Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

[p. 259]

Hoe dat Moyses den tabernakel ende die priesteren wyde ende consacreerde. C. LXIV.

1Hier na seldi merken hoe die priesteren gheconsacreert 2worden in der ouder wet, alsoe alse onse Here selve leerde 3Moysesse, ende sprac aldus: ‘Ghi selt nemen een calf van 4dien beesten die pleghen te arbeitene, ende ·ij· onbevlecte 5wedere⁽¹⁾, ende onverhavene broede⁽²⁾, ende andere broede 6sonder heefsel verhart alse corsten⁽³⁾ ghecneden met olien; 7die derde maniere van broede sonder hefsel in olie ghe- 8backen⁽⁴⁾. Dese broede seldi maken van taerwenre bloemen, 9ende die seldi doen in enen corf, ende seltse offeren. Dat 10calf ende die twe wedere, Aaronne ende sine sonen, die 11seldi toevoeghen toe der doren des tabernakels des ghe- 12tuuchs⁽⁵⁾. Ende alse ghi hebt ghedwaghen met watere den 13vader niet den sonen⁽⁶⁾, soe seldi Aaronne cleeden met sinen 14clederen, dat es met enen lijnnen clede, ende met enen tuni- 15kele, ende met den overscouderclede⁽⁷⁾, ende met den Rede- 16leken. Ende dat overscoudercleet seldi toe dwinghen⁽⁸⁾ met 17enen gordele; ende die mitre seldi setten op sijn hoet, ende 18die heileghe plate boven die mitre; ende die olie der salvin- 19ghen seldi storten op sijn hoet, ende in deser manieren sal

(1) Tolle vitulum de armento, et arietes duos immaculatos.

(2) panesque azymos.

(3) et crustulam absque fermento. De fransche vertaling zegt: des gâteaux sans levain arrosés d'huile.

(4) lagana quoque azyma oleo lila. In 't fransch: des tourteaux sur lesquels on aura versé de l'huile.

(5) applicabis ad ostium tabernaculi testimonii.

(6) Cumque laveris patrem cum filiis suis aquâ.

(7) et superhumerali.

(8) constringes.

[p. 260]

1hi gheconsacreert werden. Ende sine sonen seldi hier toe 2voeghen⁽¹⁾ ende ghi seltse cleeden met lijnnen rocken; ende 3ghi selt gorden met enen gordele Aaronne ende sine vrie 4wetteghe sonen⁽²⁾; ende ghi selt hen opsetten die mitren: 5ende si selen mine priesteren sijn in ewegher toeghevoechder 6uefeninghen van dogheden⁽³⁾. Namaels alse ghi gheconsa- 7creert hebt hare hande, soe seldi toevoeghen dat calf vore 8dat tabernakel des ghetuuchs⁽⁴⁾. Ende Aaron ende sine sonen 9selen legghen hare hande op sijn hoet; ende dan seldijt 10doeden in die bescouwinghe ons Heren⁽⁵⁾, neven die dore 11des tabernakels des ghetuuchs. Ende dat calfs bloet dat 12ghi nemt, dat seldi doen met uwen vinghere op die hoerne 13des outaers; ende dat ander bloet seldi storten neven sine 14basche. Ende ghi selt nemen al dat vette dat die binnenste 15bedect⁽⁶⁾, ende dat netteken der leveren⁽⁷⁾, ende die ·ij· nie- 16ren, ende dat vette dat over hen es, ende dit seldi offeren 17te verberne op dien outaer. Dat vleesch dies calfs, ende sine 18huut, ende sijn mes⁽⁸⁾, dat seldi verberren buten den hu- 19sen⁽⁹⁾, omme dat vore die sonde es. Ende ghi selt nemen 20enen weder, ende daer op sal Aaron ende sine sonen legghen 21hare hande; ende alse ghi dien ghedoet hebt, soe seldi ne- 22men van sinen bloede, ende dat seldi storten op dien outaer. 23Ende dien selven weder seldi sniden in stucken, ende alse 24sine binnenste ghedwaghen sijn ende sine voete⁽¹⁰⁾, soe sel-

(1) Filios quoque illius applicabis.

(2) cingesque balteo, Aaron scilicet et liberos ejus.

(3) eruntque sacerdotes mihi religione perpetua.

(4) applicabis et vitulum coram tabernaculo testimonii.

(5) in conspectu Domini.

(6) Sumes et adipem totum qui operit intestina.

(7) reticulum jecoris.

(8) et fimum.

(9) forìs extra castra.

(10) lotaque intestina ejus ac pedes.

[p. 261]

1dise legghen op dat ghesnedene vleesch⁽¹⁾ ende op sijn hoet, 2ende altemale desen weder seldi offeren in den viere op den 3outaer. Dese offerande ons Heren es die alre soetste roke der 4sacrificien Goods⁽²⁾. Ende ghi selt noch nemen den anderen 5weder, ende daerop sal Aaron ende sine sonen legghen 6hare hande; ende alse ghi dien gheoffert hebt, soe seldi 7nemen van sinen bloede, ende dat seldi doen op dat leste 8der rechter oren⁽³⁾ Aarons ende sijnre sonen, ende op 9die dumen haerre hande ende haers rechts voets. Ende dat 10bloet seldi storten op dien outaer al omme ende omme. Ende 11alse ghi ghenomen hebt van dien bloede dat op dien outaer 12es, ende van der olien der salvinghen, soe seldi bespraeien⁽⁴⁾ 13Aaronne ende sine cledere, sine sonen ende hare clederen. 14Ende alsi aldus gheconsacreert sijn, ende hare eledere, dan 15seldi nemen dat vette van dien weder ende sinen steert, ende 16dat vette dat bedecte die binnenste, ende dat netteken der 17leveren, ende die ·ij· nieren ende dat vette dat over hen es, 18ende die rechte scoudere, omme dat ·j· weder es der conse- 19cratien⁽⁵⁾. Ende ghi selt nemen ·j· broet van der eenre 20manieren, ende noch ·j· broet van der andre manieren met 21olien gecneden, ende dat derde broet van der derder manie- 22ren, ende al van dien corve der onverhavenre broede⁽⁶⁾, die 23gheset es in die beschouwinghe ons Heren. Ende alle dese 24dinghe seldi legghen op die hande Aarons ende sijnre sonen, 25ende die seldi heilech maken op heffende vore den Here⁽⁷⁾. 26Ende dan seldi alle dese dinghe ontfaen van haren handen,

(1) super concisas carnes.

(2) Oblatio est Domino, odor suavissimus victimae Domini.

(3) super extremum auriculae dextrae.

(4) adsperges.

(5) eo quod sil aries consecrationis.

(6) laganum de canistro azymorum.

(7) el sanctificabis eos elevans coram Domino.

[p. 262]

1ende seltse altemale verberren op dien outaer⁽¹⁾, den alre 2soetsten roke in die bescouwinghe ons Heren, want dit es 3sine offerande. Ende ghi selt nemen dat borstken⁽²⁾ van dien 4wedere daer Aaron mede gheconsacreert es, ende dat seldi 5heileghen ende op heffen vore den Here, ende dat sal vallen 6in Aarons deel⁽³⁾. Ghi selt heilech maken dat gheconsa- 7creerde borstken, ende die scoudere die ghi van dien wedere 8ave deilet⁽⁴⁾, daer Aaron mede beghonnen es⁽⁵⁾ ende sine 9sonen. Ende dese dinghe selen ghevallen in Aarons deel ende 10sijnre sonen, in eweghen rechte van den kinderen van Israel: 11want dese dinghe sijn vorenemende⁽⁶⁾, ende beghinne van 12haren paismakenden offeranden⁽⁷⁾, die si Gode offeren. Dat 13heileghe cleet dat Aaron orboren sal⁽⁸⁾, dat selen sine sonen 14hebben na heme, dat si daer inne ghesalft werden⁽⁹⁾, ende 15hare hande gheconsacreert werden. Seven daghe sal hi dese 16dinghe uefenen, die van sinen sone bisscop wert gheset vore 17heme⁽¹⁰⁾, ende die ingaen sal in den tabernakel des getuuchs 18op dat hi dienen moghe in den heilechdome. Ghi selt nemen 19den weder der consecratien, ende selt sieden sijn vleesch 20in ene heileghe stat⁽¹¹⁾, ende daer ave sal eten Aaron ende 21sine sonen. Ende si selen eten die broede, die in den corf sijn,

(1) et incendes super altare in holocaustum, odorem suavissimum in conspectu Domini, quia oblatio ejus est.

(2) pectuseulum.

(3) cedelque in partem tuam. Onze schryver heeft gelezen in partem suam, en zoo staet het ook by Surius.

(4) quem de ariete separasti.

(5) quo initiatus est Aaron et filii ejus.

(6) quia primitiva sunt.

(7) et initia de viclimis corum pacificis.

(8) qua utetur.

(9) ut ungantur in ea.

(10) Septem diebus utetur illa, qui pontifex pro eo fuerit constitutus de filiis ejus.

(11) et coques carnes ejus in loco sancto.

[p. 263]

1in dat parvijs des tabernakels⁽¹⁾ des getuuchs, op dat die 2sacrificie behaechlec si⁽²⁾, ende op dat gheheilecht werden 3die hande der gheenre die offeren. Ende gheen vremt 4mensche en sal hier ave eten, want dese dinghe sijn hei- 5lech. Eest dat daer iet over blijft van dien gheconsacreerden 6vleesche ochte van den broeden, tote der marghenstonden, 7die relieve seldi verberren in den viere⁽³⁾: si en selen niet 8gheeten werden, want si sijn gheheilecht. Alle die dinghe 9die ic u gheboden hebbe over Aaronne ende over sine sonen, 10die seldi doen. Ghi selt hare hande consacreren ·vij· daghe: 11ende alle daghe seldi offeren wen calf, omme die sunde te 12purgeerne⁽⁴⁾. Ende ghi selt reine maken den outaer, alse 13ghi offert die hostie der suveringhen⁽⁵⁾; ende ghi selt den 14outaer salver in heilecheiden⁽⁶⁾. ·Vij· daghe seldi suveren 15den outaer ende heileghen; ende hi sal sijn heilech der 16heileghen. Ieghewelc diene gherijnt⁽⁷⁾, hi sal gheheilecht 17werden. Dit es dat ghi doen selt in den outaer: alle daghe 18erensteleke twe jareghe lammere, ·j· lam des marghens 19vroech, ende dat andere te vespertide⁽⁸⁾, dat tiende deel der 20tarwenre⁽⁹⁾ bloemen met ghestampter olien bespraeit⁽¹⁰⁾; 21die olie sal hebben ene mate, dat vierde deel van dire maten 22die men noemt hin⁽¹¹⁾, ende wijn te offerne der selver maten

(1) in vestibulo tabernaculi testimonii.

(2) ut plucabile sit sacrificium.

(3) combures reliquias igni.

(4) et vitulum pro peccato offeres per singulos dies ad expiandum.

(5) Mundabisque altare, cum immolaveris expiationis hostiam.

(6) et unges illud in sanctificationem.

(7) Omnis qui letigerit illud.

(8) Hoe est quod facies in allari: Agnos anniculos duos per singulos dies jugiter, agnum mane, et alterum vespere.

(9) B. taruwenre. - De volzin is in de Vulgaet even onafgebroken.

(10) Decinam partem similae conspersae oleo tuso.

(11) quod habeat mensuram quartam partem hin.

[p. 264]

1in enen lamme⁽¹⁾. Dat ander lam seldi offeren te vespertide 2na die maniere der vorster offeranden⁽²⁾, ende na die ma- 3niere die wi gheseghet hebben, in den roke der soetecheit. 4Dit es ene sacrificie den Here, met eweghen offere in uwe 5gheslachten⁽³⁾.’

6Die Here hevet ghesproken tote Moysesse ende seide: 7‘Stant toe der dore des tabernakels des ghetuuchs vore den 8Here, daer ic di setten sal, op dat ic spreken moghe tote 9di⁽⁴⁾. Ende daer salic ghebieden den kinderen van Israel, 10ende die outaer sal gheheilecht werden in mine ere⁽⁵⁾. Ende 11ic sal heilech maken dat tabernakel des ghetuuchs met dien 12outare, ende Aaronne met sinen sonen, op dat si mi dienen 13moghen in priesterscape. Ende ic sal wandelen in die mid- 14delt der kindere van Israel, ende ic sal hen God sijn⁽⁶⁾: 15ende si selen weten dat ic ben hare Heere ende hare God, 16diese gheleidet hebbe ute Egypten lande, op dat ic bliven 17soude onder hen, ic hare Heere ende hare God⁽⁷⁾.’

18Hier na dede Moyses alsoe alse heme onse Here gheboet. 19Ende doe alle die scare vergadert was vore die doren, doe 20seide hi: ‘Dit es die leringhe die onse Here gheboet dat 21ghescien soude.’ Ende staphans⁽⁸⁾ soe brachte hi Aaronne

(1) et vinum ad libandum ejusdem mensurae in agno uno.

(2) juxta ritum malutinae oblationis.

(3) Cfr. Exod. 29, 1-42.

(4) Sur. Sta ad ostium tabernaculi testimonii coram Domino, ubi constituam ut loquar ad te. Vglk. Exod. 29, 42.

(5) in gloria mea.

(6) eroque eis Deus.

(7) Cfr. Exod. 29, 42-46.

(8) Dit woord zegt zoo veel als terstond D^r Halbertsma, Aenteekk. op Maerlant, bl. 478, leidt het af van slabben, stooten, in 't Engelsch to slab. Staphans, staphants, stappans is, even als het huidige voetstoots, gelyk aen op het eigenste oogenblik. Kiliaen vertaelt statim, e vestigio, confestim, sub manu.

[p. 265]

1ende sine sonen; ende alse hise ghedwaghen hadde, soe 2cleede hi den bisscop met enen lijnnen clede; ende gur- 3dene⁽¹⁾ met enen gurdele; ende hi dede hem ane ·j· jacinc- 4tinen tunikeel; ende daer boven dede hi heme ane dat scou- 5dercleet, dat dwanc hi toe met enen gurdele. Ende daer toe 6voechde hi dat Redeleke, daer in was Leringhe ende Waerheit; 7ende sijn hoeft bedecte hi met der mitren; ende boven die 8mitre, jeghen sijn vorehoede, soe dede hi die guldene plate 9gheconsacreert in heilecheiden, alsoe alse onse Here heme 10gheboden hadde; ende hi nam die olie der salvinghen, ende 11daer mede salfde hi dat tabernakel, met al dien dat daer 12toe behoerde. Ende al beheileghende soe bespraeide hi den 13outaer ·vij· werf, ende doe salfde hine, ende alle sine vate; 14ende dat lavoer met sijnre bascen maecte hi heilech met olien; 15ende die olie storte⁽²⁾ hi op Aarons hoet, ende salfdene ende 16consacreerdene. Ende doe sine sone vortbracht waren, doe 17cleede hise met lijnnen rocken, ende gurdese met enen gur- 18dele, ende sette hen op die mitren, alsoe alse onse Here 19gheheten hadde.

(1) B. gorddene.

(2) B. stortte.