|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Mahomet, gevolg.
Mahomet, tegen zyn gevolg.
Laat my alleen. Wie zal, ô Hemel! thans verwinnen
Die schrikkelyke woede, ontstooken in myn zinnen?
Myn hart, dat in een beek van bloed zich heeft gebaad,
Brand noch van yver om zich gantsch te zien verzaad.
Afgryslyk zielsverdriet! dat my tot nu doorgriefde!
Wie brengt van beide u voort, myn glorie, of myn liefde?
Myn liefde! Hoe? 'k Gevoel 't: myn fel ontroerd gemoed,
Verneemd de krachten noch van een' rampzaalgen gloed
Dat die verga! Dat juk, 't welk my te schandlyk kluisterd,
Heeft reeds myn dagen, die 'k versoeij', te veel ontluisterd.
'k Zie Rhodes, Rhodes, noch bestaan; dien Christen vest,
Trotseerd myne eeden, en het Ottomansch gewest.
Ja, Scanderbeig, zyn zege uit breidende in Epieren,
Verspreid in 't holste van die Klippen zyn banieren.
Dien onvermoeiden Held, maakt zich alöm berucht...
Daar Mahomet, vol schande, in laffe boeijens zucht!
't Is tyd in uw gemoed dat eerloos vuur te smooren.
Ontwaak, barst uit, verdelg, laat uwen donder hooren;
Verdoof uw' snooden gloed, door 't puin van Romens Wal;
Volvoer uw groots besluit, of ga beroemd ten val.
Die ed'le spyt ontsteek' voor altoos uw gedachten;
Laat, laat ons aan myne Eer een heerlyk offer slachten;
Verschrikken wy 't Heeläl; 'k wil dat, als 't my betaamd,
Een yslyk voorbeeld myn vermeetel Volk beschaamd.
Dat schriklyk voorbeeld voegd op zulk een schandlyk blaaken;
Myn drift vermeest'ren is my onverwinlyk maaken.
Maar hoe! rampzalige? Ach! wat gruw'len werkt gy uit!
ô Dood! verniel dit hart en zyn gehaat besluit.
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
Mahomet, De Aga.
Barbaar! kom, schep vermaak in myn angst vallig wroegen.
Kom; uw verwoedheid vind toch anders geen genoegen.
De Min, de teed're Min, verwyt myn hart zyn druk;
Blaas my uw dolheid in; vervul myn ongeluk.
Wat zeg ik? 't Is vervuld. Beef! leer uw' Meester kennen:
Hy wil zich weder na zyn groots besluit gewennen.
Ja, de Eer of Razerny, steld my een' toeleg voor...
Neen, wreedaards, hoop vergeefs dat ik daar ooit na hoor';
ô Neen! myn gramschap haakt na mindere offerhanden;
Ik klim by trappen op tot de allersnoodste schanden.
Gy allen zult vergaan; en van die wreede pyn,
Zal hy, die de oorzaak is, geen oog-getuigen zyn.
'k Voorzag dien stryd, daar de Eer uw hart meê heeft bevangen.
Het doet, noch veels te zwak, de Zege in twyffel hangen.
Aanvaard myn' hulp. Verbreek dat schandelyk ontzag.
Myn' arm u aan te biên, is 't geene uw' Slaaf vermag.
Wat's de oorzaak, Hemel! datuw'gunst my heeft verbannen!
Dus is den snooden aard der wreede Muzulmannen.
Zy baden zich met vreugd in 't allerzuiverst bloed:
Wys hen een Offer aan, zy slachten 't, gantsch verwoed.
Zy minnen, spooreloos, de wreedste dapperheeden;
Deugd, vroomheid, liefde, trouw, niets kan hen overreeden.
Hunn' Vorst loopt zelf gevaar, of moet zich doen ontzien;
Men kan, ten zy men hen gelykt, hen niet gebiên.
Welaan, ontmenschten, 'k zal uwe yverzucht geneezen;
Ik moet meineedig, vals, godloos, bloeddorstig weezen,
De onnoz'len doemen, en van deugd, van trouw, ontaard...
| |
| |
De Hemel gaf aan u een' Keizer uwer waard,
Ondankbaar Volk! Ik heb naar 't recht my willen voegen;
Gy wilt een' Dwing'land; 'k zal, die zynde, u vergenoegen.
Hoe! is 't de Liefde alleen waar na uw' yver dingt!
Hoe! Slaapt gy op een' Troon, van laffe vreugd omringt!
Gy voerd den Staf, en lyd, als d'Afgod, (t'uwer schanden,)
Van een ontwapend Volk, hunne eer'looze offerhanden!
Dit 's dan regeeren! Ach! en moet myn oog dit zien?
Hoe! leefd een' Keizer niet op dat hy zal gebiên?
Sints uw voorvad'ren, diep uit Scythië gedrongen,
Als Kind'ren van den Kryg, gantsch Azia besprongen,
Gebood geen een' van hen of heeft gezegevierd.
Zie hoe veel Volk'ren hun vermoogen heeft bestierd;
De Assiriërs, door hen, verjaagd uit Babels Wallen;
't Verwyfde Persiën in hun geweld vervallen,
Gantsch Thracië verwoest; den Caraman verheerd;
't Hongarisch Volk vermant; en den Bulgaar verneêrd.
Die Vorsten heerschten: doch hun magt kon die verpletten:
De Zuil huns Troons, hoewel vergruisd, was 't recht det Wetten.
De Liefde, als dat van u, heeft ook hun hart misleid;
Hun wulpsheid deed geweld aan de Eer der Majesteit.
Ach! toen ge in deezen Wal, uw' roem ten toppunt stelde,
Uw' onvertzaagden moed de Zegepraal verzelde,
Wanneer uw' strydb'ren arm, die doende nederslaan,
Den Staf der Cezars in uw hand deed overgaan,
Ach! toen regeerde gy; myn hart, hier op hovaardig,
Achtte u het Ryk, veel meêr dan één' der Keiz'ren waardig.
't Heeläl, het welk verbaasd uw grootheid reeds voorzag,
Verhief de Glorie zyns Verwinnaars, dag aan dag.
Ach! Wat verandring! Hy, die 't alles kan verwinnen,
Dien Mahomet, helaas! Wat doet dien Held? Beminnen.
Ik zwyg. 'k Verdien de dood door zulk een stout bestaan:
Maar wyl men 't my vergeeft, zie 'k ook myn zorg voldaan.
| |
| |
Hou op, Barbaar, met meêr myn droeve ziel te drukken.
Gy hebt my opgevoed, tot 's Waerelds ongelukken.
De wreede trouwloosheid, en blinde woede, o smart!
Zyn door uw woeste zorg gekoesterd in myn hart.
'k Was door veel ed'ler en misschien veel strenger weegen,
Verr' boven allen roem en grootheid opgesteegen;
Ik was de liefde en schrik van 't gantsch Heeläl geweest.
'k Zou van den Sterveling bemind zyn en gevreesd.
'k Zweer door een' stroom van bloed de zege weg te dragen,
En een' ontmenschten roem wanhopig na te jaagen.
All' 't aardsche Volk verstrekke een speeltuig van myn haat;
Dat hun gekerm, zelfs by myn vreugd zich hooren laat.
Gy zegepraald! Ga, vlieg, vervoer straks uit myne oogen,
Een Schoonheid, die myn ziel verbind aan haar vermoogen.
Verwoed, onzeker van myn lot en dat van haar,
Beloove ik u niets meêr, zo 'k ooit haar word gewaar.
Tracht my haar traanen, haar, myn razerny te ontrukken.
Een ogenblik kan haar verdelgen, my doen bukken.
Ik zie haar. Hemel! Ach! waar dryft myn drift my heen?
Tegen de Aga.
Uw' raad heeft uit; vertrek. Laat my met haar alleen.
ô Hemel, welk een slag! wat doet uw Min my vreezen!
Laat ons, zyn 's ondanks, van zyn zwakheid meester weezen.
| |
Derde tooneel.
Mahomet, Iréna.
Myn komst maakt u verbaasd. Die vrees voor my te zien,
Moest my een voorbeeld zyn om mede uw oog te ontvliên.
Ik zie 't: Iréne, o Vorst! kan u niet meêr behaagen:
Gy schuwd haar oog; gy kund haar byzyn niet verdraagen.
Herstel uw' geest. Verban de ontroering die u kweld.
| |
| |
't Is voor de laatstemaal dat zy u spreekt, ô Held!
Ik heb u niet verbloemd, dat myn verwonnen harte,
Zich steeds gelukkig hield in 't deelen uwer smarte.
Myn Min, steeds yv'rig in 't volvoeren van myn plicht,
Heeft alles, wat de deugd my toe kon staan, verricht.
Die zelve deugd begeerd dat ik dien gloed zal smooren!
Ik beef, ik zucht, wanneer haar Wetten zich doen hooren;
'k Gevoel het wel, myn hart kan haar geen weêrstand biên.
Maar die de Min verwind, zal ook geen' dood ontzien.
'k Ontsla u van uw trouw; 'k geef uw belofte u weder;
'k Verzaak een' Echt, voor my zo lieffelyk, zo teder.
Die werking is wel wreed; maar myner waard, myn Heer.
Gy, volg de Wetten van uw' heldenroem, uwe Eer.
Ik durve u echter noch eene enk'le beede vergen:
Het zal de laatste zyn, ô Vorst! laat ze u niet tergen.
Verligt der Christ'nen ramp; gy hebt het my beloofd:
Dat nooit uw harte voor hun klachten zy verdoofd:
Bemin hen. Mahomet, breng eind'lyk u te binnen,
Dat ik een Christen was, behaaglyk aan uw zinnen.
Ik leeze in uw gelaat eene ongeveinsde smart.
Het is genoeg. Gy kent, ô Hemel! dit myn hart.
Een leevendige rouw doet myne ontroering groeijen.
Iréna, zegepraal; zie, zie myn traanen vloeijen.
ô Voorwerp van myn wensch! ô vreugd van myn gezicht
Helaas! het lot was u veel meêr geluk verplicht.
Iréna! waarde Iréne! ach! tracht u my te ontschaaken;
Vlucht; wyk uit myn gezicht. Het vuur dat my doet blaaken,
Kan in één oogenblik zyn voorwerp doen vergaan.
Ach! was u Mahomet bekend, zyn snood bestaan,
Zyn drift, zyn razerny, zyn wreede onmensch'ly kheeden!...
De liefde een's Muzulmans, erkend noch deugd noch zeeden,
Verbreizeld in zyn woede 't Altaar, daar zyn hand
Het heilig wierook, vol ontzag, op heeft gebrand.
Nooit kon uw oog my meêr dan in dit uur bekooren:
En echter heeft voorheen myn' onverzoenb'ren tooren
| |
| |
Uw leeven nooit gedreigd met dringender gevaar.
(Hy verheft zyn' dolk op Iréna.)
Gy word dit Staal, gereed tot uw bederf, gewaar.
Iréna, vrees de dood; haar schrik komt u genaaken;
Myn woede zegt ze u aan; myn' arm doet u die smaaken.
Uw' arm is uitgestrekt! Weêthouw die niet. Vaar voort.
Doorboor een hart, het welk u gantschlyk toebehoord;
Stoot toe: voleind myn' ramp: ik heb het u vergeeven.
Mahomet, zyn' arm te rug trekkande.
Hoe! gy vergeeft het my? Ik voel myn leeden beeven.
Ach! uw standvastigheid heeft my de ziel geraakt.
De wroeging is volstrekt; de misdaad onvolmaakt.
Gy weend! gy zucht! Hoe groot, Iréne, is uw vermoogen!
Myn zwakheid houd my voor uw voeten neêrgeboogen.
Dit staal, dit zelve staal, het welk u dreigen dorst,
Zult gy zien storten in myn trouwelooze borst.
(Hy wil zich doorsteeken, dat hem Iréna belet.)
Gy wederhoud my! Ach! Wat liefde! .. Welke straalen!...
(Hy laat den dolk vallen.)
Hoe! zo veel razerny voeld zich door rouw bepaalen!...
Iréna, 't staat aan u. Leef en regeer deez' Staat:
Ik zal u kroonen; zelfs voor 't oog van myn Soldaat.
'k Zweer 't by den Hemel. Uwe aanlok'slen, myn vermoogen,
De zwaarste straf, de dood, verydele all' hun poogen.
Wat zegge ik? Vlucht veel eêr; vlucht, voorwerp vol gevaar.
Myn Min, myn deugd, myn rouw, vertoond uw misdaad klaar.
Laat myn gemoed zich gantsch aan de ondeugd overgeeven;
Vlucht, eêr gy 't offer zyt dat ik het eerst' doe sneeven.
Ja, 'k zal u 't eind' doen zien van zo veel razerny.
'k Ontwyk uw oog. Vergeet dat droevig voorwerp vry.
Beklaag, verwyt u niet, dat gy my ooit beminde.
| |
| |
Dat ons dit ogenblik voor eeuwig dan ontbinde...
Voor eeuwig!... Ach, myn Heer!... Maar in deeze ongeneugt',
Beklaag ik uwe Min veel minder dan uw deugd.
Vaar wel. Doch breng u steeds, voor wie 'k u smeek, te binnen.
| |
Vierde tooneel.
Iréna, 'k laat u gaan, en gy beheerscht myn zinnen!
Wat naare Zegepraal! Hoe deerlyk treft die my!
'k Gevoel dat alles zwigt, ja zelfs myn razerny.
Die stilte is echter van myn ontrouw 't heilloos teeken.
Dit ogenblik alleen zal daar van 't vonnis spreeken.
De deugd volgde in myn ziel op 't voetspoor van de Min;
De liefde wykt daar uit, en de ondeugd treed daar in.
Wat wil dit snel gerucht?
| |
Vyfde tooneel.
Mahomet, Theodorus, Grieken.
Theodorus, ontwapend en gekwetst; onderstennd door zyne Grieken.
Ach! Vorst! de Muitelingen,
Zyn in hunn' moed wil niet dan door uw oog te dwingen.
Ik streed... Iréna steld zich aan hun gramschap bloot;
Zy, die my ziet bebloed, begeerd en zoekt haar dood:
De woedende Soldaat zal haast haar bloed doen stroomen...
Ik sterf: myn' arm kan haar niet meêr te hulpe koomen.
Zo't weezen moet dat ooit myn Krygsvolk heeft getracht!...
Ach! gaan wy, 't heeft ons reeds meêr dan te veel verächt.
Verraders, ja, gy zult, ik zweer het, u verneêren,
Of deeze Iréna zal als Keizerin regeeren.
| |
| |
Neen, Vorsten kunnen nooit genoodzaa kt zyn door dwang;
Denk niet dat ooit dit hart een 's and'rens Wet ontfang.
| |
Zesde tooneel.
Theodorus, Grieken.
ô Hemel! voer myn kroost dit groot gevaar te booven!
| |
Zevende tooneel.
Theodorus, Zamis, Grieken.
Wat zegepraal, myn Heer! ik kan het naauw gelooven.
't Wykt haar all'; niets kan haar tegengaan.
De Muiters voeren voort in hun verwoed bestaan,
Hun vuist stelde ons alöm de zeek're dood voor oogen;
Iréna... 'k sidder noch; Iréna, onbewoogen,
Begeeft zich moedig in het midden van 't gevaar,
Verächtende de dood... ‘Hou stand, vermeet'le Schaar',
Dus spreekt zy; ‘trachtgeensints't onnozel Volk te schenden;
‘Neen, uw gerechte wraak moet tegens my zich wenden:
‘Ik ben 't, die u ontroofd een' Held, vol ed'len moed;
‘Sla toe; bemors uw hand met myn, u haat'lyk, bloed.
Zy zwygt noch naauwlyks stil, of haar bekoorlyke oogen,
Zien, door de tweedragt, straks de dertelheid vervloogen.
Verbaasd, ontroerd, vol schriks verneêrd voor haar gezicht,
Wekt haare aanminnigheid een ieder tot zyn' plicht.
ô Hemel! 'k sterf gerust. Ik voel myn hart bedaaren.
Maar ach! wat komt aan ons uw droef heid openbaaren!
| |
| |
| |
Achtste tooneel.
Nassis, Theodorus, Zamis, Grieken.
Ontwyk dit Hof, myn Heer; verlaat u op myn trouw,
Spaar een nuttelooze rouw.
Myn oog heeft haar zien sneeven
En wat Barbaar heeft zich, met zulk een bloed besmet?...
Beef, sidder vry; het is, de wreede Mahomet.
En zag hoe't gantsche Heir, haar, neêrgeboogen, eerde
| |
| |
Wyl Mahomet verschynd. De Hoofden en 't Gemeen,
Verheffen haaren moed en haare aantreklykheên.
Hy blyft verwonderd staan; hy zucht; wy zien hem nad'ren;
Het oproer zwigt; de rust verspreid zich door elks ad'ren.
Hy uit zich, met de woede en droefheid in 't gelaat.
‘Zie hier dat voorwerp, 't welk gedoemd wierd door uw haat,
‘Dat voorwerp zelf, waar aan de deugd, met welbehaagen,
‘'t Gebied van't gantsch Heeläl, zou hebben opgedraagen!
‘Gy had te veel geluk in haar bestier beleefd;
‘'k Zie tegenwoordig dat ge aan haare voeten beefd.
‘Verraders, 't is te laat. Zy leeve in uw gedachten:
‘Beween haar; zie haar thans, myn wraak ten offer, slachten.
Ach! Prins! zyn' arm verheft verwoed den dolk om hoog;
Hy ziet Iréna aan met een beklaagend oog,
En treft haar... Ach! verschoon myn doodelyke smarte.
Het bloed stroomd uit den wond; de dood bevangt haar harte,
Zy ziet den Hemel aan, en valt; terwyl zy sneeft,
En 't stervend hart haar' beul zyn misdryf noch vergeeft.
Gy, Hemel! die uw wraak dees Wallen doet gevoelen,
Laat haare en myne dood uw grimmigheid verkoelen.
Einde van het vyfde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij