Hij begon de gevolgen van zijn genoegenleventje een beetje héél merkbaar te voelen, had wel eens wat oppassing, wat ontzien noodig. En zij was lief voor hem, blij dat hij nu haar-alleen toebehoorde. Zij droeg het hoofd heel hoog, dwong haar heele kenniskring achting af door haar gedistingueerde vroomheid, van vrouw die zich een levenspositie heeft weten te veroveren door haar tact en godsdienst-zin. Iedereen

[p. 231]

die wat beteekende in den Haag kwam op haar jour; Zondags voerde zij haar man als een toonbeeld van stichtelijkheid mee naar de modepredikanten. Men wist dat de Koningin hen beiden bepaald in haar vertrouwen nam, uit sympathie voor hun voorbeeldig leven van echte godsvrucht. -

Het Vaandel zei koeltjes, dat het jammer was zulke jonge krachten als die van baron Stinia te zien verloren gaan voor de belangen des lands; dat het wèl te hopen ware, dat hij zijn besluit goed had overdacht alvorens het te nemen. En vervolgens werd hem uit de hoogte toegewenscht, dat zijn gezondheid zich weldra geheel mocht herstellen ginds. Dat was alles.

- Men had hem niet meer noodig. Hij behoefde niet meer te worden opgevleid. Zijn contributiën voor de Vrije en voor de Christelijke school, enz., enz. betaalde hij toch wel. - - - -

Voor Mullerts was het 'n uitkomst. Die had overal de deuren afgeloopen, of men hem niet kon gebruiken, nu er voor 't oogenblik geen geschikte man was te vinden eigenlijk voor het ministerpostje, dat vacant kwam. Hij was toch óók jurist. En hij had et zoo brood-noodig. Zijn oudste jongen paste niet op; verteerde maar geld aan de academie; nommer twee kon niet te best, moest hij naar Amerika expedieeren. ‘Denk 's wat 'n uitkomst 't zou zijn voor hem.’

Bij de goedhartigheid van Eduma de Witt werkte zijn gejeremieer nog 't meest uit. ‘Wat drommel ja, waarom hij niet net zoo goed als 'n ander;’ en de Excellentie had er bepaald pleizier van van zijn benoeming, toen hij mevrouw Mullerts den Zondag daarna in de kerk zag, naast haar man, voor 't eerst sinds jaren netjes aangekleed; en met 'n trek van nederige blijdschap op haar afgetobd gezicht.

Want Mullerts vond het noodig zich nu met haar in 't publiek te vertoonen. ‘Natuurlijk, als je ineens christelijk minister wordt, dan moet je toch 'n goed voorbeeld geven!’ Hij maakte visites zelfs met z'n tot hiertoe zoo vergeten vrouw.

‘Zoo zie je,’ - grinnikte Eduma de Witt tegen den Leider, - ‘wat 'n goed werk we gedaan hebben, - 'n héél godgevallig werk, wat....?’

- - - - - - - - - - - - - - -

... Voor Govert-Jaap Stinia was het het laatste bedrijf van zijn Haagsch-wereldsch leven.

Ze stonden op Eik en Duinen; juist zooals hij er weinig weken geleden Dina van der Grijp's uitvaart had bijgewoond; - en toch zoo anders.

Want toen was het maar 'n och zoo bescheiden kleine stoet, dominee van der Grijp, 'n paar familie-leden, hij-zelf; en 'n

[p. 232]

begrafenis niet eens eerste klasse! En toespraken waren er-ook niet gehouden; en geen kransen of bloemen meegegeven. Want, het zendings-genootschap had wel, uit hoofde der verdiensten van de zoo jong-gestorven zendelingsvrouw, en vooral om haar nog levenden man, den Broeder-ginds, te eeren, aangeboden voor een gepaste dosis aardsche eerbewijzingen zorg te dragen, maar vader en moeder van der Grijp waren te oprecht-bedroefd, om niet in te zien, hoe zij in den geest der overledene-zelve handelden door voor al dien ijdelheid-poespas te bedanken. En zoo was de kist zonder woorden of praal verdwenen in den geopenden grafkuil, en zelfs de aanwezigheid van den Excellentie-baron was onopgemerkt voorbijgegaan, omdat er geen nieuwsgierigen of courantenverslaggevers tegenwoordig waren geweest natuurlijk. -

- Maar nu gold het de vrouw van een hooggeplaatste in den lande, bij wier begrafenis iedereen, die wat beteekende in den Haag van stand of van positie, meemoest, lust of geen lust. Nooit had de bescheidene, verlegene, zich steeds angstvallig achteraf houdende mevrouw Eduma de Witt zoo'n hoofdrol gespeeld in haar leven, als nu op het moment van haar heengaan daaruit. En haar schoonzoon, de Ex-excellentie, baron Govert-Jaap Stinia van De Ekenhuize, een van de rijkste mannen des lands, speelde nu nevens den rouwbefloersten en gepast-aangedaan-zich gedragenden Excellentie-zelf, een hoofdrol mee.

Het was wezenlijk, voor al wie oog heeft voor zoo iets ‘indrukwekkends’, een heel ‘aandoenlijk’ gezicht, die weduwnaar, nog zoo'n knappe statige man, en de élégante slanke Sjoerd, en de deftige solide Govert-Jaap, - heusch allen rouwdragers achter het lijk waarmee je voor den dag kon komen, als je dan toch dood moest gaan! - Om van de breede schare ‘belangstellenden’ niet te spreken, de collega-ministers, allerlei Kamerleden van allerlei richtingen en nuances en partijen, en 't lid van den Raad van State Horstenboer, 'n beetje moeilijk loopend wel, maar toch nog z'n chic air over zich, en de Vaandel-redacteur-Leider, en de redacteuren van verscheidene kleinere christelijke Bladen, en allerlei Deputaten en Vrije-universiteits-mannen, uit de Amsterdamsche kringen waartoe de overledene van huis-uit behoorde. - -

Gelukkig dat het 'n zachte windstille morgen was, zoodat de heeren zich niet al te veel inwendig behoefden bezorgd te maken, omdat al die vele speechen wel wat gevaarlijk waren voor hun oude kale hoofden, die meestal zaten op vrij-caduque lichamen.

Want, daar hadt je b.v. de Leider, die wel wat al te breedsprakig zijn redenaarstalenten botvierde. Alles goed en wel, maar hij moest bedenken, dat hij er niet alléén was om zichzelf te

[p. 233]

laten hooren, dat je zóóveel gelegenheids-speechen moest slikken toch al!

- - 't Best en 't meest-er-in-slaand bracht Excellentie-zelf het eraf, toen hij zijn niet àl te lange, heel-warm-uitgesproken dankrede, waarin het: ‘de Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen, de naam des Heeren zij geloofd,’ behoorlijk een plaats kreeg, ineens, als door aandoening overstelpt, afbrak, zwijgend zich afwendde, den zakdoek met den breeden rouwrand aan de oogen, - als begaf hem zijn zelfbeheersching.

Zelfs zij, die hem heel goed kenden, wisten niet meer op dat oogenblik wáár nu eigenlijk de aanstellerij ophield, en de oprechtheid begon....

Wat even 'n wanklank gaf, dat was het onbehoorlijk heftig snikken, eigenlijk luide te keer gaan, van den zenuwzieken jongsten zoon. Excellentie zei later, in den huiselijken kring, knorrig, hoe hij 't wel voorspeld had, dat die jongen weer malle opspraak zou geven. Maar Govert-Jaap had z'n meegaan met de begrafenis dóórgezet, er voor ingestaan dat hij 'm wel onder zijn hoede zou nemen; hem was dat 'n behoefte geweest, juist met die oprechte tranen van haar misdeeld kind de nagedachtenis der afgestorvene openlijk te doen eeren. En in het begin was het ook heel goed gegaan; de twintig-jarige achterlijke was, door de zachte broederlijke troostwoorden van Govert-Jaap gerustgesteld en gekalmeerd, rustig neven hem getreden, in zijn zwart-rouwpak 'n zoo onopvallende verschijning, dat de meesten niet eens wisten hoe hij-ook een zoon was van Excellentie, 'n broer van den zich-voelenden knappen Sjoerd. Maar toen de kist verdween, en toen al die bloemen bedekken gingen die eens zijn moeder was geweest, toen plotseling scheen het door te dringen in den omfloersten geest van dezen door God misdeelde, dat wat hier geschiedde voor hem beteekende het verlies van de eenige die ooit hem had liefgehad; - en hij wilde zich aan Govert-Jaap's hem omklemmende hand ontrukken, naar de kist toevliegen, hij schreeuwde bijna van woede toen deze hem tegenhield. - -

‘Het was zèèr, zéér onpassend-storend geweest,’ vertelde Excellentie later aan zijn thuis-gebleven dochters. ‘Hij had wel geweten wat hij wilde, toen hij er tegen was dien jongen mee te nemen, maar natuurlijk,... de koppigheden van Govert-Jaap... Tot den einde toe zou hij dáárvan last hebben. - -’

‘U zult er nu anders gauw genoeg van verlost zijn,’ - had Geerte bitter geantwoord. -

Voor hem, voor Excellentie, had die wanklank van zijn zoons opzienbarend gedrag eigenlijk de heele mooiheid en aandoen-

[p. 234]

lijkheid van de begrafenis bedorven. Want hij begreep wel hoe nu iedereen 't weten zou, wat hij zoo graag geheim hield, dat hij zoo'n vlek had in zijn familie,... 'n krankzinnigen zoon! Natuurlijk, allemaal, al die pennelikkers, die bij zoo'n gelegenheid als deze voor hun couranten kwamen neuzen, die informeerden nu links en rechts wie dat geweest was, die malle jonge man, die zich zoo bespottelijk had aangesteld van z'n fatsoen niet te kunnen houden. En dan hadt je 't aan den gang, van al zijn gedienstige vrienden en collega's:

‘Wist je dat niet? - - - Zit in Ermelo-Veldwijk. - O, 'n schaduw op de Eduma-grootheid, waarnaar je maar liever niet moet vragen!’ - - Enz., enz. - Enfin, 's avonds troostten de couranten hem weer wat, door hun opgeschroefd-mooie verslagen, waarin je duidelijk kon merken, hoe iedereen zijn, Excellentie's, speech toch eigenlijk het meest treffend had gevonden, en het rijk-begaafdst, niettegenstaande de Leider en ds. Strintman zulke beroemdheden waren in gelegenheids-aandoenlijkheid, dat het waarachtig 'n héél ding was tegen hen op te kunnen. -

- - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - -

Geerte en Govert-Jaap reisden den volgenden dag, heel in de vroegte en onverwachts. Govert-Jaap had het zoo ingericht, omdat hij alle beleefdheids-uitgeleide-doen van ex-collega's, die zich daartoe verplicht zouden rekenen, wilde vermijden. - Zijn zenuwzieke zwager, en klein-Ellen met de kinderjuffrouw, waren goed gezelschap om het pijnlijke van een tête a tête te vermijden. - Excellentie, en Sjoerd en Mary, en Emma, hadden, op Govert-Jaap's uitdrukkelijk verzoek, thuis afscheid genomen. -

Geerte, achter haar dikke crêpe voile, had rood-bekreten oogen; maar een trek van harde verbittering, niet van berusting, groefde om haar mond. -

Op Govert-Jaap's gelaat lag de Gods-overgegeven uitdrukking van den geloofs-dweper. Met de aarde had hij afgedaan. Hij ging door zijn boete den hemel verzoenen - - - dacht hij.

Einde.