Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 3
(1845)–Joseph Ronsse–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
XIII.
| |
[pagina 2]
| |
het vertrek, regtover eene ronde eikendeur, waerop eenige verbeeldingen van het lyden des Zaligmakers kunstig gebeiteld waren, stond eene legerstede, voor welke men een windschutsel van kostbare tapyten gesteld had. Aen het voeteinde stond eene zware kniebank met den rug naer den persoon gekeerd, die als ademloos op de bedkoets rustte: een zilveren kruisbeeld pronkte ter regter zyde van de bidbank: eene tas, met artsenydrank vervuld, was ter linker zyde geplaetst, en een klein parkementen boekje, in roode en zwarte letters gebeden inhoudende, lag op het midden der gemelde kniebank opengeslagen. Een doffe zucht, die den lyder ontvloog, maekte dat beide maegden zich spoedig oprigtten, met navorschende blikken de beweging van zyne borst gade sloegen, en aendachtig luisterden of zyne ademhaling min belemmerd was. Die, welke eerst het bed toenaderde, bevochtigde de lippen van Arnold van Schoorisse, welke, zyne gebroken oogen op Oda wendende, scheen te zeggen, dat hy verkwikking in de toegediende ge- | |
[pagina 3]
| |
neesmiddelen vond. Hy sloot weêr de oogen, wier beweging eene strael van hoop in den boezem zyner dochter deed opgaen, en oorzaek was dat zy de handen ten teeken van erkentenis ten hemel sloeg. Agar, die de doening harer hartsvriendinne naspeurde, zag eene traen van deze op het openliggende gebedenboek vallen, en de hoop, die Oda daer zoo even had opgevat, nog willende versterken, legde zy den wysen middenvinger op Arnolds polsader, en deed een teeken aen Oda, waerdoor zy beduiden wilde dat de zieke merkelyk beter was. Oda wierp zich voor de bedsponde van haren vader; zy drukte zyne hand tegen haren mond, en zoende die zoo zacht, dat de man niet de minste beweging kon gevoelen: doch, als versterkt door de warmte van den adem, ontsloot hy de oogen, en zuchtte: - Oda!’ Dees enkel woordje, dat het eerste, sinds het ongeval op het slagveld, Arnolds lippen ontvloog, was oorzaek dat Oda een vreugdekreet aenhief: zachtere oogenblikken had | |
[pagina 4]
| |
zy nooit gevoeld: in hare verrukkelykheid schreeuwde zy: - Vader! lieve vader!’ en viel met het hoofd op Arnolds oorkussen, terwyl ze zyne wangen met beide handen, overdekte, en hare lippen op zyn bleek voorhoofd liet rusten. - Vader! vader!’ riep zy nogmaels, - o! open de oogen; genees, genees spoedig!’ Agar, bevreesd dat deze uitroeping en de aenraking van hare vriendinne nadeelig aen Arnolds gesteltenis zouden wezen, trok Oda van voor de bedsponde, en legde zich den vinger op den mond om haer tot stilzwygen te manen; doch Oda, als weggesleept door hare vervoering, wilde zich weêr op den zieken werpen, ten einde haren naem eene tweede mael te hooren uitspreken. Agar belette deze beweging; en Oda besloot heil by het kruisbeeld te zoeken. - God! o myn Zaligmaker!’ snikte zy, - gy, zonder wiens wil er geen hair van 's menschen hoofd, geen loover van de boomen valt, maek dat vader van zyne wonden herstelle, en my weêr, als voorheen, tot troostengel verstrekke. Indien zyne stervensuer, door | |
[pagina 5]
| |
u bepaeld, eerlang slaen moest, indien hy aen myne kinderliefde werd onttrokken, o! myn God! dit toppunt van onheil zou ik niet kunnen overleven! Maer neen; uwe beschikkingen kunnen door de bede verzacht worden: gy wilt de standvastigheid van uwe getrouwe dienaren door zware slagen beproeven! Morren tegen uwe bevelen ware uwe goedheid miskennen, en daerom, o Alvermogende! zal ik met geduld en hoop de herstelling van mynen vader afwachten. Ik morre niet, neen, maer bidde slechts: myne bede zal aenhouden totdat uw zegen over mynen vader, over my dale; doch, indien Gy ons van dien zegen onwaerdig achtte, indien vader aen het gevolg zyner wonden moest bezwyken, maek, o myn God! dat ik met hem moge sterven!’ Hier weende de rampzalige met heete tranen, en zy was zoo sterk aengedaen, dat ze geen enkel woord meer uiten kon. Alleen heur hart vormde nog eene bede. Na eenige oogenblikken voelde zy zich den boezem vryer kloppen; allengskens werd zy tot zachtere denkbeelden gestemd, en vond ein- | |
[pagina 6]
| |
delyk kracht genoeg, om eenigen klem aen hare woorden te geven. - Neen, neen,’ vervolgde zy, - vaders stervensuer is nog niet nakend; anders zou Ackerman door Godes wil niet gezonden zyn geweest, om vader aen de slagen zyner vyanden te onttrekken. O! hoe goedig is toch jonker Frans! Hy heeft zich aen den haet zyner medeburgers blootgesteld, om dien, welke hem verwenscht had, te redden... En men zou my van Ackerman willen scheiden!’ Zeker zou de maegd deze alleenspraek nog verder uitgebreid hebben, ware Agar, op eene beweging door den Vryheer van Schoorisse gedaen (beweging die Oda, als nu te zeer in hare gedachte verslonden, niet ontwaerd had), tot de bedsponde van den lyder niet genaderd. Oda, die als uit eenen droom ontwaekte, wendde zich tot hare vriendinne, en beide zagen met innerlyke vreugde dat een zachte glimlach op den mond des zieken speelde. - Drinken, Oda! drinken!’ lispelde de man; en zyne dochter, stom van tevreden- | |
[pagina 7]
| |
heid by het hooren dat deze woorden met eene gewoone kracht werden uitgesproken, stond hem roerloos aen te staren, wanneer Agar de zilveren schael aen zyne lippen zette. Arnold dronk gretig; hy liet het hoofd nederzakken, en scheen in eene diepe sluimering te zinken. De klok sloeg acht uren op den toren van O.L.V. kerk, en de eerste dagschemering drong reeds tusschen de zyden venstergordynen, wanneer Arnold door de voetstappen van eenen monnik uit zyne sluimering getrokken werd. Oda en Agar stonden van hare zitstoelen op, en voegden zich nevens den monnik, die aen het hoofdeinde van het bed plaets nam. Deze sloeg met oplettendheid de beweging van den polsader des zieken gade, en zonder iets te zeggen, liet hy de meisjes, door eene hoofdknikking, gevoelen dat de Vryheer veel beter was. Oda stuerde eene dankbare bede ten Hemel. Weldra bekeek zy weder den monnik, en daer deze nog steeds de hand des lyders in de zyne hield, kon de maegd niet nalaten de heerschende stilzwygendheid te breken. | |
[pagina 8]
| |
Op hare woorden: - Mynheer! hoe vindt gy vader; hy is beter niet waer?’ wendde Arnold zyne verzwakte oogen tot den geneesheer, die een statig - God zy dank!’ uitsprak, en den lyder eenige vragen deed. Agar, overstelpt van vreugde, liep deze gelukkige tyding aen de dienstboden bekend maken, en Oda, die den arts met vragen overlaedde, waerop deze in Arnolds tegenwoordigheid niet kon antwoorden, vond zich gedwongen hare nieuwsgierigheid te beteugelen. De dag verstreek in hoop en kommer: stiptelyk hadden de maegden de voorschryving van den geneesheer gevolgd; de kostelykste gesteenten tot pulver gebragt, werden den zieken, als herstellingmiddelen, toegediend, en nauw begon de avond te dalen, of de eerbiedwaerdige geestelyke stond weêr voor de bedsponde van Arnold van Schoorisse. - De koorts is byna verdwenen, edele jonkvrouw!’ sprak hy tot Oda: - de slaep heeft de krachten van uwen vader zeer versterkt, en eerlang zal hy het bed mogen ver- | |
[pagina 9]
| |
laten. De wonden zyn niet gevaerlyk; en dank aen de Alvoorzienigheid, durf ik u verzekeren dat de Vryheer gered is. Rust en goeden oppas heeft hy nog noodig, jonkvrouw! doch gy kunt hem, zonder gevaer, uwe zorgen niet meer toedienen. Eene al te lange bekommering heeft uwe krachten uitgeput, en uw toestand baert my meer schrik dan die van uwen vader. Gy moet in de rust eene leeniging aen uwe smarten zoeken. - En zou ik vader moeten verlaten, Mynheer!’ vroeg Oda spytig. - Gy weet wet,’ vervolgde zy, - dat eene gehuerde hand onmogelyk die diensten vervangt, welke een kind zyne ouderen kan bewyzen. O! laet my by hem, Mynheer! zie, dáér op dit kussen zal ik insluimeren terwyl hy slaept: van hem verwyderd, ware het my onmogelyk eenige rust te genieten. - De liefde, die gy uwen vader draegt, jonkvrouw! vergroot mynen eerbied tot u. Ik beken dat de Vryheer uwe zorgen moeijelyk kan ontberen, en 't is juist daerom dat ik u aenzoeke, en, als vriend des huizes, gebiede, uwe uitgeputte krachten te verster- | |
[pagina 10]
| |
ken, opdat gy, door geene onpasselykheid, genoodzaekt wordet die zorgen voor nog langer aen uwen vader te onttrekken. - Gy eischt dan dat ik in myne kamer ga, Mynheer? - Ik bidde er u voor, jonkvrouw! Wat meer is, de wonden des Vryheeren moeten verbonden worden. Gy verstaet my; en opdat geen kommer uwe rust stoore, zal ik zelf, des noods, den ganschen avond hier doorbrengen. - O! Mynheer, gy zyt wel goed; de Hemel zal u over die dienst beloonen.’ By het uiten dezer woorden, en gerustgesteld door de beloften van den monnik, onttrok Oda zich aen zyne tegenwoordigheid. Zy wendde zich tot Arnold, drukte hem eenen kus op de hand, en stamelde onder het weggaen: - Vader! genees spoedig; genees voor het heil uwer dochter!’ De Vryheer deed eene beweging van erkentenis zonder dat Oda dezelve ontwaerde. Zuchtend wierp de maegd zich op hare bedsponde, en bad lang en vurig, totdat zy eindelyk insluimerde. | |
[pagina 11]
| |
- Oda is een engel van goedheid,’ sprak de geestelyke tot zich zelven: hy wendde zich naer de tafel, waerop een pakje verbryzelde gesteenten lag, en goot het in eene kruik, die hy met kruiden en water opvulde. Gedurende deze werking trad Agar het vertrek binnen, en vroeg of zy van geenen dienst kon wezen. - Jonkvrouw!’ sprak de geestelyke, - zeg aen myne mannen, dat ze binnen komen, en dat niemand van het huis ons in onze werkingen stoore.’ Agar voldeed aen hetgeen haer aenbevolen werd; en na men den Vryheer de vereischte zorgen had toegediend, bood de monnik hem van den bereiden drank aen. Gerustgesteld omdat hy zag dat zyne geneesmiddelen Arnold boven verwachting versterkten, en, verzekerd dat de lyder geen gevaer liep, verliet hy eindelyk het huis van Schoorisse, den ridder aen de bewaking zyner hulpmannen overlatende. Geheel den volgenden dag nog werd in hoop doorgebragt. Agar, die nu ook eenige rust genoten, doch met het krieken van den | |
[pagina 12]
| |
dageraed hare bedkoets verlaten had, liep onderscheidene malen van Arnolds vertrek naer dit van Oda; en daer zy bemerkte dat deze steeds sliep, besloot zy hare rust te eerbiedigen. By een nader bezoek, vond de geneesheer Arnold van Schoorisse zoo versterkt, dat hy hem geluk over zyne herstelling wenschte. De Vryheer drukte den monnik de hand, sloeg met nieuwsgierigen kommer eenen blik rond het vertrek, en: - Waer is Oda?’ stamelde hy. - De jonkvrouw, afgemat van waken,’ zei de monnik, - heeft eergisteren, op myn dringend verzoek, uwe kamer verlaten. - Hoe! eergisteren?’ was de vraeg des Vryheeren; en alvorens de monnik de gelegenheid vond om verder te spreken, - Vader! wil ik haer gaen roepen?’ vroeg Agar. - Ja, melieve! maer - wacht een weinig: ik wil by haer eene aengename verrassing veroorzaken. - Mynheer!’ voer Arnold voort, zich tot den geneesheer keerende, - ik gevoel dat myne krachten ten grooten deele weêrgekomen zyn, en met uwe toe- | |
[pagina 13]
| |
stemming zal ik dit geliefde kind in mynen zetel, in plaets van in myn bed, omhelzen. - Wees niet te haestig, Vryheer!’ sprak de priester, de hand uitstekend om de beweging van Arnolds polsader nogmaels te raedplegen; - wees niet te haestig; eene onvoorzichtige beweging zou uwe wonden openen.’ De Vryheer antwoordde niet; doch, daer de monnik eene spytige uitdrukking op deszelfs aengezicht ontwaerde, veranderde hy een weinig van toon, en zyne navorschingen nopens Arnolds gesteltenis hernemende: - Indien wy u met voorzorg uit uw bed namen,’ vervolgde hy, - vermeen ik dat gy geen gevaer zoudt loopen.’ By deze aenmerking werd het gelaet des zieken weêr kalm, en zonder iemands hulp rigtte hy zich op. De geestelyke scheen verwonderd, en terwyl Agar den leuningstoel tot voor Arnold schoof, waegde het de arts om er den Vryheer in te zetten. Een lach van vergenoeging, vergezeld van een gebaer van pynlyke uitdrukking, kwam op 's ridders aengezicht te voorschyn. | |
[pagina 14]
| |
- Agar!’ sprak Arnold, - ga u verzekeren of uwe zuster nog niet wakker is: ik vrees dat die al te lange slaep haer nadeelig kon wezen.’ Alvorens deze laetste woorden uitgesproken waren, liep Agar naer de slaepkamer harer vriendinne: Oda wreef zich de hand voor de oogen, en vroeg hoe het met haren vader was. - Best!’ antwoordde Agar; - hy zit reeds in zynen...’ Hier gevoelde zy dat ze zich niet verspreken mogt, wilde zy de aengename verrassing, door Arnold by de aenkomst zyner dochter verlangd, niet doen mislukken; en zich in eens hernemende: - Oda! de geneesheer zit by vader,’ sprak ze; - hy heeft verklaerd dat alle gevaer voorby is. - Dank zy den grooten God, die myne bede zoo goedwillig heeft aengehoord!’ riep Oda in verrukking. Zy vroeg of Arnold den wensch nog niet had geuit van haer te zien. - Wel zeker, lieve zuster! - Het schynt dat de slaep u zacht gestreeld moet heb- | |
[pagina 15]
| |
ben,’ vervolgde Agar, spottend, - anders zoudt ge... - Wat uer is het reeds?’ viel Oda haer in de rede. - Wat uer? Het is byna tien,’ was Agars antwoord, terwyl zy in een hevig gelach uitborst. - Scherts niet, Agar! ik bidde er u voor: als men twee dagen en twee nachten slapeloos heeft doorgebragt, is het niet te verwonderen dat men eene rust van veertien uren neemt. - En vier en twintig daerby,’ vervolgde Agar op den vorigen toon. - Wat wilt gy zeggen, zuster? - Wat ik zeggen wil, Oda? Wel dat gy eergisteren om acht uren u te bed hebt gelegd, en nu slechts uit dien langen slaep ontwaekt zyt, waerin ik dacht dat gy tot in der eeuwigheid blyven zoudt. - Maer gy schertst, Agar! Die toon behaegt my volstrekt niet in dit oogenblik van kommer en verlegenheid. - Ik herhale u, Oda! dat ge niet verlegen meer moet wezen: vader is buiten alle | |
[pagina 16]
| |
gevaer; en wat myn gezegde raekt, dat gy schynt voor een sprookje te houden, ik verzekere u dat gy u niet gisteren, doch eergisteren avond te bed hebt gelegd.’ Nu eerst kon Oda zich de reden verklaren van Agars boertigen toon: verwonderd stond zy hare vriendinne aen te staren, en aenzocht ze haer spoedig te helpen aenkleeden, zeggende dat haer vader misnoegd zou wezen over zoo lang een gemis van zyne dochter. Na het verloop van een kwaert uers, stak Oda de deur van Arnolds vertrek open: zy hief een geroep van verwondering aen, en wierp zich voor 's mans zetel, terwyl zy onophoudelyk uitriep: - Vader! goede vader! o! nu ben ik gelukkig!’ Onder het stamelen dezer woorden liet Oda het hoofd op de knien van den Vryheer rusten, en hield zyne handen krimpachtig in de hare gesloten. - Sta op, lief meisje,’ sprak Arnold bewogen; - kom, dat ik u mynen zegen geve.’ Oda schoof een weinig nader, bood haer schoon bleek voorhoofd aen Arnold, en deze | |
[pagina 17]
| |
teekende er met den duim der regter hand een kruis op, terwyl hy den Hemel het behoud zyner erfgename afbad. Beide waren zoo sterk getroffen, dat zy geen enkel woord konden uiten, en, hals aen hals gestrengeld, in vreugdetranen wegsmolten. - Wat bevallig kind!’ zuchtte de monnik. - Gods genade straelt steeds in zyne werken uit: het leven ware haer een last geweest by het gemis heurs vaders, en daerom heeft de Hemel den goeden ridder gespaerd. - Zet u digter, Oda!’ zei Arnold tot de maegd, die zich in den zetel aen het hoofdeinde der bedkoets geplaetst had; - zet u digter by my, kind, opdat ge my beter verstaen kunt: spreek tot uwen vader; uw gekout versterkt myn hart, en zal my over uw lang gemis schadeloos stellen. Droog uwe tranen, engel! wees moedig en stel uwe trouw in Hem, die ons welzyn bewerkt en onze wapenen tegen de opstandelingen heeft gezegend. Waerschynlyk zyn de gevaren, die ik getrotseerd, en de heldenmoed, dien ik op nieuw aen den dag heb geleid, u reeds bekend: alléén tegen tien, en afgemat door | |
[pagina 18]
| |
de ontvangene kneuzingen, stond ik op het punt om aen de woede der Gentenaers geslagtofferd te worden, had een moedig vyand my onder zyne bescherming niet genomen. - Een Engel bewaerder, vader?’ stamelde de maegd. De Vryheer hief het hoofd op, en terwyl hy met nieuwsgierige en verwonderde blikken Odas houding gade sloeg: - Weet gy wie die moedige vyand is?’ vroeg hy. - Myn hart had het my reeds gezegd, vader, wanneer ik eerst deze menschlievende daed vernam: myn hoofdsluijer, waermede uwe wonde vermaekt was, en een der Gentsche minderbroeders hebben my de verzekering gegeven, dat jonker Frans, getrouw aen de my gedane belofte, die beschermengel is geweest.’ Een hevig rood kleurde Odas wangen by deze vertrouwelykheid; en alsof zy verlegen ware geweest te veel gezeid te hebben, bleef zy nadenkend zitten. De monnik de stilzwygendheid en de aendoening van beiden bemerkende, begon eenige vrees voor den Vryheer te gevoelen. | |
[pagina 19]
| |
Om een einde aen deze aendoening te stellen, bragt hy by dat een al te lang verblyf in zynen armstoel, den zieken vermoeijen zou. Arnold voldeed aen het verzoek van den arts, welke hem de rust aenbeval, totdat hy weêr zyn bezoek zou vernieuwen. Oda onttrok zich aen het genoegen voor het oogenblik in verder gesprek met haren vader te treden: zy bleef steeds op den uitkyk staen om 's mans kleenste begeerten te voorkomen, totdat hy in een verkwikkenden slaep gedompeld was. Agar, die middelerwyl de huishoudelyke zaken in orde had doen brengen, kwam by hare vriendinne, en wilde eerst de geliefkoosde gedachte niet stooren waerin Oda verkeerde, namelyk diegene dat haer vader zyn behoud aen den lieveling heurs harten verschuldigd was. - Deze gedachte beurde Odas geest op; zy overpeinsde de in het werk te stellen maetregelen om Ackermans goede hoedanigheden op te helderen, en de hoop dat Arnold zynen redder eerlang in de armen drukken, en hem ten loone der bewezene diensten, aen de verkoorne zyner ziel | |
[pagina 20]
| |
schenken zou, was oorzaek dat de maegd werkeloos de oogen geslagen hield op een zyden doek, waerop zy begonnen had een borduersel van onderscheidene kleuren te stippen. Eene vraeg van Agar kon slechts de erfdochter van Schoorisse aen hare zachte mymering losrukken, welke mymering nu voor vriendschappelyke doch stille onderhandelingen plaets maekte. Onder het uitdrukken van wederzydsche geheimen, naderde de uer waerop de monnik zyn bezoek weêr moest afleggen. By zyne aenkomst verlieten beide maegden het vertrek, en 't was slechts nadat Arnolds wonden vermaekt waren, en hy den wensch had geuit zich met zyne dochter te onderhouden, dat deze zich weêr by hem aenbood. Eindelyk vond Oda zich alleen met haren vader: zy wilde gevolg geven aen de gedachte, nopens Ackerman opgevat, en begon met den Vryheer al de omstandigheden van zyne gelukkige verlossing mede te deelen, hem onderscheidene vragen doende over den uitslag des gevechts. De man, die, ofschoon | |
[pagina 21]
| |
Oda geen enkel woord repte van haren minnaer, gemakkelyk bemerken kon waer zy henen wilde, voldeed volgaerne aen den wensch zyner dochter, daer hy wist dat haer verbryzeld harte troost noodig had. Na lang over Ackerman gesproken te hebben, eindigde hy met deze woorden: - Waerlyk, 't is te bejammeren, Oda! dat zoo deugdzaem, zoo moedig een jongeling, onze vyand moet wezen!’ Het meisje deed eene spytige beweging en gemakkelyk was het voor den Vryheer te zien dat hare ziel hevig geschokt was. Hy kon echter geene heeling aen hare smarten brengen; maer de maegd Arnolds gezegde zoekende te wederleggen, steunde met kracht op het woord: vyand! en vroeg aen haren vader of hy met zoo eenen naem den persoon kon bestempelen, die hem gered had. - Ackerman moet myn vyand wezen, kind!’ antwoordde de Vryheer met bedaerdheid; - verschillig met my in denkwys, heeft hy trouw gezworen aen den standaert der opstandelingen, en ik, melieve! ik heb met heiligen eede bevestigd steeds de | |
[pagina 22]
| |
belangen van onzen Graef te zullen verdedigen. Gy verstaet wel, Oda! dat uw vader, zoo lang er geene vrede tusschen de opstandelingen en Lodewyk van Male gesloten is, Ackerman als vyand moet aenschouwen; doch dezes vorig gedrag en de trouweloosheid van Walter van Herzeele jegens hem, staen my nu te zeer bekend, dan dat ik uwen minnaer uit ganscher harten niet zou vergeven. Verleid door zyne eerzucht, heeft hy aen den roep zyner stedegenooten willen beantwoorden: man van eer, kon hy niet nalaten zynen eed gestand te doen; en ofschoon Ackerman myn staetkundige vyand zy, eisch ik niet dat uw hart in die vyandschap deele. Aen jonker Frans zyt gy myn behoud verschuldigd, Oda! blyf hem als den bruidegom, u, door uwen vader geschonken, steeds beminnen, en vergeet wat ik u in myne verbolgenheid jegens hem gezeid heb. Gy weet wat ik al aen Walter verschuldigd was; nooit hadde ik kunnen veronderstellen dat hy my zou misleiden; ik heb aen zyne woorden geloofd, en - de vervloeking des Hemels over uwen minnaer, dien ik een oogen- | |
[pagina 23]
| |
blik als uwen verleider aenzien heb, durven inroepen!’ Hier zuchtte de man; en Oda, die nu zyne geheime gevoelens nopens den lieveling heurs harten kende, opende den mond om te vragen of reeds deze vervloekingen in heilwenschen veranderd waren, wanneer Arnold zich verhaestte te zeggen dat zyn geluk voortaen ten grooten deele van dit des jongelings afhangen zou, en hy hem als zyn eigen kind beminde. Oda kon zich niet onthouden den Vryheer van Schoorisse hare hartelyke dankbetuiging toe te sturen; en Arnold niets willende nalaten om het geluk van zyne dochter ten top te doen stygen, begon den wensch te uiten van den opstand nu geheel gedempt te zien. - Met hunnen hardnekkigen bevelhebber zullen de Gentenaers den moed verloren hebben,’ vervolgde hy: - meer dan vyf en twintig duizend hunner zyn met Artevelde te Roosebeke gesneuveld; al de Vlaemsche steden, die, uit vrees voor overweldenary, de party van Gent genomen hadden, zullen zich aen de magt der Fran- | |
[pagina 24]
| |
schen onderwerpen, en hulde aen den Graef doen: de Gentenaers zelve, beducht voor hun behoud, zullen hem om genade smeeken, en de vrede zal een einde stellen aen al die moorden en geweldenaryen, waervan Vlaenderens bodem zoo lang het tooneel is geweest. Gy verstaet, Oda! dat alsdan niets langer beletsel aen uwe wenschen, aen die van Ackerman zal brengen.’ De maegd glimlachte, wierp een dankbaren blik op haren vader en overlaedde hem met vragen, welke hy met steeds aengroeijende bevalligheid beantwoordde. Odas hart werd zoo zeer versterkt, dat zy het vroegere geluk, met Ackerman gesmaekt, in het verschiet weêr te gemoet zag. De heilstand der maegd vergrootte nog by de spoedige herstelling heurs vaders: steeds zat zy aen zyne zyde om die treurige winteruren, door haer aengenaem gekozel, zoo min verdrietig mogelyk te maken: somtyds ook begon zy door hare zachtluidende toonen, begeleid van de harp, die sinds lang onbehandeld rustte, het huis van Schoorisse te doen weêrgalmen. | |
[pagina 25]
| |
Op zekeren dag dat Oda nogmaels de hoedanigheden van Ackerman aenhaelde, en Arnold genoegen in de rondborstigheid zyner dochter schiep, werd deze uit hare vertrouwelykheid getrokken door een stil geklop, dat men op de deur der kamer deed. Huppelend opende zy dezelve, hief eenen kreet van verbazing aen, en de Vryheer, hoogst verwonderd, liet den naem van Walter van Herzeele hooren, welke zyne stappen tot voor Arnolds zetel voortzette. Rood van verontwaerdiging, sprak deze geen enkel woord; doch Walter, weinig acht op die koude aenvaerding schynende te slaen, plaetste zich in Odas zetel, en zegde dat hy eene levendige deelneming in de nieuwe rampen van zynen vriend nam. Hy voegde er by dat de kneuzingen, die hy zelf bekomen had by het poogen om Arnold uit de handen der vyanden te verlossen, oorzaek waren van het vertoef zyns bezoeks, en hy, niettegenstaende zyne onpasselykheid en het verbod van den geneesheer, zyne burgt had verlaten, ten einde troost in den boezem des Vryheeren van Schoorisse te storten. | |
[pagina 26]
| |
- Ik meende, Mynheer Walter!’ antwoordde Arnold op een schertsenden toon, - dat uwe vriendschap jegens ons, sinds uw laetste bezoek op het slot van Schoorisse, in onverschilligheid, ja, in haet veranderd was! - Hoe! hoe! wat wilt gy zeggen, ridder? Weet ge niet dat alles wat ik gedaen heb, ten uwen voordeele strekte, en dat ik bevel ontvangen had den muiter aen te houden, opdat hy de verdiende straf van hoog verraed ondergaen zou. Gy weet ook, vriend! dat de eer uws huizes my te zeer ter harte ligt, dan dat ik jonkvrouw Oda aen eenen persoon, die de moorder zyns Graven moest wezen, zou willen zien uithuwen. - Deze betigting is valsch, heer Walter! - Valsch! valsch!’ morde deze laetste; en zyne vermetelheid een weinig min hoog zettende, omdat hy zoo eene stellige aenklaging niet staende kon houden, tastte hy den Vryheer van Schoorisse aen zyne zwakke zyde aen, met hem alles te verklaren wat Ackerman ten voordeele der opstandelingen en ten nadeele van den Graef aengewend had. | |
[pagina 27]
| |
Tot zyne eerste aentyging jegens Ackerman willende weêrkeeren, vervolgde Walter: - Vriend! ik wist niet stellig of het schelmstuk, hem ten laste gelegd, juist in uw slot plaets moest grypen; doch, ik heb in 's Graven belang, even als in het uwe, die daedzaek aen den dag willen brengen. Steeds aen 's Prinsen wil verknocht, heb ik te Gent, in het midden zyner vyanden, doen zien dat ik den dood tartte, om zyne bevelen te voorkomen. Ik weet niet of gy van alles onderrigt zyt, Arnold! maer op het oogenblik dat de halsstraf ten uitvoer moest gebragt worden, heeft Artevelde, die Ackermans denkwys deelde, kunnen zien dat de liefde alleen tot den Graef, myne hand leidde. Het volk begon te morren: men sprak van my in Ackermans plaets om te brengen, en ik ben genoodzaekt geweest redding onder den standaert van Lodewyk van Male te zoeken. - Heeft de Graef Ackermans vlugt uit myn slot my niet ten kwade geduid?’ vroeg Arnold, een weinig min verbitterd by de uitlegging, die Walter van zyne handelwyze gaf. | |
[pagina 28]
| |
- Toch niet, vriend! hy kende uwe verkleefdheid aen zynen persoon: al de omstandigheden van Ackermans verlossing heb ik hem medegedeeld, en wanneer hy hoorde dat ik my door jonkvrouw Oda had laten foppen, sprak hy lang over de arglistigheid der vrouwen, en byzonderlyk over uwe dochter, wier vereeniging met den Gentschen muiter hoogst te betreuren ware geweest. Hy koesterde terzelfder tyd de hoop, dat gy, of jonkvrouw Oda, nimmermeer in dit huwelyk zoudt instemmen, er byvoegende dat zyn vriend Arnold (want ter tyde noemde hy u nog zóó) er zyne gunsten voor eeuwig door verliezen zou.’ Oda bekeek Walter met navorschende blikken; en Arnold meende hem te ondervragen waerom hy heden, zoo wel als vroeger, 's Graven vriendschap niet wegdroeg, ingezien hy op nieuw zyn leven voor 's Prinsen belangen in de waegschael had gesteld; doch Walter liet er hem den tyd niet toe: hy eindigde met te zeggen dat Ackermans tegenzin, voor allen die de party van Lodewyk van Male aengekleefd waren, in dolheid | |
[pagina 29]
| |
overgegaen was, en de muiter zelfs het bloed van zynen eigen vader zou vergieten, kon hy dien onder den standaert van den Graef ontmoeten. - En hoe komt het dan, indien Ackerman zoo wreed is,’ sprak Arnold wrevelmoedig, - hoe komt het dat hy my van den dood bevryd heeft; dat hy zelf myne wonde verbonden, en my door zyne partygangers tot in myne woon heeft doen brengen? - Ackerman?’ vroeg met verwondering de Vryheer van Herzeele, aen wien deze omstandigheid onbekend was. - Ja, Ackerman zelf!’ was het bondige antwoord van Arnold. - Welnu! kunt gy zulk eene daed goedkeuren?’ zei Walter, niet wetende wat hiertegen in te brengen. - Gy ziet wel,’ vervolgde hy met een weinig aerzeling, - hoe verre zyne meineedigheid gaet: wanneer men hem eerst als aenleider der Gentenaers verkoor, beloofde hy, onder heiligen eede, getrouwheid aen den standaert des opstands, en zwoer tevens dat hy alwie dien zoude poogen omverre te werpen, met het | |
[pagina 30]
| |
zwaerd zou doorbooren. In de hoop van uwe vriendschap weêr te winnen, heeft hy by allen als een meineedigen willen doorgaen. - En waerom duidt gy hem nu myne redding ten kwade, daer ge zoo even nog zyne onmenschelykheid brandmerkte?’ hernam Arnold, half toornig, half lachend, by de tegenstrydigheid, die hy aen Walter, uit diens eigen gezegde, deed opmerken. Gevoelende dat hy zich versproken had, en moeijelyk die betigting, tegen Ackerman ingebragt, staende kon houden, veranderde Walter met opzet van redekaveling. Oda, ofschoon eerst verschrikt, genoot nu inwendige vreugde by het hooren dat haer vader Ackerman zoo hevig ondersteunde. Genegen zynde om Agar met al het voorgevallene bekend te maken, vroeg zy verlof om by hare vriendinne te gaen. - Arnold stemde die vraeg goedwllig in. Nauwelyks had Oda de deur achter zich gesloten, of zy borst in een schaterend gelach uit, sloeg de handen in elkaêr, en Agar, de oorzaek van deze blymoedigheid vernomen | |
[pagina 31]
| |
hebbende, kon niet nalaten te vragen: - Wel, wel! is het mogelyk? - Mogelyk en zeker,’ antwoordde Oda; - en zoo een man zou my willen dwingen hem myne hand te schenken!’ Agar antwoordde niet. Steeds viel het haer bitter iets schertsends, iets onaengenaems nopens haren vorigen weldoener te vernemen; en de valsche rol, die deze in het slot van Schoorisse gespeeld had, was oorzaek dat het meisje in diepen rouw gedompeld was. Meermalen had zy Walters handelwyze ten zynen voordeele willen uitleggen; doch daer zy steeds den afkeer der erfdochter van Schoorisse bemerkte, had zy besloten Herzeeles naem niet meer te noemen. Nu ook wilde zy standvastig in haer besluit blyven; doch haer stilzwygen werd door Oda als eene onverschilligheid ten haren opzichte aenzien: deze berispte er Agar over, welke zich bedwingen moest om hare treurigheid te weêrhouden. Die treurigheid ontsnapte aen Oda niet: zy drong aen om de reden er van te weten, en Agar zegde dat het haer hartgrievend | |
[pagina 32]
| |
was de gebreken van Mynheer Walter van Herzeele steeds te hooren aen den dag leggen. Hier maekte zy door het verhael van alles wat de Vryheer voor haer gedaen had, indruk op het hart van Oda, welke beloofde, in 't vervolg zoo min mogelyk, met verachting van Agars beschermer te spreken. Middelerwyl was Walter, die de hem opgelegde betigtingen verschoond en wederleid had, geheel en al op zyn gemak met Arnold van Schoorisse, welke, zich van lieverlede diens bewezene diensten herinnerende, nog iets van zyne vriendschap jegens Walter, in zynen boezem voelde voortleven. Herzeele had zynen hartevriend eenige byzonderheden van hetgeen er te Gent voorgevallen was, reeds verhaeld, wanneer hy gewaer werd dat Arnold nog niets kende nopens den keus van een nieuwen Ruwaert door het volk, of nopens het besluit dat men nogmaels, rakende het verstooten van den vrede, genomen had. Walter sprak van deze laetste omstandigheid, toen Arnold eensklaps het hoofd schudde, en uitriep: - Maer, ridder! ik kan dit moeijelyk gelooven. Hoe! de Fran- | |
[pagina 33]
| |
schen zyn nog in het land, en Gent zou op nieuw de wapenen durven opvatten!... - Wat ik zeg, is waer, Arnold! De muiters hebben zich door Van den Bossche weêr laten verleiden. Wanneer deze het voorstel des Konings kende, heeft hy al het volk doen verzamelen. - De oorlog is niet geëindigd!’ riep hy met forsche stem uit; - Artevelde heeft door zyne verwaendheid den slag en het leven verloren; en zeker zou Gent den trots der bloedhonden geheel en al vernietigd hebben, ware onze bevelhebber in zyne versterkte legerplaets gebleven. Vreest niet, myne lieve medeburgers!’ vervolgde hy; - sluit uwe poorten voor den vreemden dwingeland: in dees gevorderd jaergetyde, zal hy het niet wagen onze moederstad te belegeren! Met het begin der lente zullen wy, - indien de magt ons ontbreekt, om, even als onder het bestuer van Arteveldes vader, Koningen voor onzen wil te doen buigen, - huerlingen uit Holland, Zeeland en Gelderland doen komen, ten einde den laetsten overweldiger te dempen! Wy hebben onder ons een grooter', een manhaftiger' | |
[pagina 34]
| |
veldheer dan ons gewezen Ruwaert. Die zal den oorlog tegen onze verdrukkers met meer schranderheid voeren dan men het voorheen ooit gedaen heeft: die zal op nieuw al de steden van Vlaenderen, welke 's Graven hatelyken standaert niet aen flarden scheuren, voor den naem van Gent doen sidderen! Die man, die vriend, die held, is u allen bekend: zyne dapperheid moet uwen moed aenvuren; zyn wys beleid u doen overwinnen, en zyne aenwezigheid den schrik in de drommen onzer vyanden jagen! Met een woord, die held is - Frans AckermanGa naar voetnoot(1)!... - Hoe? Ackerman!’ riep de Vryheer van Schoorisse verschrikt uit; - Ackerman zou als opperbevelhebber onder de Gentenaers optreden, en verwaend genoeg zyn om aen de verzamelde legers van Frankryk en Vlaenderen hoofd te bieden!... - Ja, vriend! Ackermans hoogmoed ver- | |
[pagina 35]
| |
leidt hem: hy heeft de voorstellen op overeenkomst met trots verstooten, en de eerste onder allen uitgeroepen dat zyne moederstad nimmermeer Lodewyk van Male als Graef van Vlaenderen herkennen zal!... Hy rekent op de beloofde hulpbenden van Engeland, en durft in Gent, de eenigste stede die zich niet onderwerpen wil, onze magtige legers trotseren! - Hemel! Hemel!’ zei Arnold, en liet het hoofd in zyne handen zinken. Walter grimlachte en vervolgde weldra: - Overtuigd dat zyne woorden weêrklank onder de menigte begonnen te vinden, haelde Van den Bossche de heldendaden van Ackerman met kracht aen; hy voegde er by dat diens moed te Roosebeke de Gentenaers over 's Graven benden had doen zegepralen, en dat hem alleen de eer te beurt kon vallen over Vlaenderens hoofdstad te heerschen. ‘Deze stellige beloften bekwamen den uitslag, dien Van den Bossche verwachtte: de kreet: Gent! Gent! vloog door de lucht, en allen, moedig gelyk te voren, riepen | |
[pagina 36]
| |
als met ééne stem: - Ackerman zy onze aenleider! ‘Zy zwoeren hem getrouwheid tot der dood!...’ Hier loosde Arnold van Schoorisse een diepen zucht, en de woorden: - Rampzalige Oda!’ troffen de ooren van Walter, die zyn verhael in dezer voege voortzette: - Vriend Arnold! de wrevel waermeê de Gentenaers 's Konings voorstellen verstooten hebben, heeft den Monarch het besluit doen nemen hunne stad te belegeren; doch om de heden ontvangene tydingen, is er voor het oogenblik van dit besluit afgezien, en het Fransche leger moet morgen Vlaenderens bodem verlaten, alwaer de Koning Jan van Ghistele als opperbevelhebber heeft aengesteld. Wilhelmus van Landeghem wordt als Gouverneur naer Audenaerde gezonden, en al de staten van den Graef moeten door Frankryk bestuerd wordenGa naar voetnoot(1). | |
[pagina 37]
| |
‘By het vernemen dezer tyding ontstond er in Gent eene uitzinnige vreugde: Ackerman heeft nieuwe Kapiteinen aengesteld, en de afkondiging laten doen dat wie met de Gentenaers de dwingelandy van den uitheemschen Vorst verpletteren wilde, de hoofdstad van Vlaenderen mogt intreden. Overal, en byzonderlyk onder de gevlugte burgers van Kortryk, vindt deze bekendmaking weêrgalm, en duizende misnoegden wenden zich Gentwaerts, om Ackermans magt te versterkenGa naar voetnoot(1).’ Herzeele staekte zyn verhael, en even alsof Arnold zyne ooren niet had kunnen geloo- | |
[pagina 38]
| |
ven, verzocht hy Walter dat deze het reeds medegedeelde herhalen zou. Walter, nu geheel in Arnolds gunsten gedrongen, en dezelve ten allen pryze willende behouden, voldeed des te liever aen 's mans verzoek, daer hy zag dat deszelfs gevoelens van vriendschap jegens Ackerman, merkelyk verflauwden, en de Vryheer van Schoorisse, den nieuwen eertytel van opperbevelhebber der opstandelingen aen den verloofden zyner dochter als eene vlek aenrekende. Zoo lang duerden het gesprek en de wederzydsche uitboezemingen van vriendschap, dat de avond reeds begon te dalen, wanneer Walter afscheid van zynen hospes meende te nemen. Doch Arnold, wiens goedige ziel, ofschoon ras tegen iemand gestoord, rasser nog een geleden hoon vergeten had, gedoogde niet dat zyn vriend zou vertrekken, ingezien de duisterheid eerlang stond te heerschen, en de sneeuw, die in overvloed gevallen was, de baen moeijelyk maekte. Walter, niets vuriger verlangende dan eenige uren in het bywezen der aenminnelyke Oda door te brengen, liet zich die uit- | |
[pagina 39]
| |
noodiging geen tweemael doen: hy hoopte dat de maegd, die hy sinds haer vertrek uit de kamer, niet meer teruggezien had, ten mins te tydens 't avondmael verschynen zou, en vleide zich hare gunsten ook weêr te zullen verwerven. Walters hart trilde van genoegen: hy overpeinsde de bevallige woorden, die hy Oda zou toesturen; zyne redekaveling werd hoe langer hoe warmer, en reeds had hy zynen vriend iets rakende zyne gedachte nopens Oda medegeeld, - gezegde, 'twelk Arnold, steeds te zeer beducht over hetgeen er nog zou voorvallen, niet gehoord had, - wanneer Agar hem ten avondmale kwam uitnoodigen. Verheugd stond Walter regt; hy volgde de maegd in de eetzael, en zyne vreugde veranderde in spyt, wanneer Agar hem aenkondigde dat hare vriendinne den Vryheer verschooning bad, dat zy zich in de onmogelykheid bevond hem gezelschap te houden. |
|