Met verschuldigde hoogachting

[p. 29]

Probleem

De kunst bij het nemen van een beslissing is, zegt men, erachter te komen wat je het liefste wilt. In theorie, en voor ons die als twijfelaars in de wieg gelegd werden, ook helaas in praktijk, is het onmogelijk om dat van tevoren uit te vinden. ‘Naar Parijs,’ zeurt een stemmetje van binnen, ‘thuis blijven’ contrabast de zwaartiller die voor doorgaan met hetzelfde is, ‘een nieuwe jurk kopen,’ stelt de innerlijke compromissenmaker voor-en wie is nu het Waarste ik? Volgens sommige mensen is wat je ten slotte doet, per definitie wat je het liefste wilde doen. Eenmaal in de regen in Parijs kun je je zelf daarmee troosten, maar hetzelfde geldt voor als je thuisgebleven was en de vraag naar wat je wilt gáán doen, wordt er niet door opgelost. Ik merk vaak als ik iets gedaan heb dat ik het helemaal niet het liefste wilde en haast mij dan om de trein naar huis te nemen of de jurk te ruilen, soms met heel bevredigende resultaten. De streken die het verlangen uithaalt, zijn talloos als de hoeden die vrouwen in het voorjaar kopen en nooit opzetten. Verlangen, lijkt het, is verkeerd langen, net niet raak, zoals vergissen en verspreken.

Voordat je echter kunt weten wat je niet wilt, moet je tenminste eerst weten wat het is waarover je beslissing wordt gevraagd. En om daar achter te kunnen komen, moet de mogelijkheid tot onderzoek opengehouden worden. Uit die overweging komt, geloof ik, mijn afkeer van nee zeggen voort: op nee volgt niets, op ja volgt tenminste iets. Maar goed, niet nee zeggen is nog iets anders dan ja zeggen; en hoe dat onderscheid duidelijk te maken aan anderen is een van de problemen van mijn leven. Wat, vraag ik mij af, zou u doen als u bij voorbeeld een brief ontving van een vereniging van vegetariërs, waarin u verzocht wordt uw vleesetende mening uiteen te zetten in het tentenkamp dat de vegetarische jeugd over enkele maanden te Marken wil houden? U zou, zegt u, beleefd weigeren. Goed. Maar ik?

Het was, om te beginnen, een charmante brief. De secretaris van de vereniging maakte erin duidelijk dat hij mij, ondanks mijn spijsgewoonten, hoogachtte, dat hij mijn mening op prijs stelde, dat 240 jongeren in hun tenten zochten naar een antwoord op hun vragen, dat de omgeving bovendien, in de voorgestelde

[p. 30]

tijd van het jaar, mijn moeite zou lonen, dat, ten slotte, in deze versplinterde wereld een ontmoeting der geesten hem van het grootste belang leek. De bescheidenheid alleen al gebood mij nu om de secretaris te schrijven dat ik met het rundvlees te gedachteloos omspring om er een mening over te hebben. Daarnaast maande luiheid mij om mij niet te gaan verdiepen in een probleem dat mij tot nu met rust had gelaten. Helaas echter, liet mijn nieuwsgierigheid mij over deze problemen heen stappen: misschien, bedacht ik, weten ze wel wat ze doen als ze mij vragen, en in elk geval duurt het nog maanden voor ik het doen moet; als ik weiger heb ik daar straks misschien wel spijt van, laat ik dus eerst maar eens kijken wat het voor mensen zijn. Ik schreef dus een vrijblijvend briefje terug en zette daarmee voor de zoveelste maal de eerste stap op het pad der consequenties. Want de secretaris, bij mij op bezoek, merkte helemaal niet dat ik door niet te weigeren alleen maar bezig was een mogelijkheid open te houden. Hij dacht integendeel dat ik accepteerde, en ik, als gastvrouw, wilde hem niet tegenspreken. Wij spraken, leek het mij, vooral af dat het allemaal nog tijd had, zodat ik verbaasd was toen ik twee weken later al een verzoek kreeg om de titels van te raadplegen boeken als achtergrond van mijn lezing aan de vereniging toe te doen komen. Met lichte onrust schreef ik een paar werkjes op een briefje en stuurde dat, ogen dicht, weg. Nog twee weken later bereikte mij het vriendelijke verzoek de korte inhoud van mijn lezing alvast ter publikatie op te sturen.

Het moment om over meedoen te beslissen, bleek, ongemerkt, gepasseerd. Een middag lang dacht ik mismoedig over slabladeren en aardknollen. Marken begon voor mijn ogen op te doemen, 240 biefstukloze jongeren en één aarzelaarster - het leek een onbegrijpelijk slecht idee. Ik ben ziek, dacht ik, ik zal het de secretaris mededelen. Maar ik zag al de bloemen met het kaartje waarop de vereniging beterschap wenste. Het is tegenwoordig bovendien abnormaal om langer dan een maand ziek te blijven. De secretaris daarentegen nu reeds schrijven dat ik straks ziek zal zijn, leek te gek. Wie te lang de mogelijkheid om iets te doen openhoudt, verliest ten slotte die om het nog te laten, te laat herinnerde ik het mij weer. Misschien komt het wel goed en blijkt achteraf dat ik die lezing van begin af aan wilde houden.

[p. 31]

Maar het punt is: hoe had ik er achter kunnen komen dat ik het niet wilde zonder eerst even te proberen? Enfin, misschien krijg ik wel griep.