Werken. Deel 4. Dat rike der ghelieven. Vanden vier becoringhen. Vanden seven sloten. Van seven trappen

Regelnummers proza verbergen

Dit is die vijfte trappe. C. V.

16Hier na volcht die vijfte trappe in onsen gheesteliken 17grade van minnen, die is gheheten edelheit alre doechde en̄ 18alre goeder werke. Edelheit alre doechde en̄ alre goeder 19werke, dat is begheren die ere Gods boven alle dinc. Dit was 20die ierste doecht die ye gheoefent was in hemelrike, en̄ oec 21die ierste die Christus siele oefende in sijnre moeder lichame.

[p. 17]

1En̄ dit is oec die ierste doecht die wi Gode gheven moeten, 2selen wi hem behaghen. En̄ dese doecht is gront en̄ oirspronc 3alre heylicheit; en̄ daer si ghebrect, daer en is niet goets. 4Gods ere begheren, meynen en̄ minnen, dat is ewich leven, 5en̄ dat is die ierste offerhande en̄ die hoechste die hy van 6ons begheert. Mer die hem selven behaecht, en̄ eyghen ere 7soect en̄ begheert, hi en mach Gode niet behaghen. Daer 8ons God sine gaven gheeft, daer behaecht hi hem selven, 9want hi sijnre goetheit pleecht. Mer daer wi sinen gaven antwoerden 10met doechden in sijnre eren, daer behaghen wi 11heme, want wi hem ghevolchsam sijn⁽¹⁾. Maer wat wisen 12dat wi voeren⁽²⁾, hoe hoghe dat wi scinen van levene en̄ 13van goeden werken: meynen wi ons selven en̄ niet sine ere, 14soe sijn wi bedroghen, want ons ghebrect caritate. En̄ hier 15omme, alse wi ute enen oetmoedighen gronde die ere Gods 16meynen en̄ begheren met siele, met live en̄ met al onsen 17craften, dat is caritate, wortele ende oerspronc alre doechde 18en̄ alre heylicheit. Maer dien der eren Gods niet en roect, 19en̄ sine eyghene ere soect, hi is hoverdich, en̄ dat is die 20wortele alre sonden en̄ alre quaetheit.

21Nu merct dan, wanneer dat die gheest ons Heren gherijnt 22een oetmoedich herte, soe gheeft hi sine gracie, en̄ eyscht ghelijcheit 23in doechden⁽³⁾ en̄, boven alle doechde, eenheit met 24hem in minnen. Van desen eysche verblijt die levende siele 25en̄ de minnende herte; nochtan en weet si niet hoe si den 26eysche ghenoech mach sijn, en̄ die scout betalen die hare 27van minnen ghemaent en̄ gheeyscht is. Nochtan versteet die 28minnende siele wel dat ere en̄ werdicheit⁽⁴⁾ te Gode is die

(1) Versta gehoorzaem zyn. Sur. eo quod morem illi gerimus.

(2) Sur. Caeterùm quemcunque vivendi teneamus modum aut institutum.

(3) Sur. exigitque eam quae per virtutes habetur, suî similitudinem.

(4) reverentia, zegt Surius.

[p. 18]

1edelste doecht en̄ die cortste wech dien men gaen mach te 2Gode. Ende hier omme verkiest si, boven alle goede werke 3en̄ boven alle doechde⁽¹⁾, ere en̄ werdicheit in oefeninghe te 4Gode ewelic, sonder einde⁽²⁾. En̄ dat is een hemelsce leven, 5dat Gode wel behaecht; want vanden eysce Gods, en̄ vander 6antwoerden der levender sielen⁽³⁾, verbliden alle die crachte, 7herte en̄ sin, ende al dat leeft inden mensce. Hier verbliden 8alle crachte der sielen, en̄ alle de aderen gapen, en̄ dbloet 9verhit int begheren te volbringhene die ere Gods.

10Alse wi aensien, in kerstenen ghelove, dat God onse almachtighe 11Vader heeft ghescapen ende gemaect hemel en̄ 12erde, en̄ alle creaturen, te sijnre ewigher eren; ende overmits 13sinen Sone, die sine ewighe wijsheit is, soe heeft hi ons ghemaect 14en̄ hermaect, en̄ al dat is gheregeert en̄ gheordiniert 15te sijnre ewigher eren; en̄ overmits den heylighen Gheest, 16die wille en̄ minne is des Vaders en̄ des Soens, soe sijn alle 17dinghe volmaeet en̄ volbracht in die ewighe ere Gods. En̄ 18aldus sijn ‧iij‧ persone in eenheit der naturen, en̄ eenheit 19der naturen in drieheit der persone, een almachtich ghewarich 20God: dien selen wi eren en̄ aenbeden met al dat wi gheleysten 21moghen. Wi selen oec eren en̄ aenbeden onsen lieven 22Here Jhesum Christum, God en̄ mensche in enen persoen. 23Want God hevet sine menscheit, die een met ons es, gheëert, 24ghebenedijt, ghehoecht, en̄ heme gheenicht boven al dat 25ghescapen is. En̄ overmits die hoghe eninghe met Gode, soe 26is siele en̄ lijf vervult, en̄ volheit alre gaven en̄ alre genaden.

(1) Aldus A. en G. In D. is de volzin verbroddeld door het misplaetsen van het woord doechde, na werdicheit.

(2) Sur. eamobrem supra quaevis bona opera cunctasque virtutes, honoris ac reverentiae exhibitionem erga Deum, perennis exercitii loco assumit et eligit, absque ullo fine in co perseverare proponens.

(3) Sur. et (ob) vividac animae satisfactionem.

[p. 19]

1En̄ ute sijnre volheit onfaen alle die sine discipulen sijn en̄ 2hem na volghen, gracie en̄ ghenade, en̄ al dies hem noet is in 3heylighen levene. En̄ die edele menscheit ons Heren, mit al 4sijnre familien, es wederboecht in die ere sijns Vader met 5danke en̄ met love, en̄ met ewigher werdicheit, ende met al 6dat hi vermach mit allen den sinen die hem toebehoren. Siet 7aldus eert God die Vader sinen Sone, en̄ alle die hem navolghen 8en̄ hem gheenicht sijn. Die Gode eert, hi wert gheert 9van Gode. Eeren en̄ werden gheert, dat is oefeninghe van 10minnen: niet dat God behoeſt onser eren, want Hi is sijns 11selfs ere, ende sijns selfs glorie, en̄ sijns selfs onghemetene 12salicheit; mer Hi wilt dat wi Hem eren en̄ minnen, op dat 13wi met Heme verenicht en̄ salich sijn.

14Nu meret hoe wi Gode eren selen en̄ loven. Eest dat hem 15God vertoent onsen verstendighen oghen in ghegaeſden⁽¹⁾ 16lichte, soe gheeft hi ons macht hem te bekennene in gelikenissen, 17alse in enen spieghel daer wi in sien formen, beelden, 18ghelikenissen Gods⁽²⁾. Mer die substancie, die Hi selve is, en 19moghen wi anders niet sien dan met hem selven⁽³⁾, en̄ dat 20is boven ons selven en̄ boven alle oefeninghe van doechden. 21En̄ hier omme moghen wi gherne Gode aensien en̄ oefenen in 22beelden, in formen, in godliken gheliken, op dat hi ons verheffe 23boven ons selven in enicheiden met heme sonder 24gheliken. Nu sien wi in onsen spieghel met beelden en̄ met 25geliken dat God is groetheit, hoecheit, mogentheit, starcheit, 26wijsheit en̄ waerheit, gherechticheit en̄ genadicheit, rijcheit

(1) Surius vertaelt dit gezegde door infuso lumine. Zoo heeft hy het ook gedaen in den Spieghel der Salicheit, cap. XXII. Zie derde Deel, bl. 226, regel 1, en onze aenteekening aldaer.

(2) Sur. potestatem nobis facit sub similitudinibus, tanquam in speculo, ubi formae, imagines, ac similitudines Dei reluceant ac videantur, sese cognoscendi.

(3) Sur. nisi per ipsum.

[p. 20]

1en̄ miltheit, goetheit en̄ ontfermherticheit, trouwe en̄ grondelose 2minne, leven en̄ onse crone, bliscap sonder einde, en̄ 3ewige salicheit. Deser namen is noch vele meer dan wi 4begripen ofte vertellen moghen. Hier ave comt onse redene 5en̄ verstaen in een verwonderen, en̄ onse minnende begeerte 6wilt Gode lof en̄ ere gheven na dat hi werdich is.