Het geestelyck kaert-spel
(ca. 1750)–Joseph a Sancta Barbara–
[pagina 1]
| |
Tot den ziel-jeverigen leser.VRient ende Lief-hebber uwer Saligheydt, al is't saken dat desen Boeck wort genoemt 't Spel der Liefde, oft Geestelyck Kaert-spel, weet dat het voorwaer geen spel en is, dat is te seggen 't en is soo licht niet om te spreken, te schryven, te handelen, en te prediken van de liefde, aengesien dat ick niet en weet oft ick waerachtelyck Godt beminne. Dit seght den Wyse-man voor alle menschen, hoort sijne woorden. (Eccl. cap.6.) Den mensch en weet niet oft hy des haets oft der liefde weerdigh is. Ick dan niet wetende, oft ick in liefde ben, soo is't dat ick met recht twyffele oft ick niet onweerdighlyck sal spreken en schryven van de liefde: my maeckt verbaest den H. Bernardus seggende Ga naar voetnootaVan de liefde te spreken de voorsekerde waerheyt oft conscientie getuyght dat, en daer toe verweckt ons de liefde; maer onweerdighlijck spreckt hy van de liefde, die niet en bemint. Hierom soo is mynen toevlucht tot Godt, op dat hy in my laet nederdalen een vlammeken van de brandende liefde, welck genoeghsaem sal wesen om myn herte heel t' ontsteken in liefde, en myne penn' met myne tongh te maken vol vier ende vlamme der liefde. Ick roepe met den H. Vader Augustinus: Ga naar voetnootb O Godt dat de vlamme van uwe | |
[pagina 2]
| |
liefde ontsteke heel myn herte. Om alsoo ontsteken zynde door Godts liefde niet onweerdighlyck te spreken en te schryven van't Spel der Liefde. Ick en ben niet indachtigh oyt gelesen te hebben in de H. Schrifture, dat jemant onder de Propheten, Apostelen, oft Evangelisten heeft geschreven van de Seraphinen, dan alleenelyck den Propheet Isaias, ende hy beschryft heel bevallighlyck haer gesteltenisse, seggende: (Isaiae cap. 6.) Den eenen Seraphien hadde ses vleugelen, ende den anderen ses vleugelen, met twee bedeckten sy haer aensicht, met twee haer voeten, en met twee vlogen sy, &c. Maer H. Propheet, ick soude geerne verstaen, hoe en op wat maniere gy dese seraphicke liefde hebt bekomen, aengesien gy soo wel weet te maken de redekavelinge van dese lief-brandende Engelen. Hy vertelt de oorsaeck hier van in't vermelde Capittel alwaer hy seght (ibidem) Tot my is gevlogen een der Seraphinen hebbende in sijn hant een gloeyende steentjen oft brandende kole, 'twelck hy met een tange hadde gebracht van den Autaer, en daer mede heeft hy mynen mont geraeckt. Al oft hy wilde seggen de reden dat ick soo wel hebbe gesproken, ende beschreven de eygendomme der Seraphinen, is geweest de Goddelycke liefde. Ick wensche dat mynen mont ende penne oock aldus geraeckt wierden, om alsoo weerdighlyck te mogen spreken en schryven dit Spel der Liefde oft geestelyck Kaertspel: ick betrouwe op den Godt der liefde, ende de Moeder der liefde de H. Maget Maria, welke genoemt wort Moeder der schoone liefde, (Eccl.24.) | |
[pagina 3]
| |
dat sy myne penne, tonge, herte ende ziele sullen vervullen met liefde. Want sonder liefde en ben ick niet. Beminden Leser ick en twyffele geensins, oft het en is aen een jeder genoeghsaem bekent, hoe dat het weirlyck kaert-spel te spelen, schande is voor Religieusen, voor geestelycke persoonen niet wel en betaemt, ende voor weirelycke persoonen niet wel en betaemt, ende voor weirelycke menschen dat het seer schaedelyck is; want rechtsinnigh uytgesproken, ende de dagelyckxsche ondervindinge leert't ons klaerlyck, hoe datter veel met tuysschen en spelen hunne goederen hebben verloren, haer eere vermindert, jae hun ziele hebben gedoodt. Dit wel wetende, hierom is't dat ick hebbe gemaeckt 't Spel der Liefde oft Geestelyck Kaertspel, met 'twelck te spelen voor Religieusen groote eere is, voor geestelycke persoonen het wel betaemt, ende voor weirelycke heel profijtigh en salight is. Ick bidde U.E. dan wie gy zyt, aendachtelyck te willen lesen dit Spel der Liefde oft Geestelyck Kaertspel, ick meyne niet alleenelyck lesen, maer moet oock daer by spelen; door spelen verstaen ick beminnen, op dat gy alsoo lesende, volgens de leeringe mooght leven in de liefde, en aldus de liefde bewaren inder eeuwigheyt. Want het geloof ende hope sullen vergaen: aengesien in den Hemel geen geloof noch hope en is, want't wort aldaer gesien aensicht aen aensicht, dat alhier wort gelooft, ende 't wort aldaer be-erft ende beseten, 't gene dat hier in dit dit leven wort gehopt, maer 't Spel der Liefde duert inder eeuwigheyt der eeuwigheden. Daer-en-boven goedertieren Leser, belieft te we | |
[pagina 4]
| |
ten en te verstaen, dat al't gene ick hier in desen Boeck sal seggen ende leeren, hoe dat ick't selve allegader onderworpe aen onse Moeder de H. Kercke. Want 't waer my leet dat ick door myne dwaelinge en overstandigheyt een ander soude doen dwaelen en onverstandigh worden om myne fauten te bedecken, want gelyck seer wel seght tot myn proposte den H. Vader Augustinus: Ga naar voetnoota Al te qualyck en ongeregelt bemint hy sy selven die een ander wilt doen faelen, op dat sijne fauten souden verholen blyven. Ick en segge dan niet, dat ick geen fauten en hebbe bedreven in dit Konstelyck Spel der Liefde: maer soo ick mislaegen hebbe gedaen, ick geven my onder, en ben bereyt my te verbeteren. Aengaende den styl ende maniere, die ick gebruycke is slecht ende effen af; diepsinnige, welvallende, oft vercierde woorden, die als lieffelycke blommekens meer dienen tot vermaeck, als tot stichtinge, en sal den curieusen, en den vernuften Leser hier in desen Boeck niet vinden, alsoo ick moet bekennen gepredickt ende geschreven te hebben heel simpelyck, gelyck eertyts deden de Apostelen sonder vercierselen van wyse, verheven, bevallige woorden. Ick segge dan met den H. Paulus: (1. Corinth. 1.) Christus heeft my gesonden om het Evangelium te Prediken, niet door de wysheyt dese woorts, op dat 't Cruys Christi niet en worde verydelt. Op dese woorden schryvende met sijne onfaelbaere leeringe den H. Thomas van Aquinen, wiens onderwysinge bevolen is aen ons heel Orden der Carmeliten Discalcen naer te | |
[pagina 5]
| |
volgen, wel wetende dat al die sijn leeringe onderhout niet en sal faelen, 't is den lof, welck hem gegeven heeft den Stadt-houder Christi den Paus van Roomen met naem Innocentius den VI. Ga naar voetnoota noyt (seght desen) is hy bevonden geweest gefaelt te hebben van den weg der waerheyt die Thomas leeringe heeft gevolght. Ga naar voetnootb Dat Engels verstandt sprekende van de vermelde woorden Pauli, seght, Dat hy weirelycke ende vercierde welsprekentheyt teenemael uytsluyt. 'tIs waer dat de wysheyt des woorts op dese tyden wort geacht voor een bysonder gratie in het prediken ende schryven, maer ick bekenne dat ick niet begaeft en ben met dese gratie. Belieft dan meer naer te volgen de goede salige vermaningen van desen Boeck, als wel te soecken U.E. vermaeck in de wel-gestelde en behaegelycke woorden. Dat uytgelesen vat den H. Paulus, schryvende noch voorder tot de Corinthianen, seght, Ga naar voetnootc Myn woort ende myn predicatie en is niet in aentreckende woorden der menschelycker wysheyt, maer in de betooninge van de deught, Hier op schryvende den weerdigen en noyt volpresen Leeraer Cornelius à Lapide der Societeyt Jesu, die in't selve Orden blinckt als eenen steen ofte diamant op een Conincks Croone, seght dese naervolgende woorden. Ga naar voetnootd Dat onse Predicanten het exempel Pauli hun voor oogen stellen, op dat hun Sermoonen niet en | |
[pagina 6]
| |
zyn verciert oft geblanket met uytgesochte en opgemaeckte woorden, maer met betooninge en voortlegginge der deughden. Wel 't mynder proposte is oock het gevoelen en het goet duncken van den wyt vermaerden Predikant genoemt Philippus Diez, die als eenen schoonen dagh heeft geschenen op sijne tyden in de herten der menschen, daer uyt verjagende alle duysternissen der sonden. Desen Leeraer seght in sijn tweede Sermoon van den sesden Sondagh naer dry Coningen. Ga naar voetnoota Och hoe is't te beweenen op dese ongeluckige tyden, als wanneer veel Predikantien niet soo seer begeerigh en zyn, om de Goddelycke deught voor te stellen, als wel om te betrachten de welsprekentheyt van hun woort te bethoonen, soeckende geacht te worden voor wel-sprekende menschen van het aldersubtielste woort. Desen vermelden Leeraer gaet voort ende seght: b Ongelyck oft int injurie doet hy aen het H. Evangelie, die dat soeckt te vercieren en fraey te maken met ydele uytspraeck ende subtiele manieren van spreken. Het schynt dat al dese voorgemelde Leeraeren de menschelyke welsprekentheyt achten als mislaegen oft fauten, oft ten minsten uyt hunne onderwysinge magh ick sluyten, dat de wel gestelde, soet-vloeyende, ende bevallige woorden soo seer niet nootsaeckelyck en zyn, maer dat 't principalyck gelegen is in de deughden en goede salige vermaeninge voor oo | |
[pagina 7]
| |
gen te stellen, 'twelck ick in desen Boeck hebbe betracht te doen volgens myn kranck vermogen. Ick sluyte dan, ende sluytende bidde U.E. leest wel met aendachtigheyt, leert wel 'tgen' hier wort onderwesen in dit Geestelyck Kaertspel, leest wel volgens de Weth des Heere, en speelt wel dit Spel der Liefde, op dat gy aldus wel spelende mooght winnen den prys der eeuwiger saligheyt: het gene ick U. E. uytter herten ben wenschende, Amen. | |
Oorspronck van't geestelyck Kaertspel.HEt beginsel van het Geestelyck Kaertspel oft 't Spel der Liefde, is geweest een Sermoon 't welck ick tot Antwerpen hebbe gepredickt in't Jaer 1661. op den Feestdagh van de H. Dry Coningen, het gene soo ick nader hant van veel hebbe verstaen hun seer wel heeft bevallen, die oock op my seer neerstelyck hebben versocht, dat ick 'tselve in Druck soude laeten uytgaen. Hier op hebbe ick my langh bepeyst tot dat ick 't voorlede jaer wederom op een nieuw van sommige hier toe verweckt zynde, hebbe my laeten geseggen, met hope dat 't sal wesen tot profijt van vele zielen, dies hebbe het laeten drucken; maer dat een Sermoon hebbe ick vermeerdert, ende desen Boeck daer van gemaeckt, en om alle menschen den oorspronck kenbaer te maecken, ick hebbe goedt gevonden, het eerste Sermoon hier van woort tot woort voor te stellen, op de selve maniere gelyck ick het hebbe gepredickt. | |
[pagina 8]
| |
JESUS, MARIA, JOSEPH. Het Heyligh ende Geestelyck Kaerspel, met herten Troef gepredickt in de Kercke van den H. Joseph tot de Paters Carmeliten Discalsen, op den Feestdagh van de Heylige dry Coningen door den Eerw: P, F. Joseph van de H. Barbara Carmelit Discals tot Antwerpen 1661. WAer is den Coninck die geboren is? Den H. Evangelist Mattheus aen sijn 2. Capittel. Ga naar voetnoota Den Wyse man seght (Eccl. 3.) lieve Christene Zielen, hoe dat alle dingen moeten hebben haeren tydt, daer is eenenen tydt van lacchen, want den boogh (soo men seght) en magh niet altyt gespannen zyn: hierom seyde oock den H. Paulus (ad Philip. cap 3.) verblydt V. L. in den Heere. 't Is van daegh eenen dagh van blyschap, ter oorsaeck van de verheuginge, welcke op desen dagh hebben genoten de dry H. Coningen, vindende naer een lange reyse, en naer veel ondersoecken den nieuw geboren Coninck Jesus Christus. Aengesien dan dat 't is nu eenen dagh om ons wat te vermaken, ick hebbe voor my genomen naen te volgen de maniere van 't weirelyck volck, die als sy maeltyt hebben gehouden, daer naer om den tyt te passeren, en haer wat te vermaken gaen spelen met de kaerte; en gylieden al te samen soo ick hope, van desen dagh oft op de voorlede dagen maeltydt hebt gehouden aen de Tafel des Heeren, nuttende 't H. Lichaem ende dierbaer Bloedt Christi, onder de gedaente des broots: ick hebbe U.L. heden genoot om t'samen wat te vermaken met het Geestelyck Kaertspel. | |
[pagina 9]
| |
In sommige landen men noemt het weirelyck Kaertspel den Boeck van de vier Coningen: ons geestelyck Kaertspel ick oock van vier Coningen, te weten den Coninck Balthasar, den Coninck Melchior, den Coninck Gasper ende den vierden Coninck is den nieuw geboren Jesus Christus: die dese dry vermelde soo neerstiglyk hebben gesocht, over al vragende, waer is hy die Coninck geboren is? Ter eeren van dese vier Coningen hebbe ick voor my genomen het tegenwoordigh Sermoon te stellen in vier deelen. In het eerste Deel sullen wy uytleggen de stucken van onsen Troef. In het tweede Deel, hoe datter sommige jae vele schynen troef te hebben, ende sy en hebben geen. In het derde Deel een herten blat 'twelck wy missen, sullen wy by brengen, te weten den Herten Sot. In het vierde Deel sullen sy spelen, en om te winnen, wy sullen leeren verliesen. Eerst volgens de lof baere gewoonte, laet ons te voeten vallen de H. Maget Maria, ende om bystant te krygen van den H. Geest door haer voorspraeck, laet ons haer groeten met de Engelsche groetenisse, seggende Weest gegroet Maria. Aendachtelyck overleggende ons geestelyck Kaertspel: (beminde Catholycke Toehoorders) ick bevinde 't eerste stuck te wesen Herten Aes het welck is troef en t'samen den prys waerom wy spelen, het is U.L. kenbaer hoe dat 't hert is den stoel, den Center, de rust-plaetse van de Liefde, ende de Liefde is 't Aes oft spyse van ons herte, soo jemant dan ondervraegde, wat is te seggen Herten Aes? Ick soude antwoorden dat Herten Aes wel bediet de Alderheylighste Dry | |
[pagina 10]
| |
vuldigheyt; want gelyck het hert drykantigh is, ende maer en is voor een menschelycke natuere om te maken eenen mensch: alsoo oock in de H. Dryvuldigheydt vindt men dry Persoonen en maer een Goddelycke natuere, ende gelyck de drykantigh herte is den stoel oft rust-plaetse der Liefde, alsoo oock de H. Dryvuldigheyt. Hoort spreken den H. Dionisius Ga naar voetnoota De Rustplaetse oft Center van de Goddelycke Liefde is de H. Dryvuldigheyt. Dese H. Dryvuldigheyt sal wesen het Aes, de spyse dat is te seggen sy sal wesen onse versadinge, onsen loon, ons contentement, en onsen Al. Het Tweede stuck van onsen troef is Herten Heer, te weten Christus; dit leert ons den Conincklycken Propheet David Ps.72. alwaer hy seght: Godt den Heer van myn Herte, met korte woorden geseyt, Herten Heer, voorwaer Herten Heer is Christus, aengesien hy sijn Herte, dat is sijn liefde soo heeft aen ons getoont dat hy sy selven heeft gelevert voor ons totter doodt. Hoort Paulus (Galat.2.) Hy heeft my bemint, ende hy heeft sy selven voor my gelevert. O Herten Heer, Heer van myn Hert. Laet ons desen soeken en bidden om gratie op dat wy hem uyter herte beminnen. Hier toe verwecken ons van daegh met hun goet exempel de H. Dry Coningen: want sy siende dat sy waren dry Heeren, dry Coningen, maer dat geen van hun drye troef en hadden, dat is herten oft liefde tot Godt, want sy waren Heydenen, sy hebben geroepen gedurigh naer den Herten Heer, seggende, waer is hy die Coninck geboren is? Ende sy hebben hem gevonden, ende tot teeken dat sy hem bekenden voor Herten Heerk, voor | |
[pagina 11]
| |
Heer van hun Herte. Sy vielen hem te voet ende offerden hem op Goudt, Wieroock ende Myrrhe (Matth. 2.) Het derde stuck is Herte Vrouw, 't welck is't selve te seggen als Vrouwe der Liefde, ende dese is de heylige Maget Maria. Van welcke geschreven staet, ick Moeder van de schoone Liefde (Eccles. 24.) Gelyck in't gemeyne Kaertspel geen grooter troef van herten en is naer den Heer als Herte Vrouw, alsoo oock in ons Spel der Liefde en is'er niemant geweest, noch salder wesen, jae en kan niet wesen, die naer Christus sulck een liefde heeft gehadt als Maria. Den heylighen Idelphonsus van haer sprekende seght; Ga naar voetnoota Den H Geest heeft haer geheel vierigh gemaeckt, hy heeft haer ontsteken ende gloeyende gemaeckt, in haer en wiert maer gesien de vlamme des heyligen Geest. Ga naar voetnootb Dat woordeken tantum volgens de Logici is 't selve te seggen als, datter is, en anders niet en is soo dat den vermelden Heyligen heeft willen seggen, in't hert van Maria men vindt aldaer de liefde, ende men siet aldaer niet anders als de liefde. Het vierde stuck is Herten Sot, 't welck hier niet en volght, wy sullen 't selve daer naer vinden. Het vyfde stuck is Herten thien, hier door worden wel verstaen alle Lief-hebbers van de thien Geboden, al die de thien Geboden uyter herte onderhouden, hebben desen troef: dese onderhoudinge is gelegen in Godt te beminnen, ende sijnen Even-naesten: de dry eerste Geboden gebieden ons de liefde tot Godt, ende de selven andere de liefde tot onsen | |
[pagina 12]
| |
Even-naesten, (Deuter.cap.6.) Gy sult beminnen uwen Godt uyt geheel uw' herte, &c. ende uwen Even-naesten gelyck u eygen selven. Het sesde stuck is Herten negen, desen troef hebben die Godt met een suyver maeghdelyck hert beminnen als de negen Chooren der Engelen, onderhoudende op dese werelt een Engels leven: des heyligen Ambrosius seght: Ga naar voetnoota De suyverheydt maeckt Engelen, die dese bewaert, is een Engel. Het sevenste stuck is Herten acht, dese hebben die daer oeffenen de acht Saligheden, ende 't is den lesten Troef U. E. moet weten hoe dat desen is geweest den lesten Troef in dit Sermoon, want om al de troeven uyt te leggen 't soude te lanck aengeloopen hebben, maer op sijn plaetse in desen Boeck sal U.E. vinden de resterende Troeven tot de Herte twee toe, want in dit Geestelyck Kaertspel oft Spel der Liefde, alle Herten spelen mede, niet tot de Herten vyf, maer oock Herten vier, dry, en twee, gelyck het hier naer sal uytgeleydt worden. 'tIs U.E. kenbaer, hoe dat in't weirelyck Kaertspel veel bedrogh om gaet, want sy seggen somtyts troef te hebben, en sy en hebben geen, en men laet dese mede spelen. Alsoo oock in ons Spel der Liefde, daer zynder maer al te veel die seggen troef te hebben, en naer de uytwendigen schyn men meynt en gelooft dat sy Godt beminnen, en in de daedt en met de wercken vindt men heel anders: soo dat men van dese wel magh seggen 't gene eertydts | |
[pagina 13]
| |
Paulus seyde: Sy belyden Godt te kennen, ende met de wercken loochenen sy hem. (Cap. 1. ad Tit.) Al die valt in doodt-sonde, en al die leven buyten onse Moeder de H. Kercke, en hebben geen herte, geen liefde, soo dat dese zyn sonder troef, al is't saken dat sy contrartie willen wys maecken; van dese seght den Propheet Osaeas: Een verleyde Duyve hebbende geen herte. (cap. 7.) Dat alle sondaren sonder troef oft sonder herten sijn; stelt ons klaerlyck voor oogen den heyligen Gregorius: Ga naar voetnoota Alsoo dickwils (seght hy) als wy grootelyks faelen, wy en hebben ons herte niet. Waerom Jeremias aen't Joodsche volck, 'twelck grootelycks faelde en dwaelde, hun berispende seyde, hoort sot volek die geen hert en hebt. Daer wort vertelt hoe dat den heyligen Antonius de Padua predikende van eenen rycken ende vreckigen man, seyde: Den rycken is gestorven ende begraven in den afgront der hellen, gaet naer sijn kiste, in't midden van sijn gelt sult gy sijn herte vinden, ende 't is soo bevonden geweest. Dronckaerts en hebben oock geen herte voor Godt, 't en zy voor hunnen Godt, wiens Godt hunnen buyck is. (ad Philip. cap, 3.) Sondaeren die daer verwekt worden door Predikanten, ick segge en roepe tot U.L. Is't dat gy-lieden van daegh hoort de stem des Heeren, en wilt uw' herte niet hart maecken, oft hertneckigh worden. (Psalm. 94.) Niet vragende naer goede en salige vermaningen, gedurigh blyvende in staet der doodt-sonde, maer staet | |
[pagina 14]
| |
op, die daer slaept in de duysternissen van de eeuwige doot, staet op van uwe misdaden ende stelt uw' herte (Psalm.47.) speelt met Godt in ons Spel der Liefde. Nu uytgeleyt hebbende al onse stucke van ons geestelyck Kaertspel: soo is't dat ons gebrekt den Herten Sot, waer sullen wy desen vinden? Nochtans wy moeten hem hebben, oft anders ons spel is gebroken. Ick wel wetende waer hy gemeynelyck sit, ben een weynig naer noen uytgegaen t'huys blyvende, ende ick liep over de Meir, sonder nochtans myn voeten te roeren, (te weten met mynen geest) ende ick sloegh een ander straet in, en komende ontrent een groothuys, alwaer ick hoorde roepen den Coninck drinckt, bleef wat stil staen en klopte; terstont quam daer jemant voor en vraeghde: wat dat was myne beliefte? Ick vraeghde oft daer niet en was een seker Joncker, gekleet volgens de mode, aen-hebbende van die groote wyde broecken die de schippers verre te boven gaen, omringelt en verciert met eenen winckel linten? Den knecht seyde my jae, maer dat hy was belet; ick antwoorde, belieft eens de bootschap te doen, dat ick hier ben, en dat ik hem niet veel te seggen en hebbe, ende met een woort sal gedaen maken, want ick self heel haestigh ben, ende moet terstont naer ons Convent toe om te prediken: hier mede kreegh ick myn Joncker; hy nu by my wesende en gegroet hebbende, seyde Pater is'er jet van uwen dienste? Ick antwoorde dat jae: maer myn Heer, is't dat 't U. E. belieft, vertelt my eerst het belet dat U. E. tegenwoordigh heeft: hy seyde, ick ben daer boven met een geselschap, en wy | |
[pagina 15]
| |
zyn wat vrolyck, spelende met de kaerte; terstont soo vraeghde ick wat troef was? Hy seyde Schuppen: och! arm Kaertspel voorwaer Joncker schuppen is daer troef, want hoe veel hebben door dit spel malkanderen niet geschupt, en de geslagen? Jae ick kender sommige die malkanderen in duwel hebben geroepen door dat vermaledyt kaertspel: ick bidde U.E. ô mynen Joncker gaet met my naer ons Kerck, en ick sal U. E. leeren, niet goet verspelen, eere te kort doen, en ziel verliesen, ('t welck maer al te dickwils en geschiet door't weirelyck Kaertspel) maer sal U.E. leeren een profijtigh spel om te winnen by duysende goederen, te weten een geestelyck Kaertspel: hy vraegde my wat is dat voor een spel? Ick seyde, 'tis leeren Godt beminnen uyt geheel ons hert, en uyt geheel onse zielen, leeren dickmaels te biechten gaen en te Communie, 'tSermoon hooren, &c. Hy antwoorde Pater gy mooght wel vertrecken; want daer en kome ick niet, want dat ick soo begonde te leven, wat soude men van my seggen; jeder soude met my gecken en spotten, jae voor een sot souden sy my uytmaken. Hier op antwoorde ick terstont: myn Heer, 'tis sulck eenen sot die in ons spel gebreckt, ick bidde U.E. wort dogh hertelyck Sot, op dat alsoo door U.E. ons geestelyck Kaertspel volmaeckt worde: hy naer my niet wel hoorende, en ick merckende dat hy goet was van naturel, sat neder en ick sprack hem aen met de woorden Pauli (1. ad Corinth. cap.3.) Is't datter jemandt schynt wys te wesen onder V. L. in dese wereldt, dat hy sot wort, op dat hy wys zy. Ick bidde U.E. wort dan hertelyck sot, dat is, uyter herten ootmoedigh, en uyter herten tot Godt be | |
[pagina 16]
| |
keert: en al acht u de werelt sot, weet dat dese zyn de wyse: gelieft te hooren spreken den H. Gregorius Ga naar voetnoota Laet ons verlaeten de schadige wysheyt, en laet ons leeren de prysbaerige sottighey[t]. Weet ook, [ô] lieven Joncker! dat al die roeckeloose gasten (die met U. E. sullen gelacchen hebben en U. E. uyt-gemaeckt hebben voor eenen sot) den tydt sullen leven dat sy sullen roepen, wy uytsinnige menschen, wy achteden het leven van de bekeerde sondaren, die daer ons geselschap verlieten, ende gingen Godt beminnen, en spelen met 'tSpel der Liefde. Wy achtenden dese voor sot ende dwaes en haer eynde sonder eere oft glorie, siet hoe dat sy zyn gerekent onder de kinderen Godts, ende onder de Heyligen is haer lot: ergo soo dan wy hebben gefaelt van den wegh der waerheyt. (Sap. cap. 4.) Daer en boven Joncker siet toe dat gy niet te lang en wacht van hertelyck sot te worden, dat is, van U.E. tot Godt te keeren. Want de bermhertigheyt Godts welcke vergiffenisse belooft, en heeft den tyt van morgen niet belooft. En onder ons gesproken weet dat my veropenbaert is de ure van uwe doodt. Ick weet den tydt als wanneer U. E. de[n] Heere sal komen haelen uyt dese werelt. Den Joncker my soo hoorende spreken, begonde my aen te sien als een kint der Propheten; en hy seyde gelyck eertyts 't Samaritaentien seyde aen Christo. Heer (Pater) soo my dunckt gy zyt eenen Propheet Ga naar voetnootb Wel Joncker, seyde ik, U.E. en raet niet verre daer van, want ick ben een [so]on van eenen Propheet, te weten van onsen H. Vader | |
[pagina 17]
| |
Elias: geseyt dan hebbende dat ick wel wiste wanneer den Heer hem soude komen haelen, badt hy my op alle vrientschap, dat ick aen hem desen tyt soude willen kenbaer maken, om alsoo te weten oft hy noch langen tydt hadde oft niet. Waer't saken dat ick hier op geantwoort hadde dat den tydt noch lank was, hy soude terstont geseyt hebben, Pater wy sullen malkanderen met gelegentheyt hier van spreken, aengesien ick noch lange jaeren tyt hebbe. Ick seyde hem dan dat den tydt, noch leven soo lanck niet en soude dueren, als hem wel docht; dit en stont hem niet aen: ende hy onder-vraeghde my oft myn voorsegginge onfaelbaer was, ick seyde soo myne tydinge en voorsegginge niet waerachtigh en is en soo U.E. my met leugen-tael bevint in dese voorsegginge, ick ben te vreden de doodt te sterven, want de brieven, de welcke ick daer van hebbe, zyn te sterck ende te machtigh gezegelt, en die dese geschreven heeft en kan niet liegen. Wel, seyde hy, alle menschen sijn leugenachtigh: 'tis waer Jonker, antwoorde ick, maer weet dat den brief niet geschreven en is van een sterflyck mensch gelyck wy zyn, maer hy is geschreven met de tonge van den H. Geest, die daer van sy selven seght door den Conincklycken Propheet David (Psal. 44.) Myn tonge is een penne van een schryver dapperlyck schryvende. Den brief dan welck ick van dese voorsegginge hebbe ontfangen, is 't onfaelbaer woort van de H. Schrifture by den H. Lucas aen't 12. Cap. Joncker, Op de ure welcke gy niet en peyst, sal den Sone des mensche komen; Hierom siet toe ende en vraeght naer de men | |
[pagina 18]
| |
schens klap niet, wort Sot geacht, om onder de wyse ende voorsichtige gerekent te worden. Godt moet zyn gelooft ende gedanckt, hy is overwonnnen, hy is hier nu tegenwoordigh in de Kercke, teecken gevende dat hy wilt mede spelen in ons Geestelyck Kaertspel, en i[s] te vreden te wesen Herten Sot. My dunckt dat ick sommige hoore klaegen, en murmureren, om dat wy onsen tydt soo lange hebben gepasseert met den Herten Sot te soecken: maer weet dat dit is den bekeerden Sondaer. En ons principael ampt en officie der Predikanten is, sondaren te bekeeren, en siecke zielen te genesen, want Christus seght self, (Luc. 5.) Den Medicijn meester en is niet noodigh aen de gesonde, maer aen die qualyck te pas zyn. Daer en boven den Heere seght: (Marc. 2.) Ick en ben niet gekomen om de rechtveerdige te roepen maer om de sondaeren. Aengesien wy nu den Herten Sot, den bekeerden sondaer hebben, laet ons beginnen te spelen om te weten wie datter sal winnen. Waert saken dat twee persoonen spelden om een pistole, soude jemant van dese Troef loochenen? verre van daer, maer dat hy konde noch eenen Troef stelen, ende daer by krygen, hy soude 'tdoen, ende soo hy konde eenen grooteren Troef bekomen als hy heeft, en soude den selven niet weygeren. In ons spel en spelen wy niet om een pistole, om duysent guldens, niet om gelt en verganckelyck goet, maer om onse ziele saligheyt. En sullen wy dan Herten Troef, oft liefde loochenen? Laet ons liever wenschen noch duysent herten te besitten waer het mogelyck, om alsoo volmaeckter te spelen, dat is, | |
[pagina 19]
| |
Godt beter te beminnen. Den Heer verweckt en beroept ons om herten uyt te spelen als hy segt (Proverb 23) Reyckt uyt uw' herte mynen soon en geeft het aen my. Hy sprekt ons aen met den naem van soon, om alsoo als vader lichtelycker ons tot sijn liefde te trecken. Laet ons dan alle neerstigheydt doen om Jesum door liefde te vinden. Den H. Bernardus ons hier toe verweckende seght. Ga naar voetnoota soeckt vierighlyck Jesum, ende soeckende wort ontsteken in de liefde, om alsoo door't licht der brandende liefde verlicht te worden, en te vinden die gy bemint, om alsoo u herte aen hem te geven: neemt ooghmerck in't gene wy van daegh singen in't Officie van de dry Coningen Ga naar voetnootb Met licht soecken sy het licht, ende met hun gaven bekennen sy Godt. Laet ons dan spelen ende naervolgen 'tgene den Heer voor uyt spelt, hy spelt en smyt eerst herten, dat is, hy bemint ons eerst, laet ons dan oock herten uytspelen en hem oock beminnen, 'tis den raet van den alderliefsten Discipel Christi, (Joan.1.c.4.) Laet ons dan Godt beminnen want hy heeft ons eerst bemint. Desen vermelden Discipel sittende in't lesten Avontmael en aenmerkende de liefde, welcke Christus toonde door het uyt-deelen van sijn H. Lichaem ende dierbaer Bloet, en aensiende dit Spel der Liefde hoe dat den Heere eerst uyt-speelde, eerst beminde, hy leyde sijn hooft inden schoot van Jesus, en als een kinderken bleef hy hange aen de borsten Christi, en viel aldaer in slaepe. Bemerckt eens hoe dat hy sy selven leght op het herte van Jesus, hy vereenight sijn herte met Christi herte, ende hy begint te rusten en te slaepen, om ons te lee | |
[pagina 20]
| |
ren dat wy mogen rusten, ende moeten rusten als wy 't Spel der Liefde volbrengen als wy beminnen die ons eerst heeft bemint, en sal blyven beminnen. Hier uyt kan men haest oordeelen wie datter wint in dit Geestelyck Kaertspel oft spel der liefde; want alwaer Herten Aes troef is, en daer herten Heer eerst uytspelt, alle andere herten worden op gehaelt ende gewonnen, soo dat wy al te samen verliesen. Maer weet, dat wy spelen op de Spaensche maniere quien pierde gana, die verliest die wint. Tot dese verliesinge verwekt ons Christus als hy segt by den H. Mattheus, (cap.6.) Al die begeert sijn herte sijn ziele saligh te maeken, sal de selve verliesen, ende al de gene die sijn ziele verloren heeft om mynen t'wille, hy salse vinden. Te weten hier namaels in de eeuwige glorie. Leert dan verliesen u eygen leven om te vinden en te winnen het eeuwigh leven. Hy sal sijn ziele verliesen, dat is, hy sal verloochenen, hy sal sich versterven, niet leven volgens de sinlyckheden oft volgens de bedorve natuere, maer leven volgens den wille Godts. Den Coninck David nu heel bekeert zynde van 't overspel tot 't Spel der Liefde, riep tot Godt (Ps. 72.) in uwen wil hebdy my geleyt, ick ben tot niet gebracht. Te weten tot een vernietinge oft verloocheninge van myn eygen selven, my selven niet meer beminnende, myne sinnelyckheden niet meer volgende: jae ten lange lesten hy vertelt hoe dat hy sijn hert heeft verloren. (Psalm.39.) Myn hert (seght hy) heeft my verlaten: 'thert verlaet ons, als wy dit verliesen door Godt te beminnen. Seer wel komt tot ons proposte 't gen' vertelt den H. Raymundus beschryvende het leven | |
[pagina 21]
| |
van de H. Maget Catharina van Senen, een ziele geheel verslonden in de liefde Godts, dese wesende in haer Gebedt, haer docht dat sy sagh Christum by haer komen, en dat hy opende haer slincker zyde ende daer uyt genomen hebbende 'thert, vertrock hy, (S. Raymundus lib.2.c.16.) dit heeft sy daer naer vertelt aen haren Biecht-vader die daer mede heeft gelacchen, seggende dat dit waeren vroukens imaginatien ende hem soo omkeerende tot sijn vertreck, siet Christum staen, hebbende in sijn handen een hert heel rootverwigh en uyter maeten schoon, en naerder komende heeft dat geleyt in de slincker zyde van de H. Maget, haer seggende: Siet myn dochter, gy hebt voor u herte het myne, ende haer zyde toesluytende, is vertrocken. Siet wat dit Spel der Liefde al doet, het maeckt dat den mensch sijn herte verliest, maer 't is een lofbaerige verliesinge, want verliesende sijn eygen herte, wint men Godts herte, soo dat dese zielen mogen roepen met recht als den H. Paulus, ick leve en nu en leef ick niet, maer Christus leeft in my. Onse weerdige Moeder Anna van den H. Bartholomeus, wiens lichaem binnen Antwerpen is rustende, heeft vertelt dikwils gesien te hebben een soet Jeseken op het herte van onse H. Seraphiecke Moeder Teresa: maer wat wonder? Aengesien Christus sy selven noch naer haer doot in't selve H. herte heeft veropenbaert in't jaer 1650. (dese veropenbaringe sal in 't lange vertelt worden in't leste van het 15. Capittel) ende onsen Eerw: Pater Generael binnen Spaegnien in't Convent tot Alve met veel andere Religieusen heeft gesien in't herte van onse H. Moeder Teresa Christum op de maniere van een Ecce homo. | |
[pagina 22]
| |
Den Evangelist Mattheus seght Ga naar voetnoota Den soon van den mensch sal zyn in't herte van de aerde. Ende ick segge den soon van den mensch is in't herte van de H. Teresa. Waerom is't dat Christus naer de doodt van Teresa sigh noch openbaert in haer herte ('t welck is noch geheel en ongehindert) 'ten zy om ons kenbaer te maken dat den Heere dit herte heeft gewonnen, en dat de Seraphiecke Ziele Teresa haer herte heeft verloren door 't Spel der Liefde. Sy wesende een Spaenjaresse toonde dat sy wel konde de spaensche treken, quien pierde gana. O Goddelyck Spel der Liefde! leert alle menschen dit spel; leert uw' herte verliesen om Godt, en gy sult winnen, want die verliest die wint. Dit spel verstaen hebbende veel suyver minnende Zielen, riepen gedurighlyck tot Godt om te spelen, jae al slapende spelden sy; en is't U.E. noyt over gekomen 'tgen' my in myne jonckheyt is geschiet, ick leerende picketten droomde by nachte van dit kaertspel, en my docht dat ick hadde veerthien van aesen, een dans van 68. &c. en ick spelde den heelen nacht slapende; sonder twyffel desen droom quam voort van een ongeregelde liefde tot het weirlyk Kaertspel. Hier door sullen wy konnen begrypen, wat dat de Bruyt der Gesangen wilt seggen met dese naervolgende woorden (Cant. 5.) Ick slaepe ende myn hert dat waeckt. Al oft sy wilde seggen ick was soo gedreven tot de liefde Godts, tot dat geestelyck Spel der Liefde dat oock slapende myn hert spelde en beminde Godt. | |
[pagina 23]
| |
O profijtigh spel, laet ons al te mael geerne spelen dit spel, en laet ons wenschen onse herten verloren te hebben, om alsoo 't herte van Christus te besitten. Dus heeft gedaen de H. Mechtildis, want gedurigh soo riep hy, ô Heer dat ick een van die minnende zielkens waer; ende Christus seyde tot haer Ga naar voetnoota Voorseker gy sult een van dese wesen, gelooft dit vastelyck, en hierom geve ick myn herte, 't welck gy altyt met u sult hebben. Laet ons sluyten, den tydt is gepasseert, en sluytende laet ons aenroepen de H. dry Coningen. O H. Balthasar, Melchior en Gasper wy bidden om hulpe en bystant, op dat wy door U.L. voorsprake mogen verkrygen gratie om 't Spel der Liefde wel te spelen dat wy altydt mogen Godt beminnen en hem soecken in alles te behagen soo in woorden, gedachten, als in werken, op dat wy onsen troef niet en verspelen met de werelt, maer wel dat wy ons hert, onsen troef souden verliesen met Godt, om soo met U. L. alle dry hier naermaels te mogen vinden den vierden Coninck Jesum Christum in de eeuwige glorie, Amen |
|