Logo DBNL
Werken. Deel 5. Vanden twaelf beghinen (1863)

Werken. Deel 5. Vanden twaelf beghinen

(1863)–Jan van Ruusbroec–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Passio Christi in septem distincta horas.
Tempus matutinum sive nocturnum, et quid eo tempore fecerit Deus ac perpessus sit, quid item fideles quique tunc agere debeant. C. LXXII.

1Dat ierste ghetide der heiligher Kerken, inder nacht, dat 2sijn de Mettenen. Dan selen die ghelovighe goetwillighe menschen 3haren breviarys op doen, ende lesen die legende ons 4Heren Jhesu Christi en̄ der heylighen, ende selen Gods ghedenken 5met herteliker liefden ende met verhavenen gheeste, 6en̄ selen spreken yeghewelc in sijn ghevoelen: ‘Here, doet 7op mijn herte en̄ minen mont: ic sal condighen dinen lof 8en̄ dine ere(1). Here, siet my ane, ende haeste my te helpene(2), 9op dat ic uwen lof en̄ uwen dienst volbrenghen 10moghe. Here, ghi hebt my inder ewicheit ane ghesien, 11gheroepen en̄ vercoren, ghemeindt ende ghemint(3), eest 12dat ic in u ghelove en̄ vrilijc dienen wille al toter doot. 13Want ghi hebt ons ghescapen tot uwen beelde, dat is één 14te sine met u in minnen. Ende ghi hebt ons ghescapen te 15uwen ghelike, dat wi, overmits uwe graeie, u gheliken 16moghen in allen wisen van dogheden. En̄ ghi hebt u 17ghenedert onder al, en̄ ons ghehoghet boven al dat ghi 18ghescapen hebt; en̄ ghi hebt ons soe scre ghemint, dat ghi 19ons hebt ghevisenteert in dese elende(4). Ghi hebt onse 20menscheit ane ghenomen en̄ ane ghedaen; ghi wart gheboren 21inder nacht vander maghet Marien, en̄ in ene cribbe 22gheleghet, cleine en̄ oec oetmoedich, tusschen ‧ij‧ beesten.

1Ghi hebt den nacht ghechiert mit uwer gheboirten; die 2inghele songhen u lof; die goetwillighe mensche die u 3leven, besitten, in u, ewighen vrede(1).’

4Hier beghinnen wi die ierste Nocturne ofte ure van onser 5Mettenen, in een ghedinken der passien ons Heren, doe hi 6sinen discipulen ghegeven hadde sijn vleysch en̄ sijn bloet 7inden Sacramente, en̄ hare voete gedweghen hadde in oetmoedigher 8nederheit, ende hem ghedient hadde met groter 9weerdicheit.

10Daer na dedi een lanc sermoen, dat sint Jan beschrijft in 11sine Ewangelie. Daer na nam hi sine discipule met hem, en̄ 12ghinc over een water dat Cedron heet, in enen hof daer hi 13dicwile in plach te gane, en̄ sprac te hem: ‘Sit hier, waect 14en̄ beedt, dat ghi niet en valt in becoringhen(2).’ Doen 15nam hi sonderlinghe mit hem Peteren, en̄ Zebedeus sonen 16Jacop en̄ Janne, en̄ ghinc een luttel voert, en̄ bedroefde hem 17en̄ sprac tot hem: ‘Mine siele is bedroeft toter doot: beidt hier 18mijns, en̄ waect met my(3). Doen ghinc hi alsoe verre van 19hem, alsmen met enen steenc worpen mochte, en̄ met gheboechden 20knien viel hi neder in sijn aenscijn, ende beedde 21met oetmoedigher bedroefder herten ende sprac: ‘Abt, 22Vader, alle dinghen sijn in dine macht: eest moghelijc, 23soe nemt van my dese ure en̄ desen kelct(4); nochtan en 24moet niet ghescien mijn wille, maer dat du wils(5).’ Doen 25stont hi op van sinen ghebede, en̄ quam te sinen apostelen 26en̄ vantse slapende. Doen sprac hi tote Petere: ‘En mochti

1één ure niet waken met mi? waect en̄ beedt dat ghi niet en 2valt in becoringhen. Mijn(1) gheest is bereet, mer dat 3vleysch is cranc(2).’

4Hier leert ons Jhesus-Christus met hem selven, dat wi met 5hem waken selen en̄ beden, en̄ met onsen gheeste en̄ metter 6gracien Gods striden, en̄ verwinnen onse vleysch ende onse 7nature, ende Gode ghehoirsam sijn in allen doghene toter 8doot. En̄ dit is die ierste ure vander nacht, daer wi Christum 9mede na volghen en̄ gheliken.

10In die ander ure, ghinc Jhesus van sinen discipulen allene 11beden. Hi hief op sine oghen in den hemel en̄ sprac: ‘Vader, 12en mach dese kelct van mi niet liden ic en salne drinken, 13soe ghescie dijn wille(3).’ Doen gaſ hi over, ghehoirsam 14en̄ oetmoedich, lijf en̄ siele, en̄ sine ghescapenheit(4) in die 15moghende hande sijns Vaders, en̄ hi begheerde dat alle dinghe 16volbracht worden in hem, die voir ghesien ende gheordent 17waren in die ewighe wijsheit Gods. En̄ hi gaf hem vrilijc 18over, sonder enich verkiesen, inden lieſsten wille Gods, en̄ 19daer vant hi raste en̄ vrede inden gheeste. Maer doen hi 20ane sach die tederheit sijns lichamen en̄ sijnre naturen, en̄ 21die groethcit der passien en̄ der pinen die hi doghen moeste 22en̄ woude, doe wart sijn herte sere bedruet, bedroeft en̄ vervaert, 23en̄ al sijn sinlic leven, siele en̄ lijf, herte en̄ sin; want 24hi was sterc en̄ ghesont levende, en̄ jone(5), die scoenste en̄ 25die gracioeste man die noyt in ertrike quam. Hy viel neder 26op die crde in misbare en̄ in ongheduere; want naden gheeste 27woudi sterven, en̄ naden vleysche woudi leven. Doe quam 28een inghel vanden hemel, en̄ die gaſ hem troest in sinen

1stride. Sijn gheest was boven al verhaven, ledich en̄ los, 2salich en̄ Gode gheenicht in minnen. Sijn redelike siele was 3vol ghenaden, wijs ende claer, ynnich en̄ devoet(1), begherende 4en̄ biddende voir die ghene daer hi om sterven soude. 5Mer al sijn ghevoelen(2) was in anxte en̄ in vresen, en̄ overbeelt 6metter passien en̄ metter bittere doot(3); en̄ hier omme 7bede hi langhe, en̄ in minnen verwan hi vleysch en̄ bloet, en̄ 8gaf hem over inden wille sijns Vaders; en̄ in die victorie was 9die arbeit soe groet, dat uut allen sinen leden vloyde bloedich 10sweet nederlopende tot op die erde. Doen stont hi op 11ende quam te sinen discipulen weder en̄ vontse slapende. 12Haer oghen waren verswaert, en̄ si en wisten niet wat si hem 13antwoerden souden.

14Inde derde ure vander nacht, liet hi sine jongheren, ende 15dancte en̄ lovede sinen hemelschen Vader, dat hi met sijnre 16gracien verwonnen hadde eyghenheit sijns willen, en̄ bat 17voir alle die ghene die hem na volghen in minnen, en̄ haers 18selfs verlochenen souden, dat si overmits hem ghedoept 19souden werden inden heylighen Gheest, en̄ haer inwendighe 20leven vervult metter gracien Gods. Doen stont hi op van 21sinen ghebede, ende quam te sinen discipulen weder ende 22sprac tote hem: ‘Nu slaept, ende rust. Het is ghenoech(4). 23Die ierste wakinghe mit ‧iij‧ uren vander nacht, sijn 24leden. Nu comt die vierde ure vander nacht, dat des 25menschen sone sal ghegheven werden in die macht der 26sondaren. Staet op en̄ laet ons gaen: hi is ons nakende die 27my hem leveren sal(5).’

28Doen Jhesus dit ghesproken hadde, doe quam Judas, die 29een vanden ‧xij‧ jongheren hadde gheweest, ende ene grote

1scare van volke met lanteernen, met wapenen, met sweerden 2ende met branderen(1), die ghesent waren vanden vorsten 3der priesteren en̄ vanden ousten des volcs. En̄ diene verriet, 4hadde hem ghegeven een teyken: ‘dien ic cusse, die eest, 5houten vaste en̄ leytene wiselijc(2).’ Doe ghinc hi voirt 6tot Jhesum en̄ sprac: ‘Gegruet sijstu, meester(3),’ ende 7custene. Ende Jhesus andwoerde: ‘Judas, ghevestu des 8menschen sone met enen cussene? Vrient, hoe bistu hier 9toe comen(4).’ Doen tart hi voert ende sprac: ‘Wien 10soecti(5)?’ En̄ si andwoerden: ‘Jhesum Nazarenum(6).’ 11En̄ Jhesus andwoerde: ‘Ic bint(7).’ Doen verloren si alle 12haer macht, ende vielen averecht neder ter eerden. Doen 13vraechde Jhesus anderwerf: ‘Wien soecti(8)?’ Si spraken: 14‘Jhesum Nazarenum(9).’ Doen sprac hi: ‘Ic hebt u gheseecht, 15dat ict bin. Soecti my, soe laet dese wech 16gaen(10).’ Doen torden si voirt ende grepene en̄ hildene. 17Doe dat sine jongheren saghen, doen spraken si: ‘Here, 18willen wi slaen metten sweerde(11)?’ Doen trac Symoen 19Peter sijn zweert uut, ende sloech des bisscops knecht sine 20rechter oere af. Doen sprac Jhesus tot Peteren: ‘Steect 21in dijn zweert: dien kelct die my mijn Vader ghegeven 22heeft, dien salick drinken. En wetstu niet dat ic minen 23Vader mach bidden, dat hi mi seinde ‧xij‧ legioen van 24inghelen? Hoe soude dan die Scriftuere vervult werden, 25want het moet aldus ghescien(12)?’ Doen sette Jhesus dies 26knechts orc ane sijn hoet, ende hy wart ghesont.

1Hier na volghet die ‧vde‧ ure van der nacht in de welke 2Jhesus sprac tote den scaren des volcs, die daer comen waren 3om hem te vane: ‘Ghi sijt jeghen my uut comen te vane 4met zweerden ende met stocken, als oftic ware een mordenare. 5Ic was alle daghe met u, leerende inden tempel, 6en̄ ghi en vinghet my niet; maer dit is uwe ure en̄ ene 7nacht der deimsternissen:’ en̄ dit is al daerom ghesciet, 8dat die Scrifture der propheten vervult werde(1). Doen lietene 9sine discipulen, en̄ vloen alle van hem.

10In die seste ure vander nacht ghegrepenne der Joden 11knechte, en̄ worpene onder hare voete, en̄ bonden hem sine 12ghebenedide hande. Ende alsoe ghebonden leyden sine tot 13Annas huys, die was Cayphas zweer(2) die bisscop was in 14dat jaer. Doen volghede hem Symoen Peter van verren, en̄ 15nog een ander discipule, tote voir de sale des bisscops; maer 16die jongher was wel bekent metten bisscop, en̄ ghinc met hem 17in dat vrijthof(3) voir die sale, en̄ Peter bleef buten staende 18voir de poerte. Doen ghinc die ander jongher uut, die daer 19bekent was metten bisscop, en̄ sprac toter deernen(4) die de 20poirte hoede, dat si Petren in liet gaen. En̄ doen die deerne 21Peteren sach, doen sprac si tot hem: ‘En̄ bistu niet een van 22des menscen jongheren(5)?’ Doen antwoerde hi den wive: 23‘Ic en kens niet, noch ic en weet niet wattu seghes.(6)’ 24Doen stonden daer, binnen in dat hof, die knechte en̄ die 25dienaren bi enen viere, want het was cout, en̄ wermden hem. 26En̄ Peter ghinc mede en̄ wermde hem, om dat hi sien woude 27wat men Jhesuse doen soude. Doen quam ene andere

1deerne, ende doe si Petere sach, doe sprac si tote hem 2die daer stonden: ‘Dese was oec met Jhesus van Nazareth(1).’ 3Doen spraken oec die andere die daer stonden 4tote Petere: ‘Waerlijc, du bist een vanden jongheren, 5want dijn sprake wroeghet(2) di selven(3).’ Doen 6loechende Peeter sijns(4) mit eede, ende zwoer dat hi dien 7mensce niet en kende. En̄ daer, over ene corte wile, soe 8sprac een van des bisscops knechten: ‘En saghic di niet 9inden hof met hem(5)? En̄ doen loechende Peter derdewerſ. 10Doe sang die hane anderwerf van der nacht, en̄ doe keerde 11hem Jhesus omme, en̄ sach op Petere; en̄ doe ghedachte 12Peter des woerts dat hem Jhesus hadde gheseecht: 13‘Eer die hane singt tweewerf, soe selstu mijns loechenen 14driewerſ noch heden(6).’ Doen ghinc Peter uut, ende 15weende bitterlike.

16Ter sevenster uren leyden die knechte Jhesum vore Annas 17den bisscop. Doen vraghede Annas die bisscop Jhesus van 18sinen jongheren, ende van sijnre leeringhen. Doen antwoerde 19Jhesus: ‘Ic hebbe openbaer ghesproken in die werelt; ic 20hebbe altoes gheleert in die synagoghe en̄ inden Tempel, 21daer alle die Joden te gader comen; en̄ in heymeliken 22steden en hebbic niet ghesproken. Wat vraegstu my? 23vraghe den ghenen diet ghchoirt hebben wat ic gheseecht 24hebbe(7).’ Alse Jhesus dat ghesproken hadde, stont daer 25een van des bisscops knechten, ende gaſ Jhesuse enen kinnebac 26slach, en̄ sprac: ‘Hoe antwoerstu alsoe enen bisscop(8)?’ 27Doe andwoerde hem Jhesus: ‘Hebbics quaet ghesproken,

1soe ghef ghetughe van quade; maer hebbic wel ghesproken, 2waer om slaestu my(1)?’

3Ter ‧viij‧ster uren vander nacht, sende Annas Jhesum al 4ghebonden te Cayphasse, die doe bisscop was in dat jaer. En̄ 5daer vergaderde vore den bisscop de vorste(2) der priesteren, 6en̄ die scaren des voles metten scriben, en̄ sochten alle valsce 7orconden(3) jeghen Jhesum, hoe dat sine ter doot bringhen 8mochten; en̄ si en vonden niet, nochtan dat(4) vele valsche 9ghetughen daer quamen ende vele tuuchden: maer haer ghetughenisse 10en was niet bequamelijc(5).

11In die neghenste ure quamen ‧ij‧ valsche orconden ende 12sciden: ‘Wi hebben ghehoirt desen segghen: Ic hebbe 13macht den Tempel Gods te destrueerne, die met handen 14ghemaect is, ende in drie daghen te maken enen anderen 15tempel sonder hande(6).’ Ende Jhesus zweech, en̄ en antwoerde 16hem niet. Doen stont op die vorste der priesteren en̄ 17ghine staen in midden vore Jhesum, en̄ vraghede hem ende 18sprac: Hoe en andwoerstu niet te dien dat dese jeghen di 19‘orconden(7)?’ En̄ Jhesus zweech ende en antwoerde niet. 20Doe vraechde hem echter(8) die vorste der priesteren, ende 21sprac: ‘Ic bezwere di, biden levenden Gode, dattu ons 22segghes oftu bist Christus, Gods sone(9).’ Doen antwoerde 23hem Jhesus en̄ sprac. ‘Du segghes, want ic bent. Seggict 24u, ghi en gheloves mi niet. Vraghic u, ghi en antwoert my 25niet, noch ghi en laet my niet gaen. Nochtan segghic di, 26dat ghi voirtmeer selt sien des menschen sone sittende ter

1rechterhant der moghentheit Gods, en̄ weder comen in 2dien wolken des hemels(1).’ Doe scoerde die vorste der 3priesteren sijn cledere, en̄ sprac: ‘Blasphemavit (dat is hi 4hevet Gode lachter ghesproken), wat behoren wi yet(2) meer 5ghetughen? Siet, ghi hebt ghehoirt blasphemie uut sinen 6monde, wat dunct u(3)? Doen antwoerden si alle ende 7spraken: ‘Hy is sculdich der doot(4).’ Doe spuweden si hem 8in sijn aenschijn, ende diene hilden, bespottene, en̄ decten 9hem sijn aenscijn, ende gaven hem hals slaghe(5). En̄ doe 10sine bespot hadden, quamen andere, ende gaven hem kinnebac 11slaghe(6) in sijn aenscijn, ende spotten met hem en̄ 12seyden: ‘Prophetere ons, Christus, welc eest die di 13sloech(7)?’ En̄ vele andere versmadenissen daden si hem 14die niet ghesereven en sijn. Dit duerde ‧iij‧ uren lanc tot 15biden daghe.

16In dien tide, doe Jhesus doghen woude om onsen wille, 17doen hadde die nacht ‧xij‧ uren, dat waren ‧iiij‧ wakinghen; 18elc wakinghe hadde ‧iij‧ uren.

19In die ierste wakinghe vander nacht, verlochende Jhesus 20sijns selfs en̄ sijns eighens willen, en̄ gaf hem over onder den 21wille sijns Vader, oetmoedich en̄ ghehoirsam, in versmaden 22doghene, sonder verkiesen, totter doot(8).

23Die ander wakinghe vander nacht bewijst dat Jhesus gaf 24der Joden knechten macht, dat sine mochten vaen, binden, 25en̄ leyden al ghebonden te Annas huse.

26In die derde wakinghe vander nacht, ghedoghede Jhesus

1sonder weder segghen, zwighende en̄ oetmoedich, valsche 2ghetughen en̄ verraderen, diene wroegheden voir Cayphasse 3den bisscop. Om dat Jhesus die waerheit sprac voir den 4bisscop ende voir dat folc, soe wart hi versmaet en̄ beneden 5van hem allen als een onghelovich mensche, die Gode 6lachter ghesproken hadde, en̄ met rechte wel verdient hadde 7der doot(1).

8In die vierde wakinghe vander nacht gaf hem Jhesus 9vrilijc onder al dat volc(2), oetmoedich, onnosel ende ghedoechsam 10dat sine mochten versmaden, bespotten en̄ bespuwen 11na al haren wille, alsoe vele alst God ghestaden woude. 12Aldus wilt Christus dat wy ons selven versmaden, ende hem 13navolghen in allen doghene octmoedich, ghehoirsam en̄ ghelaten 14onder den wille Gods, en̄ onder der sonden knechte, en̄ 15onder die prelate der heyligher Kerken, gheestelike en̄ werclike; 16en̄ onder allen menschen die ons haten en̄ versmaden, 17quellen en̄ persequeren, al toter doot. Dit is onse nacht 18ghetide dat wi Mettenen heeten.


Vorige Volgende