Werken. Deel 5. Vanden twaelf beghinen

Regelnummers proza verbergen

[p. 160]

De primitiva Ecclesia, et de vita Christi et discipulorum ejus aliorumque credentium. C. LVIII.

1Christus, met sinen Apostelen, die ſondeerde en̄ stichte 2die heylighe Kerke in kerstinen ghelove, en̄ si hebben ghelaten 3ene ghemeyne regule hoe wi leven souden; en̄ die 4regule leveden si sclve, en̄ leerden, ende screven, en̄ seghelden 5mit hare doot. Dat fondament is kersten ghelove, dat 6ghesticht is met onderlingher trouwen en̄ minnen, ghelijc dat 7ons Christus tuucht. Die breydde⁽¹⁾ der regulen, dat is al 8goet ghemeine den armen inder noot⁽²⁾. Die hoghede, dat 9is God ghemint, gheoeſent ghestadich, al tot der doot. Dit is 10die regule dat⁽³⁾ Christus leerde, en̄ gaf den ghenen die met 11hem comen willen in sijns Vaders scoet. Die de regule ons 12Heren onfinghen, en̄ professie daden in kerstinen ghelove, die 13worden alle ghedoept in sine doot, reyne van sonden en̄ vervult 14mitten heylighen Gheeste⁽⁴⁾. Dat convent en was niet 15groet; daer en hadde nicman proper goet; si brachten alle te 16gadere dat si hadden; daer en was nieman arm, mer si waren 17alle ghelijc en̄ leveden van ghemeinen goede. Hare scare was 18cleine en̄ ghetrouwe; maer si hadden vele vianden, heydene 19en̄ Joden en̄ alle die werelt. Die Joden versmaden⁽⁵⁾ Christum 20en̄ sijn ghelove, en̄ si prijsden haer ghelove en̄ Moyses 21wet.

(1) Versta, breedte, by Surius, latitudo.

(2) Surius heeft gelezen in der doot, want hy vertaelt: Latitudo autem (hujus canonis) est, bona sua omnia communicare pauperibus usque ad mortem.

(3) F. en G. hebben die; maer het neutrum dat na een subst. plur. is niet zeldzaem by de Ouden.

(4) Sur. Et quotquot hunc recepêre canonem, et fidem Christianam professi sunt, in ejus morte baptizabantur, et à peccatis expurgabantur, sanctoque Spiritu replebantur.

(5) Versta, versmaedden, als F. heeft.

[p. 161]

1Die heydene aenbeden sonne en̄ mane, stoc en̄ stene⁽¹⁾, 2en̄ beelden die si selve maecten, menigher hande afgode en̄ 3haren Mamet⁽²⁾. Doen Christus op was ghevaren te sinen 4hemelschen Vader, doe sont hi sinen Gheest sinen discipulen, 5en̄ allen den ghenen die in hem gheloefden. Si 6worden vri, stout en̄ coene, want si en hadden niemans te 7doene⁽³⁾. Si leerden en̄ doepten in allen landen in Christus 8name, en̄ si ontfinghen alle die ghene die met ghelove te 9hem quamen. Die doepten si en̄ leerden hem die kerstene wet.

10Doe dat heydene en̄ Joden saghen, dat Christus name soe 11sere wart verhaven, doe wies in hem haet, nijt, en̄ toren, en̄ 12onweerde soe groet, si peynsden dat si al die kerstine doden 13souden: alsoe mochten si hare wet en̄ hare gode behouden, 14en̄ over die kerstine seghe ghecrighen, ende Christus name 15verdeluen⁽⁴⁾ en̄ verdriven.

16Doe grepen si ane alle dieghene die in Christum gheloveden, 17Pause en̄ bisscope, jonghe en̄ oude, wive ende manne, jonghelinghe 18en̄ maghede. Maer si en mochten den magheden 19hare reynicheit niet nemen, want Christus en wouds niet 20ghedoghen noch ghestaden. Si grepen ane die kerstine, 21als ghierighe wolve onnosele scape. Si sloeghen, 22cruysten en̄ doden, en̄ maecten menighen mertelare: die 23sonden si in die glorie Gods. En̄ Christus maecte van hare 24partien die in hem gheloveden⁽⁵⁾; die hi sende in die hey-

(1) Ligna et lapides, zegt Surius.

(2) Dat is hunnen Mahomet. De groote stryd der middeneeuwsche Christenheid tegen de volgers van Mahomet, in de Kruistochten, deed zyne godsvereering als het hoofd van alle afgodsdiensten beschouwen. Aldus Halbertsma, in zync Aenteekk. op den Spiegel Hist. bl. 18.

(3) Sur. nullo enim habebant opus.

(4) Dat is verdelgen. G. heeft verdelien. De schryver van F. verstond het woord niet en stelde verliesen in de plaets. Zie ons Glossarium op het Tabernakel.

(5) Sur. Adeoque Dominus Jesus ex ipsorum persequentium numero multos sua fide illustrans, enz.

[p. 162]

1lighe Kerke, en̄ alsoe meerderde Christus partie in den hemel 2en̄ inder erden. En̄ die kerstine verbliden hem vanden martelaren 3die te hemele voeren, en̄ vanden nuwen confessoren 4die met hem in kerstine ghelove quamen. En̄ al was die martelie 5der kerstine lanc, zwaer en̄ groet, si waren ghestadich, 6verduldich en̄ ghedoechsam toter doot: en̄ alsoe verwonnen 7si hare viande ende al haren noot. Die ghemeyne plaghe en̄ 8die martelie der kerstine gheduerde wel ‧ij‧ hondert jaer, 9eer kersten ghelove wart gheprediet, gheleert en̄ ghetoent, 10puer en̄ claer, en̄ al der werelt openbaer.

11Nochtan van beghinne dat onse Here te hemel voer, so 12waren vele goeder menschen die de Apostelen bekeerden, en̄ 13leerden hoe si leven souden in dogheden en̄ in kerstinen 14ghelove. Mer doe keyseren ende coninghen ghedoept worden 15en̄ kersten ghelove onfinghen, doen gaven si der heyligher 16Kerken previlegiën en̄ macht, datmen stichten ende maken 17mochte, in alle die werelt, kerken ende cloesteren en̄ Godshuse, 18daermen Gode in dienen soude. En̄ si gaven tienden, 19primiciën, erve en̄ rijedoem den ghenen die in gheesteliken 20state Gode dienen souden. En̄ si verhieven en̄ eerden princen 21en̄ perlate, die der heyligher Kerken dienden in gheesteliken 22state, boven hem selven en̄ boven alle princen der werelt. 23In dien tiden worden vele goeder menschen gheeyscht van 24Gode, dat si souden die werelt laten en̄ vlien in die woestine: 25soe mochten si ewich, ende ynnich en̄ onghehindert Gode 26dienen na sinen liefsten wille. En̄ alsoe daden vele goeder 27menschen die laghen in holen, in steenroetsen, in haghedochten; 28en̄ si maecten hutten en̄ cellen daer si in woenden. 29Selke leveden van cruden, van wortelen, van vruchten, van 30palmen en̄ van vighebomen, van appelen en̄ van anderen 31wilden boemen die inden woude stonden; en̄ selke leveden 32van hemelschen brode, dat hem die Inghele brachten; en̄

[p. 163]

1selke andere woenden te gadere met groten partien, ende die 2hadden priesteren met hem die hem Misse daden, en̄ hare 3Sacramente gaven. En̄ die maecten manden, ende corve en̄ 4selke dinghen, die hare boden vercochten in die stede: en̄ 5daer af namensi hare notorft, ghelikerwijs alsmen leset inder 6Vader boec. Doe gaf Christus sinen gheest in alle die werelt, 7en̄ vele goeder menschen worden beweecht alsoe, dat si begheerden 8te levene na die regule der Apostelen en̄ boven die 9ghebode, en̄ die ghemeyne wet en̄ wise der heyligher Kerken.