Werken. Deel 4. Dat rike der ghelieven. Vanden vier becoringhen. Vanden seven sloten. Van seven trappen

Regelnummers proza verbergen

Wat die overste iherarchiën vore ons doen. C. IX.

21Maer die overste iherarchie, Troene, Cherubinne, en̄ 22Scraphinne, die en striden niet met ons, om te verwinnene 23onse sonden; mer si leven met ons daer wi verhaven sijn 24boven strijt met Gode in vreden, in scouwene en̄ in ewigher 25minnen. Die ‧iij‧ ordinen der middelster iherarchien dat 26sijn Princen, Machtighe en̄ Heerscape⁽³⁾; dese striden met

(3) Sur. Principatus, Potestates et Dominationes.

[p. 26]

1ons jeghen den duvel, yeghen de werelt en̄ yeghen alle 2ondoechde, ende al dat ons letten mach inden dienste ons 3Heren; en̄ si ordineren en̄ regheren ons, en̄ hulpen⁽¹⁾ volbringhen 4een inwendich leven ghechiert met allen doechden.

5Nu meret, eest dat wi, overmits die gracie Gods ende 6die hulpe der inghele, verwinnen die werelt, en̄ versmaden 7al dat inder werelt is, soe sijn wi coninghe en̄ prineen 8boven al die werelt, en̄ hemelrike is onse. Ende die vierde 9choer der inghelen, die Princen heten⁽²⁾, dienen ons in 10die ere Gods. Voirtmeer, eest dat wi ons selven nederen en̄ 11versmaden ende oetmoedighen van herten en̄ van gronde, 12omme die ere Gods, onder alle creaturen, soe verwinnen 13wi den duvel en̄ al sine macht. Ende die vijſte chore der 14inghele, die Machtich ofte Moghende heten, sijn onse 15ghesellen, en̄ dienen ons in inwendigher oefeninghen, omme 16onse victorie en̄ omme die werdicheit Gods.

17Voirt meer, alse die mensche hem selven versmaet, en̄ 18nedert onder alle goede menschen, alsoe dat hi hem ghenen 19goeden mensee gheliken en dar⁽³⁾ in doechden, want hi 20en ordelt niemene noch en duemt dan hem allene; en̄ al 21dat hi doen mach in doechden, dat dunct hem clene wesen 22en̄ alse niet; want die gheest der gherechticheit Gods en̄ 23sijn gheest der ootmoedicheit en latenen niet gedueren. Si 24roepen nacht en̄ dach in sijn herte: ‘Du souts Gode loven en̄ 25dienen.’ Si knaghen dat herte ute sinen buke, en̄ dat march 26ute sinen beenen. En̄ honger en̄ lost Gode te dienene es soe 27groet, wat hi goeds ghedoen mach, dats⁽⁴⁾ saen verteert, en̄ 28custene niet⁽⁵⁾: ende hier omme is hi toernich en̄ nydich 29op hem selven, dat hi niet ghedoen en can dat hem ghe-

(1) Hulpen voor helpen komt dikwyls voor by onzen schryver. Zie het Glossarium op het Tabernakel.

(2) Sur. Principatuum ordo.

(3) Derde persoon sing. van dorren, thans durven.

(4) Versta, dat is.

(5) Sur. nec eum quietum et pacatum reddit.

[p. 27]

1nuecht. Al natuerlijc behaghen sijns selfs en̄ alre creaturen, 2dat is in hem verstorven en̄ vergaen, en̄ hi en weet noch 3en ghevoelt anders niet dan: ‘Du souds Gode leven en̄ 4dienen.’ En̄ hier omme haet hi hem selven en̄ versmaedt, 5want hi des niet ghedoen en can alsoe hi begheert. Want 6die gheest ons Heren eyscht sijnre begheerten altoes nuwen 7dienst en̄ ere, ende meer dan hi volbringhen mach. Wat 8hi gheeft, hi blijft meer sculdich; ende hier omme leeſt 9die begheerte in ongheduere. Alse de oetmoedighe mensche 10merct ende siet dat hi niet volbringhen en can dat hem 11geeischt wert van Gode, soe valt hi neder vore die voete 12ons Heren en̄ sprect: ‘Here, ic en can u niet verghelden; 13ic verloechgene mijns selfs, en̄ gheve mi over in uwe 14hande: doet met mi al dat ghi wilt.’ In desen oetmoedighen 15overghevene antwert onse Here: ‘Du behaghes my 16wale in dijn overgheven en̄ in dijn betruwen; ic gheve 17di minen gheest der vriheit en̄ der waerheit, op dat ic 18di allene behaghe boven alle goede werke en̄ oefeninghe 19van doechden.’

20Siet, dit onderlinghe behaghen tusschen Gode ende den 21vrien oetmoedighen mensche, dat is die wortele der caritaten 22en̄ alre heylicheit in innighen levene. En̄ in die oefeninghe 23des behaghens en mach die mensche niet becoert werden 24van enigher sonden; want alle viande vlien van heme alse de 25serpente vanden wijngaerde die bloyet. Onderlinghe behaghen 26tusschen Gode en̄ den vrien oetmoedighen, dat es dat 27hoechste en̄ dat edelste were in innighen levene. En̄ hier ute 28werden alle doechde en̄ alle goede werke wel ghewracht en̄ 29wel gheoerdent; want God gheeft sine genade, en̄ die innighe 30mensee Gode weder alle sine wercke. En̄ aldus meerrent⁽¹⁾

(1) Derde persoon sing. van meerren of meeren, dat is grooter worden, aengroeijen, toenemen.

[p. 28]

1en̄ vernuwet gracie ende goede wercke altoes; want 2God sprect inden ynnighen mensche: ‘Ic gheve di mine 3gracie, gheſ mi dine werke.’ En̄ hi sprect voirt in dat 4behaghen der vrier begheerten: ‘Ghef mi di, ic gheve 5di mi. Wilstu mine sijn, ic wille dine sijn.’ Dit sijn graciose 6vraghen en̄ antwerden ghesproken inden gheeste van 7binnen, niet mit woerden van buten. Nu antwoert die minnende 8siele aldus: ‘Here, ghi leeft in my met uwer ghenaden, 9ende ghi behaecht my boven alle dinc. Ik moet u 10minnen, danken ende loven, en̄ dies en maghic niet ontberen; 11want het is mijn ewich leven. Ghi sijt mine spise 12en̄ mijn dranc. Soe ic meer ete, soe mi meer honghert. 13Soe ic meer drincke, soe mi meer dorst. Soe ic meer 14hebbe, soe mi meer lust.

Ghi smaect my suete boven honichraten
En̄ boven alle sueticheit van maten⁽¹⁾.
Altoes blijft in mi hongher en̄ begheren,
Want ic en can u niet verteren.
Etti my, ofte etie u, dats my oncont,
Want heide dunct mi in minen gront.
Ghi eyscht my één met u te sine,
Ende dat gheeft my groote pine;
Want ic en wille mine oefeninghe niet laten,
Ende in uwen arme slapen⁽²⁾.
Ic moet u danken, lof en̄ ere gheven,
Want dat is mijn ewich leven.
Ongheduer vindic in my:
Ic en can gheweten wat dat si.
Mochtic enicheit met Gode vercrighen,

(1) Versta boven alle gemeten of meetbare zoetigheid. Surius vertaelt et omni mensa vel finita dulcedine.

(2) Sur. nec in tuis obdormire ulnis.

[p. 29]

 

En̄ altoes in mijn werken bliven,

 

Soe soudic al mijnre claghen zwighen.

 

God die alle noet bekent,

 

Hi doe met mi al dat hi wilt.

5

Ic gheve mi te male in sijn ghewout,

 

Soe blivic in allen doghene stout⁽¹⁾.’

7Hier op antwoert die gheest ons Heren in die innicheit der 8sielen, niet met woerden van buten, maer int ghevoelen van 9binnen: ‘Lieve gheminde, ic bem dine en̄ du bests mine; ic 10gheve mi in di boven alle mine gaven, en̄ ic eysche en̄ 11trecke di in my boven alle dine werke.’ Alse die innighe 12siele den intreckene Gods ghenoech is⁽²⁾, alsoe dat si hare 13vrilic gheeft inden gheest ons Heren, soe ghevoelt si grondelose 14minne, daer si te male in bevaen es. En̄ daer si verhaven 15is boven haer selven en̄ boven alle gaven inden gheest ons 16Heren, gevoelt si ongheeinde bliscap, die si niet begripen en 17mach, daer si haers selfs te male in ontvloten is. Tusschen 18grondelose minne en̄ ongheeinde bliscap, is die innighe siele 19behelst ende omvaen in dat anscijn der minnen⁽³⁾. Maer die 20ure is cort: minne en mach niet ledich sijn. Si roept met 21luder stemmen in die ynnighe siele:

‘Danct en̄ loeft, en̄ eert uwen God;
Dat is der minnen raet en̄ haer ghebod.’

24Siet, dit is die edelste en̄ die hoechste wise in ynnigher 25oefeninghen en̄ alre naest den scouwenden levene. Hier mede

(1) Sur. futura hoc ipso in omni semper afflictione vel perpessione virilis et magnanima.

(2) facit satis, zegt Surius.

(3) Sur. sub amoris adspectu circumplexa atque cincta est.

[p. 30]

1gheliken wi den inghelen inden sesten choer, die heeten 2Dominaciones, dat sijn heerscape; want si heerscapen boven 3die vijf choeren ofte ordinen die beneden hem sijn. Alsoe is 4dese wise edel en̄ verhaven boven alle die oefeninghe diere 5men pleghen mach in ynnighen levene.