Werken. Deel 5. Vanden twaelf beghinen

Regelnummers proza verbergen

Ut etiam post peccata liceat cum Deo redire in gratiam, et de vita interna ac contemplativa. C. XLVII.

16Nu merct exempel ende figure hier ave. In midden den 17winter, als die sonne beghint te hoghene, soe is die tijt cout 18en̄ droghe, en̄ sonder vrucht: alsoe, ghelikerwijs, soe is die 19sondare cout en̄ droghe, ende sonder vrucht van dogheden. 20Sterft hi sonder gracie inden couden winter der sonden, soe 21is hi eweliken verdoemt.

Den sonden dienen is tijt verliesen,
Laten dleven en̄ doot verkiesen.

24En̄ hier omme, moghen wi gherne striden, en̄ verwinnen 25metter hulpen Gods den couden winter der sonden, soe

[p. 121]

1moghen wi, inden heten somer der gracien Gods, vrucht 2werken ewichs levens: en̄ ditte leert ons die loep der sonnen 3ende die onderscedighe tide vanden jare. Want alse wi verliesen 4die gracie Gods, die wi onſinghen inder doepen, overmits 5onse sonden, dan sijn wi valsch en̄ Gode onghetrouwe. 6Nochtan en beghevet hi ons niet, eest dat wi ghenade soeken 7en̄ begheren; want in midden den couden winter onser sonden, 8soe beghint die tijt der gracien, ghelikerwijs dat die 9sonne des hemels in midden den winterbeghint te hoghene, 10en̄ si strijt ‧iiij‧ maende, tote inden Aprille, eer si dat winter 11coude te male verwinnen mach. Alsoe moeten wi striden, 12met hulpen der gracien Gods, yeghen die sonden en̄ ocsuyn 13van sonden, yeghen quade ghewoente ende alle ongheordende 14liefde, yeghen vleysch en̄ bloet, den duvel en̄ sine 15becoringhen; want al dat uut Gode gheboren is, verwint die 16werelt, sprect Sint Jan⁽¹⁾: niet allene die werelt, maer al dat 17daer binnen is, lief en̄ leet, en̄ al dat hinderen en̄ letten ofte 18verbeelden mochte den ynnighen begheerliken vrien opganc 19te Gode. Want die verhavene begheerte te Gode en̄ tote allen 20dogheden, die ghelijct wel der sonnen op ganghe inden 21aprille, die groyen en̄ bloyen doet, en̄ verblijt⁽²⁾ alle die 22werelt in bereydene alle creaturen, yeghewelke in sine nature, 23vrucht te bringhene inden heeten somer die daer na volghet. 24Alsoe ghelikerwijs, als die vrie verhavene begherte, die los 25en̄ ledich is alre creaturen, besloten yeghen die werelt, en̄ 26Gode gheopent en̄ sinen gaven: alse die sonne der gracien 27in die opene verhaven herte comt, die Gode begheert en̄ alle 28doghede, dan verbliden alle crachte der sielen in dat nuwe 29bevoelen der gracien Gods. Want God vertoent hem der

(1) Vglk. I Joann. 5, 4.

(2) D. alleen, en̄ verbliden.

[p. 122]

1verhavenre sielen alsoe als hi is in sijnre naturen, dat is bloet 2en̄ onghebeelt, ſormeloes en̄ wiseloes, en̄ sonder mate en̄ sonder 3gront: alsoe is hi voirworp der verhavenre begherten en̄ 4der ledigher sielen. En̄ al is hi boven alle namen en̄ sonder 5name in sijnre naturen, die minnende herte ghevet hem 6menighen name in sinen werken; want hi is hare al dat sy 7begheert, en̄ noch vele meer dan sy begheren mach, want 8hi is yeghewelken al dat hi behoeft en̄ al dies hem ghelusten 9mach: hi is overvloet van allen goede allen den ghenen die 10sijns begheren.

11Die ynnighe herte, die verhaven is te Gode, die is ghierich 12en̄ milde; si wilt altoes gheven en̄ nemen. Inden ghevene 13gherijnt si Gode, inden onſane wert si van Gode gherenen: 14en̄ dese ‧ij‧ moeten altoes wassen en̄ toenemen, want si sijn 15een ynnich doechtsam leven; onderlinghe gherinen en̄ gherenen 16werden, dat is jubilus. Jubilus levet inden herte dat 17die gaven Gods onfeet⁽¹⁾. Vrie, milde begheerte, die Gode 18al weder gheeft, dat is een verweent weeldich leven, diet in 19hem ghevoelt en̄ wel versteet. Onderlinghe gheven en̄ nemen, 20tusschen ons en̄ Gode, die wassen te gadere op in een ewich 21leven. Mer die Gode dienen in bloter naturen, omme haren 22eyghenen orbore, die en moghen van Gode niet weten noch 23ghesmaken; want si sijn ghierich en̄ vrec; want si willen 24altoes van Gode hebben dat si begheren: van wedergheven en 25weten si niet. Die sonne des hemels ghevet hitte en̄ licht, en̄ 26die erde ghevet leven en̄ vrucht: in desen tween besteet al 27natuerlije leven. God ghevet ons sine ghenade, en̄ wi gheven 28hem weder al dat wi vermoghen in eren, in dogheden, en̄ in 29allen goeden werken: en̄ daer in besteet al onse gheestelike 30leven. Maer dit is onse hoechste leven niet. Want ghi moghet

(1) Sur. Jubilum autem in corde dona Dei percipiente versatur.

[p. 123]

1merken, alsoe langhe als die sonne hoecht inden hemel, 2tote in dat teken dat die Creeft heet, soe wassen en̄ nemen 3toe alle vruchten der erden: nochtan en sijn si niet rijp, noch 4volbracht in onsen orbore⁽¹⁾. Maer als die sonne beghint te 5daelne in een ander teken dat heet die Leeu, dan schijnt die 6sonne noch heeter, en̄ alle vruchten werden rijp ende volbracht, 7en̄ volmaect in node en̄ in orbore alre creaturen. 8Alsoe ghelikerwijs, als die mensce los ende ledich is alre 9creaturen, en̄ hem met vrier begherten verheft te Gode in 10dat hoechste dat hi vermach, daer licht en̄ scijnt die sonne 11der gracien in die vric verhavene begherte, en̄ alle die crachte 12der sielen die werden gherenen, om ghenoech te sine⁽²⁾ der 13gracien Gods die si ghevoelt. En̄ hier af comt ongheduer en̄ 14onghepaeitheit der begherten; en̄ al dat si gheeſt ofte onſeet 15van Gode, dat is haer te cleine: want si ghevoelt tusschen 16haer en̄ Gode middel en̄ anderheit, dat is die gracie Gods die 17si niet verwinnen en can. Want si mint hair selven en̄ Gode, 18en̄ hier omme levet si in woede en̄ in onghedure; want haer 19ghebrect dat si begheert in ghevene en̄ in nemene, en̄ si 20sprect metten Apostel, in onghedure en̄ in groten verlanghene: 21‘Ic beghere ontbonden te sijn en̄ met Christo te 22sine⁽³⁾.’ Want si is comen in den Creeſt, dat hogheste dat 23sy metter sonnen der gracien Gods comen mach; en̄ want si 24tusschen haer en̄ Gode anderheit vint, en̄ eenheit mint en̄ 25begheert: soe is haer recht, en̄ si is hogher eren weert, en̄ 26der gracien Gods daer si inne leeſt⁽⁴⁾, maer dat hoechste van 27minnen en ghevoelt si niet; want in hare levet noch haers

(1) Sur. nec tamen etiamdum (fruges) maturae sunt, aut ita perfectae, ut sint aptae usibus hominum.

(2) F. alleen, ghenoech te doene.

(3) Vglk. Philip. 1, 23.

(4) Sur. jam quidem rectè habet, dignusque est honore, sublimi et gratia Dei, qua praeditus est.

[p. 124]

1eyghens willen yet: ende hier omme, want si overmits gracie 2niet hogher comen en mach, soe daelt si neder en̄ sprect dat 3Christus sprac: ‘Here, niet mijn wille, maer dijn wille 4ghescie⁽¹⁾.’ En̄ dat is dat hoechste haers levens; en̄ dan 5comt si weder in haer selven, en̄ pleecht haer⁽²⁾ oefeninghen 6metter gracien Gods, alsoe als si te voren plach: mer laet sy 7oefeninghe vercoelen, si sal die gracie Gods verliesen, en̄ al 8dat si met gracien en̄ met dogheden vercreghen hadde.

9Ende hier omme, selen wi ghevoelen dat alre hogheste dat 10minne vermach, soe moeten wi ons verheffen, overmits gracie 11en̄ begheerte, met al onsen crachten, in dat alre hoechste 12dat wi verleysten moghen, dat is inden Creeft, daer alle onse 13crachte ghebreken in woede en̄ in onghedure van minnen. 14Daer moeten wi ons selfs te male vertien, sal die hoechste 15gheest van minnen in ons ghedien, en̄ selen wi spreken met 16Christo tote onsen hemelschen Vader: ‘Here, in dinen 17handen bevele ic minen gheest⁽³⁾.’ En̄ dan laten wi ons 18in die Gods ghewout die alles mechtich is; en̄ alsoe comen 19wi inden Lecu, die coninc ende prince es van allen wilden 20dieren. Hi heeft die tande soe scarp, hi eet die beene metten 21vleysche, en̄ alsoe ghelijct hi wel der minnen Gods, die al 22verslynt, verteert en̄ verbernt dat daer in comt. En̄ alse wi 23verhaven sijn in onsen puren gheest, boven al dat God 24ghescapen heeft, soe gheeft die heylighe Gheest in onsen 25gheest sijn ewighen scijn, die es licht en̄ vier; en̄ onse 26gheest es ghelijc levender wallender olien, die leeft en̄ 27walt in dat vier der minnen Gods. Alsoe langhe alse die 28olye hevet scuym, en̄ craect en̄ walt, soe is daer noch

(1) Vglk. Matth. 26, 39.

(2) F. huerre. Het possessivum ontbreekt in G.

(3) Vglk. Luc. 25, 46.

[p. 125]

1onghelijc; maer alse dat vier al onghelijc verteert en̄ verberret 2hevet, soe is die olye puer, en̄ heetere dan heet, 3en̄ si is stille ende onbeweghelijc ghelijc den viere. En̄ dit 4moghen wi ghevoelen in onsen gheeste, dien wi der olien 5gheliken: daer wi verhaven sijn boven ongheduer der 6begherten, en̄ oeſeninghe van dogheden, in puerheit ons 7gheestes, daer sijn wi ledich sonder were, ende daer ghevet 8die heylighe Gheest sinen ewighen schijn in onsen puren 9gheeste; daer werden wi ghewracht, en̄ wi ghedoghen⁽¹⁾, 10want die heilighe Gheest is een verterende vier, die al verteert 11en̄ verslynt, dat hi beveet, in sijns selfsheit⁽²⁾. Daer 12eest heetst, daer onse gheest berrent en̄ ghedoghet die minne 13Gods; en̄ meer dan heet, daer hi verberrent, en̄ ghedoeghet 14die overforminghe Gods. Maer daer hi verberrent is, en̄ 15één gheest met Gode, daer is hi ledighe weselike minne: en̄ 16dat is die hogheste waghe van minnen, die ic nu versta.

(1) Sur. illicque agimur ac patimur.

(2) Sur. absorbens atque consumens in se omnia, quaecumque est amplexus sive apprachenderit.