Eneas en Turnus
(1976)–Lukas Rotgans–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 87]
| |
Eerste toneel
Latinus, Thyrenus
latinus
1155[regelnummer]
WAt jaagt u dus verbaast, Thyrenus, van de straaten?Ga naar voetnoot1155
thyrenus
Ik zag een menigte van burgers en soldaaten
Te zamenrotten en al twistende en verdeelt,Ga naar voetnoot1157
By troepen rennen naar Saturnus prachtig beeldt.Ga naar voetnoot1158
De voetsters vloogen, met de teedre zuigelingen,
1160[regelnummer]
Die, uitgehongert, aan haar drooge borsten hingen,
Door 't weenent oog gelaaft, het marktveldt op en neêr.
De krygsknecht schudde 't hoofdt, en kneusde zwaardt of speer,Ga naar voetnoot1162
Noch rookende van bloet, aan d' uitgehouwe steenen.Ga naar voetnoot1163
De stramme gryzaart kroop met waggelende beenen,
1165[regelnummer]
En, hangende aan den stok, begaf zich in 't gedrang.
Ik zag de maagdeschaar, met opgekrabde wang,Ga naar voetnoot1166
En losgeknoopte vlecht, den blanken boezem scheuren,Ga naar voetnoot1167
En om haar broeders doodt of waarden bruigom treuren.
Een zet zich op den voet van 't beeldt, en spreekt: hoort toe,
1170[regelnummer]
Myn medeburgers, die, gezweept door d'yzre roe
Des oorlogs, zwanger van ontelbre zwarigheden,
De purpre striemen noch voelt smarten aan uw leden:
| |
[pagina 88]
| |
Wat heeft de felle twist, daar Latium van waagt,Ga naar voetnoot1173
Ons bloet en zweet gekost, en 't dor gebeent geknaagt!
1175[regelnummer]
Hoe klinkt de naare galm der vaderlooze weezenGa naar voetnoot1175
Langs d'onbevolkte straat en velden, die voor dezen
Van menschen krielden, toen dit ryk in ruste en vreê
Den glans der morgenzon verwelkoomde uit de zee!
Men ziet op 't krygstoneel de woede en wreetheidt kroonen.
1180[regelnummer]
De gryze moeder stort op haar vermoorde zoonen,
Daar zy, van brein berooft, en razende om hun doodt,
De vruchtbaarheidt vervloekt (ô gruwel!) van haar schoot.
Men ziet den akkerman in 't bloet zyn vruchten teelen,
En 't kouter dryven door geraamte en bekkeneelen,
1185[regelnummer]
Dien d'eer van 't lykaltaar door 't nootlot wierdt benydt.
Wat brengtge al rampen voort, verslindende oorlogstydt!
Ontwapent uw gemaal, ô vrouwen, op de straaten,
Onthelmt de blanke kruin, ontgespt de harnasplaaten,
Eer 't opgevloekt geweldt uw bruiloftsbanden scheurt,Ga naar voetnoot1189
1190[regelnummer]
En gy by 't smookent hout de stuivende asch betreurt.
Verfoeit met my den kryg, mishandelde onderdaanen,Ga naar voetnoot1191
En helpt uw landtgenoot den weg tot vrede baanen.
Men heeft al lang genoeg om Turnus zaak gestreên.
Hy hanthaaf zyn belang, indien 't hem lust, alleen.
1195[regelnummer]
Men laat hem lyf om lyf met prins Eneas vechten,
En door den tweestrydt om de bruidt den twist beslechten.
Hier zwygt hy. ieder stemt zyn voorslag. het geruchtGa naar voetnoot1197
Der aangegroeide schaar verspreit zich door de lucht.
Veel krygsliên werpen op den grondt hun wapens neder,
1200[regelnummer]
En kruissen zinneloos de straaten heen en weder:
Daar Drances 't oproer styft, die, uit den ouden haat,Ga naar voetnoot1201
Den vroomen Turnus scheldt als oorzaak van al 't quaadt.Ga naar voetnoot1202
| |
[pagina 89]
| |
Tweede toneel
Latinus, Turnus, Thyrenus
latinus
ACh! Turnus, moet ik u in dezen staat ontmoeten!
turnus
De zaak is my bekent, gy zult my heden groeten
1205[regelnummer]
Als overwinnaar van den trotsen Frygiaan,Ga naar voetnoot1205
Of in den tweestrydt om uw dochter zien vergaan.
Het oproer heeft my niet tot dat besluit gedreven.Ga naar voetnoot1207
Myn moedt heeft my voorlang die pligten voorgeschreven.
Ik zal uw volk niet meer opoffren aan 't gevaar.
1210[regelnummer]
My deert het ongeval der afgestrede schaar.
Ik kan myn eigen recht bepleiten met den degen.
latinus
O edelmoedig prins: ach! mogt ik u beweegen,
En myn Lavinia verbannen uit uw zin.
Gy hangt uw leven aan die dodelyke min.Ga naar voetnoot1214
1215[regelnummer]
't Ontbrak nooit Latium aan uitgekeurde vrouwen,Ga naar voetnoot1215
Van vorsten afkomst, waardt met koningen te trouwen:
Verkies de schoonste tot uw troon- en echtgenoot.
Indien Eneas zwaardt uw dierbaar bloet vergoot,
En gy in 't lyfgevecht wierdt om de bruidt verslagen;
1220[regelnummer]
Hoe zou gansch Ardea, met vader Daunus, klaagen!Ga naar voetnoot1220
Die braave koning wacht met ongedult zyn zoon,
En stort zyn traanen om uw afzyn voor den troon.
| |
[pagina 90]
| |
Geef hem geen oorzaak om uw ongeval te wreeken
Aan bloetverwanten, en de vrientschap af te breeken.Ga naar voetnoot1224
turnus
1225[regelnummer]
Kent gy den vorst, die my heeft voortgeteelt, niet meer?
Hy zou my vloeken, zo ik keerde zonder eer;
Als een lafhartigen my lasteren en haaten,
En eeuwig uit zyn gunst en koninklyke staaten
Verbannen, als een zoon, die, eer- en moedeloos,Ga naar voetnoot1229
1230[regelnummer]
Een schandig leven voor de braafste doodt verkoos:
Die zyn doorluchtig huis, gekroont met lauwerbladen,
Zo snoodt onteerde door verfoejelyke daaden.
't Is waar, dat my de vorst met ongedult verwacht;
Maar niet in zulk een staat. de plegtigheidt, de pracht,
1235[regelnummer]
En eeretekens zyn bereidt om ons t' ontfangen.
Men ziet de vlaggen aan de tempeltranssen hangen.
De zegepoorten staan op markt en straat geplant;
Daar ik met myn prinses zou treeden handt aan handt
Naar 't opgepronkt paleis, door duizent kunstenaaren,
1240[regelnummer]
In vroeger eeuw, gesticht op marmere pilaaren.
En zou dat feestsieraadt, dat denkbeeldt van myn lofGa naar voetnoot1241
Getuige strekken van myn schande in Daunus hof?
Uw dochter moet met my zich naar myn ryk begeeven,
Of ik om haare min voor uwe muuren sneeven.
latinus
1245[regelnummer]
Dat gy dit lyfgevecht ontgaat, zal nooit uw naam
En heldenroem, zo lang verheerlykt van de Faam,
Bevlekken. Turnus moedt is ons te klaar gebleeken.
De naneef zal met lof van uwe daaden spreeken,Ga naar voetnoot1248
Zo lang de morgenzon Auzonië bestraalt:
| |
[pagina 91]
| |
1250[regelnummer]
Maar hooger magt houdt hier uw dapperheidt bepaalt.Ga naar voetnoot1250
Het zyn de Goden die Eneas voordeel geeven,
Zyn min begunstigen en d'uwe wederstreeven.
Wie voor het nootlot zwicht, verwaarloost nooit zyn eer.
Gy legt, op dat bevel, alleen de wapens neer.
turnus
1255[regelnummer]
Hoe wil de vorst dat ik myn vyandt zal gelooven,
Wiens looze geest, om my Lavinia t'ontrooven,
Dat nootlot heeft verdicht? ô neen! de trouwe min
Staat door den wil der Goôn gewortelt in myn zin:
En zouden zy die vlam in myn gemoedt ontsteeken,Ga naar voetnoot1259
1260[regelnummer]
Om, als een straf, daar door myn lyden aan te queeken?
Dat heb ik nooit verdient. doorzoek myn handel vry,Ga naar voetnoot1261
En tel de dagen van myn leven op een ry,
Gy zult'er geen, bevlekt met snoode feiten, vinden.
latinus
Gy zegt: Eneas zoekt onze oogen te verblinden,
1265[regelnummer]
En door verdichtselen, van 't listig brein gesmeedt,
In slaap te wiegen. neen, gy zyt verdoolt. ik weet
D' omstandigheden van die groote zaaken nader,Ga naar voetnoot1267
Door 's priesters spelling en 't Orakel van myn vader.
Maar ik, bewogen door de bloetverwantschap, enGa naar voetnoot1269-76
Ga naar voetnoot1269
1270[regelnummer]
Uw trouwe diensten, daar ik aan verschuldigt ben,
Heb reukeloos my zelf in veel gevaar gestoken,Ga naar voetnoot1271
Het opgerecht verbondt en vorstlyk woordt gebroken,Ga naar voetnoot1272
De godtspraak dwaas veracht, en myn beschooren zoon,Ga naar voetnoot1273
| |
[pagina 92]
| |
Als vyandt, aangetast, tot nadeel van de kroon,Ga naar voetnoot1274
1275[regelnummer]
Tot ramp der burgery en myn Latynsche helden,
Wier bloet den Tyber noch bepurpert en de velden.
En zal ik in dien staat, zo doodlyk voor myn ryk,
Myn bloetvriendt Turnus noch beweenen; en zyn lyk,Ga naar voetnoot1278
In plaats van lauren, met cipressebladen sieren,
1280[regelnummer]
En, voor de zege, by 't altaar zyn uitvaart vieren?Ga naar voetnoot1280
turnus
Vergeldt gy zo myn dienst, ô vorst, dat gy de kracht
En zenuw van uw ryk, in Turnus arm, veracht?Ga naar voetnoot1282
Die vuist, die Pallas velde, en duizent onderdaanen
Van prins Evanders hof, Arkaders en Trojaanen,Ga naar voetnoot1284
1285[regelnummer]
In 't bloedig veldtgevecht ontwapende, en door 't staal
Vernielde: die helmet en harnas van metaal,
En gulde beukelaars, waar meê de ridders pronken,
Tot zegetekens aan uw muuren heeft geklonken:
Zou die den handel nu vergeeten van 't geweer,Ga naar voetnoot1289
1290[regelnummer]
En d'aangebore kracht verliezen, daar myn eer
En liefde loopt gevaar? ô neen! verban uw vreezen:
Ik vind my meer gehart, ja sterker dan voordezen.
Sta my den tweestrydt toe: dat eisch ik voor myn loon
Der diensten, door dit zwaardt beweezen aan uw troon.
1295[regelnummer]
Gy zult Eneas ook hier door vernoeging geeven.
latinus
Wel aan, ik zal uw eisch niet langer wederstreeven:
Maar stem den strydt door dwang. ik heb myn pligt betracht.Ga naar voetnoot1297
| |
[pagina 93]
| |
O gryze Daunus! roem van uw aaloudt geslacht!
Ik roep de Goden tot getuigen, die ons hooren,
1300[regelnummer]
Dat ik onschuldig blyf, zo Turnus gaat verloren!
Gebliksemt Latium! en gy, gedreigde wal!Ga naar voetnoot1301
Uw heil verheft zich, maar door uw beschermers val!
Thyrenus, breng terstont myn volk het vredeteken.
Beveel het vechtperk voor de vorsten af te steeken
1305[regelnummer]
In 't aanzien van de poort. de priesterlyke schaarGa naar voetnoot1305
Tree straks in 't kerkgewaadt naar buiten, met altaarGa naar voetnoot1306
En offerschaalen en gewyde wierookvaten.
Stel al de vaanen van myn ruiters en soldaatenGa naar voetnoot1308
En lyfstaffieren in slagorde op 't ruime veldt.Ga naar voetnoot1309
thyrenus
1310[regelnummer]
Ik volg des konings last. en gy, kloekmoedig heldt,
Die ons in hoogen noodt verpligtte door uw daaden,
De hemel kroone u met de zege en lauwerbladen.
| |
Derde toneel
Latinus, Turnus
latinus
Ik zal den tweestrydt zelf aanschouwen; ieders recht,
Gelyk een vorst betaamt, hanthaven in 't gevecht,
1315[regelnummer]
En naar de plaats, tot spoedt der plegtigheidt, vertrekken.Ga naar voetnoot1315
Gy kunt Eneas, als hy komt, de zaak ontdekken,Ga naar voetnoot1316
En volgen. ô besluit! ô kracht van liefde en bloet!Ga naar voetnoot1317
O Godtspraak! ach! wat storm verwektge in myn gemoedt!
| |
[pagina 94]
| |
turnus
Gewenschte dag! ik groet uw zegenryke straalen:
1320[regelnummer]
Gy zult myn glori en myn min zien zegepraalen!
Ik zoek Eneas.
| |
Vierde toneel
Amate, Turnus
amate
PRins, vertoef, en meld aan my,
De reden die ons volk beweegt tot muitery.
Wat wil dit straatgerucht? dat kan ik niet beseffen.
turnus
Wat oproer, koningin? uw volk wil my verheffen
1325[regelnummer]
Ten allerhoogsten top van glori en geluk,
En wacht van Turnus arm het grootste meesterstuk.
amate
Hoe zoekt men myn gedult door duistre taal te tergen?Ga naar voetnoot1327
Of wilt gy deze zaak voor uw vriendin verbergen?
turnus
Ik bidt, verstoor u niet.
amate
Geef my dan klaar bescheidt.
turnus
1330[regelnummer]
O ja! het is uw volk, dat voor myn welvaart pleit.Ga naar voetnoot1330
Uw burger zoekt met kracht myn huwlyk voort te zetten,Ga naar voetnoot1331
En 't feest te vieren, dat Latinus wil beletten.
| |
[pagina 95]
| |
amate
Men dank den hemel, die zich voegt aan onze zy.
turnus
Ik sta noch dieper in de gunst der burgery.
1335[regelnummer]
Men wil door my 't gevolg der krygselenden stuiten,Ga naar voetnoot1335
En met myn strydtbren arm den oorlogstempel sluiten.Ga naar voetnoot1336
Zo wordt myn luister van uw onderdaan vergroot.Ga naar voetnoot1337
amate
Maar door wat middel? spreek.
turnus
Door prins Eneas doodt.
amate
En met uw lyfgevaar? myn vreugdt verkeert in vreezen.
1340[regelnummer]
Ontga dien strydt, myn zoon; ai, laat ik u beleezen.Ga naar voetnoot1340
Gy weet dat u myn hart, gelyk een moeder, mint:
Dat hart zou breeken, zo myn allerwaardste vrindt
Door 't Frygiaansch geweer wierdt in 't gevecht verslagen.Ga naar voetnoot1343
Verkort myn leven niet door 't korten van uw dagen.
1345[regelnummer]
Gy zyt de hoop en troost van onzen ouden dag.Ga naar voetnoot1345-7
Uw schouder onderschraagt den troon. ons ryksgezag Wordt noch gehanthaaft, maar alleen door uw vermogen.
Prins, spaar u zelf voor ons, voor 't ryk, en droog myn oogen.
turnus
Hoe keert men 't oproer der gemeente, die den gloedtGa naar voetnoot1349
1350[regelnummer]
Des oorlogs blusschen wil in een van beider bloet,
En den verwinnaar aan Lavinia verbinden?
Maar hoe!Ga naar voetnoot1352
| |
[pagina 96]
| |
Vyfde toneel
Eneas, Turnus, Amate, Achates
eneas
MYn heer, ik dacht den koning hier te vinden,
En 't antwoordt op myn eisch te hooren, nu de tydtGa naar voetnoot1353-4
Van zyn beraadt alreê verscheenen is.Ga naar voetnoot1354
turnus
Gy zyt
1355[regelnummer]
Van pas gekomen, schoon de vorst vertrok naar buiten,
Om in zyn naam met my het ryksverbondt te sluiten.
Gy eischt Lavinia, prins, van haar vaders handt.
Zy wordt u toegestaan, en door dien bruiloftsbandt
De magt vereenigt van Trojaanen en Latynen.
1360[regelnummer]
Zo zal de vredezon Auzonië beschynen,
En gansch Rutulië, door oorlog afgemat,Ga naar voetnoot1361
Zich vleien in de rust op 't veldt of in de stadt.
eneas
Achates, breng terstont Askaan die blyde maaren.
turnus
O neen! vertoef, ik zal my nader openbaaren.
1365[regelnummer]
Gy kunt de ryksprinses, die gy begeert, myn heer,
Bezitten, maar gy moet haar winnen door 't geweer.Ga naar voetnoot1366
Wanneer myn lykhout rookt omtrent uw echtaltaaren,Ga naar voetnoot1367
Kuntge onbeschroomt met haar ten tempel treên en paaren.
De tweestrydt zal den twist beslechten voor de poort.
1370[regelnummer]
Hier hoort gy myn besluit en vorst Latinus woordt.
Hy zal ons lyfgevecht aanschouwen voor zyn tenten.
| |
[pagina 97]
| |
eneas
Achates, ga, bezorg, dat al myn regementen,
Geschaart in orde, by prins Turnus benden staan.
'k Beveel den offerdienst der Goden aan Askaan.
achates
1375[regelnummer]
Vaarwel, doorluchte prins, wy zullen u verwachten,
Om zege smeeken, en eerbiedig 't offer slachten.
| |
Zesde toneel
Eneas, Amate, Turnus
eneas
O dappre vyandt! die in moedt voor niemant zwicht,
Gy hebt my nooit voorheen, maar heden dier verpligt.
't Schynt of de drift van haat, in myn gemoedt bestreden,Ga naar voetnoot1379
1380[regelnummer]
Begint te flaauwen door uw edelmoedigheden.
Maar 'k moet die tederheidt weêrstreeven in myn zin.
Twee zaaken dwingen my, de vrientschap en de min.
Gy wilt de schoone bruidt, die my de Goden schonken,
Van my vervreemden en door uwe liefde ontvonken.
1385[regelnummer]
Gy hebt myn waarden vrient, dien jongen oorlogsheldt,
Evanders erfgenaam, tot myn verdriet, gevelt.
'k Moet door uw val myn min verzeekren, tot een teken
Dat ik het nootlot eere; en Pallas lykasch wreeken;
Ja, met myn weêrwil u vervolgen tot de doodt.
1390[regelnummer]
En gy, door wie myn bruidt het levenslicht genoot,
Vorstin, die my verpligt tot onderdanigheden
Door haar geboorte, leen uw oor aan myn gebeden:
Indien de tweestrydt my gelukt, en deze handt
| |
[pagina 98]
| |
Het leven eindigt, van uw vriendt en bloetverwant,
1395[regelnummer]
Dien gy met moedermin begunstigt; laat uw tooren
Myn daadt niet vloeken noch myn bruiloftsvreugd verstooren.
Ik sta gedwongen naar zyn lyf. myn schoone bruidt,
Uw dochter, wet myn zwaardt door 't hemelsche besluit.
Zy zal u Turnus door Eneas arm ontrukken.
amate
1400[regelnummer]
Sta af. die vleiery zal nimmer u gelukken.Ga naar voetnoot1400
Gy kent Amate niet noch haar verwoeden zin.Ga naar voetnoot1401
Ik ben vergiftigt van uw grootste vyandin.Ga naar voetnoot1402
Die Priaams afkomst heeft verdelgt: wiens wrok, aan 't blaaken,Ga naar voetnoot1403
De Grieksche toorsten stak in uw aaloude daken;
1405[regelnummer]
Die golf en wolk ontroerde, en Trojes rampgenootGa naar voetnoot1405
Met u zo lang vervolgde, en donderde op uw vloot
Met onweêrwinden en gepreste zeeorkaanen:
Die, lachende om uw klagt en uitgestorte traanen,
Den bliksem slingerde in uw zeilen op den vloedt:
1410[regelnummer]
Die Godtheidt heeft haar haat gedrukt in myn gemoedt.
Gy hebt dien haat, barbaar, door 't moorden van myn maagen,
Noch daaglyks aangequeekt, ons volk door oorlogsplaagen
Geteistert, en 't gebiedt van Latium ontrust,
Zo dra gy landde met uw vloot aan deze kust:
1415[regelnummer]
En meent gy dat ik u, als bruidegom, zal groeten,
Als koning Turnus legt verslagen voor uw voeten?
Wacht in Lavinia, verdoolde prins, uw straf.Ga naar voetnoot1417
'k Zal haar met steek op steek vermoorden op zyn graf,
En op myn wraakaltaar tot zyn verzoening slachten.
| |
[pagina 99]
| |
turnus
1420[regelnummer]
Verwerp dat opzet, zo verwoedt, uit uw gedachten.Ga naar voetnoot1420
Gy zoudt myn bleeke schim ontrusten door dat feit.
Verhoor een minnaars beê, die voor haar onschult pleit.
Indien Eneas my in 't lyfgevecht zal dooden,
Getuigt myn nederlaag het hoog besluit der Goden;
1425[regelnummer]
Dan blykt de spelling, die myn liefde houdt verdacht:Ga naar voetnoot1425
Laat dan Lavinia, tot roem van haar geslacht,
Van elk verheerlykt, naar haar vaderlyke zeden,Ga naar voetnoot1427
Gelyk een koningsbruidt, met hem ten tempel treeden.
Ik eisch geen rougewaadt, geen jammerklagt, of druk.
1430[regelnummer]
Verheug u in den roem van 't ryk, en zyn geluk.
amate
Doorluchte ziel, wat tong kan u naar waarde looven!
Deze edelmoedigheidt gaat alle deugdt te boven.
Die u den grootsten schat, het leven, rooft door 't zwaardt,
Dien schenkt gy na de doodt uw hoogste goedt op aardt.
1435[regelnummer]
Maar overweeg; ik heb de maagt aan u gegeeven,
Op dat gy, door de trou met haar vereent, zoudt leeven.
Uw doodlyk nootlot stelt haar weêr in myne magt:Ga naar voetnoot1437
Te meer, nu gy haar schenkt aan hem, van elk veracht;
Van Goôn en mensch gevloekt, van windt en zee bestreden.
eneas
1440[regelnummer]
't Is waar, wy hebben veel na Trojes val geleden:
Maar of der Goden vloek, dien gy aan my verwyt,
Verzoent is, of vervolgt, zal blyken uit den strydt.Ga naar voetnoot1442
amate
Schoon u dit lyfgevecht rechtvaardigde in elks oogen;
Ik zal uw bruiloftsfeest, dat zweer ik, nooit gedoogen.
| |
[pagina 100]
| |
1445[regelnummer]
Keer vry verwinnaar: ik zal juichen, als uw handtGa naar voetnoot1445
Haar zegetekens op myn dochters lykbus plant.Ga naar voetnoot1446
Wanneer Eneas op haar grafzerk zyn laurieren
Besproeit met traanen, zal Amate zegevieren.
Verwacht dien gruwel van een moeder, die, verwoedt,Ga naar voetnoot1449
1450[regelnummer]
Haar vriendt zal wreeken, en u straffen door haar bloet.
Indien die prys den moedt kan in uw hart verwekken,
Kunt gy uit myn gezigt terstont naar 't perk vertrekken:
Ik zal, wanneer gy keert in zege, u tegentreên,
En toonen u de vrucht, barbaar, van uw trofeen.
| |
Zevende toneel
Eneas, Turnus
eneas
1455[regelnummer]
O schrikkelyk besluit, waar voor myn leden beeven!
turnus
Ach! tot wat woede wordt de koningin gedreeven!
Zy wil my wreeken, en vermoordt my, ruim zo wreet
Door haar besluit dan 't staal tot myn bederf gesmeedt.Ga naar voetnoot1458
O averechtse gunst! verfoeilyk mededogen!
1460[regelnummer]
O hatelyke dienst! hoe wordt myn hart bewogen
Door uw gevaar, prinses! gy sterft tot wraak van my,
Indien ik sneuvel, door Amates razerny:
Daar ik uw levensdraadt zou rekken door myn sterven,Ga naar voetnoot1463
Indien ik deze gunst mogt van de Goôn verwerven.
eneas
1465[regelnummer]
O nooit gehoorde haat! ontaarde koningin!
Gy zweert uw dochters doodt, om dat ik haar bemin.
| |
[pagina 101]
| |
Gy wilt de vrucht, van u geteelt en voortgesprooten,
Het leven rooven, om myn lyden te vergrooten.
Hoe wordt uw hart van 't spoor der reedlykheidt geruktGa naar voetnoot1469
turnus
1470[regelnummer]
Myn medeminnaar, zo de tweestrydt u gelukt,
En ik door u verga, ai, berg haar dierbaar leven:
Om haar behoudenis wordt u myn doodt vergeeven.
eneas
Ik weet een middel, om ons van die zorg t'ontslaan.
Men dien' voor 't lyfgevecht de zaak den koning aan;
1475[regelnummer]
Dan kan hy haar vertrek met zyn staffiers bezetten,Ga naar voetnoot1475
Om 't doodlyk opzet van Amate te beletten.
Kom gaan wy naar den strydt. beproef uw leste kracht.
turnus
Ik volg u naar de plaats, daar ons Latinus wacht.
| |
Achtste toneel
Lavinia, Turnus, Eneas, Sabine
lavinia
NEen, prinssen blyft, en ziet een konings dochter knielen:
1480[regelnummer]
Zy smeekt u voor u zelfs en uw doorluchte zielen.
Gy gaat ten strydt, ô neen! ter slachtbank, daar de grondt
Uw verschvergooten bloet zal slurpen uit de wondt:
Daar ik, door uw bederf gemartelt, al myn dagenGa naar voetnoot1483
't Rampzalig nootlot van myn minnaars zal beklaagen.
1485[regelnummer]
Gy gespt het harnas aan, ô helden! om de bruidt
| |
[pagina 102]
| |
Te winnen, die gy zelf bevecht door dat besluit.
Gy wilt elkander voor de vuist in 't veldt bespringen,
Maar 't staal zal door uw borst ook in myn boezem dringen,
Als oorzaak van uw doodt. myn hart gevoelt alreê
1490[regelnummer]
De wonden smarten, eer de kling raakt uit de schee.Ga naar voetnoot1490
Mogt ik den gloedt van haat, in elks gemoedt aan 't blaaken,
Met traanen blusschen, die vast vloejen langs myn kaaken,Ga naar voetnoot1492
Ik schreide een gansche zee, ja bei myn oogen uit.
Doorluchte bloetverwant, ô koninklyke spruit!
1495[regelnummer]
Die Daunus sluierkroon verheerlykt door uw daaden:Ga naar voetnoot1495
Die duizent vyanden, met ketenen beladen,
En ryken wapenbuit en koninklyken schat
In zege voerde naar uw vaderlyke stadt;
Uw leste heldenwerk zal d'andre ver braveeren,Ga naar voetnoot1499
1500[regelnummer]
Als gy zelf over u zo braaf zult triomfeeren.Ga naar voetnoot1500
Bevecht, gelyk een heldt, de drift van uw gemoedt,
Die naar uw leven staat, en myne elende voedt.
turnus
Gy moogt, Lavinia, myn daaden hoog verheffen;
Het leste meesterstuk zal alles overtreffen:
1505[regelnummer]
Wanneer, om uwe min, een koning, zo vermaardt,
De ziel zal braaken door de slagen van myn zwaardt:Ga naar voetnoot1506
Maar wordt in tegendeel myn bloedt door hem vergooten,
Dan zal de nederlaag myn glori zelf vergrooten:Ga naar voetnoot1508
Doordien ik in den strydt door liefde wordt gevelt,
1510[regelnummer]
Om d'allerschoonste vrou, en door den grootsten heldt.
lavinia
Dewyl ik Turnus niet kan winnen door gebeden,
Moet ik Eneas hart vermurwen door de reden.Ga naar voetnoot1512
| |
[pagina 103]
| |
Doorluchte vreemdeling, die met uw vloot zo lang
Geschokt wierdt op de zee na Trojes ondergang:
1515[regelnummer]
Die voor uw vaderlandt een langen reeks van jaaren
In 't harnas stondt, tot schrik der Grieksche legerschaaren:
Die zelf uw vader met zyn witbegrysde kruinGa naar voetnoot1517-8
Op beide uw schouders droegt door smookende assche en puin:
Die, lang van 't woedent lot gemartelt en bestreden,Ga naar voetnoot1519
1520[regelnummer]
De Goden hebt verzoent door uw godtvruchtigheden:
Ai voeg noch eene deugdt by alle uw deugden. laat
Ik u beweegen door myn bede, en ban den haat,
Dat schriklyk monster, uit uw redelyke zinnen.
Betoon uw krachten in u zelven te verwinnen.
1525[regelnummer]
Bevredig u met hem, dien gy dreigt met de doodt.Ga naar voetnoot1525
Omhels prins Turnus als uw vriendt en bontgenoot.
Vereenig uwe magt, om tegen hen te stryden
Die 't heil van Latium en Daunus kroon benyden.
Verheerlyk uwen roem door zulk een braave daadt,
1530[regelnummer]
En laat Lavinia, in maagdelyken staat,
En vry van 't huwelyk, den oorspronk der elenden
Beschreien op den zerk van vrienden en bekenden
En bloetverwanten, door uw sabel omgebragt.
Aanschou myn traanen, prins, verhoor myn jammerklagt.
1535[regelnummer]
Ik zal, als erfgenaam, na vorst Latinus leven,
Zyn staf en tullebandt u willig overgeeven.Ga naar voetnoot1536
Dat bid ik, om de schim van haar, die u voorheênGa naar voetnoot1537-40
Zo lief en waardig was, en aan uw zy verdween,
Toen gy om Priams doodt en Pyrrhus wreetheidt zuchtte,Ga naar voetnoot1539
1540[regelnummer]
En met Anchizes en Askaan den brandt ontvluchtte.
| |
[pagina 104]
| |
eneas
Myn egaas geest, die zich vermaakt in 't zalig veldt,Ga naar voetnoot1541
Heeft my op Trojes puin dit huwlyksfeest gespelt.
Gy zult Hesperie, sprak myn Kreüze, aanschouwen,Ga naar voetnoot1543
En aan den Tyberstroom een koningsdochter trouwen.
1545[regelnummer]
Ik zal haar spelling niet beschaamen, maar haar woordt
Gestant doen door myn zwaardt in 't vechtperk voor de poort.
Vaarwel, prinses, wy gaan: ai, stel uw hart te vreden.Ga naar voetnoot1547
Ik sterf, of zal uw koets, als bruidegom, bekleden.Ga naar voetnoot1548
turnus
Vaarwel, doorluchte vrou, ik ga om u ter doodt,
1550[regelnummer]
Of groet u, na den strydt, als troon- en echtgenoot.
lavinia
Neen, prinssen, blyft, en hoort. helaas! zy zyn geweeken.
| |
Negende toneel
Lavinia, Sabine
sabine
GY kost hun harten niet beweegen door uw smeeken.
De liefde wet hun moedt en vyantschap, mevrou.Ga naar voetnoot1553
Zo wordt gy met het zwaardt verbonden door de trou.Ga naar voetnoot1554
1555[regelnummer]
Twee helden, even groot van moedt en dapperheden,
Verstouten zich om u in 't lyfgevecht te treeden.
Uw schoonheidt strekt het wit, daar ieders hoop op doelt:
Daar gy de werking ook van hoop of vrees gevoelt.
| |
[pagina 105]
| |
lavinia
Ik moet my van den strydt, hoe die verga, beklaagen:
1560[regelnummer]
Myn waarde bloetverwant of minnaar wordt verslaagen.
sabine
't Gevoel van dit verlies is ongelyk, prinses.
U treft prins Turnus leet, maar niet als minnares.
lavinia
't Is waar, Sabine, ik min Eneas: uit zyn wezenGa naar voetnoot1563
Zyn alle tekens van eene eedle ziel te leezen.
1565[regelnummer]
Hy is die krygsheldt, die de magt van Griekenlandt
Tien jaaren wederstondt, en stuitte aan Xantus strandt:Ga naar voetnoot1566
Die, op 't bestrydent heir met Hektor uitgevallen,
De velden stapelde met lyken voor zyn wallen.
Hadt Priaam helden, als Eneas, voortgebragt;
1570[regelnummer]
Nooit waar de gryze vorst in 't heiligdom geslacht:Ga naar voetnoot1570
Noch stondt de trotse muur van Ilium verheven,Ga naar voetnoot1571
En Azië zou noch de werelt wetten geeven.
Zo spreekt zyn vyandt zelf; en Diomedes hof,Ga naar voetnoot1573
Wel eer van haat bevrucht, gaat zwanger van zyn lof:
1575[regelnummer]
Als vaders afgezant getuigde in 't wederkeeren.
Ik moet Eneas om zyn deugdt en daaden eeren,
En minnen; maar ik schrik voor dit gevecht.
sabine
Bedaar.
Gy zult uw bruidegom omhelzen na 't gevaar,
En van uw vaders handt voor 't echtaltaar ontfangen.
lavinia
1580[regelnummer]
Ik zal, wanneer hy keert, met traanen op myn wangen,
| |
[pagina 106]
| |
Den heldt ontmoeten, maar van dierbaar bloet bekladt.
sabine
En of prins Turnus quam verwinnaar in de stadt?Ga naar voetnoot1582
lavinia
Zwyg, onbedachte, gy vermoordt my door uw vraagen.
Ach! eindigde myn leet door 't einde van myn dagen,
1585[regelnummer]
En mogt ik 't vuur van haat uitblusschen met myn bloet!
Ik zou in dezen staat, Sabine, welgemoedt
Den sabel kussen, en myn leden vrolyk buigen.
Dat kunt gy Goden, die myn hart doorgrondt, getuigen.
sabine
Hou moedt, en leeft.Ga naar voetnoot1589
lavinia
Kom, volg. laat ons in dit geval
1590[regelnummer]
Met smart verwachten, wat ons d'uitkomst geeven zal.
Einde van het vierde Bedryf |
|