Werken. Deel 4. Dat rike der ghelieven. Vanden vier becoringhen. Vanden seven sloten. Van seven trappen

Regelnummers proza verbergen

Van tween weghen die Christus ons gheleert hevet. C. X.

6Christus, die levende Gods Sone, hevet ons twee weghe 7gheleert ende gheleeft, die ons leyden in dat ewighe leven, 8eest dat wi hem volghen willen. Die ierste wech, dat sijn sine 9ghebode; die andere wech, dat is sijn raet. Want hi sprect 10aldus: ‘Wildi volmaect sijn en̄ mine discipulen, soe laet al 11dat ghi besit met liefden, vader en̄ moeder, suster en̄ 12broeder, wijf en̄ kint, huys en̄ hof, en̄ al dat in die werelt 13is, dat u hinderen en̄ letten mochte in uwe inwendighe 14oefeninghe te Gode: dat moeti al laten en̄ versmaden 15wildi mi gheliken⁽¹⁾. Want ic sende u alsoe alse mi mijn 16Vader sende⁽²⁾, en̄ ic en hadde niet daer ic mijn hooft 17ane lenen mochte⁽³⁾.’ Alsoe en moechdi oec niet behouden 18in dese werelt dat ghi mit loste en̄ met liefden besitten wilt; 19maer ghi moet alles vertien, wildi in ynnighen levene ghedien. 20Condi dit ghedoen, soe sidi discipulen Christi, ende 21arm van gheeste, en̄ coninghe ende heren boven al die werelt 22die ghi verwonnen hebt. En̄ al en hebdi niet eyghens, ghi 23besit alle dinc in Gode, die u de overwinnende cracht ghegeven 24heeft.

25Voert sprect Christus: ‘Die ghelaten heeft al dat hi met 26liefden besitten mochte, hi volghe my na⁽⁴⁾’; dat is dat hi

(1) Vglk. Matth. 19, 29.

(2) Vglk. Joann. 20, 21.

(3) Vglk. Luc. 9, 58.

(4) Vglk. Matth. 19, 21.

[p. 31]

1de ere Gode geve, en̄ hem selven niet en behaghe. Alsoe dede 2Christus, doe hi sprac: ‘Ic sueke mijns Vaders ere, die my 3ghesonden heeft. Sueke ic mine ere, so en is mine ere 4niet⁽¹⁾.’ Hier mede ghelijct de mensche den Sone Gods, 5die hem die oetmoedige wijsheit ghegeven heeft. Voirt sprect 6Christus: ‘Die na mi comen wilt, hi draghe sijn cruce ende 7volghe my⁽²⁾.’ En̄ alsoe dede Christus, doe hi sijns selfs 8verloechende en̄ gaf sinen lichame te stervene in die hande 9sijnre viande, en̄ sinen gheest inden wille sijns Vader. Doe hi 10ghegeven hadde al dat hi was, ende al dat hi vermochte, doe 11riep hi met luder stemmen: ‘Het es al voldaen⁽³⁾.’ En̄ hi 12neychde sijn hooft, en̄ hi gaf sinen gheest. En̄ alsoe souden 13wi doen. Selen wi volmaeet sijn in caritaten en̄ in ynnighen 14levene, wi moeten ons selfs vertien te male inden liefsten 15wille Gods. Wi moeten oec willich en̄ bereet sijn te stervene 16om die ere Gods, en̄ oec om onsen evenkersten, mochten wine 17daer mede behouden in dat ewighe leven. En̄ aldus hebben 18wi volmaecte caritate te Gode en̄ tote onsen evenkersten, en̄ 19gheliken den heylighen Gheeste die alle werke der minnen 20weret, en̄ volbringhen sal in dat ewighe leven.

21Dese ‧iij‧ punten ongheveinst voir Gode gheoefent, dat 22is die raet ons Heren, ende een verborghen wech te Gode, 23dien luttel menschen vinden. Want uutwendighe armoede, 24sonder ynnighe oefeninghe en̄ andere doechden, en maechs 25niet vinden. Rijcheit, wijslijc gheorbert⁽⁴⁾ en̄ mildelic ghedeilt 26den armen in die ere Gods, die vynt den wech, die den 27gheveinsden ende den onwillighen armen is verborghen.

28Die ghemeine wech die ons te Gode leidt, dat is die wech 29der ghebode ons Heren; want Christus sprect: ‘Wildi

(1) Vglk. Joann. 8, 54.

(2) Vglk. Luc. 9, 23.

(3) Vglk. Joann. 19, 30.

(4) Dat is, wel gebruikt.

[p. 32]

1behouden sijn, soe hout die ghebode⁽¹⁾.’ En̄ hi sprect 2noch: ‘Eest dat ghi mine ghebode houdt, soe blijfdi 3in mine vrienscap, gheliker wijs dat ic mijns Vaders 4ghebode ghehouden hebbe, ende wone in sine 5minne⁽²⁾.’ Minne is dat ierste en̄ dat hoechste ghebod; 6en̄ nieman en mach minnen hi en leve in kerstinen ghelove. 7Den ghelovighen sijn alle dinghen moghelic; de onghelovighe 8is een brant der hellen. Wildi de ghebode Gods 9houden, soe moeti gheloven, en̄ Gode betrouwen, en̄ uwe 10consciencie suveren van sonden na kerstine wet en̄ ordinancie 11der heyligher Kerken. - En̄ ghi moet goetwillich 12sijn, en̄ ghehoirsam Gode ende uwen perlaten in alle der 13wisen ende in alle der goeder oefeninghen, diere men ghemeinlijc 14pleecht inder heyligher Kerken, na uwe vermoghen 15en̄ na rechter bescedenheit, en̄ oec na wise en̄ ghewoenheit 16goeder menschen daer ghi bi sijt, en̄ na costume des lants 17daer ghi in woent. Die tiene ghebode seldi leren en̄ daer na 18leven; die seven dootsonden seldi scuwen en̄ vlien, op dat 19ghi Gode niet en verbelcht en̄ helsce pine verdient. Vast, en̄ 20viert die heylighe daghe, en̄ sijt ghehoirsam ende bereet 21in allen goeden dinghen na uwe vermoghen. Sijt Gode 22ghetrouwe, ende u selven, in allen goeden werken, alse 23een goet knecht sinen here, tote dies maels dat hi u weder 24te heme haelt⁽³⁾. Siet, dit is een leven der ghebode Gods 25dat wi alle sculdich sijn te houden.

26Hier omme dienen ons die inghele ons Heren vanden 27nedersten choere, alle onse leefdaghe, opdat si ons reine 28en̄ suver, sonder sonde moghen bringhen vore dat anschijn 29ons Heren. En̄ dit is dat ierste punt, en̄ die nederste wise

(1) Vglk. Matth. 19, 17.

(2) Vglk. Joann. 15, 10.

(3) Sur. donec te ad se recipiat.

[p. 33]

1in een werkende leven. Ende hier mede gheliken wi den 2nedersten inghelen inden hemel, die Gods boden heeten.

3Hier na volcht dat ander punt, een hogher wech inden 4werkenden levene, dat is onnosele ghedoechsamheit⁽¹⁾. Onnoselheit 5is dochter der caritaten; ghedoechsamheit dat is 6hare suster. Ute desen ‧iij‧ doechden, met der ghenaden 7Gods, werden alle goede werke ghewracht, want si dwinghen 8ongheordende neyghinghe der naturen⁽²⁾. En̄ al ondersceet 9van doechden is eenvoldich in onnosele ghedoechsamheit⁽³⁾; 10want die onnosele ghedoechsame mensche leeft in 11die vrese ons Heren⁽⁴⁾. Hi is oetmoedich, saechtmoedich ende 12ghehoirsam, ghenadich, milde, in seden eersam, simpel, 13eenvoldich, verduldich, in allen goeden dinghen ghebroecsam⁽⁵⁾; 14want hi is leerlee⁽⁶⁾, en̄ de scolier ons Heren, altoes 15onfaende van Gode discipline ghewarichs vreden⁽⁷⁾. Siet, 16alse ghi aldus gheordent sijt in doechden, soe hebdi dat 17ander punt dat wi gheliken den ertschen inghelen⁽⁸⁾, inden 18anderen choer, die ghebieden ende heerscap hebben boven 19alle die engele, in die nederste ordine der ierster iherarchien. 20En̄ alsoe sidi verhaven boven alle die menschen, die leven 21in die nederste ordine goeder werken, daermen in behouden 22mach sijn.

23Hier na volcht dat derde punt, daer alle werkende leven, 24dat Gode behaecht, in volbracht wert. Siet, alse een eenvoldich 25mensche die wet en̄ die ghebode Gods hout, omme

(1) innocens patientia, zegt Surius.

(2) Sur. compescunt enim et refrenant inordinatas naturae propensiones.

(3) Sur. Omne quoque virtutum discrimen, in innocenti patientia simplex est.

(4) Surius heeft vrede gelezen, en vertaelt: in Domini pace vivit.

(5) Sur. in omnibus bonis rebus flexibilis ac ductilis est. Zie het woord verklaerd in het Tabernakel, I, bl. 174, aenteek. 2.

(6) In 't latyn docilis.

(7) Sur. semper à Deo verae pacis disciplinam accipiens. Dit zou doen denken dat Surius hiervoren te regt vrede gelezen heeft.

(8) G. den eerschen inghelen. Versta aertsengelen.

[p. 34]

1dat⁽¹⁾ God wilt en̄ ghebiedt, niet van costumen noch van 2noede, soe es hi goet, ende behaecht Gode in die nederste 3ordine van levene. Ende alse hi dan ghehoecht en̄ ghechiert 4wert van binnen met menichfuldigen duechden, omme Gode 5te ghelikene, en̄ sinen inghelen, en̄ allen heylighen, en̄ allen 6goeden menschen; ende omme eersamheit der doechde en̄ 7haet der sonden, en̄ oec omme ewich leven ende vrede van 8consciencien, ende omme die bliscap en̄ die welheit die hi 9gevoelt in ongheveinsden levene: in desen behaecht hi Gode 10vele bat, dan die ghemeyne menschen inden nedersten 11choer. Maer wanneer dat hi, boven alle goede werke van 12buten en̄ alle inwendighe doechden van binnen, sine oghen 13opheft aensiende sinen God in trouwen en̄ in kerstenen gheloeve, 14hem meynende en̄ minnende boven alle dinc, en̄ daer 15bi blijft, ende dat oefent boven alle dinc: soe heeft hi dat 16derde poent, daer al werkende leven in volmaect es. En̄ hi 17ghelijet oec wel den inghelen inden derden choer, inder 18nederster ierarchien, die heten Doechde; want alle doechde 19sijn volmaect alse de mensche die Gode offert, ende hem 20meint en̄ mint boven al.

21Siet, dit is een volmaect werkende leven met drien ordinen, 22die ons leyden in dat ewich leven, hoghere en̄ hoghere 23na dat wi in gracien verdienen, ende werdich sijn vore dat 24aenschijn ons Heren. Hebdi dit leven in u bevonden, en̄ 25wildyt behouden en̄ besitten, soe moet di ledich sijn, en̄ 26sonder sorghe uus selfs en̄ alre creaturen, en̄ ghi en moecht 27u selven niet behaghen in enigher wijs; mer ghi selt Gode 28aensien, meynen en̄ minnen, en̄ oefenen, en̄ sine ere begheren 29boven alle dinc: soe moechdi bliven ghestadich, en̄ 30wonende vore sijn anscijn, in ewigher werdicheit⁽²⁾.

(1) Versta, dat het.

(2) Sur. aeterna cum reverentia ac veneratione.