Om de eere Gods

[p. 226]

XX.

Nu laat gij Heer Uw knecht,
Naar 't Woord hem toegezegd,
Thans henengaan in vrede. - -

Govert-Jaap las het met 'n stem die oversloeg.

Maar de zieke in het bed zag hem aan met een verzaligden blik van dank, welke zeide: ‘Zoo is het. De dagtaak is volbracht. Ik ga in, in de ruste mijns Heeren.’

- - - ‘God had alles wel gemaakt. - Alles. Zelfs met haar zenuwzieken jongen.’

Want Govert-Jaap had het haar beloofd dat hij hem voortaan bij zich wilde nemen op De Ekenhuize. De doktoren waren het er allen over eens, hoe lichte handenarbeid en veel buitenlucht hem 't meest goeddeden. En Govert-Jaap - ziende hoe het haar sterfbed lichter maakte - had het haar aangeboden zijn zwager onder zijn toezicht en hoede te nemen als hij-zelf daarginds zou zijn, voorgoed.

Geerte zat stil neven het bed harer moeder, en keek naar het vermagerde, vermoeide gelaat, dat haar eerst nu in de laatste weken zoo wonder-dierbaar was geworden.

Om haar, om haar verzoening met Govert-Jaap, was die verzaligde stervensstemming, dat wist zij. Moeder beschouwde dat als een gebedsverhooring, een antwoord van den Heer op haar angstig smeeken: Heer, vergeef, red mijn kind.

Dadelijk daarna, nadat de couranten het ontslag-nemen ‘om gezondheidsredenen’ van Govert-Jaap hadden publiek gemaakt, was ze in elkaar gezonken, als iemand die niet meer behoefde te leven, nu alles waarvoor ze nog noodig was geweest zich weer had geschikt. -

De doktoren waren er niet zeker van, of het hart was aangedaan, of de nieren, of allebei. Ze dokterden met veel drukte aan haar om, want Excellentie, als 'n braaf echtgenoot, spaarde kosten noch consulten. - Méér dan dat moest je niet van hem vergen natuurlijk.

[p. 227]

'n Ziekekamer was voor hem iets benauwends-neerdrukkends. Hij bepaalde er zich toe nu en dan, met z'n joviale drukte, binnen te drentelen voor 'n minuut of wat, om met gewilde vroolijkheid van de waarheid niet willen zien te zeggen:

‘Hoe gaat het er nu mee? - Je ziet er nogal goed uit nou. - Dokter er nog niet geweest?’ - of 'n dergelijke banaliteit.

En dan zat hij eventjes, een páár oogenblikken, liefjes-opgewekt nevens het bed, vertelde van dién en van dezen onder de Kamerleden of de kennissen, die allemaal zoo hartelijk naar haar vroegen, keek ondertusschen door eens heimelijk op zijn horloge, of hij nu maar niet met goed fatsoen weer weg kon. ‘Akeligheden’ kon hij niet zien, was zijn stopwoord, en daarom liep hij ook grif weg, wanneer er 'n hart-benauwdheid, die de zieke nu en dan kwelde, opkwam. Dat was goed voor Emma en voor Geerte, die heel lief voor haar moeder waren, om daarbij te helpen. Hij kon zoo iets onmogelijk verdragen.

Buitenshuis sprak hij dan met zooveel aandoening en zulke betraande oogen ervan, hoe hij zoo'n lijden niet kon aanzien, dat verscheiden menschen er de dupe van waren, hem zoo'n ‘echt-gevoeligen man’ vonden.

Geerte logeerde in huis bij haar ouders, met kleine Ellen, terwijl Govert-Jaap zorgde dat het groote mooie huis zoo spoedig mogelijk werd ontruimd en verkocht. Hij kwam elken middag zijn schoonmoeder opzoeken, las haar voor, uit den Bijbel, of uit de Psalmen. Zijn eigen groot leed lag als een zware levenslast op hem, maar hij had nu met zijn God in de stilte van zijn binnenkamer afgerekend; hij wist nu dat hij het dragen moest, als een kruis dat eerst het graf van hem zou afwentelen. - En hij wist óók dat het graf nog niet voor hem was, dat zijn God van hem iets anders eischte, dan wat hij in zijn eerzuchtige menschen-hoogmoed had gewild: een groot Staatsman zijn in den lande.

‘'s Heeren wegen zijn niet onze wegen’, - had de vrome eenvoudige vrouw, die daar nu haar laatsten aardschen strijd streed, tot hem gezegd, toen hij met haar sprak over zijn besluit van afstand willen doen van zijn positie, en in de stilte van de Ekenhuize zich gaan wijden aan zijn naaste omgeving en aan de opvoeding van zijn kind: ‘Hij weet wat goed voor ons is. Hij zal alles ten beste leiden.’

- In dat onwrikbaar geloof sloot zij de oogen. Zeker, ook voor háár was nog niet alles licht. Nog wist zij niet hoe zich de toekomst van haar jongste, haar Emma, zou ontvouwen. Zou zij-ook, evenals Geerte, in lichtzinnigheid door het leven dartelen totdat zij struikelde op den breeden weg, of zou het den Heer behagen

[p. 228]

haar intijds door een vromen liefhebbenden echtgenoot te beschermen voor de verlokkingen der wereld? Zij wist niet. Maar zij geloofde. - Had haar God niet óók Geerte van den rand des verderfs teruggehouden; had hij Sjoerd niet een echtgenoote gegeven, die den Heere wilde dienen? In hare aandoenlijke geloofsverblinding zag zij noch het onoprechte, wereldsche schijngeloof van Mary, noch het troostelooze van Geerte's toekomst van leven moeten naast een onbeminden man; zag zij ook niet meer zelfs de verandering, die het leven had gebracht in haar echtgenoot, den politieken draaier, sjacheraar in christelijke staatkunde, die uit hem was gegroeid uit eigenbelang. In haar reeds van de aarde losgemaakten geest zag zij hem nu nog slechts als dien eenen, dien zij langgeleden had liefgehad, toen hij in haar eenvoudig-bekrompen-vroom Amsterdamsch kringetje was verschenen als de christen-jonkman bij uitnemendheid, wien hare jonge-meisjes-onschuld alle deugden en alle christen-eigenschappen toedichtte, welke zij zich droomde van haar man-ideaal; in wien zij onbegrensd had geloofd, toen zij hem huwde, als in den van Godzelf gezonden christen-bevrijder straks van Nederland.

En, met lieve aandoenlijke gelatenheid vergaf zij hem zijn verwaarloozing van haar, nu zij sterven ging, zijn egoïste behoefte aan vroolijkheid buitenshuis.

‘Het duurt ook zoo lang met me’, - zei ze, als hem verontschuldigend. ‘En papa heeft toch al zulk een naren tijd achter den rug. - - Zal je dubbel goed zorgen voor papa als ik er niet meer ben, Emma, beloof je het mij?’

Emma beloofde, met tranen ui de oogen, ondertusschen denkend aan den gezantschaps-attaché, die haar in den laatsten tijd het hof maakte. Zou het hem heusch ernst zijn? Zou hij heusch.... O, zij had mama wèl lief, zij moest wel bitter huilen als mama sprak van sterven. Maar zij was nog zoo jong; het leven wenkte haar in zijn blijheid. In haar egoïsme van jonkheid weefde zij zich reeds weer haar geluksroman, over het graf heen van die haar had geboren. -

En Geerte, wier leven had uitgeleefd, die wist dat haar nu nog slechts de sombere boete wachtte ginds, zat met bekreten oogen te wachten tot dit sterfbed haar doemen zou tot het heengaan naar haar ballingschap.

O, er waren oogenblikken waarin zij dien stroeven, ernstigen man, aan wien het leven haar geketend had, haatte, waarin haar heele jonge ziel in opstand geraakte tegen zijn opvatting van plicht en godsdienst, die hem geboden haar met zich mede te nemen in de verre eenzaamheid van een vergeten leven zonder liefde,

[p. 229]

naast elkander gesleten in dorre berusting. Waarom gaf zij toe? Waarom eischte niet zij-zelve de scheiding? Waarom liep zij niet weg met haar kind? -

Omdat zij niet durfde. Omdat zij bang was voor de menschen en voor haar toekomst. Omdat de traditie van haar opvoeding en haar geslacht in haar te sterk leefde om er mee te durven breken. Zij was niet een van die modernen uit de moderne Haagsche wereld van kunstenaars- en geldkringen. Zij was het kind van een degelijk oud geslacht, in wie, ondanks al hare eigene gedegenereerdheid, toch nog voortgeplant was de kiem die niet sterft van eerbied voor de bestaande opvattingen van wat nu eenmaal zoo behoort en wat fatsoenlijk wordt geacht. Niets van Govert-Jaap's innige geloofs-bereidwilligheid was in háár weerspannig gemoed. Al kon zij hem achten om het offer dat hij bracht aan zijn plicht, al kon zij inzien hoe veel hooger hij stond daardoor dan die ander, dien zij had liefgehad, toch was die laatste degene naar wien zij verlangde, naar wien haar arm hart nog smachtte, al wist zij dat hij het niet waard was. - -

- ‘Geerte’, - zei haar moeder, - - ‘Geerte - kind - kom eens hier.’ -

En zij lei, met 'n teederen blik van verstandhouding, hun beider handen in elkaar, die van Geerte en van Govert-Jaap, beiden zonder deelname, zonder innerlijke begeerte. - -

Maar de zieke zag dat niet, - zag alleen dat de God, in Wien zij zoo aandoenlijk geloofde, alles had welgemaakt - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -