De gedichten van Anthonis de Roovere

[p. 215]

Religieuze gedichten

[p. 216]

⁺Corte bedinghe

O Moghentheyt des vaders sonder cesseren¹
O wijsheyt des soons / o eewich regneren /
O goedertierenheydt tsheylichs geests / die
eewich regent // es⁴
Die mijn siele / na v beelde wildet figureren
Om datse te samen souden conquesteren⁶
En verkiesen de glorie die sonder hendt // es
Ontfermt mijns Heere / als die siende blendt // es⁸
Ende elcken die dit Dicht leest soot staet
Ende verleent ons gratie / eer dleuen gheschent // es¹⁰
Dat wy moghen beweenen al onze mesdaet.

+ RW C 6 r^o

1 cesseren ophouden (sonder cesseren eeuwig).

4 regent es heerst (zie voor het grammatisch getal Stoett par. 75).

6 Om datse opdat zij (wie zijn daarmee bedoeld? De ziel en het beeld Gods? Dan zou gedoeld zijn op de samenwerking van natuur en bovennatuur); - *conquesteren (niet in MNW en WNT) verwerven, zie Rhet. Gloss. i.v.

8 als expletief.

10 gheschent gedaan (eer dleven gheschent es vóór de dood).

⁺Pater noster

Pater / eewich sonder beghinsel
Noster zijdy sonder insel²
Qui ons gheeft dat eewich leuen
Es dat wy die sonden vergheuen⁴
In aerdtrijck worden Marien sone
Celis / Schepper vanden throone
Sanctificetur eewelijcke
Nomen Jesu op aerdtrijcke
Tuum ist al luyde oft stille⁹
Adveniat Heere my uwen wille
Regnum naer dit corte leuen
Tuum moet dy mijnder sielen gheuen¹²
Fiat lieue Heere Godt
Voluntas te behoudene / v ghebodt

+ RW C 5 r^o

2 insel einde.

4 Es dat indien; - die sonden vergheuen versta: vergeven onze schuldenaren? Men zou i.p.v. ‘vergeven’ eerder ‘nalaten’ verwachten.

9 luyde oft stille rhetoricale stoplap ter versterking van al.

12 dy Zie voor deze vorm de aant. bij Lof van Maria beg. Lof edelste gheboorne r. 42.

[p. 217]

15

Tua / zijn alle dinghen Heer der Heeren

 

Sicut diese schiep naer v begheeren

 

In oodtmoede bid ick v zaen

 

Celo wilt mijn siele ontfaen

 

Et is recht Heere dat wy v minnen

20

In dien wy hemelrijck ghewinnen

 

Terra / wordy in Maria

 

Panem inden outaer / des derf ick lijen²²

 

⁺ Nostrum is / v altoos minnen

 

Cotidianum met allen sinnen

25

Da naer dit aerdtrijcke

 

Nobis te commene in hemelrijcke

 

Hodie / ontfermt myns lieue Heere

 

Et is in mijnder begheerten seere

 

Dimitte wat wy hebben misdaen

30

Nobis wy willens boete ontfaen

 

Debita die ons zijn groot³¹

 

Nostra / Heere zijn nv al bloodt³²

 

Sicut ghijse bekent groot ende cleene

 

Et is tijdt / maeckt my van sonden reene

35

Nos helpt in duechden nv voort aen

 

Dimittimus / wes ons is misdaen

 

Debitoribus willen wijt al vergheuen /

 

Nostris / omme te crijghen deewich leuen

 

Et is onser sielen groote scha

40

Ne commen wy niet in glorien hier na

 

Nos te volbrenghene uwe ghebodt

 

Inducas in peyse almachtich Godt^41-42

 

In dien wy v zijn onderdaen

 

Temtationem / sullen wy wederstaen

45

Sed want van v coempt alle cracht

 

Libera onslieden met uwer macht

 

Nos behoet ons voort aen lieue Heere

 

A / den vyandt / dat hy ons niet en deere

 

Malo / want hy pijnt nacht ende dach⁴⁹

50

Hoe hy ons bedrieghen mach

22 Deze voorstelling doet denken aan de theorie der ‘impanatio’; - des dat; - lijen belijden.

+ C 5 v^o

31 Debita die ons zijn groot (pron. pers. pro poss.?) Versta: onze debita (schulden) die groot zijn.

32 bloodt openbaar (t.w. voor God?).

41-42 Breng ons er toe, almachtige God, er aan te denken Uw gebod te volbrengen.

49 Malo abusievelijk niet kap. gedrukt.

[p. 218]

 

Amen / dies en wil ick niet

 

Mishopen / wat mijns gheschiet

 

Ghy en sult / naer dit corte leuen

 

Mijnder sielen v rijcke gheuen.

⁺Refereyn constich gheestelijck

O Goetheyt / o vroetheyt / noyt soetheyt / so zoet¹
Warachtich / crachtich / almachtich vadere /
Wiens gratie / consolatie / confortatie doet /³
Der sinnen / van binnen / die dy minnen algadere /⁴
Dijn woordt / ghehoort / gaf confoort / der adere
Der minlicker / vriendelicker / onverwinlicker / moedere
In haer / eerbaer / claer / als ontladere⁷
Dalende / wederhalende / betalende / als broedere^5-88
Lof mijn behoedere / v danck ick seere
Van al uwer gratien almoghende Heere.

O diere / Saphiere / Reuiere / grondeloos¹¹
Wiens armen / verwermen / die carmen / int sneuen
By dy / zijn wy / al vry / ende wondeloos
Gherocht / ontcnocht / ghebrocht / wt beuene
Wy bloode / wt noode / van doode / ten leuene
Van lijdene / van strijdene / ten verblijdene geraeckt
Voor cranckhede / ende onlede / vrede te gheuene
Tes recht / ick secht / als knecht / dy lof maeckt¹⁸
Mijn siele / die dit smaeckt / voldanct v nemmermeere
Van al uwer gratien almoghende Heere.

+ RW B 2 r^o

1 noyt soetheyt so zoet de allerzoetste zoetheid (een herhaaldelijk bij De Roovere aangetroffen superlatieve constructie).

3 confortatie versterking, bemoediging.

4 Der Men verwacht Den.

7 ontladere verlosser.

5-8 Zie voor de voorstelling der Ontvangenis als de uitgang van het Woord des Vaders tot Maria MK bl. 33 e.v.; - adere geest, gemoed; - vriendelicker Lees met St vrinlicker.

8 wederhalende goedmakende (St: verhalende in dezelfde betekenis verdient de voorkeur).

11 Saphiere De steen past om zijn geneeskrachtig en apotropaeïsch vermogen stellig in de Christus-symboliek, al zijn mij van deze toepassing geen voorbeelden bekend.

18 Het is juist - ik verklaar het - wanneer een dienaar U looft.

[p. 219]

 

⁺ O Jesus / Christus / dus / soe groet ick dy²¹

 

Bewarere / verclarere / sparere / der cleene

 

Ghy vermuecht / vruecht / duecht / dies versoet ic my²³

 

Want dijn / zijn / is fijn / ontfermere alleene²⁴

25

Lof dan / Godt ende man / die ons ian ghemeene²⁵

 

Sijn rijcke / sonder swijcke / soot blijcke / ghesinlick²⁶

 

Sterckt / werckt / beulerct / met gratien reene²⁷

 

My weecke / leecke / die dy smeecke / soe minlick²⁸

 

Lof onuerwinlijck / ick v toekeere²⁹

30

Van al uwer gratien almoghende Heere.

 

Prinche.

 

Der claerhede / vol waerhede / mijn swaerhede vergeeft³¹

 

Mi onbesneden / wilt heden / beureden / van quade³²

 

Mer sonden / wonden / oorconden / dat therte beeft³³

 

Behoet my / voet my / doet my uwe ghenade³⁴

35

Met mijnre sielen rade / ick dan segghen leere³⁵

 

Van al uwer gratien almoghende Heere.

+ B 2 v^o

21 dus Wellicht verdient St aldus de voorkeur.

23 dies versoet ic my daarom verheug ik mij (het wederkerend gebruik van versoeten niet in MNW).

24 Lees met St Want dyn fyn is myn ontfermen; - fyn doel, bedoeling; - myn Zie voor de object. bet. van het pron. poss. Stoett par. 85.

25 man mens; - ian gunt; - ghemeene allen.

26 Sijn lees met St dijn; - sonder swijcke eeuwig (bij rijcke); of: zeker (adverb. bij ian?);- ghesinlick uit liefde (adverb. bij ian); deze bet.niet in MNW en WNT.

27 werckt eig. bewerk, hier zoiets als begiftig; - bevlerckt beschut.

28 weecke zwakke, ellendige.

29 toekeere toeken (WNT 17, 481 heeft één plaats uit Camphuysen).

31 Der St heeft Vol, waaraan ik geneigd ben de voorkeur te geven.

32 beureden verlossen, bevrijden.

33 Mer = mijnre (mer dient bij De Roovere soms als gen. plur. van het pron. poss. van de 1^e persoon, vg. Vier gheestelijcke Leeringhen r. 63 en vg. myr, zyr voor de dat. sing. in Lof van den H. Sacramente r. 141, 183, 218; - oorconden getuigen.

34 doet verleen.

35 rade instemming (Met mijnre sielen rade met heel mijn ziel); - dan Lees met St danc.

O Ihesus Christus wat zal ic bestaen

⁺O Ihesus Christus wat zal ic bestaen
In dar mijn ooghen niet up hu slaen
So zere es vreese in my ghehecht
Daer ic hu zie an tcruce beuaen

+ Hs K.B. Brussel II, 270 fol. 36 v^o

[p. 220]

5

Handen voeten ende zijde ontdaen

 

Om minen wille allendich knecht

 

Hu hooft met sceerpen doornen doorvlecht

 

Hu leden zoo iammerlike berecht⁸

 

Dadt elken zin mach druc ontfaen

10

O herte twij ne weenstu zecht

 

Daer god zoo deerlic voor dij vecht¹¹

 

Hoe dorstu dus zondelic voor hem gaen

 

Mijn ooghen werden nv al een traen¹³

 

Om dat ic my kenne zoo vul fenijns

15

Almoghende god ontfaermt hu mijns

 

 

 

Hoe zoude mijn herte zijn in vreden

 

Ende ic hu in deser allendicheden¹⁷

 

Ant cruce zoo deerlic hebbe gheuonden

 

Zweetende met gherecten leden¹⁹

20

Ghedorent te .lxxij. steden²⁰

 

Ghegheeselt bespouwen ghehanghen ghebonden

 

Met ghescoorden aderen met zijpenden wonden

 

⁺ Met roupender stemme met onghezonden²³

 

Met weenenden ooghen met innegher beden

25

Met speersende bloede met zenuwen ghescronden²⁵

 

Met steruender herte wie zout ghegronden

 

De pine die hu de ioden deden

8 zoo iammerlike berecht in zo'n jammerlijke toestand gebracht.

11 voor Misschien heeft St: duer een oorspronkelijker lezing.

13 al een traen natbeschreid.

17 Ende terwijl.

19 Zweetende Lees met St Mit suchtender sielen; - met gherecten leden Zie de aant. bij het refrein beg. Scepper der wijsheit goddelyck gedochte r. 122.

20 te lxxij steden Hetzelfde aantal o.a. in O.L.H. Passie r. 129 e.v.:

Die crone hadde enen ommerinc
Die hem in sine swarde ghinc,
Van lxxij tacken,
Dat hem tbloet ten nacke
Nederliep ten stonden,
Van den lxxij wonden

(uitg. Nap. de Pauw Mnl. Ged. en fragm. 1, bl.50);

+ 37 r^o

23 met onghezonden in een beklagenswaardige toestand.

25 speersende sproeiend.
ghescronden gescheurd (het ww. was tot dusver in het mnl. niet opgetekend, vg. MNW op Schrinden; het komt ook voor bij De Castelein Const v. Reth. 212, vg. WNT i.v.).

[p. 221]

 

Met wechlopenden vrienden met vianden bestreden²⁸

 

Soudic beweenen dit deerlic vermanen²⁹

30

My wart van node een zee vul tranen

 

 

 

O heere in dezer allendegher pinen

 

Der zonnen claerheit beghaf haer schinen³²

 

De eerde beefde de steenen spleten³³

 

Ten tempel daer scuerden de gordinen³⁴

35

Ende de mane stont int verdwinen³⁵

 

Der inghelen rauwe was onghemeten

 

Sij verresen die doot waren ende vergheten³⁷

 

In de lucht was groot gheroup ghezeten³⁸

 

So ons orconden helighe doctrinen^38-3939

40

Vulcommen was tzegghen der propheten

 

Dat noyt was zulc verdriet gheweten

 

Elc was beladen metten zijnen

 

Hoe zaudic ghelachen connen of grinen

 

Ende ic hu kenne in deser noot⁴⁴

45

Scoffierlic steruen zoo bitter een doot⁴⁵

 

 

 

In can van scaemten niet meer ghespreken

 

Tes recht dat my de ooghen leken

 

Want ic ben cause dijns bitters lijden⁴⁸

 

Ende comme voor dinen ooghen ghestreken

50

⁺ Walghelic ende al vul zonden ghesteken⁵⁰

 

Dat ic tghetals moet vermiden⁵¹

28 wechlopenden St: ghelate[n] (lees ghelatenden in de steek latende? Of kan hier sprake zijn van een bijzondere constructie?) schijnt de voorkeur te moeten verdienen.

29 Soudic beweenen indien ik ten volle of naar waarde zou bewenen; - vermanen Versta: wat ik hier in herinnering breng, t.w. Christus' lijden.

32 Vg. Luc. 23, 44-45.

33 Vg. Matth. 27, 51.

34 Vg. Luc. 23, 45.

35 Wellicht is St: sterre mane oorspronkelijker; zie voor het motief - niet in de bijbel, maar o.a. in Evang. Hierosolymitanum - W. Bauer Das Leben Jesu im Zeitalter der neutestamentlichen Apokryphen. S 227.

37 Vg. Matth. 27, 52.

38 Dit slaat misschien op de donderslagen, die - reeds bij Ps. Cyprianus, vg. Bauer tap. - bij Christus' dood gehoord werden.

38-39 Deze regels zijn in het handschrift verwisseld (met herstellingstekens in margine).

39 Lees met St die h.d.; - grinen (glim)lachen.

44 Ende terwijl.

45 Scoffierlic smadelijk.

48 cause in het handschrift achter de regel toegevoegd.

+ 37 v^o

50 Lees met St ende vul.

51 Versta: dat ik er van af moet zien een getal te noemen; wellicht verdient St soe veele tghetal enz. de voorkeur.

[p. 222]

 

Mijn zonden zijn meerder als nv ten tijden

 

Dan tzant der zee in allen zijden

 

Of dan noyt sterren an hemel bleken⁵⁴

55

In dar hu name niet laten glijden⁵⁵

 

Noch oec in gheenen tijde verblijden

 

Want ic my kenne te vul ghebreken

 

O vader ghy en hebt noyt niement bezweken⁵⁸

 

Wilt nu aenscauwen mijn bitter leet

60

Ic ben om beteren al bereet

 

 

 

O crachteghe doot ghebenedijt

 

O doot die tzondaers zoendinc zijt⁶²

 

O doot die svaders gramscap slaecte

 

O doot tverdrijf des viants nijt

65

O doot die ons allen heeft verblijt

 

O doot die Christus zelue smaecte

 

O doot daer doude vaders naer haecten⁶⁷

 

O doot daer den hemel bij vp gheraecte

 

O doot noyt swaerder ter weerelt wijt⁶⁹

70

O doot daer ons zoo vele bij naecte

 

O doot die ons shemels vrienscap maecte

 

O doot ghedinckelicxt talder tijt⁷²

 

O doot die my mijn ziele doorsnijt

 

Ic biddu Jesus vul van ghenaden

75

Dat uwe bitter doot my sta in staden⁷⁵

 

 

 

⁺ O Jesus huwen zoeten name es eewich verheuen⁷⁶

 

Hij can verlatenesse van sonden gheuen⁷⁷

 

Hij can vercrighen des vaders gracie

 

Hij can doen onse vianden sneuen⁷⁹

54 an Lees met St a(e)nden.

55 glijden t.w. over de lippen (laten glijden uitspreken). - 5 St hoe mach ick mij emmermeer verblijden lijkt aantrekkelijker.

58 besweken in de steek gelaten.

62 zoendinc verzoening.

67 doude vaders de rechtvaardigen uit de Oude Bedeling, die in limbo uitzagen naar Christus' komst.

69 noyt in het handschrift bovengeschreven ter verbetering van het aanvankelijk onder invloed van r. 68 geschreven en daarna doorgestreepte daer den.

72 ghedinckelicxt gedenkwaardigst.

75 my sta in staden tot mijn heil gedije.

+ 38 r^o

76 zoeten name es Lees met St name sij.

77 verlatenesse kwijtschelding, vergeving.

79 sneuen Lees met St beuen.

[p. 223]

80

Hij can ons bringhen int eeuwich leuen

 

Hij can verdriuen alle sondeghe nacie⁸¹

 

Hij es int hooren een confortacie⁸²

 

Hij es int herte een iubelacie⁸³

 

Hij es inden mont huenich beseuen

85

O Jesus en maect gheen langher spacie⁸⁵

 

Mijn ziele gheert met hu recreacie

 

In mach van hu niet zijn verdreuen⁸⁷

 

Hu lijden staet so in my ghescreuen

 

Al ben ic vul quaets zonder henden

90

Ne wilt mijn herte van hu niet wenden

 

 

 

Ontfaermt mijns coninc zonder ghelike⁹¹

 

O gherechtich coninc die niet ne wike

 

O moghende coninc zonder verwinnen

 

O coninc der eewicheit zonder zwike⁹⁴

95

O coninc alle coninghen te rike

 

O coninc der maegdeliken zinnen

 

O coninc der hoogster coninghinne

 

Doet my verhitten in uwer minne

 

Mijn ziele die steerft van groten verzijken⁹⁹

100

Jont doch mijn zondich herte binnen

 

⁺ Dat ic tpardoen dijns lijdens inne

 

Ende der helsscher pine ontstrike

 

Al hebstu my ghemaect van slike

 

Mijn ziele es naer huwe figure vercoren¹⁰⁴

105

Laet huwe ghelike doch niet verloren^100-105

 

 

 

O vader door huwe groote trauwe

 

Ende dor huwer lieuer moeder rauwe

 

Laet huwe doot my commen in baten

81 nacie gedrag.

82 confortacie bemoediging, vertroosting.

83 iubelacie vreugde.

85 en maect gheen langher spacie stel niet langer uit. Wellicht verdient St ick en wille g.l.s. de voorkeur; in het handschrift is trouwens maect uit wilt verbeterd.

87 In mach Wellicht verdient St laet mij de voorkeur.

91 Ontfaermt mijns Lees met St Ontfermhertich.

94 zwike bezwijken (in de zin van falen of in de steek laten).

99 verzijken ellende.

+ 38 v^o

104 figure beeld.

100-105 De afwijkingen in St wijzen duidelijk op een bewerking, die een verbetering bedoelt te zijn.

[p. 224]

 

Speerst my met huwer gratien dauwe¹⁰⁹

110

Dat ic myn zelfs ghebrec anscauwe

 

Ende my na huwe ghelieuen zate¹¹¹

 

[Gunt mij uwe hemelsche honichraten]¹¹²

 

Bij sculden niet maer bij caritate¹¹³

 

Ghij vergaeft marien magdaleene der vrauwe

115

Haer zonden groot dor haer meslaten¹¹⁵

 

Ontfaermt v dan der zondaers staten¹¹⁶

 

Wiens weldoen lacen valt vp tflauwe

 

Ic duchte den wech valt ons te nauwe

 

Maer huwe ghenaden die zijn so groot

120

Wilt ons beschermen vander helscher doot

 

 

 

Amen

109 Speerst besproei.

111 zate richte.

112 Deze regel, die in het handschrift ontbreekt, is naar St toegevoegd.

113 sculden verdienste.

115 meslaten weeklagen.

116 der zondaers staten omschrijving voor zondaars.

[Elc die de passie Gods Beweent]^*

Elc die de passie gods beweent
Recht eist dat hem ons heere verleent
Een zuuer herte vul van minnen
O vader die niement versmaet vercleent^4
+ Ontdoet mijn lippen mijn herte reent
Om huwer gracien te ghewinnen
Roupic met allen minen zinnen

* Elc die de passie gods beweent enz. Dit ‘zevenlingetje’ gaat in St aan het gedicht vooraf; vermoedelijk heeft het echter als in ons handschrift tot besluit gediend. De beginletters vormen van onder naar boven gelezen hef acrostichon ROOVERE. O (r. 4) zal wel secundair zijn.

4 vercleent veracht.

+ 39 r^o

⁺Refereyn van berouwe

Ontfermhertichste here die noit genadeloos
En waert / zijt / noch hope ic werden en sult
Vertroost mijn siele / nv wesende radeloos
Dat sy by v mach commen schadeloos⁴

+ RW E 5 v^o

4 schadeloos ongedeerd.

[p. 225]

5

Tsvyandts tempteren my laes heeft verdult⁵

 

Wyen wil ickt wijten / tis al mijn schult

 

By sober wysheyt veel sonden bedreuen⁷

 

Met hen die duecht deden ghegheckt ghedrult⁸

 

Met sondighen aze mijn lijf ghevult

10

My beroudt soe hertelijck mijn sondich leuen.

 

 

 

Hebt ghy oydt goddelijcke consistorie¹¹

 

Bemint de salicheyt van manne van wijue

 

Oft wijsheyt gegheuen der suyuerlijcker memorie

 

Seyndt my wijsheyt wt uwer glorie

15

Dat doch mijn siele behouden blijue

 

⁺ Wanneer si scheyden moet wten lijue

 

Ontfermhertichste ontfermherticheit wiltse aencleuen¹⁷

 

Als gheneselijckste confectie confortatijue¹⁸

 

Niet vonnissende naer mijn wercx bedrijue

20

My beroudt soe hertelijck mijn sondich leuen.

 

 

 

O Passie / o doodt / hoe bloedighe wonden²¹

 

Hebt ghy wt uwer vaderlijcker herten vry

 

Den Publicaen gegheuen / so scriftueren oironden²³

 

Ontfermherticheyt / midts dberou in hem beuonden

25

Hoe sult ghi dan ontfermherticheyt weygheren my

 

My dunckt o Heere / en ick blijuer by

 

Is in my tmisdoen / in v is tvergheuen

 

Ick en ben niet meer een steen dan sy²⁸

 

Ontfermt mijns dan / meer is in dy²⁹

30

My beroudt soe hertelijck mijn sondich leuen.

 

 

 

O Prinche / al heb ick te menighen tijden

 

Mijnre sielen salicheyt ghestelt bezijden

 

Ende in een groot perijckele ghedreuen³³

 

My beroudt soe hertelijck mijn sondich leuen.

5 Tsvyandts tempteren de verzoeking(en) van de Boze; - verdult verdwaasd.

7 sober gering.

8 ghedrult gespot.

11 consistorie hier (gedachtenloos?) voor almacht, wijsheid?

+ E 6 r^o

17 wiltse aencleuen eig. wil er aan (t.w. de ziel) verbonden blijven, dus bemoeienis mede hebben, er voor zorgen.

18 confectie confiture; - confortatijue versterkend.

21 hoe lees o.

23 Publicaen tollenaar, toespeling op Luc. 18, 10 e.v. of 19, 1 e.v.

28 een steen versta: verhard (in zonden, enz.); - sy lees hy (t.w. de tollenaar)? Of heeft de dichter gedacht aan meer dan een bijbelse, althans bekende zondaar?

29 meer is in dy meer genade (dan mijn zonden groot zijn)?

33 perijckele gevaar.

[p. 226]

⁺Een bedinghe

⁺ Roert v mijn tonghe / buycht v mijn knien
Ontluyckt v ooghen / ende wilt aensien^1-2
Dit lijden swaer³
Wat Godt den Vadere / liet gheschien
Cause / soe is de mensche van dien⁵
Dits openbaer
Dies rijst in my nv vreese en vaer
Door tlijden groot /
Biddende v Heere voren en naer⁹
Seyndt gratie in mijn wterste noodt.

O almoghende Godt almachtich
Tkint van Maria / zijt ghy waerachtich
Staet my in staden¹³
Al valt mijn siele voor tlichame clachtich¹⁴
In uwe passie maeckt my deelachtich
Ick bidde ghenaden
Al ben ick belemmert / belast beladen¹⁷
Van duechden bloodt /¹⁸
Mijn aerme siele wilt niet versmaden
Seynt gratie in mijn wterste noodt

O leuende Godts Sone ghebenedijdt
Godt ende mensche / waerachtich ghy zijt
De vrucht die bloeyt /
Aen Tcruyce / ouer al de werelt wijt^23-24
Die was die is / die wesen sal verblijdt²⁵
V gratie vloeyt
Ghy hebt den Berch van lijdene bespoeyt
Met bloede roodt
Daer salighe hope / ende troost wt groeyt
Seynt gratie in mijn wterste noodt.

+ RW B 1 r^o

+ B 1 v^o

1-2 De werkwoorden roeren, buyghen en ontluycken zijn hier wederkerend gebruikt.

3 Dit lijden t.w. Christus' lijden.

5 Cause van dien oorzaak daarvan.

9 voren en naer Zie voor deze en dergelijke stereotiepe formaties Erné Twee Spelen van de Hel bl. 64, aant. op Brouwersg. r. 4.

13 Sta mij bij.

14 Al klaagt mijn ziel over het lichaam? (In deze betekenis gewoonlijk geconstrueerd met over i.p.v. voor, vg. WNT VII, 2, 3286-7.

17 belemmert in verwarring gebracht; - belast bedrukt, bezwaard; - beladen in verlegenheid.

18 buechden lees duechden (Van duechden bloodt zonder deugden).

23-24 Zie voor deze voorstelling mijn Kerstmis in de ban van de Passie in Kerk en Eredienst 1950 bl. 339 e.v.

25 verblijdt hier adverbiaal: heerlijk?

[p. 227]

 

⁺ O grondeloose Gods ontfermherticheyt

 

Prinche bouen alle Princhen verheuen

 

Seyndt in my sulck verwaermicheyt³³

 

Dat ick versmade dit corte leuen

35

Ghy hebt selue / tsmenscheyts brooscheyt beseuen³⁵

 

Dus legghe ick mijn hooft inder gratien schoot /

 

Door tswerelts ghebreken / die my aencleuen

 

Seyndt gratie in mijn wterste noodt.

+ B 2 r^o

33 *verwaermicheyt heftige beroering, heilige gloed, heilig vuur.

35 tsmenscheyts Lees met Hs Jan Michiels smenschen; - beseuen ervaren.

Varianten St CCXVIII, fol. 299r^o (ii^cxc r^o) uitg. Lyna en Van Eeghem dl. II, bl. 172 e.v.: 1 grootheijt o vr. - 3 confortacie / solacie - 4 dij s.v.b. dij m. alle gadere - 5 gehoort / confoort / den vadere - 6 vrinlyker - 7 c. lichaem a. - 8 verhalende b.a. ons b. - 12 ermen v.d. kermen in s. - 13 w. nu vrij - 14 ghewrocht o. - 16 lyden v. stryden te verblyden - 18 k. die l. - 19 siel d.d.s. looft v ommermeere

21 aldus - 22 beware / verclare / spare - 23 duecht / vruecht / dus - 24 d. fyn is myn ontfermen a. - 25 g. en m. - 26 dyn r.s. wyke alst b. - 27 verulerct - 28 myn leeke weeke - 29 o. ick tot v k. - 31 Vol claerheden / v. waerheden / m. swaerheden - 33 Myn s. - 35 i. danc s.

Varianten StCXXV, fol. 165v^o (clvl v^o) uitg. Lyna en Van Eeghem dl I, bl. 263 e.v.: 2 ic en - 3 s. grote is

8 jammerlijck - 9 dats e. - 10 Segt h. hoe en weendi niet secht - 11 deerlyken duer d. - 12 dordy - 13 M. aenschyn wordt mij a. - 14 ic kenne mij seluen soe v. - 16 mij therte sijn te v. - 17 daer ic - 18 soe jammerlick h. vonden - 19 Mit suchtender sielen m. - 26 soude

28 M. ghelate v. - 29 b. lacen myn v. - 31 O soone goods in uwer - 32 begaf der sonnen claerheijt h. - 34 daer ontbr. - 35 sterre mane s. - 39 o. die h. - 40 vanden p. - 41 Dat ontbr.; n. en w. - 42 is b. - 43 H. mach ic sondare lachen o. - 44 Ende ontbr.; daer i. - 45 scoffierlick ende dalder bitterste d. - 46 Nu en can ic v.s.n.m. spreken - 48 w. ic cause bin van dit bitter l. - 50 al ontbr. - 51 soe veele tghetal moet ick v.

52 als ontbr. - 54 oijt s. aenden h. - 55 Ic en der mij uwen name n.l. ontglijden - 56 hoe mach ick mij emmermeer v. - 57 ic kenne mij seluen t. - 59 wilt doch a. - 62 d.d.des sondaers versoeninghe s. - 64 d. verdrijf d. - 65 d.d. onse ellendighe sijt - 67 d. die d.v. ontscaecte - 71 o. die v. - 72 ghedenckelyke ter ewigher t. - 73 mij die z. - 74 dies bid ic v J. vol g. - 75 laet mij v b.d. staen in staden - 76 zoeten ontbr.; name sij e. - 78 svaders - 79 v. beuen

84 een h. - 85 J. ick en wille g. - 87 laet mij v. - 89 mer ic bin vol quaetheden z. - 90 ic en weet mij van rouwen waer w. - 91 Ontfermhertich c. - 92 d. niemant en w. - 98 m. verbernen i. - 99 versijke - 100 Seynt doch mij der herten dou van b. - 101 laet mij t. uws l. innen - 102 dat ick der h. pijnen o. 103 Ghy hebt myn lichaem g. - 104 mer myn ziele n. v f. - 105 en laet v g. dan n. - 106 Nu v.d. v g. - 107 uwer moeder bitteren r. - 108 c. te b.

109 Bespraijt m. - 110 myns - 111 ghelieue mach saten - 113 caritaten - 114 v. doch magdalena d. - 116 der kerstene s. - 117 wiens duecht noch l. - 118 w. die wordt ons n. - 119 mer vader sijt ons int leste bereijt - 120 doer v milde ontfermherticheijt

2 hem god v. - 3 zuuer ontbr. - 6 uwe hulpe t. - 7 tot v m.a. mijn

Varianten in Hs. Jan Michiels fol. 184 r^o: 14 tlichaem - 18 deughden

31 boven deze regel: Prince - 33 sulcken - 35 smenschen