Werken. Deel 4. Dat rike der ghelieven. Vanden vier becoringhen. Vanden seven sloten. Van seven trappen

Regelnummers proza verbergen

Vander ander partiën van quaden menschen. C. VIII.

7Die andere pertie, dat sijn onghelovighe menschen die 8ongelove houden jeghen die ‧xij‧ articulen des gheloefs, ofte 9jeghen die ‧vij‧ Sacramente; of die contrarie sijn der heyligher 10Kerken in enighen punte, weder het sy heymelike oft 11openbaer, ende daer in bliven willen. Al haddense alle die 12sedelike doechde en̄ alle die werke van compassien⁽¹⁾, en̄ alle 13die claerheit van verstane die alle menschen ye ghehadden: 14bliven si daer in, si sijn verdoemt.

15Viere dinghen bringhen den mensche in onghelove: dat 16ierste is een wille en̄ crighelheit⁽²⁾, dat een mensche niemans 17raets noch wisens volghen en wille⁽³⁾. Dat ander punt is een 18waelbehaghen in natuerliker const en̄ in subtijlheiden, ofte 19een welbehaghen⁽⁴⁾ in aenghenomenheiden sonderlingher 20wisen van buten, boven andere goede menschen⁽⁵⁾. Dat derde

(1) Sur. omnesque misericordiae ac eondolentiae exerceant actus.

(2) Sur. Primum est propria voluntas et pertinacia. Zie het woord by Kiliaen, en ons Glossarium op het Tabernakel.

(3) Sur. dum quis nullius vult sequi eonsilium aut informationem.

(4) Aldus L. alleen. Onze vier andere Hss. hebben verkeerdelyk in welbehaghene.

(5) Sur. Alterum est complacentia suî in naturali scientia, ingenio ac subtilitate, aut etiam in singulari quodam prae caeteris hominibus bonis externo vivendi modo.

[p. 147]

1punt is een wel gheloven yeghewelken invalle ofte insprekene, 2sonder nauwe merken oftet si metter heyligher Kerken, 3ofte hare contrarie. Dat vierde punt is een gheestelike hoverde, 4dat die mensche sinen dunckene bat gheloeft dan der 5heyligher kerstenheit.

6Aldus valt die mensce in onghelove en̄ is onweerdich der 7gracien Gods. Maer die keren willen, die moeten eyghens 8willen vertien, en̄ hare const en̄ hare verstaen onder die const 9en̄ onder die leringhe der heyligher Kerken drucken⁽¹⁾; en̄ 10al haer leven uutwendich en̄ inwendich sonder verheffen ter 11eren Gods volvoeren; en̄ dies gheloven van binnen sonder 12vensen, dies die heylighe Kerke gheloeft; en̄ dies pleghen 13van buten in alre wisen, yeghewelc na sinen staet en̄ nader 14heyligher Kerken ghebode, dies die heilighe Kerke pleecht: 15soe mach hi⁽²⁾ gracie vercrighen en̄ daer na salich bliven. Die 16heydene, al leven si nu in natuerliker gherechticheit, si sijn 17verdoemt; want in allen einden der werelt es die name Jhesu 18Christi, en̄ sine werken ende prophecien, en̄ die verlossenisse 19menscheliker natueren ghepredict en̄ openbaer ghemaect. Al 20leefden oec nu die Joden na die gheboden Gods en̄ na die 21ghewoente en̄ na die leringhe der Ouder Vadere⁽³⁾, si sijn 22verdoemt en̄ zwaerliker dan die heydene; want si versmaden 23die prophecien haers selſs wet, die spreken vander toecomst 24en̄ vanden doghen Christi⁽⁴⁾. En̄ si versmaden die visitacie en̄ 25die leringhe en̄ die werke Christi van gherechter bekinliker 26quaetheit⁽⁵⁾. Dese sijn quader dan die heydene, want si meer 27gaven ontfaen hebben en̄ niet bekennen en willen.

(1) submittant atque substernant, zegt Surius.

(2) De zin eischt soe moghen si.

(3) L. der ouder Vaders.

(4) L. kwalyk, vanden duechden. Sur. quae (vaticinia) Christi adventum et passionem loquuntur.

(5) Sur. ex vera certaque malitia.