1954 Een literaire doorsnee

[p. 126]

Jaaroverzicht 1954

Januari

2	Bij de eerste televisie-uitzending in Italië waarschuwt paus Pius xii voor de gevaren van de televisie voor het gezinsleven.
4	Uitgever A.A.M. Stols (1900-1973) wordt door de regering van Equador benoemd in de ‘Orde van verdienste’ naar aanleiding van zijn werk Historia de la imprenta en el Equador 1755-1830.
5	Begrafenis van dr. Albert Plesman (1889-1953), Nederlands luchtvaartpionier en directeur van de klm.
7	Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, mr. J.M.L.Th. Cals opent in het Haags Gemeentemuseum de tentoonstelling Het Oostenrijkse boek, waar naast Oostenrijkse literatuur en bibliofiele uitgaven ook vertalingen van Nederlandse literatuur in Oostenrijk te zien zijn. De tentoonstelling duurt van 8-21 januari en verhuist daarna naar Amsterdam.
8	‘Dutch windmill’ Bep van Klaveren (1907-1992) maakt een come-back door de Fransman Tino Pierluigi ‘met een straatlengte voorsprong’ te verslaan.
16	De prijzen voor 1953 van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 worden uitgereikt aan auteur en criticus R. Blijstra (1901-1975) en graficus Ap Sok (1917). Victor E. van Vriesland spreekt bij deze plechtigheid de rede ‘De Onverzoenlijken’ uit.
20	Frans Mijnssen (1872-1954) overleden. Mijnssen publiceerde naast oorspronkelijk werk essays en recensies in onder andere Over tooneel (1910) en Dramatische studies (3 dln., 1906, 1908 en 1914). Verder vertaalde hij Schnitzler en Maeterlinck.
25	Begin van de conferentie van de ‘Grote Vier’ (Amerika, Engeland, Frankrijk en Rusland) in Berlijn. ‘In Berlijn heerste vandaag een ware conferentiekoorts. Naar schatting zijn 5000 personen - gedelegeerden, journalisten en waarnemers - naar de voormalige

[p. 127]

	Duitse hoofdstad gekomen voor de conferentie van de ministers van Buitenlandse Zaken van de “Grote Vier”’ (Het Vaderland, 25 januari 1954). Tijdens de conferentie diende de Engelse minister van Buitenlandse Zaken, sir Anthony Eden, een gedetailleerd plan in voor de hereniging van de beide Duitslanden.
26	Lode Baekelmans, initiatiefnemer van het Museum van de Vlaamsche Letterkunde, vijfenzeventig jaar. Ter gelegenheid van zijn verjaardag stelt Victor E. van Vriesland een bloemlezing van Baekelmans' werk samen, De nuchtere minnaar.
31	Het knmi in De Bilt bestaat honderd jaar.

Februari

1	In heel Nederland wordt de watersnoodramp van het vorige jaar herdacht.
3	Voor de negende keer in de geschiedenis wordt de Elfstedentocht gereden. Winnaar is Jeen van den Berg uit Nij Beets in een recordtijd van 7 uur en 32 minuten. ‘Hij is klein, en bijna tenger, deze 25-jarige Jeen van den Berg, het is haast onvoorstelbaar dat in dit kleine lichaam deze enorme krachten voor 200 kilometer met een gemiddelde van ruim 25 kilometer per uur schuilgaan’ (Het Parool, 3 februari 1954).
9	Geerten Gossaert (pseudoniem van F.C. Gerretson, buitengewoon hoogleraar in de constitutionele geschiedenis te Utrecht) zeventig jaar. Gossaert publiceerde in 1911 de door P.N. van Eyck samengestelde bundel Experimenten.
12	De Vlaamse auteur Wim Meewis (1926) krijgt de Leo J. Krynprijs voor zijn roman Geen scherzo voor de goden.
18	De Viermogendhedenconferentie in Berlijn besluit tot het bijeenroepen van een conferentie over Korea en Indo-China eind april te Genève. Ook de Volksrepubliek China zal aan de conferentie deelnemen.
23	De Hoge Raad beslist dat na sluitingstijd in boekhandels geen lezingen of literaire avonden mogen worden gehouden. ‘De Hoge Raad der Nederlanden heeft het beroep van de directeur van een boekhandel te Utrecht [= Chris Leeflang] verworpen, die gelegenheid had gegeven, dat na het wettelijke winkelsluitingsuur personen in zijn zaak kwamen voor het bijwonen van literaire lezingen’ (Nieuwsblad voor de Boekhandel, p. 148). Chris Leeflang kreeg een boete van ƒ 1,- opgelegd.
24	Herman Teirlinck, Vlaams auteur van onder andere Maria Speermalie (1940) en Het gevecht met de engel (1952), vijfenzeventig jaar.
27	Verschijning van het derde interimrapport van de Deltacommissie (ingesteld op 18 februari 1953 naar aanleiding van de watersnoodramp). In het rapport de aanbeveling het Haringvliet, het Brouwershavense Gat, de Oosterschelde en het Veerse Gat af te sluiten.
28	Vijfentwintigjarig jubileum van Chris Leeflang (1904-1993) als directeur van de nv Boekhandel v/h J.G. Broese te Utrecht. ‘Op zijn uitdrukkelijke verzoek zal er geen enkele festiviteit plaatsvinden, terwijl de heer Leeflang die dag in het buitenland zal zijn’ (Nieuwsblad voor de Boekhandel, p. 84).

Maart

1	Amerikaanse technici brengen op het Eniwetok-atol in de Stille Oceaan een waterstofbom tot ontploffing die vele honderden malen krachtiger is dan de atoombom die Hirosjima verwoestte. ‘De paddestoelvormige wolk bereikte een hoogte van omstreeks 32 kilometer’ (Het Vaderland, 18 maart 1954).
2	Oprichting Stichting Kinderbelangen met als doel de uitgave van het kindertijdschrift Kris Kras.

[p. 128]

4	De Amsterdamse Academie voor Dramatische Kunst stelt de Top Naeffprijs in.
6	De Nederlandse kunsthistoricus en letterkundige Jan Kalf (1873-1954) overleden. Kalf was van 1918 tot 1939 de eerste directeur van het Rijksbureau voor de Monumentenzorg. In 1939 werd hij door de regering benoemd als inspecteur voor de bescherming van culturele waarden tegen oorlogsgevaren.
10	De Sociaal Economische Raad adviseert - na een studie van twee jaar - tot invoering van een algemeen waardevast ouderdomspensioen (aow).
18	De Marianne Philipsprijs wordt toegekend aan Nescio (pseudoniem van J.H.F. Grönloh, 1882-1961) voor zijn gehele oeuvre.
22	De Sovjet-Unie protesteert tegen vestiging van Amerikaanse militaire bases in Nederland. Het Boekenschip Vrouwe Eva met aan boord een tentoonstelling over het Nederlandse boek vertrekt met een ruime vertraging voor zijn derde tournee door Nederland. De afvaart was aanvankelijk gepland voor 1 februari, maar werd vanwege de strenge vrieskou en de daardoor onbevaarbare binnenwateren herhaaldelijk uitgesteld. De eerste aanlegplaats van het schip, een initiatief van de cpnb, werd Urk. Op 21 juni keerde het Boekenschip, na voornamelijk door de noordelijke provincies te hebben gevaren, in Amsterdam terug: ‘Het Boekenschip is door Nederland getrokken om het boek bij de mensen te brengen. Het heeft dat gedaan: het is geweest in plaatsen waar volgens de getuigenis van een der inwoners “helemaal geen boeken waren te krijgen”’ (Nieuwsblad voor de Boekhandel, p. 606).
23	Het kabinet Drees verwerpt een voorstel over gelijke beloning voor mannen en vrouwen. ‘Met een deel van de [Sociaal Economische] Raad kan de Regering de gedachte, dat gelijkwaardige arbeid, ongeacht het geslacht van degene, die de arbeid verricht, gelijkelijk beloond dient te worden, in beginsel zeer wel onderschrijven. Niettemin is zij van mening, dat het onmogelijk moet worden geacht reeds thans bovengenoemd beginsel algemeen in Nederland toepassing te doen vinden’ (Het Vaderland, 23 maart 1954).
26	De (negentiende) Boekenweek wordt in het bijzijn van koningin Juliana feestelijk geopend met een gala-avond in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen te Den Haag. Het Boekenbal is in Den Haag vanwege de jubilerende 's-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging, die honderd jaar bestaat. ‘Mr. F.M.A. Schokking, burgemeester van Den Haag, vond het een voorrecht, dat Den Haag ditmaal als plaats van de opening was uitgekozen. In Den Haag toch heeft het boek voor velen grote betekenis. [...] De Haagse atmosfeer is voor schrijvers, uitgevers, boekverkopers en lezers altijd gunstig geweest en is dat nog’ (Nieuwsblad voor de Boekhandel, p. 269).
27	De culturele prijzen voor 1953 van de gemeente Amsterdam worden uitgereikt in het Stedelijk Museum. A. Alberts (1911) krijgt een prijs voor zijn novelle De eilanden, Abel J. Herzberg (1893-1989) voor zijn toneelstuk Herodes, Rudolf Escher (1912-1981) voor zijn koorwerk Le vrai visage de la paix, Helmut Salden voor de typografische verzorging van het Verzameld werk van Paul van Ostaijen (bezorgd door Gerrit Borgers) en Lucebert voor zijn dichtbundel Apocrief. Lucebert (1924-1994) komt verkleed als Keizer der Vijftigers, met zijn gemalin en een klein gekostumeerd gevolg, een ‘symbolische experimentele krijgsmacht’. Er ontstaan echter problemen omdat Lucebert wel een uitnodiging heeft voor de plechtigheid, maar zijn ‘krijgsmacht’ niet. De gezaghebbenden kunnen er de humor niet van inzien en laten het gezelschap door de politie verwijderen. Later tijdens de plechtigheid leest burgemeester D'Ailly een telegram voor: ‘Wij, Lucebert en ons gevolg, zijn helaas door stedelijke strijdmacht verhinderd op waardige wijze oorkonde in ontvangst te nemen’ (De Tijd, 29 maart 1954). A. Viruly (1905-1986), auteur van onder andere De zee en de overkant (1954), wint in Montreal de tweede prijs in een wedstrijd pijproken, georganiseerd door de Maple Leaf Club.

[p. 129]

30	Première van Martha Graham and Dance Company in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag tijdens haar eerste Europese tournee.

April

2	Het eerste nummer van KrisKras verschijnt onder redactie van I.M. Fennema-Zboray (hoofdred.), P.Balázs, W. Boegheim, D.L. Daalder en Leonard Roggeveen.
3	De Anti-Revolutionaire Partij bestaat vijfenzeventig jaar.
4	Arturo Toscanini (1867-1957) dirigeert in de Carnegie Hall te New York zijn laatste concert: ‘The sad time has come when I must reluctantly lay aside my baton and say goodbye to my orchestra’ (Keesings Historisch Archief, 1953-1954, p. 11220).
9	Prof. dr. N.A. Donkersloot (1902-1965) presenteert het eenmalige tijdschrift Nationale Snipperdag tijdens een persconferentie in Hotel Suisse te Amsterdam. ‘Tegenover het besluit van de Regering, de Nationale Feestdag [5 mei] niet als vrije dag te bestemmen, waardoor deze dag als herdenking dreigt te vervallen, zijn de uitgevers en redacties van letterkundige en culturele tijdschriften van zeer uiteenlopende richtingen tot het besluit gekomen, gezamenlijk een April-nummer uit te geven onder de titel Nationale Snipperdag’ (Nieuwsblad voor de Boekhandel, p.325).
10	Auguste Lumière (1862-1954), de uitvinder van de film, overleden.
11	P.N. van Eyck (1887-1954) overleden. Van Eyck volgde in Leiden Verwey op als hoogleraar Nederlandse letterkunde. Naast belangrijke studies publiceerde hij een aantal dichtbundels, waaronder Herwaarts (1993) en Medousa (1947).
12	De vader van de Nederlandse sport, Pim Mulier (1865-1954), overleden. Mulier voerde onder meer atletiek, voetbal en hockey in Nederland in en organiseerde zeer veel op sportgebied. In 1889 richtte hij de Nederlandsche Voetbalbond op. Hij was initiatiefnemer van een aantal bekende Vierdaagsen en zorgde voor een herleving van de Friese Elfstedentocht.
14	In Amerika wordt een onderzoek ingesteld naar de vermeende communistische sympathieën van de beroemde atoomgeleerde dr. J. Robert Oppenheimer (1904-1967), de ‘vader’ van de atoombom. Joseph McCarthy (1908-1957) beweert dat hij over getuigenissen beschikt waaruit blijkt dat Oppenheimer lid is geweest van de communistische partij.
19	Na drieëndertig jaar wordt dr. Max Euwe (1901-1981) onttroond als Nederlands schaakkampioen en heeft Nederland een jonge, nieuwe coryfee in Jan Hein Donner (1927-1988).
21	Bij de verkiezingen voor de Eerste Kamer wint de PvdA 24 statenzetels ten koste van de protestantschristelijke partijen en de communisten. De Sovjet-Unie wordt lid van de Unesco.
22	In de Rotterdamse haven is het vijfduizendste schip van 1954 binnengekomen. In 1953 gebeurde dat op 3 mei.
23	Vlak voor de opening van de Vredesconferentie te Genève delen de Verenigde Staten, Engeland en Frankrijk de Sovjet-Unie mee dat zij de Chinese Volksrepubliek op de aanstaande conferentie niet als gelijke, dat wil zeggen als grote mogendheid kunnen erkennen.
26	Het Deens koninklijk echtpaar, koning Frederik en koningin Ingrid, arriveert in Nederland voor een staatsbezoek van drie dagen. Het programma bevat onder meer een bezoek aan het Rijksmuseum en aan de bloemenveiling te Aalsmeer.

[p. 130]

	Opening van de Vredesconferentie te Genève. ‘Aan de vooravond van de Aziatische conferentie in Genève is in het Westelijke kamp een gespannen atmospheer ontstaan als gevolg van de ernstige militaire situatie in Indo-China’ (Het Vaderland, 26 april 1954).
29	‘Tijdens de vandaag in Utrecht gehouden jaarvergadering van de r.k. Boekhandelaren- en Uitgeversvereniging “St.Jan” is de Brand-Van Gentprijs uitgereikt aan Antoon Coolen [1897-1961] voor zijn boek De vrouw met de zes slapers. Deze prijs wordt eenmaal in de drie jaar beschikbaar gesteld, beurtelings aan een katholiek schrijver en aan een katholiek uitgever’ (Het Vaderland, 29 april 1954).
30	Koninginnedag: ‘Bezitters van televisietoestellen hebben vandaag veel plezier van hun apparaat gehad, want de Nederlandse Televisie Stichting verzorgde een directe uitzending vanuit Soestdijk, waar het traditionele defilé plaatsvond langs de jarige Koningin en haar gezin. De zon scheen zo vrolijk over Soestdijk, dat de Koningin haar korte bontjasje uitgetrokken had en met een stola over haar japon heen de 10 à 12 duizend Nederlanders uit alle delen van het land aan zich voorbij zag gaan’ (Het Vaderland, 30 april 1954). De Koninklijke Schouwburg te Den Haag viert zijn honderdvijftigjarig jubileum.

Mei

1	Uitgave van de serie ‘zomerzegels’ waarop onder anderen de dichter Martinus Nijhoff (1894-1953), de historicus Johan Huizinga (1872-1945) en de schilder Vincent van Gogh (1853-1890) afgebeeld staan.
6	Gruppe 47, de Duitse literaire beweging onder leiding van Hans Werner Richter (1908-1993), bekroont Adriaan Morriën (1912) met de jaarlijkse prijs van dit gezelschap. Morriën is de enige buitenlandse auteur aanwezig op de voorjaars-‘Tagung’ die plaatsvond in San Felice Circeo in Italië. Ook is hij de eerste buitenlander die door de Gruppe 47 is bekroond.
7	De Fransen capituleren bij Dien Bien Phoe in Vietnam, wat het einde betekent van de Franse overheersing in dat land. Vietnam wordt voorlopig verdeeld in Noord en Zuid - langs de zeventiende breedtegraad, met vrije verkiezingen in het vooruitzicht.
8	Tijdens de buitengewone ledenvergadering van de Vereniging van Letterkundigen in het Paviljoen Vondelpark te Amsterdam ontvangt A. den Hertog (1889-1958) de Mr. H.G. van der Viesprijs voor zijn toneelstuk Sybrech Willemsdochter.
10	Inauguratie van H. de la Fontaine Verwey (1903-1989), hoogleraar in de wetenschap van het boek en de bibliografie te Amsterdam.
15	De r.k. Universiteit te Nijmegen bestaat dertig jaar.
17	Het Amerikaanse Hooggerechtshof verklaart raciale segregatie op scholen onwettig.
19	De honderdduizendste Nederlandse emigrant naar Canada (sinds de tweede wereldoorlog) vertrekt naar Montreal. De dame in kwestie, Koosje Bol, wordt bij aankomst begroet door de Nederlandse ambassadeur, de heer A.H.J. Lovink. De Amerikaanse componist Charles Ives (1875-1954) overleden.
20	Begin van de derde Ronde-tafelconferentie tussen Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen over het nieuwe Statuut voor het Koninkrijk. Op 3 juni vindt de slotzitting plaats.
21	Tijdens een bijeenkomst op het Muiderslot heeft de staatssecretaris van o.k. & w., mej. dr. A. de Waal, de P.C. Hooftprijs uitgereikt aan mr. F. Bordewijk (1884-1965). ‘Het was een indrukwekkende plechtigheid gistermiddag in het Muiderslot waar de Staatsprijs voor Letterkunde 1953 aan de Haagse schrijver F. Bordewijk werd uitgereikt. Er waren tal van officiële personen en figuren uit het artistieke en

[p. 131]

	letterkundige leven in ons land en voor het eerst bij deze plechtigheid ontbrak naast de radio ook de film niet’ (Het Vaderland, 22 mei 1954).
22	Anne de Vries, de geestelijke vader van Bartje, vijftig jaar. Literaire feestavond in Amsterdam ter gelegenheid van het tienjarig jubileum van het tijdschrift Podium.
24	Ter gelegenheid van het verschijnen van het Verzameld werk van de in 1953 overleden dichter Martinus Nijhoff vindt in Den Haag een plechtige herdenking plaats. Nel Noordzij (1923) wint de eerste prijs in de prijsvraag voor korte verhalen uitgeschreven door de redactie van de Vara-rubriek ‘Met en zonder omslag’.
25	Prof. mr. H. de la Fontaine Verwey opent in het Stedelijk Museum te Amsterdam de tentoonstelling van de best verzorgde boeken uit het jaar 1953.
30	De Nederlandse rooms-katholieke bisschoppen publiceren een mandement getiteld De katholiek in het openbare leven van deze tijd, dat een storm van protesten oproept. De kritiek richt zich vooral op de praktische richtlijnen voor de katholieken. Zo wordt het katholieken verboden lid te zijn van de Vara en wordt een lidmaatschap van de PvdA aan katholieken ontraden, aangezien ‘het socialisme in Nederland nog ver af staat van het christendom’. Kees Stip (1913) las kort hierop in een uitzending van de Avro-radio een Trijntje-Fopvers voor, waarin hij de draak stak met het episcopaat: Daar was een roomse reu in Mook die laatst een rode teef berook. Toen gaf zijn baas, meneer de Bisschop, het dier een welgerichte misschop en riep: Scharminkel dat je bent, vooruit, ga in je mandement.

Juni

1	De vijftigduizendste Nederlandse emigrant naar Australië (sinds de tweede wereldoorlog) vertrekt. ‘Volgens de boeking is dit mej. M.A. Scholte die haar reeds eerder geëmigreerde verloofde achterna reist’ (Het Vaderland, 28 mei 1954).
5	Einde van de levensmiddelenrantsoenering in Engeland.
8	Prins Bertil van Zweden brengt een bezoek aan Nederland, onder andere voor het openen van een Zweedse kogellagerfabriek in Veenendaal.
12	‘Zaterdagmiddag om 15.38 uur is de scheiding van de Friese Siamese tweeling Folkje en Tjitske de Vries in het Leeuwarder Diaconessenhuis volbracht’ (Het Vaderland, 14 juni 1954).
15	In Den Haag is het definitieve bestuur van de Stichting Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum geïnstalleerd. Het bestuur bestaat uit prof. dr. G. Stuiveling, dr. J. Hulsker, gemeentearchivaris dr. W. Moll, prof. dr. N.A. Donkersloot, prof. dr. H. van de Waal, dr. L. Brummel, prof. dr. W.J.M.A. Asselbergs en uitgever Bert Bakker. De Stichting, die een half jaar eerder is opgericht (18 december 1953), heeft het beheer over een Letterkundig Museum, waarin handschriften, brieven, portretten en andere documenten betreffende de Nederlandse letterkunde worden verzameld en dat een volledige documentatie aanlegt over de schrijvers en hun werk.
16	In Nederland wordt de dienstplicht van twintig op achttien maanden gebracht.
21	Opening van het pen-congres in Nederland. ‘Het 26ste Internationale pen-congres werd [...] plechtig geopend door de ere-voorzitter Victor E. van Vriesland, die de meer dan 400 vertegenwoordigers uit 29 landen van harte welkom heette. “Nederland,” aldus de heer Van Vriesland, “is bij traditie

[p. 132]

	't land van de geestelijke vrijheid.” Hij hoopte dan ook, dat men hier de geschikte atmospheer zou vinden voor de persoonlijke contacten, die het hoofddoel van het congres uitmaken’ (Het Vaderland, 22 juni 1954).
22	De Amerikaanse evangelist Billy Graham (1918) arriveert op Schiphol voor een bliksembezoek aan ons land. In het Olympisch Stadion te Amsterdam wordt een gebedsdienst met duizenden mensen georganiseerd.
23	Victor E. van Vriesland (1892-1974), Jean Schlumberger (1877-1968) en E.M. Forster (1879-1970) krijgen een eredoctoraat in de letteren aan de Leidse Universiteit. ‘De rector magnificus, prof. mr. J.M. van Bemmelen, wees er op, dat het feit, dat het pen-congres dit jaar in Nederland wordt gehouden, als een goede gelegenheid was aangegrepen om iets goed te maken tegenover de door de Universiteit van Leiden lange tijd enigszins verwaarloosde moderne literatuur’ (Keesings Historisch Archief, 1953-1954, p. 11388).
25	pen-congressisten worden door koningin Juliana ontvangen op Paleis Soestdijk.
29	In Den Haag beginnen de Uniebesprekingen tussen Nederland en Indonesië.
30	Voor een betere greep op de lectuurvoorziening onder de katholieken wordt een overkoepelende centrale opgericht, het ‘Katholiek Lectuur Centrum’.

Juli

1	Nederland telt 10 609 154 inwoners.
2	In Den Helder wordt een nieuwe marinehaven in gebruik genomen. ‘Met het rood-wit en blauw aan de gaffel, de standaard van z.k.h. Prins Bernhard in top, de geus aan de boeg en het naamsein wapperend in het want voer Hr. Ms. vliegkampschip Karel Doorman precies om 10 uur de met vlaggen versierde staaldraad door, die de nieuwe marinehaven in Den Helder afgesloten hield’ (Het Vaderland, 2 juli 1954).
6	De oudste zeepfabriek ter wereld, De Vergulde Hand te Amsterdam, herdenkt haar vierhonderdjarig bestaan en verkrijgt het predikaat Koninklijk.
8	De Tour de France start in het Olympisch Stadion te Amsterdam. Winnaar van de eerste etappe is Wout Wagtmans (1929-1994.). ‘“Wat ik die laatste kilometers had gevoeld,” zegt de kleine man uit Breda, die in tussen bewonderend naar de gele trui [...] kijkt, “wist ik toen zeker: ik kon die etappe winnen. [...] De overwinning kon mij niet meer ontgaan”’ (Het Vaderland, 9 juli 1954). Wagtmans voert het klassement aan van de eerste tot de vierde en van de achtste tot de twaalfde rit. Helaas geeft hij in de twintigste etappe op. De Tour wordt uiteindelijk gewonnen door Louison Bobet (1925-1983).
13	De Mexicaanse schilderes Frida Kahlo (1907-1954) en de Vlaamse auteur Antoon Thiry (1888-1954) overlijden. Thiry verwierf een ruim publiek als gemoedelijk chroniqeur van onder andere De droomer (1924), Mijnheer pastoor en zijne vogelenparochie (1925) en Ach, de kleine stad... (1936).
17	De Belgische Staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde wordt voor de periode 1951-1953 toegekend aan Gerard Walschap (1898-1989) voor zijn roman Zuster Virgilia.
21	De Franse president René Coty en zijn vrouw arriveren in Nederland voor een driedaags staatsbezoek. De Conferentie te Genève is bereid tot overeenstemming over een wapenstilstand in Indo-China. ‘Het is premier Mendès-France gelukt: hedenmorgen om tien voor vier zijn tijdens een eenvoudige plechtigheid in het Volkenbondpaleis te Genève de overeenkomsten ondertekend, die een einde zullen maken aan de strijd in Indo-China, welke nu bijna acht jaar heeft geduurd’ (Het Vaderland, 21 juli 1954).

[p. 133]

25	In het kader van de Groot-Kempische Cultuurdagen worden de literatuurprijzen van de gemeente Hilvarenbeek uitgereikt aan Ton Neelissen (1929) en Harriët Laurey (1924). De directeur van het ‘Nationaal Nederlandse Circus’, Frans Mikkenie (1903-1954), overleden te Amsterdam.
28	De letterkundige prijzen van de stad Gent worden toegekend aan Johan Daisne (pseudoniem van Herman Thiery, 1912-1978) voor Het kruid-aan-de-balk en aan Paul Rogghé (1904-1974) voor De grote vaart. Het Fries Rundveestamboek bestaat vijfenzeventig jaar en verkrijgt het predikaat Koninklijk.

Augustus

3	De Franse schrijfster Colette (1873-1954) overleden.
4	De Eerste Kamer aanvaardt een wetsontwerp waarbij het meisjes tot en met veertien jaar verboden wordt om in een bedrijf te werken. Het besluit wordt gezien als een tussenstation naar de leerplichtige leeftijd van zestien jaar.
9	Joegoslavië, Griekenland en Turkije sluiten te Bled (Slovenië) een militaire alliantie voor de tijd van twintig jaar. Dit Balkanpact is ook voor andere landen toegankelijk.
10	Indonesië zegt de Unie met Nederland op.
12	Koning Haakon vii van Noorwegen arriveert in Nederland voor een staatsbezoek van drie dagen.
23	Het klm-vliegtuig Willem Bontekoe verongelukt voor de kust van Nederland. Alle (eenentwintig) inzittenden komen om.
24	President Dwight D. Eisenhower (1890-1969) ondertekent een wet waardoor de communistische partij in Amerika een verboden organisatie wordt.
25	De Belgisch-Nederlandse Commissie voor de spelling van de Nederlandse taal beëindigt haar werkzaamheden. Resultaat is de publikatie van het ‘Groene Boekje’. Met ingang van deze datum zijn er nieuwe regels voor de spelling van de Nederlandse taal. ‘De jongste spellinghervorming, het Nederlands-sprekende volk aangeboden in de zojuist verschenen nieuwe “Woordenlijst van de Nederlandse taal” is door de pers niet al te vriendelijk ontvangen. Een kleine bloemlezing uit de oordelen: spelling wordt kwelling behalve voor de gemakzuchtige - deze woordenlijst bevordert de eenheid niet - de verwarring wordt groter - fout is goed - de chaos is in princiep toegestaan’ (de Groene Amsterdammer, 4 september 1954).
27	Henriette (Heintje) Davids (1888-1975) start haar eerste afscheidstournee. ‘“Er zijn twee redenen waarom ik de tijd gekomen acht mij uit het toneelleven terug te trekken,” zei gistermiddag mevrouw Henriëtte Davids op een persconferentie, belegd in het vooruitzicht van haar naderend afscheid. “Ik ben nu 67 jaar. Ik ben altijd genoodzaakt bij mijn optreden het publiek op te zwepen. Een ouder wordende actrice kunnen ze wel een rolletje geven, waarin ze stil in een stoel kan blijven zitten. Maar met mij gaat dat niet. En dan het reizen op tournees vind ik wel een beetje bezwaarlijk worden”’ (Het Vaderland, 27 augustus 1954).

September

2	De literatuurprijs van de stad Middelburg wordt toegekend aan S. Greup-Roldanus (1893-1984), Tina Keller (1920) en L. Vleugelhof (pseudoniem van L.P. de Jonge, 1925).

[p. 134]

3	De Vlaamse auteur Willem Putman (1900-1954.) overleden. Putman publiceerde toncel in de experimentele expressionistische stroming, onder andere De doode rat (1925) en Looping the loop (1925). Onder het pseudoniem Jean du Parc schreef hij succesvolle intrigeromans, waaronder Christine Lafontaine (1947).
4	Tijdens de jaarvergadering van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde wordt de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs uitgereikt aan Guillaume van der Graft (pseudoniem van W. Barnard, 1920) voor zijn bundel Vogels en vissen.
5	Het klm-vliegtuig Triton stort neer bij Shannon (Ierland). De piloot is Adriaan Viruly. ‘Commodore A. Viruly, die zelf de reddingswerkzaamheden na het ongeval leidde, behaalde in 1927 zijn vliegbrevet en heeft meer dan 17 000 vlieguren op zijn naam staan. Hij heeft ongeveer vijf millioen kilometer in de lucht afgelegd. [...] Het, is het eerste vliegtuigongeluk van de 49-jarige commodore’ (Het Vaderland, 6 september 1954).
6	President Eisenhower kondigt aan dat de Verenigde Staten, Engeland, Frankrijk, België, Canada en Australië een bureau voor atoomenergie gaan oprichten. De ‘Atoombank’ is bedoeld voor het vreedzaam gebruik van atoomenergie.
7	Prinses Margriet verricht haar eerste officiële daad door de Margriethal in het Jaarbeursgebouw in Utrecht te openen.
8	Uitreiking van de Gelderse literatuurprijzen aan Nico Verhoeven (1925-1974) en Louis Frequin (1914). De Zuidoostaziatische tegenhanger van de Navo opgericht. Leden van de Seato zijn de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Australië, Nieuw-Zeeland, Pakistan, Thailand en de Filippijnen.
9	In Amsterdam wordt een stichting opgericht ‘Bij veertig begint het leven’. Het is de bedoeling om ouderen in het arbeidsproces in te schakelen.
11	Gerard Walschap ontvangt de driejaarlijkse prijs voor Koloniale Letterkunde voor Oproer in Congo.
17	Het tienjarig bestaan van de Benelux wordt herdacht met een academische zitting in de Ridderzaal in Den Haag.
18	‘De nationale herdenking van het feit dat 150 jaar geleden Betje Wolff en Aagje Deken overleden, is zaterdagmiddag te Vlissingen begonnen met de opening van 'n tentoonstelling in 't Stedelijk Museum’ (Het Vaderland, 20 september 1954).
21	Prinsjesdag: koningin Juliana spreekt de troonrede uit. ‘De woningnood is het nijpendste probleem, waarvoor wij binnenslands nog gesteld zijn. Ook in het komende jaar zal de Regering door premies en bijdragen de woningvoorziening zo krachtig mogelijk bevorderen’ (Keesings Historisch Archief, 1953-1954, p. 11491). De Nederlandse diplomaat mr. E.N. van Kleffens (1894-1983) wordt gekozen tot voorzitter van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
23	De koningin onthult het standbeeld van ir. Cornelis Lely (1854-1929) op de Afsluitdijk ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag.
25	De 's-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging bestaat honderd jaar. Ter gelegenheid van het jubileum schrijft F. Bordewijk de verhalenbundel Haagse mijmeringen.
30	De Amerikaanse marine neemt de eerste atoomduikboot, Nautilus, in gebruik.

Oktober

3	De Negenmogendhedenconferentie te Londen komt tot een principieel akkoord over een nieuwe Europese defensiegemeenschap (Westeuropese Unie) met deelneming van een soeverein West-Duitsland,

[p. 135]

	dat tevens tot de Navo mag toetreden. De uitwerking van deze beginselen vindt plaats in Parijs.
9	De Academieprijs van de Haagse Academie voor Beeldende Kunsten wordt uitgereikt aan De familie Doorsnee. ‘In een heel vriendelijk bedankje liet hij [Wim Ibo] de Academie-leerlingen weten, dat de gehele Nederlandse omroep er dankbaar voor is, dat voor het eerst in de geschiedenis een radio-programma wordt vereerd met een onderscheiding’ (Het Parool, 11 oktober 1954).
10	F. Bordewijk, auteur van Bint (1934) en Karakter (1938) en winnaar van de P.C. Hooftprijs, zeventig jaar.
13	Ernstig treinongeluk (zeven doden en talrijke zwaargewonden) bij Elst.
14	De koningin onthult in Den Haag het standbeeld tot eerherstel van Johan van Oldenbarnevelt. ‘Met grote dank jegens het Stichtingsbestuur aanvaardde mr. Schokking hierna het monument, waarmee de gemeente de verantwoording op zich neemt het tot in lengte van jaren op waardige en stijlvolle wijze te bewaren voor het nageslacht’ (Het Vaderland, 14 oktober 1954).
15	Minister Cals stuurt de Tweede Kamer een Memorie van Antwoord, vergezeld van het ontwerp van het televisiebesluit: vanaf maart 1955 zal de zendtijd van drie naar twaalf uur per week worden gebracht.
19	De Britten trekken zich terug van het Suezkanaal.
21	Infiltratie van Indonesische militairen in Zuidwest-Nieuw-Guinea.
23	Oprichting van de Westeuropese Unie, einde van de bezetting van West-Duitsland.
25	De Prozaprijs van de Gemeente Amsterdam wordt toegekend aan J.B. Charles (pseudoniem van W.H. Nagel, 1910-1983) voor Volg het spoor terug.
28	Nobelprijs voor literatuur toegekend aan Ernest Hemingway (1898-1961). ‘Hij [Hemingway] deelde mee, dat hij niet naar Stockholm zal gaan om de prijs in ontvangst te nemen, aangezien hij nog behandeld wordt voor de verwondingen, welke hij in het begin van dit jaar bij een dubbel vliegongeluk heeft opgelopen’ (Het Vaderland, 29 oktober 1954).

November

1	Dirk Coster (1887-1956) krijgt een eredoctoraat aan de Universiteit van Amsterdam. De Poëzieprijzen van de Gemeente Amsterdam worden toegekend aan Gerrit Achterberg (1905-1962) voor Ballade van de gasfitter en aan Pierre Kemp (1886-1967) voor Een bloemlezing uit zijn kleine gedichten (samengesteld door Adriaan Morriën). Aankomst van Audrey Hepburn (1929-1993) op Schiphol. ‘De tonelen die zich daar afspeelden, tartten iedere beschrijving. Nimmer in de na-oorlogse geschiedenis van deze luchthaven had men een dergelijke opgewonden belangstelling waargenomen, voor welke persoonlijkheid dan ook’ (Het Vaderland, 1 november 1954). Hepburn blijft vijf dagen in ons land. Doel van het bezoek is een geldactie ten bate van de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogsslachtoffers.
3	De Franse schilder Henri Matisse (1869-1954) overleden. Haile Selassie, keizer van Ethiopië, brengt samen met zijn zoon, de hertog van Harrar en diens vrouw prinses Sarah een vierdaags staatsbezoek aan ons land.
13	De Franse modeontwerper Jacques Fath (1912-1954) overleden.
20	Het Residentie Orkest te Den Haag bestaat vijftig jaar.

[p. 136]

24	De Reina Prinsen Geerligsprijs wordt uitgereikt aan Henk Romijn Meijer voor Consternatie. ‘H. Meijer [...] is student in het Engels aan die Universiteit [van Amsterdam]. Hij werd in 1929 te Zwolle geboren, waar hij de lagere school en het gymnasium doorliep. Het is een lange, waarschijnlijk in zichzelf gekeerde en bedeesde jongeman met een bril en een zachte, maar intelligente blik’ (Het Parool, 24 november 1954).
25	Het Nederlandse profvoetbal doet zijn intrede. In totaal tweeënvijftig clubs hebben zich aan de start gewaagd van het door de knvb eindelijk erkende betaald voetbal.
26	Opening van de Conferentie der Nederlandse Letteren in Den Haag. ‘Het is sedert vier jaar traditie - een zeer wenselijke en zeer noodzakelijke traditie - om in het kader van het Nederlands-Belgisch Cultureel accoord de Conferentie der Nederlandse Letteren jaarlijks bijeen te roepen’ (Het Vaderland, 30 november 1954).
28	De Italiaanse natuurkundige en Nobelprijswinnaar Enrico Fermi (1901-1954) overleden.
29	In Ierland start het onderzoek naar de oorzaak van de ramp met het klm-vliegtuig Triton. Het onderzoek duurt weken - de uitspraak volgt pas in 1955.
30	De Britse staatsman, historicus, strateeg, letterkundige, schilder en winnaar van de Nobelprijs voor letterkunde 1953, Sir Winston Churchill, tachtig jaar.

December

1	Gerrit Borgers (1917-1986) treedt als conservator in dienst van de Stichting Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum. ‘Het enige dat men niet in dit Museum zal aantreffen, is juist datgeen, waardoor wij onze schrijvers het eerst hebben leren kennen: het boek. Het Letterkundig Museum is geen bibliotheek en als er toch een boek wordt bewaard is het niet als boek, doch als curiosum dat het een plaats heeft gevonden in de verzameling, hetzij door de aantekeningen die er door een bepaalde letterkundige in geschreven zijn, hetzij door een bijzondere opdracht of door correcties die b.v. met het oog op een volgende druk er in werden aangebracht’ ('s-Gravenhage. Maandblad der gemeente 's-Gravenhage, jrg. 10, no. 1, p. 10).
2	De Amerikaanse Senaat veroordeelt de houding van senator Joe McCarthy en maakt daarmee een einde aan de door de televisie uitgezonden heksenjacht op vooraanstaande progressieve Amerikanen.
6	De Prix Goncourt wordt uitgereikt aan Simone de Beauvoir (1908-1986) voor haar roman Les Mandarins.
12	Uitgeverij De Bezige Bij viert haar tiende verjaardag met een feest op het Muiderslot.
15	In een zeer speciale zitting van het parlement in de Ridderzaal heeft koningin Juliana met haar handtekening het nieuwe Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, bestaande uit Nederland, de Nederlandse Antillen en Suriname bekrachtigd. ‘“Moge onze nieuwe samenwerking Gods zegen waardig zijn”, aldus besloot h.m. de Koningin Juliana vanmiddag haar rede na de bevestiging en ondertekening van het statuut voor het koninkrijk tijdens een plechtigheid in de Ridderzaal in aanwezigheid van Prins Bernhard, delegaties uit de drie rijksdelen en vele autoriteiten. De weg, die naar dit statuut leidde is lang en niet zonder moeilijkheden geweest. Geleidelijk hebben Suriname en de Ned. Antillen grotere zelfstandigheid en meer medezeggenschap gekregen. Het statuut is de bekroning op deze ontwikkeling’ (Het Vaderland, 15 december 1954).
16	‘In de met bloemen en palmen versierde raadszaal heeft wethouder J. de Wilde als loco-burgemeester namens het gemeentebestuur van Groningen, Donderdagmiddag de Hendrik de Vriesprijs voor het jaar 1954 uitgereikt aan de letterkundige J. Cohen

[p. 137]

	te Groningen. De Hendrik de Vriesprijs, vijfhonderd gulden, werd in 1946 door de Gemeenteraad ingesteld. De prijs wordt om de twee jaar uitgereikt aan een daarvoor in aanmerking komende vertegenwoordiger van het Groninger kunstleven op letterkundig gebied’ (Nieuwe Rotterdamse Courant, 17 december 1954). Josef Cohen (1886-1965) was van 1914 tot de tweede wereldoorlog directeur van de Openbare Bibliotheek in Groningen. Aan S. Vestdijk (1898-1971) en G.H.M. van Huet (1911-1975) worden de Essayprijzen van de Gemeente Amsterdam toegekend.
21	Constant van Wessem (1891+-+1954) overleden Van Wessem was redacteur van Het Getij (1916-1922) en van De Vrije Bladen (1924-1939). Als redacteur stimuleerde hij jonge talenten als J. Slauerhoff en Hendrik de Vries. Hij schreef een aantal korte toneelstukken en historische romans, die in de stroming van de Nieuwe Zakelijkheid geplaatst worden.
31	De Nederlandse componist Peter van Anrooy (1879-1954) overleden. Van Anrooy componeerde onder andere de Piet Hein Rhapsodie. Van 1917 tot 1935 was hij dirigent van het Residentie Orkest.