Werken. Deel 6. Die chierheit der gheestelijker brulocht. Vanden blinckenden steen. Dat boec der hoechster waerheit

Regelnummers proza verbergen

Van verkeerden ledighen menschen. C. IV.

10Siet, dese menschen sijn, overmits eenvoldighe simpel- 11heit en̄ natuerlike gheneychtheit, ghekeert in bloctheit 12haers wesens, alsoe dat hem dunet dat dat ewich leven 13anders niet sijn en sal, dan een istich⁽²⁾ salich wesen, son- 14der ondersceet van ordinen, van heylighen, ofte van lone. 15Ja en̄ selke sijn alsoe verdwaest, dat si segghen dat die 16persoenen inder Godheit vergaen selen, en̄ dat daer an- 17ders niet bliven en sal inder ewicheit, dan die weselike 18substancie der Godheit, en̄ dat alle salighe gheeste met 19Gode alsoe eenvoldich ghekeert selen sijn in die wese- 20like salicheit, datter buten niet bliven en sal, noch willen, 21noch werken, noch bekennisse mit onderseede tot enigher 22creaturen. Siet, dese menschen sijn verdoelt in ene ledighe 23verblinde simpelheit haers eyghens wesens, en̄ willen salich 24zyn in bloter naturen⁽³⁾; want si sijn alsoo eenvoldich en̄

(2) Sur. nihil fore aliud, quam beatam quandam existentiam. Zie het adj. verklaerd in het vierde deel van Ruysbroecks Werken, bl. 93, aenteek. 5.

(3) Sur. Sed miseri isti in ociosa et occoecata propriae essentiae suae simplicitate prorsùs aberrarunt, et tamen beati esse volunt.

[p. 246]

1alsoe ledichlike gheenicht den bloten wesene harer sielen 2en̄ den inwesene Gods in hem, dat si en hebben noch 3ernst noch toevoeghen te Gode van buten noch van 4binnen⁽¹⁾. Want in dat hoechste, daer si in ghekeert 5sijn, en ghevoelen si niet dan simpelheit haers wesens han- 6ghende in Gods wesen. En̄ die eenvoldighe simpelheit die 7si besitten, houden si voir Gode, om dat si daer natuer- 8like raste in vinden. En̄ hier omme dunet hem dat si 9God sijn inden gronde haerre eenvoldicheit; want hem 10ghebrect ghewarich ghelove, hope en̄ minne; en̄ over- 11mits die blote ledicheit, die si ghevoelen en̄ besitten, 12soe segghen si dat si sijn kinneloes, en̄ minneloes, en̄ 13doechden quite⁽²⁾ En̄ hier om pinen si hem te levene sonder 14consiencie, wat quade dat si doen. En̄ si sijn onacht- 15sam alle der Sacramenten en̄ aller doechden en̄ alre 16oefeninghen der heyligher Kerken; want hem dunct dats 17hem gheen noet en is, want, na haren wane, sijn sijt alles 18overcomen⁽³⁾; maer onvolcomen menschen eest noot, dat 19seghen si. En̄ selke sijn in dese simpelheit alsoe verstout en̄ 20verout⁽⁴⁾, dat si alsoe ledich sijn en̄ alsoe onachtsam alle 21der werken die God ye ghewrachte en̄ alle der Schrifturen, 22alse ofte noit letter ghescreven en hadde gheweest; want 23hem dunct dat si dat vonden en̄ beseten hebben, daer alle 24Scriftuere om ghemaect is, en̄ dat is die blinde weselike 25raste die si ghevoelen: nochtan hebben si Gode verloren,

(1) Sur. Usque adeo enim simplices sunt, et tam ociosè nudae essentiae animae suae, cui Deus semper inest, uniti sunt, ut nec foris nec intùs ulla erga Deum diligentia et strenuitate ferveant, nec sese ad illum applicent et adjungant.

(2) Sur. atque ob nudum illud, quod sentiunt et possident, ocium, cognitionis et amoris expertes, atque à virtutibus immunes se esse confirmant.

(3) Sur. ut qui excesserint omnia.

(4) Sur. adeò obduruerunt ac inveterârunt.

[p. 247]

1en̄ alle die weghe die daer toe leyden mochten; want si en 2hebben niet meer ynnicheden, noch devotien, noch hey- 3ligher oefeninghen, dan een dode beeste. Nochtan gaen 4si somme te Sacramente en̄ spreken bi wilen uter Scrifturen, 5op dat si hem te bat veynsen en̄ decken moghen; en̄ si 6nemen gherne someghe wilde⁽¹⁾ woerde der Scrifturen, die 7si valschelike verkeeren moghen na haren sin, op dat si 8anderen eenvoldigen menschen behagen moghen, ende trecken 9in die valsche ledicheit die si ghevoelen. Siet, desen lieden 10dunct dat si wiser en̄ subtylre sijn dan enighe andere 11menschen. Nochtan sijn si de plompste en̄ die ruutste⁽²⁾ 12die nu leven; want dat heydene en̄ Joden en̄ quade kerstene, 13gheleerde en̄ ongheleerde, overmits natuurlike redene vinden 14en̄ verstaen, daertoe en willen noch en connen dese ellen- 15dighe mensche niet comen. Ghi moghet u seghenen jeghen 16den duvel, mer behoet u met groten ernste voir dese ver- 17keerde menschen, en̄ mercse nauwe in haren woerden en̄ 18in haren werken. Want si willen leren en̄ van niemene ghe- 19leert sijn; si willen berespen en̄ van niemene berespt sijn; 20ghebieden en̄ niemene ghehoirsam sijn. Si willen drucken 21andere menschen en̄ van nyemene verdruet zijn; si willen seg- 22ghen dat si willen, en̄ van niemene wederstaen sijn; si sijn 23eyghens willen ende niemen onderdaen, en̄ dat achten si 24gheestelike vriheit. Si oefenen vriheid des vleyschs, want si 25gheven den lichame des hem ghelust, en̄ dat achten si vriheit 26der naturen. Si hebhen hem gheenicht in een blinde donkere 27ledicheit hairs eyghens wesens, en̄ daer dunct hem dat 28sy met Gode één sijn, en̄ houden dat voer haer ewighe 29salicheit. En̄ daer sijn si in ghekeert, en̄ hebbent beseten

(1) Aldus D, G, H en L. F alleen heeft melde. Surius vertaelt: utuntúr raris quibusdam et minus usitatis vocibus scripturoe.

(2) Ruut, adj. zegt zoo veel als ruw, onbeschaefd, dom. Zie Ruysbroecks Tabernakel, II, bl. 203, aenteek. 3.

[p. 248]

1met eyghenen wille en̄ met natuerliker gheneychtheid; en̄ 2hier om dunet hem dat si sijn boven die wet en̄ boven die ge- 3geboden Gods en̄ der heyligher Kerken. Want boven die wese- 4like raste die sij besitten, en ghevoelen si God noch anderheit; 5want dat godlike licht en heeft hem niet vertoent in haer deim- 6sterheit⁽¹⁾, en̄ dat is daer omme: Si en hebbent niet ghe- 7socht met werkeliker minnen, noch met overnatuerliker 8vriheit. En̄ hier om sijn si der waerheit ontvallen en̄ allen 9doechden⁽²⁾, in ene verkeerde onghelijcheit⁽³⁾; want si setten 10daer in die hoechste heylicheit, dat die mensche in alre 11wijs sijnre naturen volghe en̄ onbedwonghen si, alsoe dat 12hi inwonen moghe, met gheneychden gheeste, in ledicheit, 13en̄ uutkeren, na lust des lives, in elke beweghinghe, en̄ den 14vleysche ghenoech doen op dat hi haestelike des beeldes 15ontcommert werde, en̄ onghehindert weder inkere in die 16blote ledicheit sijns gheests. Siet, dits een helsche vrucht 17die wast ute haren onghelove, daer dat onghelove mede 18ghevoet wert tote in die ewighe doot. Want alse die tijt 19comt dat hare nature verladen wert met bitteren wee en̄ 20met anxte der doot, dan werden si verbeelt en̄ ontsaet, 21en̄ verveert van binnen, en̄ verliesen haren ledighen in- 22keer in rasten, en̄ vallen in mishopen, alsoe, datse nie- 23man ghetroesten en can: en̄ sterven alse rasende honde, 24en̄ haer ledicheit en antwert engheen loen, en̄ die quade 25werke ghewracht hebben en̄ daer in sterven, behoren ten 26ewighen viere, spreet onse ghelove.

27Ik hebbe u dat quade gheseit biden goede, op dat ghi 28dat goede te bat verstaen moghet, en̄ van den quade be-

(1) In eorum tenebris et caligine, zegt Surius.

(2) Sur. Quo fit, ut ex veritate cunctisque virtutibus exciderint.

(3) Sur. et in perversam quandam dissimilitudinem prolapsi sint.

[p. 249]

1hoet werden. Dese liede seldi seuwen en̄ vlien, alse uwer 2sielen doot viande, hoe heilich si scinen in wisen, in woer 3den en̄ in habite ofte in ghelate. Want si sijn des duvels 4boden, en̄ die scadelicste die nu leven onder simpele, on- 5gheleefde⁽¹⁾, goetwillighe menschen. Dit latie al ghewer- 6den: Ic wille weder keeren, te mijnre materien, daer ic 7ierst op begonste.

(1) Aldus D, F, H en L. G daerentegen heeft ongheleerde, en zoo moet Surius ook gelezen hebben, want hy vertaelt: praesertim simplicibus, indoctis, et bonae voluntatis hominibus.