Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Van den gheesteleken Kerchove des tabernakels. C. V.

4Nu seldi proeven ende merken u selven met erenste, ochte 5ghi in u bevint ende gevoelt al dat desen tabernakel van 6rechte toe behoert. Ende en ghevoeldi u selven alsoe niet, 7soe moghedi seker weten dat ghi dat tabernakel Goeds niet 8en sijt. Dat ierste dat ghi proeven ende merken selt in u, 9dat es dat kerchof des tabernakels, dat es een sedelec leven 10van buten met al dien⁽¹⁾ dat daer toe behoert. Dat gheeste- 11like kerchof, daer men dat tabernakel ende die arke in 12setten ende in vinden sal, dat moet hebben ·lx· colummen 13met alsoe vele baesschen van ere ghegoten, ·xx· int suden 14ende ·xx· int noerden, ende ·x· in occidenten ende ·x· in 15orienten.

16Bi den baesschen van eere daer de colummen op staen, 17versteetmen een inwindech willich begrijp tote allen 18dogheden⁽²⁾: dits een begin eens goets levens. Bi den 19colummen versteetmen starke begerte tote allen den ghe- 20boden Goeds, ende tote allen den seden ende der oefe- 21ninghen⁽³⁾, dire men pleget inder heileger Kercken⁽⁴⁾. 22Dese begerte sal vlitende sijn, overmids goetwillecheit

(1) Sur. cum omnibus quae, enz.

(2) Sur. internum cundemque voluntarium significans animi conceptum seu propositum virtules omnes amplectens.

(3) Sur. mores omnes et instituta, ritus ac exercitia.

(4) Sur. quae in sancta Ecclesia observantur. Het verouderde plien, thans plegen, werd veelal met den genitivus gebruikt. Zie Grimm, Grammatik, IV, bl. 659.

[p. 16]

1ende hitte der minnen, ghelijc den mottale, overmids 2hitte des viers. Ende alsoe de meester sijn eer breiden 3ende leiden mach na sinen wille, ovemids dat vier ende 4sinen hamer⁽¹⁾, alsoe sal de begerte in goeden dinghen ghe- 5breidet ende gheleidet werden⁽²⁾, ovemids dat vier der 6minnen ende den hamer der leringen ons Heren. Ende 7alsoe dat eer dreghet enen scijn van goude in claerheit 8der sonnen, alsoe dreget goetwillecheit ende begerte ten 9dogheden⁽³⁾ enen scijn godliker minnen in allen ghesichten 10diese in den werken van buten ane sien. Maer si en es niet 11alsoe edel⁽⁴⁾, om datsi der goetwillecheit toe behoeret⁽⁵⁾ 12ende ghekeert es op utewendeghe werke: nochtan wiltse 13God hebben te sinen tabernakele, ende sonder hare en 14moghen wi dit tabernakel niet volmaken.

15Dese colummen der goetwillecheit ochte der begerten 16die sal men bedecken met selveren platen, dat es met 17goeden levene, ende met eersamer wandelingen⁽⁶⁾. Dat es 18dat wi ons vlietelec selen oefenen na de ghebode Goeds, 19ende na de lere der heileghen, alsoe dat hem iegewelc 20mensche spighelen mach in onse seden, alse in een ghe- 21bruneert selver dat sonder vlecke es⁽⁷⁾, ende dat de fame 22ons goets levens losteleker si te horene allen goeden

(1) Sur. et ut artifex aes ipsum igne ac malleis pro suo arbitrio diducere ac dilatare potest.

(2) Sur. dilatari ducique debet.

(3) A. in dogeden.

(4) Sur. interim tamen non est tantae praestantiae ac nobilitatis, atque charitas ipsa.

(5) Sur. eo quod ad bonam pertineat voluntatem.

(6) Sur. honesta conversatione.

(7) Sur. ceu in argento diligenter expolito et à in maculis expurgato. Kiliaen heeft het bastaertwoord bruynéren, van het fransche brunir, en vertolkt het door infuscare, polire, expolire metalla.

[p. 17]

1menschen, dan enech luit van selvere⁽¹⁾. Die capittele van 2desen colummen die selen, sonder eer⁽²⁾, altemale selveren 3sijn: dat es dat de mensche, in allen dinghen die God op 4hem ghestaden wilt⁽³⁾, die siere naturen swaer sijn ende 5contrarie, dat hi daer inne sijns willen vertie⁽⁴⁾, ende son- 6der enech ander verkiesen ghedoechsam si⁽⁵⁾, ende in allen 7doeghene sachmoedech⁽⁶⁾ ende verdraechlec si. Dat es die 8overste cierheit alre doghede ende alre seden diemen inden 9mensche van buten bekinnen mach. Dit sijn die hovede der 10doechden die, sonder eer, selveren sijn. Want die mensche 11moet bi wilen laten alle die wisen⁽⁷⁾, ende alle die werke, 12die hi met begerten aneghenomen hadde in die ere Goeds, 13ende moet eenvuldechlec in onderworpenheiden een ander 14doen, dat God wilt ocht sijn prelaet; ende alsoe vertijt hi 15eighenheiden sijns willen⁽⁸⁾ in allen sinen werken, ende 16gevet sinen vrien wille over in dat vrie willen Goeds ochte 17sijns prelaets. Ende hieromme en levet hi niet na eighen- 18hiet⁽⁹⁾ sire naturen, maer hi es ghelijc ghereet⁽¹⁰⁾ allen

(1) Sur. majoremque adferat voluptatem ac jucunditatem bonae vitae nostrae fama atque existimatio auribus percepta piorum, quàm ullus argenti sonus vel tinnitus.

(2) Sur. absque ullius aeris admixtione.

(3) Sur. quae Deus ipsi evenire velit. Het verbum ghestaden, gansch het zelfde als 't hoogduitsch gestatten, beteekent toelaten, veroorloven. Zie prof. De Vries, Woordenlijst op den Leken Spieghel, bl. 444.

(4) Sur. suae renuntiare volunlati. Het werkwoord vertien, thans vertijen, beteekent verloochenen, van iets afzien, enz. en werd eertyds intransitief gebruikt met den genitivus. Zie De Vries, Woordenlijst, bl. 655.

(5) Sur. et absque ulla alia delectione vel optione.

(6) Zachtheidshalve voor sachtmoedech.

(7) Surius vertaelt instituta.

(8) B. sijns selves. Sur. propria sese abdicat voluntate, seu voluntatis proprietate.

(9) B. en C. eighenscap.

(10) Sur. peraeque paratus est.

[p. 18]

1dogheden die te werkene⁽¹⁾, ende alle dinc te doeghene⁽²⁾ 2dat God op heme ghestaden wilt. Alsoe pleghet men der 3doghede sonder eigenscap⁽³⁾, in der oversten gehoersam- 4heit, ende die selverne capittele dat sijn alle die vertiin- 5ghen dies willen, die werden ghebeeldet ende uteghegraven 6na dien vrien wille Goeds.

7Bi wilen gravet God selve in dien ghelatenen wille dies 8menschen⁽⁴⁾; gheliker wijs dat wi venden van Abrahamme, dat 9hine tempteerde en proevede, ende gheboet heme dat hi sinen 10sone Ysacke, dien hi minde boven al, die heme ghegeven 11was boven nature, ende daer hi groets dincs ane vermoede, 12dat hi dien doeden soude ende offeren op enen berch. Ende 13hi was sempelec ghehoersam, sonder wederwillen in dat 14alre swaerste dat sine nature ghedragen mochte. Ende 15hieromme was sijn wille Gode ontfenkelec⁽⁵⁾, rechte als 16ochte hi dat were volbracht hadde, want hi ghehoersam 17ende ghereet was al dat te doene, dat God gheboet. Ende 18hier omme ghebenedidene God, ende ghelovede heme dat hi 19sijn saet menechfoldeghen soude ghelijc den sterren dies 20hemels ende dien sande dire zee⁽⁶⁾, ende dat in sinen sade 21souden werden ghebenedijt alle minschen, dat es overmids 22Christum, die van sinen sade gheboren es.

23Bi wilen ghestadet God dien verduemden gheesten, datsi 24graven moghen in die eenvoldeghe ghehoersamheit der 25ghoeder minschen, die ghelatens willen sijn: alsoe als wi 26venden van Joppe, dien gherechten man, die sijn goet

(1) B.en C. alle doghet te werkene.

(2) Sur. perpeti ac tolerare omnia.

(3) Sur. Hoe pacto virtutes absque propietate... coluntur.

(4) Sur. Et interdum quidem Deus ipse in resignata hominis caelat et exculpit voluntate.

(5) Sur. grata et accepta fuit Deo.

(6) B. en C. der zee.

[p. 19]

1verloes ende sine kindere. Ende God gheorlovede den viant 2sinen lichame te gheeselne, ende te quelne, alsoe sere alse 3hi levens lives ghedraghen mochte⁽¹⁾. Ende in al desen 4doeghene bleef hi onnoesel, sempel ende gherecht, ende 5Gode ontsiende in allen dinghen; ende hier ave loefdene 6God, ende prijsdene, ende seide dat sijns ghelijcs in erterike 7niet en ware. Ende overmids dese ghehoersamheit ende 8ghelatenheit sijns willen, verdiende hi meerre benedixie dan 9hi noeit⁽²⁾ te voren hadde; want God gaf heme twewerf 10alsoe vele substancien, alse hi vore hadde, ende ·x· kin- 11dere, alsoe als hi vore ghehat hadde; ende hi levede daer 12na ·c· jaer ende ·xl· in groter eren, ende sub sine kindere 13ende sire kinder kindere tote in die vierde gheboerte.

14Wi vinden oec in den neuwen testamente Christum, 15ende sine apostele, ende hare na volgheren, datsi hem keer- 16den⁽³⁾ ende overgaven in die doet, onder dien wille der 17tyranne, in gherechter ghehoersamheit. Siet alle dese had- 18den eerstwerf begrepen ende aneghenomen, met sterken 19erenste, Gode te dienne, ende die ghebode Goeds ende 20alle doghede⁽⁴⁾ te volbringhene, met al dien datsi⁽⁵⁾ ghe- 21leisten mochten⁽⁶⁾. Ende alsoe hadden si die baesschen van 22ere, ende die colummen al ghedecht met selvere, dat es 23wille ende begherte gheciert met heilegher uefeninghen. 24Maer daer si haers willen vertegben in dien vrien wille 25Goeds, daer sijn die capittele selveren, sonder eer, ende 26daer es in ghegraven ende ghebeeldet meneghe cierheit met 27onderseede, min ende meer, na di manire dat hare martilie

(1) Sur. quatenùs posset, salva vita, perferre.

(2) Thans zouden wy zeggen ooit. Zie de Woordenlijst hierna.

(3) B. lieten, C. dat si hem selven lieten, ende gaven hem over.

(4) C. voegt by levens lijfs.

(5) B. met alle dien datsi. C. met al dat si.

(6) Sur. tota, sua exequi et excolere facultate.

[p. 20]

1ochte haer doghen was⁽¹⁾. Ende aldus selen wi den heileghen 2na volghen⁽²⁾, ende ane nemen ende verkiesen met groten 3vliete alle doghede te werkene, ende in allen doghene selen 4wi sonder verkiesen sijn, ende liden, ende draghen al dat 5God op ons ghestaden wilt, in gherechter ghehoersamheit.

6Deser colummen sal ·xx· sijn int suden, ende ·xx· int 7noerden, ende ·x· int oesten, ende ·x· int westen. Dat es 8dat wi ons ute gheven selen⁽³⁾, met begerten ende met 9minleker uefeninghen, ter rechter siden ende ter slinker 10siden, toten goeden ende toten quaden, tote dien ghenen 11die onse vriende sijn, ende tote den ghenen die onse viande 12sijn: alsoe dat wi ons pinen⁽⁴⁾ die ghebode Goeds te vol- 13bringhene in ons ende in alle menschen met ons. Dit en 14moge wi niet laten omme vrient noch omme viant, omme 15verlies noch omme ghewin, noch omme lief noch omme 16leet, wi en volbringhen die ghebode Goeds in alle minschen, 17alsoe verre alst in ons es. Aldus vaste selen wi staen: soe 18hebben wi ·xx· colummen in elke side, dat sijn dobbel 19die ·x· gebode; want alle doghede die wi minnen ende be- 20gheren te volbringhene in ons ende in alle menschen, eest 21dat wi daer toe onse vermoghen doen, die doghede sijn ons 22eighen, rechte ochte wise ghewracht hadden. Ede hier- 23omme sijn wi mede werkeren gheestelike alle der dogede 24diemen in erterike begheet; ende wi werden ghepijnt ende 25ghequelt van allen dien sunden, daer die werelt mede omme 26gheet: ende aldus minnen wi onsen naesten ghelijc ons

(1) Sur. pro modo cruciamentorum, afflictionum perpessionumque singulorum.

(2) De verba volgen en navolgen werden eertyds met den dativus gebruikt. Zie Grimm, Grammatik, IV, bl. 667.

(3) Sur. extendi nos debere.

(4) Sur. magno studio conemur. Het verbum pinen werd gebruikt in den zin van moeite doen. Zie de Woordenlijst van D^r De Vries, bl. 558.

[p. 21]

1selven, ende volbringhen die ghebode ons Heren dobbel in 2elke side, want wi minnen die goede ende die quade ghelijc 3ons selven ten dienste Goeds, ende toter ewegher salecheit.

4Deser colummen sal ·x· sijn in dat westene achter ons: 5dat es dat wi selen ane sien dien tijt dien wi ghelevet hebhen, 6ende proeven ons selven, eest alsoe dat wi die ghebode 7Goeds ghebroken hebben in enegher wijs, ochte wi dat 8ghebetert hebben ende beteren willen na onsen vermoghen, 9ende na ordinancie der heilegher Kerken. In deser manieren 10des achtersiens⁽¹⁾, en selen wi niemene ordelen dan ons 11selven, want het es ons verboden: ende hieromme en heb- 12ben wi maer ·x· colummen achter ons, dat sijn die ·x· ghe- 13bode ons Heren. Dien moten wi gnoech doen, alsoe dat wi 14sonder berespen van consiencien leven van al der tijt dien 15wi leden hebben⁽²⁾.

16Wi selen oec vore ons, in dat oestene, ·x· colummen heb- 17ben, dats in elke side ·iij· ende ·iiij· in midden, ten in- 18ganghe des kerchoves. Hier mede versteet men ·iij· sonder- 19linghe doghede, die wi oefenen moten in beiden siden ons 20selves, want sonder dese doghede en moghen wi en geen 21sedelec leven vercrigen: ende al waert vercregen, sonder 22hen en mochte wijt niet behouden. Die ierste doget es dat 23wi selen versmaden ende onachsam sijn alre tijtleker eren 24ende rijcdoms der werelt: soe sijn wi aerm van wille. Die 25andere doghet es dat wi selen hebben een hart leven, alsoe 26dat wi laten ende versmaden moghen alrehande ghemac 27ende gherief der naturen, dies geen noet en es⁽³⁾: alsoe dat 28wi den lichame gheven sine noet na die gebode Goeds ende 29der heileger Kerken, in bescedenheiden. Hier mede behouden

(1) Sur. et ista quidem retrospiciendi ratione.

(2) Sur. quod ad omne praeteritum vitae nostrae tempus attinet.

(3) Sur. ea omnia naturae commoda, quae nihil necessaria sint.

[p. 22]

1wi suverheit van lichamen. Die derde doghet es rechte in- 2tencie, rechte meininge, dat God ghesocht ende ghemeint si 3in al onsen werken: ende hier met bliven wi altoes gehoer- 4sam den wille Goeds. Dese ·iij· doghede selen staen ter 5rechter siden, ende ter slinker siden, alsoe dat wi alle dinc, 6die de lijfleke nature verbliden ochte verdroeven moghen, 7dat wi die met desen drien dogheden dwingen ende weder- 8staen mogen in beiden siden.

9In midden ten inganghe ons kerchoves, dat es ons sedelex 10levens, daer moten ·iiij· colummen sijn, dat es die leringe 11ons Heren die de ·iiij· Ewangelisten scriven, daer alle dogede 12mede concorderen. Hier mede behouden wi die ·x· colum- 13men vore ons in dat oestene, dat sijn die ghebode bode alle ·x·, 14die ons leiden in dat eweghe leven.

15Die summe van desen colummen moet van noede ·lx· sijn, 16dat es sessewerf ·x·, ochte ·x· werf ·vi·, tote enen tekene 17dat die tien ghebode moten gheoefent werden in die sesse 18werke der ontfaermecheit⁽¹⁾, ende die ·vj· werke in die 19·x· ghebode. Ende in ieghewelken werke der ontfaermecheit 20datmen op sijn recht werket⁽²⁾, vervult men alle die gebode 21Goeds; want die sinen naesten mint metten werken, alsoe 22als hi sculdech es te doene, hi hevet die wet volbracht.

23Alle dese colummen met haren baschen stonden op 24·j· fundament dat onbewechlec was, dat was die erde. Alsoe 25ghelikerwijs selen alle doghede staende behouden bliven 26op ·j· fundement der oetmodecheit.

27Dit kerchof, daer wi mede verstaen onse sedeleke leven,

(1) Sur. in sex misericordiac operibus. Ieder weet dat er zeven dusgenaemde werken van bermhertigheid geteld worden; maer de Zaligmaker, by Matth. 25, 35-36, noemt er slechts zes op, en zwygt van het zevende, de begrafenis der dooden. Zie daerover Jansenius in Evangelia.

(2) Sur. modò ritè ac benè fiat.

[p. 23]

1dat sal ommevaen sijn met eenre cortinen ·ccc· maten lanc 2ende ·v· maten hoghe, dat es elker colummen ·v· maten in 3lingden ende in hogeden⁽¹⁾. Dese cortine sal sijn twevoldech 4van bysse⁽²⁾. Daer mede versteet men suverheit van seden 5ende van levene. Ende die moet dobbel sijn, want wi motense 6toenen van buten in seden ende in wandelinghen, ende 7wi moten suver sijn van binnen in onser meininghen. Ende 8hier omme en es die cortine tusschen elke columme niet 9meer dan ·v· maten lanc ende ·v· maten hoghe, want alle 10die utewendeghe seden die de dogede cieren ende oppen- 11baren, die werden geoeffent van ons, ende oppenbare ande- 12ren menschen, overmids die ·v· sinne. Ende hieromme en 13es tusschen elke doghet maer ·v· maten, dat sijn onse sen- 14leke werken: die moten wi puer houden van buten ende van 15binnen, soe sijn wi ons selven ende allen menschen gnoech 16na der sedelecheit.

17Die inganc ten kerchove, dat es tote even doghedeleken 18levene, die sal hebben ene cortine ·xx· maten lanc, ende 19·v· maten hoghe, ende si sal sijn van ·iiij· varuwen:⁽³⁾ 20jacinctinen, purperen, ende coccinen, ende dobbel van bysse. 21Met desen ·iiij· varuwen sal men verstaen ·iiij· principale 22doghede, daer alle sedeleke oefeningen inne ghelegen sijn. 23Bider jacincten varuwen, die gelijc es dire⁽⁴⁾ vercleerder 24locht, versteet men die doghet der discrecien ochte der 25bescedenheit, want si ciert die redeleke cracht, ende ghevet

(1) Sur. singulis columnis quinis assignatis cubilis in longum, enz.

(2) C. Dese cortine sal sijn twevoldich van lakene dat gheweven as van bisse. Bissus es eenrehande vlas van Egypten, dat sachte es ende harde wit. Surius vertaelt tentoria autem sive cortinae ex bysso fuere retorta. Est vero byssus genus lini Aegyptii, candidissimi, subtilissimi atque levissimi, potestque per id accipi morum vitaeque candor, mundities et elegantia.

(3) C. vaerwen. D. verwen.

(4) B, C en D. der verclaerder locht.
Surius vertaelt: cujus est color instar violae seu coeti sereni.

[p. 24]

1ondersceet in allen dingen, hoe mense doen ende laten sal. 2Bi den purpere, dat gheverwet es met bloede van visschen⁽¹⁾ 3soe versteet men die doget dier stercheit in dire⁽²⁾ torneger 4cracht⁽³⁾, want si doedet ende verwint eigen bloet der 5naturen, alsoe dat heme die minsche oefent na rade der 6bescedenheit, ende niet na der ghelost⁽⁴⁾, noch na nei- 7gingen sire naturen⁽⁵⁾. Ende in desen wederstane werden 8gheciert ende geverwet sine seden met sinen eighenen bloede.

9Die derde varuwe heet coccinen, die es dobbel roet ghe- 10maect met bloede van cleinen woermkenen⁽⁶⁾. Hier mede 11versteetmen die doget der compassien, die twevoldech 12moet sijn, ende si moet vervullen die begherlike cracht⁽⁷⁾, 13alsoe dat die minsche sijns selves ontfaerme ende iegewelkes 14minschen in gherechten mede doegene, ende dat hi heme 15si al dat hi vermarch van binnen, ende al dat redeleke es in 16den werken van buten, ende hem selven soe al⁽⁸⁾ in den 17selven grade der minnen⁽⁹⁾. Aldus soude wi onse herte 18scoren⁽¹⁰⁾ met compassien, ende verwen onse leven met 19onsen bloede; want wi souden met rechte alsoe sere dogede 20ende een wel geordent leven begeren van ons ende van 21onsen naesten, alse wi contrarie bevonden, dat ons daer

(1) Surius, Per purpuram, quae est coloris rubri, concharum sanguine tincta.

(2) B en C. der stercheit in der.

(3) Surius, in vi irascibili.

(4) B en C. na der lost.

(5) Sur. non pro naturae appetitione aut affectu vel propensione.

(6) Sur. coccus autem bis tinctus, qui itidem est coloris rubicundi ex vermiculorum sanguine confectus.

(7) Sur. vim concupiscibilem.

(8) B en C. alsoe.

(9) Sur. tum etiam sibi ipsi in eodem amoris gradu.

(10) C. deilen ende scoren.
Sur. sic plane aequum esset, nostra nos ex commiseratione seu compassione dispertire seu dissecare atque conterere seu lacerare corda.

[p. 25]

1ave ons eighene bloet verwandelen ende minderen soude⁽¹⁾.

2Die vierde varuwe die es dobbel byssinen, blickende wit 3ghelijc den sne. Hiermede versteetmen ongeveisde⁽²⁾ onnoe- 4selheit, dat es puerheit van binnen int herte, ende suverheit 5van buten in den sennen, ende in alle den werken.

6Dese ·iiij· varuwen, dat sijn dese ·iiij· dogheden, en 7machmen niet sceden: ochte wi motense alle hebben, ochte 8wi en hebbenre eighenleke en ghenc; want si hebben in hen 9besloten al dat wi sculdech sijn onsen naesten, ende al dat 10wi sijn sculdech ons selven, in sedeleken dogeden ende in 11utewendegen oefeningen. Hier omme, op dat wi se te meer 12begeren ende oefenen, soe selen wi merken hoe se Christus, 13onse behoudere, in al sinen levene geoeffent hevet, want hi 14wrachte redelec al sine werke, ende verheide tijt, ende stat, 15ende persoen in al sinen werken, ende oec in al sinen lidene: 16ende hier omme es hi gecleed met jacincter varuwen, want 17sijn inganc ende sijn utegaen⁽³⁾ was redelec ende vol besce- 18denheiden. Hi es oec gecledet met purpere, overmids sine 19stercheit, want hi verwan sine lijfleke nature, offerende in der 20doet⁽⁴⁾: ende van anxte, ende van vare sire gevoelecheit, 21soe vloeide ute sinen live bloedech sweet, ende daer mede 22es dat cleet sire mensceit geverwet. Hi es oec gecledet met 23dobbel roeder varuwen, overmids sine minne ende sine ont- 24faermecheit: ende hier omme hevet hi dat woermken gele- 25vert ter doet, dots sinen werdigen lichame. Ende dit es dobbel 26roede varuwe, want hi hevet ons ghewasschen ende eerleke 27geverwet in sinen bloede, ende hem selven gecledet met

(1) Sur. ipse adèo sanguis noster non alteraretur modò, sed etiam imminueretur.

(2) C. onghevensde. D. ongheveinsde.

(3) B, C, D. uteganc. Surius vertaelt eo quod omnis illius vita.

(4) Sur. neci illam offerens.

[p. 26]

1den eersamsten clede der minnen ende der martilien datmen 2gedinken mach. Bissinen dobbel es sine vierde varuwe, want 3hi was sonder vlecke, onnoesel gelijc enen lamme in al sinen 4levene, ende in al sinen werken. Ende aldus selen wi ons 5pinen heme na te volgene in desen ·iiij· sedeleken dogeden, 6met al dier cracht die wi gefineren⁽¹⁾ mogen.

7Dat kerchof der Joeden hadde stecken ocht priemen van 8mottale, daer men di cortine mede hachte in di erde, jegen 9stoerm van winde ende alderande ontweder⁽²⁾. Alsoe geli- 10kerwijs sal onse leven vaste ghevest sijn in dien gront 11der oetmodecheit, met dien stecken gevoeleker erenstach- 12techeit⁽³⁾, nuwe dogede te vercrigene, ende altoes die te be- 13houdene. Alsoe blivet die ufeninge gestade jegen alle 14contrarien⁽⁴⁾ ende onweder der sunden⁽⁵⁾.

(1) B en' C. gheleisten. Surius, omni quam praestare queamus virium nostrarum facultate.

(2) B, C, D. alrehande onweder.

(3) C. en D. ernsticheit. Surius, paxillis sensibilis strenuitatis.

(4) C en D. contrarie.

(5) Sur. contra omnem vitiorum impetum, adversitatem tempestatemque.