Werken. Deel 3. Vanden XII dogheden. Een spieghel der ewigher salicheit. Vanden kerstenen ghelove

Regelnummers proza verbergen

Vander ander partien van menschen. C. XI.

14Hier na volghet die ander partye van menschen die 15hoghere is dan dese, en̄ dat sijn menschen die subtijl en̄ 16verstandich sijn van geeste, en̄ daertoe neychlic en̄ oncuysch 17van naturen. Alse dese menschen die gracie Gods ontſaen 18en̄ daer in bliven, soe moeten si diewile striden; want dat 19vleysch is contrarie den gheeste. Ende hier omme verkiesen 20si een inghekeert leven, en̄ oefeninghe in den gheeste voir 21dat aenschijn ons Heren. En̄ hier omme ontvlien si allen 22becoringhen, allen mocien ende opstane in vleesche en̄ in 23bloede. Eest dan alsoe dat si meer gheloven, hopen en̄ 24betruwen in Gode, dan in hare oefeninghe ofte in allen

[p. 181]

1haren werken, soe werden si verhaven boven haren redeliken 2verstaen in godliken lichte. Voirtmeer, eest dat si daer 3bliven in godliken lichte verhaven, ende meer meinen en̄ 4begheren dat boven redene is ende onbegripelic, dan al dat 5si met redene bevinden en̄ verstaen moghen, soe is haer 6ghelove volmaect en̄ minne ghefondeert in haren rechten 7gronde: en̄ si sijn vri en̄ bekennen Gode, en̄ waerheit, en̄ 8wortele alre doechden. Nochtan blijft levende die natuer in 9vleysee en̄ in bloede, in loste, in zwaerheit, in traecheit 10ende in allen ongheordenden neyghinghen die sy te voren 11hadden. En̄ als dese menschen dit in hem ghevoelen en̄ 12merken, soe laten si en̄ versmaden in hem selven al dat 13Gode contrarie is ende haren gheeste, en̄ dat hem hindert 14en̄ let hare beste te vervolghene. En̄ dan laten si die sinlicheit, 15ende vlien inwaert inden gheeste voir dat anscijn 16ons Heren met ghelove, ende met devocien, en̄ met oetmoedighen 17gebede, ghelikerwijs dat sinte Pauwels dede, doen hi 18becoert was inden vleysee. Want daer antwoert die geest ons 19Heren den oetmoedighen ghebede, dat die gracie Gods stere 20ghenocch is allen beeoringhen te wederstane: want in 21crancheden wert die duecht volbracht⁽¹⁾, in alle die ghene 22die striden, en̄ met ghebeden vlien in haren gheeste voir die 23jeghenwoirdicheit Gods. 24Dese menschen gheliken wel enen man die hiet Centurio⁽²⁾, 25die was ghelovich inden gheeste, mer hi was heyden 26en̄ onbesneden inder naturen. Hi hadde onder hem ghewapende 27manne hondert, die hem dienden en̄ ghehoirsam waren 28in alre tijt. Mer hi hadde enen knecht, die lach in sinen huse

(1) Vglk. II Cor. 12, 9.

(2) Zie Matth. 8, 5, sqq. - Ruysbroeck schynt het woord centurio voor een' eigen naem te houden.

[p. 182]

1onmachtich, en̄ qualic ghequelt van den fledereine⁽¹⁾: en̄ 2daer voren bat hi onsen Here dat hi dien ghesont maecte. 3En̄ onse Here antwoerde: ‘Ic sal comen, ende salne ghenesen⁽²⁾.’ 4Doen antwoerde Centurio: ‘Here, ic en bin 5niet waerdich dat ghi comt onder mijn dack; maer segt 6met enen woerde, en̄ mijn knecht sal ghesont sijn⁽³⁾.’ 7Doe beloevede hem onse Here van dies mans ghelove⁽⁴⁾: en̄ 8inder selver uren wart sijn knecht ghesont⁽⁵⁾. 9Alsoe ghelikerwijs, alsoe langhe alse dese menschen ghevoelen 10inder naturen oncuysche neyghinghe ende lost toten 11sonden, alsoe langhe wert vermiddelt⁽⁶⁾ en̄ geheindert lost 12en̄ liefde toter menscheyt ons Heren⁽⁷⁾. En̄ alsoe langhe 13is haer knecht, dat is die lijſlike nature, Gode en̄ haren geeste 14contrarie, en̄ wert ghequelt vanden viant; want si en wil 15den gheeste niet volghen met loste en̄ met lieſden inden 16dienste ons Heren. Siet, dese menschen en hebben ghenen 17begheerliken lost tote den heylighen Sacramente, alsoe 18langhe als si aldus striden; mer si spreken met oetmoedigher 19herten: ‘Here ic bin onreine; ic en bin niet weerdich 20uwes heylichs lichaems inden Sacramente, dat hi⁽⁸⁾ come 21onder dat dac mijns onreins lichaems. Here, ic bin oec 22onweerdich alre eren, alles goets, en̄ alles troests, die 23alle goede menschen hebben van u. En̄ hier omme moetic

(1) Kiliaen schryſt ook nog ſledercijn, en zegt dat de kwael dien naem heeft, quod per omnes artus volitel. Bilderdijk daerentegen, in zyne Geslachtlijst, brengt het woord t'huis tot vleder- of vlies-sing, dat is vliesbrand, vliesontsteking, van het oude singen, nog over in zengen. Zie daer ook het woord vleder.

(2) Vglk. Matth. 8, 7.

(3) Vglk. ib. 8.

(4) De wending zich van iets of iemand beloven, in den zin van er met lof van te spreken, van het te pryzen, is nog van dagelyksch gebruik. Zie Van den Berghs Gloss. op Limborch, in voce beloven.

(5) Zie Matth. 8, 13.

(6) D. alleen, ghemiddelt.

(7) Sur. tamdiu amor et affectus erga Christi humanitatem velut medio interjecto, praepeditur.

(8) Versta, de lichame.

[p. 183]

1altoes wenen en̄ elaghen, en̄ met vasten ghelove wandelen 2voir uwe anscijn. En̄ al bem ic aerm en̄ ghelaten, ic en 3sal u niet laten; maer ic sal roepen en̄ bidden sonder ophouden, 4tote diere tijt dat uwe gracie ende mijn ghelove 5minen knecht ghesont maken. En̄ dan sal ic u loven en̄ 6dienen met siele en̄ mit live, en̄ met gheheelheit mijns 7selſs ende alle mijnre crachte.’ 8Siet, aldus leeft die andere partye van gheesteliken menschen, 9die Gode noch bat behaghen dan die ierste. Want 10al sijn si crane ende becoert inder naturen, sonder troest 11ende soeticheit van Gode, si sijn nochtan in haren gheeste 12vol gheloefs, devocien en̄ godliker minnen. En̄ si moeten 13dicwijl striden jeghen den duvel, die werelt en̄ haer eyghen 14vleysch. En̄ hieromme behoeven si inden gheeste sterke 15spise, daer sijt al mede verwinnen moghen: en̄ dat is die 16lichaem ons Heren in den Sacramente. Dien selen si altoes 17faen als sijt van ordinen hebben, oſte van ambachten, 18oſte van goeder ghewoentheden anderre gheesteliker menscen 19daer si bi sijn⁽¹⁾.

(1) Sur. Quod (Sacramentum) semper uccipere debebunt, quotiès vel ex monastici ordinis instituto, vel suo officio, vel aliorum spiritalium hominum, apud quos degunt, bona consuetudine poterunt.