Erflaters van onze beschaving

(1977)–Jan Romein, Annie Romein-Verschoor– rechtenstatus

Nederlandse gestalten uit zes eeuwen

Literatuurlijst

De hieronder volgende literatuurlijst bedoelt een praktische handreiking te zijn aan de lezer die zich verder in een van de hier behandelde figuren wil verdiepen. Hij vindt er de voornaamste publikaties over elk der zesendertig erflaters, gerangschikt naar de volgorde waarin deze in het boek voorkomen. Bij voorkeur zijn alleen Nederlandse of in het Nederlands vertaalde boeken opgenomen; buitenlandse boeken slechts dan, wanneer er geen gelijkwaardige Nederlandse naast stonden; tijdschriftartikelen alleen, wanneer zij van bijzondere betekenis waren. Bij het opstellen van de lijst is de literatuur per erflater als volgt gerangschikt: eerst worden de brieven- en documentenverzamelingen en bibliografieën genoemd, daarna volgen de algemene werken en ten slotte de meer specialistische publikaties. (OEuvrecatalogussen zijn met een * aangegeven.) Eigen geschriften van de erflaters, met uitzondering van hun gepubliceerde brieven, zijn niet vermeld, omdat de belangrijkste daarvan gemakkelijk te vinden zijn, hetzij in het Nieuw Nederlands biografisch woordenboek (voor zover de auteurs vóór 1910 overleden zijn), hetzij in een grote encyclopedie, hetzij in de catalogus van een der grote bibliotheken.

Veertiende tot zestiende eeuw

filips van leiden.
R. Fruin, Over Philips van Leiden en zijn werk: De cura reipublicae et sorte principantis. Verspreide Geschriften deel 1. 's-Gravenhage 1900.
F.W.N. Hugenholtz, Enkele opmerkingen over Filips van Leydens ‘De cura reipublicae et sorte principantis’ als historische bron. Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlanden, deel 7, 1952-'53.
B.N. Leverland, ‘Philips van Leyden, ca. 1328-1382, Kanunnik van St. Pancras, Zijn verwanten, zijn stichtingen.’ Jaarboekje voor geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en omstreken, deel 57, 1965.
R. Feenstra, Philip of Leyden and his treatise De cura reipublicae et sorte principantis. Glasgow 1970.

geert groote.
P. van Zijl, Gerard Groote, ascetic and reformer (1340-1384). Washington d.c. 1963.
J.G.R. Acquoy, Het Klooster te Windesheim en zijn invloed. Deel 1. Utrecht 1875.
M.H. Mulders, Geert Groote en het huwelijk. Utrecht-Nijmegen 1941.
J.G.J. Tiecke, De werken van Geert Groote. Utrecht-Nijmegen 1941.
A. Hyma, The christian Renaissance. A history of the Devotio Moderna. Hamden Conn. 1965².
R.R. Post, The Modern Devotion, Leiden 1968².
J. Roelink, Beeld en werkelijkheid ten aanzien van Geert Groote. Kampen 1969.
G. Epiney-Burgard, Gerard Grote (1340-1384) et les débuts de la dévotion moderne. Wiesbaden 1970.

jeroen bosch.
L. von Baldass, Hieronymus Bosch*. Wenen-Munchen 1959².
C. de Tolnay, Hieronymus Bosch*. 2 delen. Baden-Baden 1965.
P. Lafond, Hieronimus Bosch, son art, son influence, ses disciples. Brussel-Parijs 1914.
A. Vermeijlen, Hieronymus Bosch. Amsterdam 1939.
J. Combe, Jérôme Bosch. Parijs 1957².
W. Vogelsang, Hieronymus Bosch. Amsterdam 1958.

M.J. Friedlaender, Early netherlands painting. Deel 5, Geertgen tot Sint Jans and Jerome Bosch. Leiden-Brussel 1969.
D. Bax, Ontcijfering van Jeroen Bosch. 's-Gravenhage 1949.
D. Bax, Beschrijving en poging tot verklaring van het Tuin der onkuisheidsdrieluik van Jeroen Bosch. Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, nieuwe reeks, deel 63, 2, 1956.
C.D. Cutler, ‘The Lisbon Temptation of St. Anthony bij Jerome Bosch.’ Art Bulletin 39, 1957.
A. Spychalska-Boczkowska, ‘Material for the piconography of Hieronymus Bosch's Triptych The Garden of Delights.’ Studea Muzealne. Poznan 1966.
Jheronimus Bosch. Catalogus tentoonstelling Noordbrabants Museum. 2 delen. 's-Hertogenbosch 1967.

desiderius erasmus.
P.S. Allen e.a., Opus epistolarum Des. Erasmi Roterodami. 12 delen. Oxford 1906-'58.
A. Gerlo & P. Foriers, La correspondance d'Erasme. Deel 1-. Brussel 1967-(lopende serie, vertaling).
O. Noordenbos & T. van Leeuwen, Erasmus in den spiegel van zijn brieven. Een keuze uit de brieven van Erasmus. Utrecht 1960².
K.A. Meissinger, Erasmus von Rotterdam. Berlijn 1948².
J. Huizinga, Erasmus. Haarlem 1958⁵.
A. Vloemans, Erasmus. 's-Gravenhage 1969.
A. Hyma, The youth of Erasmus. Ann Arbor Mich. 1930.
J. Lindeboom, Het bijbelsch Humanisme in Nederland. Leiden 1913.
A.W. de Jongh, Erasmus' denkbeelden over staat en regeering. Amsterdam 1927.
P.S. Allen, Lectures and wayfaring sketches. Oxford 1934.
M. Mann Phillips, Erasmus and the northern Renaissance. Londen 1959².
H.E. van Gelder, The two reformations in the 16th century. A study of the religious aspects and consequences of Renaissance and Humanism. 's-Gravenhage 1961.
C. Augustijn, Erasmus en de Reformatie. Amsterdam 1962.
Erasmus en zijn tijd. Catalogus tentoonstelling Museum Boymans-van Beuningen. 2 delen. Rotterdam 1969.

willem van oranje.
G. Groen van Prinsterer, Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange Nassau, 1e série: 1552-1584. 8 delen. Leiden 1835-'47.
L.P. Gachard, Correspondance de Guillaume le Taciturne, prince d'Orange. 6 delen. Brussel-Leipzig-Gent 1847-'66.
N. Japikse, Correspondentie van Willem den Eerste, prins van Oranje. Deel 1 1551-1561. 's-Gravenhage 1934. Niet verder verschenen.
P.J. Blok, Willem de Eerste, Prins van Oranje. 2 delen. Amsterdam 1919-'20.
A.A. van Schelven, Willem van Oranje. Een boek ter gedachtenis van idealen en teleurstellingen. Amsterdam 1943².
C.V. Wedgwood, William the Silent. Londen 1944.
A.H.M. Laman Trip-de Beaufort, Willem de Zwijger. Rotterdam 1950.
F. Rachfahl, Wilhelm von Oranien und der niederländische Aufstand. 3 delen. 's-Gravenhage 1906-'24.
H.T. Colenbrander e.a., ‘Willem van Oranje.’ De Gids, 97e jaargang no. 1, 1933.
P. Geyl e.a., Wilhelmus van Nassouwen. Gedenkboek uitgegeven ter gelegenheid van het ive eeuwfeest der geboorte van Prins Willem van Oranje. Middelburg 1933.
Prins Willem van Oranje, 1533-1933. Gedenkboek. Haarlem 1933.
J.W. Berkelbach van der Sprenkel, Oranje en de vestiging van de Nederlandse Staat. Amsterdam 1946.
H. Lademacher, Die Stellung des Prinzen von Oranien als Statthalter in den Niederlanden von 1572 bis 1584. Ein beitrag zur Verfassungsgeschichte der Niederlande. Bonn 1958.
P. Scherft, Het sterfhuis van Willem van Oranje. Leiden 1966.

filips van marnix.
A. Elkan, Philipp Marnix von St. Aldegonde. Die Jugend Johanns und Philipps von Marnix. Deel 1. Leipzig 1910 (onvoltooid).
A. Elkan, Johann und Philipp von Marnix waehrend des Vorspiels des niederländischen Aufstandes 1565-1567. Leipzig 1913.
A.A. van Schelven, Marnix van Sint Aldegonde. Utrecht 1939.
E. Quinet, Marnix van St. Aldegonde en de wording van het gemeenebest der Vereenigde Nederlanden. Deventer 1855.
P. Fredericq, Marnix en zijne nederlandsche geschriften. Gent 1881.
Marnix van Sinte Aldegonde. Officieel Gedenkboek. Amsterdam-Brussel 1939.
W.A. Nolet, Marnix als theoloog. Historische inleiding. Nijmegen 1948.
F. van Kalken & T. Jonckheere, Marnix de Sainte Aldegonde (1540-1598). Brussel 1952.

johan van oldenbarnevelt.
M.L. van Deventer, Gedenkstukken van Johan van Oldenbarnevelt en zijn tijd. 3 delen. 's-Gravenhage 1860-'65.
S.P. Haak e.a., J. van Oldenbarnevelt. Bescheiden betreffende zijn staatkundig beleid en zijn familie. 3 delen. 's-Gravenhage 1934-'67.
Historie van het leven en sterven van heer Johan van Oldenbarnevelt. Loevesteijn (?) 1658².
J.L. Motley, Het leven en sterven van Johan van Oldenbarnevelt. 2 delen, 's-Gravenhage 1874.
J. den Tex, Oldenbarnevelt. Deel 1-. Haarlem 1960- (lopende serie).
Th. de Vries, Oldenbarneveldt, 's-Gravenhage 1937.
L.P.C. van den Berg, Het proces van Oldenbarnevelt getoetst aan de wet. 's-Gravenhage 1876.
H. Gerlach, Het proces tegen Oldenbarnevelt en de ‘maximen in den staet’. Haarlem 1965.
F.C. Gerretson, Moord of recht? Twee studies over Johan van Oldenbarnevelt uit de nalatenschap van de schrijver. Baarn 1969.

simon stevin.
E.J. Dijksterhuis, Simon Stevin. 's-Gravenhage 1943.
D.J. Struik, Het land van Stevin en Huygens. Amsterdam 1958.
E.J. Dijksterhuis, De mechanisering van het wereldbeeld. Amsterdam 1950.
A.J.J. van de Velde e.a., Simon Stevin 1548-1948. Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, jaargang 10, no. 11. Brussel 1948.

Zeventiende eeuw

jan pietersz. sweelinck.
B. van den Sigtenhorst Meyer, Jan P. Sweelinck en zijn instrumentale muziek. 's-Gravenhage 1946².
B. van den Sigtenhorst Meyer, De vocale muziek van Jan P. Sweelinck. 's-Gravenhage 1948.
R.L. Tusler, The organ music of Jan Pieterszoon Sweelinck. 2 delen. Bilthoven 1958.
A. Curtis, Sweelinck's keybord music. A study of english elements in seventeenth-century dutch composition. Leiden-Londen 1969.
F.R. Noske, Forma Formans, een structuuranalytische methode, toegepast op de instrumentale muziek van Jan Pieterszoon Sweelinck. Amsterdam 1969.

huig de groot.
R. Fruin, Verhooren en andere bescheiden betreffende het rechtsgeding van Hugo de Groot. Utrecht 1871.
H.C. Rogge, Brieven van Nicolaes van Reigersberch aan Hugo de Groot. Amsterdam 1901.
H.C. Rogge, Brieven van en aan Maria van Reigersberch. Leiden 1902.
P.C. Molhuysen e.a., Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 1-. 's-Gravenhage 1928- (lopende serie).
J. ter Meulen & P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius. 's-Gravenhage 1950.
J. ter Meulen & P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits sur Hugo Grotius imprimés au

xviie siècle. 's-Gravenhage 1961.
C. Brandt e.a., Historie van het Leeven des heeren H. de Groot. Dordrecht-Amsterdam 1732².
W.S.M. Knight, The life and work of Hugo Grotius. Londen 1925.
W.J.M. van Eysinga, Huigh de Groot. Een schets. Haarlem 1945.
A. Hallema, Hugo de Groot, het delftsch orakel, 1583-1645. 's-Gravenhage 1946².
R.J. Fruin, Verspreide Geschriften. Deel 8. 's-Gravenhage 1903.
C. van Vollenhoven, The framework of Grotius' book De iure belli ac pacis (1625). Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, nieuwe reeks deel 30,4. 1932.
C. van Vollenhoven, Verspreide Geschriften. Deel 1. Haarlem 1934.
A.C.J. de Vrankrijker, De staatsleer van Hugo de Groot en zijn Nederlandsche tijdgenoten. Nijmegen-Utrecht 1937.
A. Lysen e.a., Hugo Grotius. Essays on his life and works, selected for the occasion of the tercentenary of his ‘De iure belli ac pacis’. Leiden 1952.
A. Romein-Verschoor, Vaderland in de verte. Amsterdam 1955⁴.
R.J. Fruin, Allerliefste van Hugo de Groot. 's-Gravenhage 1957.

jan pietersz. coen.
H.T. Colenbrander & W.P. Coolhaas, Jan Pieterszoon Coen. Bescheiden omtrent zijn bedrijf in Indië. 7 delen. 's-Gravenhage 1919-'52. (Deel 6 bevat de levensbeschrijving van Coen.)
J.M. Fuchs, Coen in uitspraken van hemzelf en anderen. Baarn 1937.
J. van der Woude, Coen. Consequent koopman. 's-Gravenhage 1937.
L. Kiers, Coen op Banda. De conqueste getoetst aan het recht van den tijd. Utrecht 1943.
F.C. Gerretson, Coens eerherstel. Amsterdam 1944.
J. van der Woude, Coen. Koopman van Heeren zeeventien. Geschiedenis van den hollandsche handel in Indië 1598-1614. Amsterdam 1948.

louis de geer.
J.L.W. de Geer, Lodewijk de Geer. Utrecht 1852³.
F. Breedveldt-van Veen, Louis de Geer. Amsterdam 1935.
G.W. Kernkamp, De sleutels van de Sont. Het aandeel van de Republiek in den Deensch-Zweedschen oorlog van 1644-1645. 's-Gravenhage 1890.
R. Carr, ‘Two swedish financiers: Louis de Geer and Joel Gripenstierna.’ Historical essays presented to David Ogg. Londen 1963.
P.W. Klein, De Trippen in de 17e eeuw. Een studie over het ondernemersgedrag op de hollandse stapelmarkt. Assen 1965.

joost van den vondel.
J.H.W. Unger, Bibliographie van Vondels werken. Amsterdam 1888.
J.F.M. Sterck, Vondelbrieven uit de xviie eeuw aan en over den dichter. Amsterdam 1935.
P. Leendertz, Het leven van Vondel. Amsterdam 1910.
A.H.M. Laman Trip-de Beaufort, Vondel (1587-1679). Kunst en karakter. Arnhem 1920.
A.J. Barnouw, Vondel. Haarlem 1926.
J.F.M. Sterck, Het leven van Joost van den Vondel. Haarlem 1926.
G. Brandt, Het leven van Joost van den Vondel. 's-Gravenhage 1932.
J.A. Nijland, Joost van den Vondel 1587-1679. Amsterdam 1949.
B.H. Molkenboer, De jonge Vondel. Amsterdam 1950.
J. Melles, Joost van den Vondel, de geschiedenis van zijn leven. Utrecht 1957.
A. Verwey, Een inleiding tot Vondel. Amsterdam 1892.
G. Brom, Vondels geloof. Amsterdam 1935.
W. Kramer, Vondel als barokkunstenaar. Utrecht-Antwerpen 1946.
J. Noë, De religieuze bezieling van Vondels werk. Tielt 1951.
De Vondelherdenking 1937. Gedenkboek van de viering van den 350sten geboortedag van Joost van den Vondel op 17 November 1937 uitgegeven in opdracht van het Amsterdamsche Vondelcomité. Amsterdam 1938.

Vondelkroniek. Tijdschrift onder redactie van B.H. Molkenboer. 1930-'41.

rembrandt van rijn.
B. Haak, Rembrandt, zijn leven, zijn werk, zijn tijd*. Amsterdam 1968.
H. Gerson, De schilderijen van Rembrandt*. Amsterdam 1968.
A. Bredius, Rembrandt Paintings*. Herziene uitgave van H. Gerson. Londen 1969³.
O. Benesch, The drawings of Rembrandt*. 6 delen. Londen 1954-'57.
O. Benesch, ‘Neuentdeckte Zeichnungen von Rembrandt.’ Jahrbuch der berliner Museen. Deel 6, 1964.
L. Münz, Rembrandt's etchings*. 2 delen. Londen 1952.
K.G. Boon, Rembrandt de etser, het volledige werk*. Amsterdam 1963.
J. Veth, Rembrandts leven en kunst. Amsterdam 1941².
F. Schmidt-Degener, Verzamelde Studiën en Essays, deel 2, Rembrandt. Amsterdam 1950.
S. Slive, Rembrandt and his critics, 1630-1730. 's-Gravenhage 1953.
G. Knuttel Wzn., Rembrandt, de meester en zijn werk. Amsterdam 1956.
J. Rosenberg, Rembrandt. Londen 1964².
C. White, Rembrandt. Met aantekeningen door H.F. Wijnman. 's-Gravenhage 1964.
J.A. Emmens, Rembrandt en de regels van de kunst. Utrecht 1968².
R.H. Fuchs, Rembrandt en Amsterdam. Rotterdam 1968.
C. White & K.G. Boon, Rembrandt's etchings. An illustrated critical catalogue in two volumes*. Amsterdam-Londen-New York 1969.

michiel adriaensz. de ruyter.
T.H. Milo, ‘Bibliografie over M.A. de Ruyter.’ Onze Vloot, 46e jaargang 1957, blz. 104-106.
G. Brandt, Het leven en bedrijf van den heere Michiel de Ruiter, Amsterdam 1687.
P.J. Blok, Michiel Adriaanszoon de Ruyter. 's-Gravenhage 1947³.
C. van Wessem, De Ruyter. 's-Gravenhage 1937.
J.C. de Jonge, Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewezen. 5 delen. Haarlem 1858-62³.
D.F. Scheurleer, Onze mannen ter zee in dicht en beeld. 3 delen. 's-Gravenhage 1912-'44.
D.F. Scheurleer, Van varen en van vechten. 3 delen. 's-Gravenhage 1914.
J.E. Elias, Schetsen uit de geschiedenis van ons Zeewezen. 3 delen. 's-Gravenhage 1916-'30.

johan de witt.
R. Fruin e.a., Brieven van Johan de Witt. 4 delen. Amsterdam 1906-'13.
R. Fruin e.a., Brieven aan Johan de Witt. 2 delen. Amsterdam 1919-'22.
E. van der Hoeven, Leeven en dood der doorluchtige heeren gebroeders Cornelis de Witt, ruwaard van den lande van Putten, enz. enz., en Johan de Witt raad pensionaris van Holland en West vriesland, enz. enz. Amsterdam 1710².
N. Japikse, Johan de Witt. Amsterdam 1928².
J. Theunisz., Johan de Witt. 's-Gravenhage 1938.
P. van Geen, Johan de Witt als wiskundige. Archief voor Wiskunde, tweede reeks deel 2, 1915.
M. van Haaften, ‘Johan de Witt en de levensverzekering’. De Levensverzekering, 1925.
J.K. Oudendijk, Johan de Witt en de zeemacht. Amsterdam 1944.
H.H. Rowen, ‘John de Witt and the triple alliance.’ Journal of modern history, deel 26, 1954.
H.H. Rowen, ‘John de Witt: the makeshift executive in a ‘Ständestaat’. Gouvernés et gouvernants, troisième partie: Bas moyen age et temps modernes (1). Brussel 1966.

christiaan huygens.
Christian Huygens, OEuvres Complètes. Deel 1-10, Correspondentie. 's-Gravenhage 1888-1905.
J.A. Vollgraff, Biographie de Christian Huygens. OEuvres Complètes, deel 22. 's-Gravenhage 1950.

H.L. Brugmans, Le séjour de Christian Huygens à Paris et ses relations avec les milieux scientifiques français, suivi de son journal de voyage à Paris et à Londres. Parijs 1935.
A.E. Bell, Christian Huygens and the development of science in the 17th century. Londen 1947.
E.J. Dijksterhuis, De Mechanisering van het wereldbeeld. Amsterdam 1950.
E.J. Dijksterhuis, Christiaan Huygens (Bij de voltooiing van zijn OEuvres Complètes). Haarlem 1951.
E.J. Dijksterhuis, Christiaan Huygens (1629-'95). Verzekeringsarchief, deel 34, 1957.
D.J. Struik, Het land van Stevin en Huygens. Amsterdam 1958.

benedictus spinoza.
J. Freudenthal, Die Lebensgeschichte Spinoza's in Quellenschriften, Urkunden und Nichtamtliche Nachrichten. Leipzig 1899.
E.G. Boscherini, Lexicon Spinozanum. 's-Gravenhage 1970.
A. Wolf, The correspondence of Spinoza. Londen 1966².
A.S. Oko, The Spinoza bibliography, published under the auspices of the Columbia University libraries. Boston 1966.
K.O. Meinsma, Spinoza en zijn kring. 's-Gravenhage 1896.
S. von Dunin Borkowski, Spinoza. 4 delen. Munster 1933-'36.
W.G. van der Tak, Bento de Spinoza. 's-Gravenhage 1960².
H.G. Hubbeling, Spinoza. Baarn 1966².
G.L. Kline e.a., Spinoza in soviet philosophy. A series in essays. Londen 1952.
P. Vernière, Spinoza et la pensée française avant la Révolution. 2 delen. Parijs 1954.
H.G. Hubbeling, Spinoza's methodology. Assen 1964.
R.J. McShea, The political philosophy of Spinoza. New York-Londen 1968.
Chronicon Spinozanum. 5 delen. 's-Gravenhage 1921-'27.
Mededelingen vanwege het Spinozahuis. Deel 1-. Leiden 1934- (lopende serie).

jan swammerdam.
H. Klencke, Swammerdam oder die Offenbarung der Natur. Ein kultur-historischer Roman. 3 delen. Leipzig 1864².
R. Sinia, Johannes Swammerdam in de lijst van zijn tijd. Hoorn 1878.
A. Schierbeek, Jan Swammerdam, zijn leven en zijn werken. Lochem 1947.

Zeventiende tot negentiende eeuw

herman boerhaave.
G.A. Lindeboom, Boerhaave's correspondence. 2 delen. Leiden 1962-'64.
G.A. Lindeboom, Bibliographia Boerhaaviana. List of publications written or provided by H. Boerhaave or based upon his works and teachings. Leiden 1959.
G.A. Lindeboom, Herman Boerhaave, the man and his work. Londen 1968.
‘Herman Boerhaave, 1668-31 december-1918. Een tiental opstellen.’ Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde, jaargang 1919, 1e helft no. 1.
Memorialia Herman Boerhaave optimi medici. Haarlem 1939.
L.S. King, The background of Herman Boerhaave's doctrines. Leiden 1968.
F.L.R. Sassen & J. Dankmeijer, Herman Boerhaave 1668-1968. Leiden 1968.

frans hemsterhuis.
L.S.P. Meyboom, OEuvres philosophiques de Fr. Hemsterhuis. Nouvelle édition, augmentée de plusieurs pièces inédites, de notes et d'une étude sur l'auteur et sa philosophie. 3 delen. Leeuwarden 1846-'50.
R.C. Bakhuizen van den Brink, Studiën en schetsen over vaderlandsche geschiedenis en letteren. Deel 2. 's-Gravenhage 1870.
E. Boulan, François Hemsterhuis, Le Socrate hollandais. Groningen 1924.
L. Brummel, Frans Hemsterhuis. Haarlem 1925.

elizabeth wolf-bekker.
R.H.J. Gallandat Huet, Van en over Betje Wolff, geb. Bekker. Haarlem 1884.

J. Dyserinck, Brieven van Betje Wolff en Aagtje Deken. 's-Gravenhage 1904.
H.A. Höweler, Archivalia betreffende Aagje Deken, Betje Wolff en personen uit haar kring. Amsterdam 1949.
J.W.A. Naber, Elisabeth Wolff-Becker, 1738-1804, en Agatha Deken, 1741-1804. Haarlem 1912.
J.W.A. Naber, Betje Wolff en Aagje Deken. Amsterdam 1913.
H.C.M. Ghijsen, Dapper vrouwenleven. Karakter en levensbeeld van Betje Wolff en Aagje Deken. Assen 1954.
H.C.H. Moquette, Over de romans van Wolff en Deken beschouwd in verband met de romantische scheppingen van Richardson. Rotterdam 1898.
A. de Vletter, De opvoedkundige denkbeelden van Betje Wolff en Aagje Deken. Bijdrage tot de kennis van de opvoeding hier te lande in de achttiende eeuw. Groningen 1915.
H.C.M. Ghijsen, Betje Wolff in verband met het geestelijk leven van haar tijd. Jeugd- en huwelijksjaren. Rotterdam 1919.
P. Minderaa e.a., Boeket voor Betje en Aagje. Van en over de schrijfsters Wolff en Deken. Amsterdam 1954.
G. Stuiveling, Herdenking van Betje Wolff en Aagje Deken. Amsterdam 1955.
H.C.M. Ghijsen, Zeeuwse vrienden van Betje Wolff-Bekker. Archief 1970 van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.
P. Simons, Wij beginnen te sympathiseren. Betje Wolff en Aagje Deken. Leiden 1970.
J. Mens, Elisabeth. Amsterdam-Antwerpen 1953.
J. Mens, Letterlust op Kipperust. Amsterdam 1954.
Betje Wolff en Aagje Deken. Catalogus tentoonstelling Stedelijk Museum ‘De Lakenhal’, Leiden 1953, en Gemeentemuseum, 's-Gravenhage 1954.

joan derck van der capellen.
W.H. de Beaufort, Brieven van en aan Joan Derck van der Capellen tot den Poll. Utrecht 1879.
J.A. Sillem, Brieven van en aan Joan Derck van der Capellen tot den Poll. Utrecht 1883.
W.W. van der Meulen, Brieven van C.L. van Beyma aan J.D. van der Capellen tot den Poll. Bijdragen en mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 15, 1894.
W.W. van der Meulen, Brieven van J.D. van der Capellen tot den Pol. Bijdragen en mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 28, 1907.
M. de Jong Hzn., Joan Derk van der Capellen. Staatkundig levensbeeld uit de wordingstijd van de moderne democratie in Nederland. Groningen- 's-Gravenhage 1922.
W.F. Wertheim & A.H. Wertheim-Gijse Weenink, Joan Derk Baron van der Capellen tot den Poll, Aan het volk van Nederland, het democratisch manifest (1781). Amsterdam 1966.
C.H.E. de Wit, De strijd tussen aristrocratie en democratie in Nederland, 1780-1848. Amsterdam 1965.

willem bilderdijk.
W. Messchert, Brieven van W. Bilderdijk. 5 delen. Amsterdam 1836-'37.
H.W.T. Tydeman, Briefwisseling van Mr. W. Bilderdijk met de hoogleeraaren en mrs. M. en H.W. Tydeman, gedurende de jaren 1807 tot 1831. 2 delen. Sneek 1866-'67.
J.C. ten Brummeler Andriesse, Mr. W. Bilderdijk's eerste huwelijk. Naar zijne briefwisseling met vrouw en dochter (1784-1807) medegedeeld door zijn aangehuwde kleinzoon. Leiden 1873.
J. Bosch, Mr. W. Bilderdijk's briefwisseling. Aanvullende uitgave. Eerste deel 1772-1794. Wageningen 1955 (onvoltooid).
I. da Costa, De mensch en de dichter Willem Bilderdijk, eene bijdrage tot de kennis van zijn leven, karakter en schriften. Haarlem 1859.
J. van Vloten, Bloemlezing uit de dichtwerken van Mr. W. Bilderdijk, naar tijdsorde gerangschikt en in verband gebracht met zijn leven en brieven. Leiden 1869.
J.J. Wap, Bilderdijk, eene bijdrage tot zijn leven en werken. Leiden 1874.
R.A. Kollewijn, Bilderdijk, zijn leven en zijn werken. 2 delen. Amsterdam 1891.
H. Bavinck, Bilderdijk als denker en dichter. Kampen 1906.

Mr. Willem Bilderdijk. Gedenkboek. Pretoria-Amsterdam-Potchefstroom 1906.
J. Smit, Bilderdijk et la France. Amsterdam 1929.
R. Schokker, Bilderdijk en Duitschland. Harderwijk 1933.

gijsbert karel van hogendorp.
H. van Hogendorp, G.K. van Hogendorp, brieven en gedenkschriften. 7 delen. 's-Gravenhage 1866-1903.
L. van Nierop, ‘Brieven van G.K. van Hogendorp en W. van Hogendorp’. Economisch-Historisch Jaarboek, 15, 1929.
E. du Perron-de Roos, Correspondentie van Dirk van Hogendorp met zijn broer Gijsbert Karel van Hogendorp, 1785-1797. Bijdragen voor Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch Indië 1942.
G. Mees Az., Eenvoudige levensschets van Gijsbert Karel, graaf van Hogendorp. Rotterdam 1867.
A.H.M. Laman Trip-de Beaufort, Gijsbert Karel van Hogendorp, grondlegger van het Koninkrijk. 's-Gravenhage 1963³.
O. van Rees, Verhandeling over de verdiensten van Gijsbert Karel van Hogendorp als staathuishoudkundige ten aanzien van Nederland. Utrecht 1854.
R. Fruin, Verspreide Geschriften. Deel 5. 's-Gravenhage 1902.
H.T. Colenbrander, Historie en leven. Eerste deel. Amsterdam 1915.
L.G.J. Verberne, Gijsbert Karel's leerjaren. Amsterdam 1931.
S.H. Scholl, Het liberalisme bij Mr. G.K. van Hogendorp, Mr. J.R. Thorbecke en Mr. S. van Houten. Leuven 1947.
L.G.J. Verberne, In den Spiegel van het Verleden. Utrecht 1947.
C.H.E. de Wit, De strijd tussen aristocratie en democratie in Nederland, 1780-1848. Amsterdam 1965.
J. Haak, ‘Het nationaal besef bij G.K. van Hogendorp.’ Tijdschrift voor Geschiedenis, 79e jrg., 1966.
Binnenkort verschijnt het dagboek van Van Hogendorp, uitgegeven door J. Haak e.a.

willem de eerste.
H.T. Colenbrander, Koning Willem i. 2 delen. Amsterdam 1931-'35.
L.J. Plemp van Duiveland, Willem Frederik, Koning der Nederlanden. Z. pl. (Amsterdam) 1949.
A. Goslinga, Koning Willem i als verlicht despoot. Baarn 1918.
Z.W. Sneller, Economische en sociale denkbeelden in Nederland in den aanvang der 19e eeuw (1814-1830). Haarlem 1922.
H.T. Colenbrander, De vestiging van het Koninkrijk. Amsterdam 1927.
H.T. Colenbrander, De afscheiding van België. Amsterdam 1936.
R. Demoulin, Guillaume Ier et la transformation économique des provinces belges. (1815-1830). Luik-Parijs 1938.
I.J. Brugmans, Welvaart en Historie. Tien Studiën. 's-Gravenhage 1950.
J.A. Bornewasser, Kirche und Staat in Fulda unter Wilhelm Friedrich von Oranien 1802-1806. Fulda-Nijmegen 1956.
I.J. Brugmans, Paardenkracht en Mensenmacht. Sociaal-economische Geschiedenis van Nederland 1795-1940. 's-Gravenhage 1961.
L. Roppe, Een omstreden huwelijk: Koning Willem Frederik, Graaf van Nassau en de Gravin van Nassau, geboren Henriette d'Oultremont de Wégimont. Westerlee 1962.

Negentiende eeuw

johan rudolf thorbecke.
J.R. Thorbecke, Brieven aan zijn verloofde en aan zijn vrouw. Amsterdam 1936.
J. Brandt-van der Veen, Het Thorbecke-archief, 1798-1872. Deel 1-. Utrecht 1955- (lopende serie).

K.H. Boersema, Johan Rudolf Thorbecke. Een historisch-critische studie. Leiden 1949.
I.J. Brugmans, Thorbecke. Haarlem 1958³.
A. Alberts, Johan Rudolf Thorbecke. 's-Gravenhage 1965.
P. Fredericq, Thorbecke voor 1830. 's-Gravenhage 1906.
W. Verkade, Overzicht der staatkundige denkbeelden van Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872). Arnem 1935.
J.B. Manger, Thorbecke en de historie. Bijdragen tot de kennis van het Nederlandsch liberalisme. Amsterdam 1938.
A. Alberts, Baud en Thorbecke, 1847-1851. Utrecht 1939.
C.W. de Vries, De ongekende Thorbecke. Amsterdam 1950.
C.H.E. de Wit, De strijd tussen aristocratie en democratie in Nederland, 1780-1848. Amsterdam 1965.
L.W.G. Scholten, Voetstappen van Thorbecke. Het eigen geestesmerk onzer staatsinstellingen. Blijvende beginselen. Assen 1966.

franciscus cornelis donders.
J. Moleschott, ‘Franciscus Cornelus Donders.’ De Gids, mei 1888.
B.J. Stokvis, ‘Levensbericht van F.C. Donders.’ Jaarboek Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 1891.
E.C. van Leersum, Het levenswerk van Franciscus Cornelis Donders. Haarlem 1932.
F.P. Fischer e.a., Franciscus Cornelis Donders. Assen 1958.
P.J. Vinken, Donders en Lamarck. Amsterdam 1963.

eduard douwes dekker.
M. Douwes Dekker-Hamminck Schepel, Brieven van Multatuli. Bijdragen tot de kennis van zijn leven. 10 delen. Amsterdam 1912².
J. Pée, Multatuli en de zijnen. Naar onuitgegeven brieven uitgegeven door-. Amsterdam 1937.
Multatuli, Volledige Werken. Brieven en dokumenten. Deel 8-. Amsterdam 1954- (lopende serie).
A.J. de Mare, Lijst der geschriften van en over Eduard Douwes Dekker. Leiden 1948.
J. van den Bergh van Eysinga-Elias, Multatuli. Amsterdam 1920.
W.J. de Gruyter, Het leven en de werken van Eduard Douwes Dekker. 2 delen. Amsterdam 1920.
G. Brom, Multatuli. Utrecht-Antwerpen 1958.
F.W. Driessen, Multatuli, aanklager, strijder, realist. Zijn leven, werk en betekenis. Amsterdam 1960.
C. Vosmaer, Een zaaier; studiën over Multatuli's werken. Rotterdam 1884².
J. Prinsen, Multatuli en de Romantiek. Rotterdam 1909.
J. Saks, Eduard Douwes Dekker, zijn jeugd en Indische jaren. Rotterdam 1937.
H.A. Ett, De beteekenis van Multatuli voor onzen tijd. Amsterdam 1947.
H.H.J. de Leeuwe, Multatuli, het drama en het toneel. Amsterdam 1949.
G. Schmook, Multatuli in de Vlaamse Gewesten 1860-1900. Antwerpen 1949.
P. Spigt, De ballingschap van Multatuli (1865-1868). Laren n.h. 1954.
E. du Perron, Verzameld Werk. Deel 4. Amsterdam 1956.
Droogstoppel-nummer. De Nieuwe Stem, 15e jaargang 1960.
A. Horsman, Anekdoten over Multatuli. Uit authentieke bronnen bijeengebracht. Amsterdam 1960.
P.H. Dubois e.a., 100 jaar Max Havelaar. Essays over Multatuli. Rotterdam 1926.
A.L. Sötemann, De structuur van Max Havelaar. Bijdrage tot het onderzoek naar de interpretatie en evaluatie van de roman. 2 delen. Utrecht 1966.
J.J. Oversteegen, Multatuli en de kritiek. Een bloemlezing uit de literatuur over Multatuli. Amsterdam 1970.
G. Stuiveling e.a., Multatuli. Hasselt 1970.
Geschriften van het Multatuli-Genootschap. Amsterdam 1953- (lopende serie).

conrad busken huet.
C. Busken Huet, Brieven van-' uitgegeven door zijne vrouw en zijn zoon. 2 delen. Haarlem 1890.
G. Busken Huet, E.J. Potgieter, Brieven aan C. Busken Huet. 3 delen. Haarlem 1901-02.
A. Verwey, C. Busken Huet, Brieven aan E.J. Potgieter. 3 delen. Haarlem 1925.
L. Brummel, Jan ten Brink/Cd. Busken Huet. Brieven aan de uitgever van het tijdschrift Nederland, 1873-1886. Achter het boek, jaargang 2-3, 1963-'64.
J. Saks, Busken Huet en Potgieter. Rotterdam 1927.
J.B. Tielrooy, Conrad Busken Huet et la littérature française. Haarlem 1923.
G. Colmjon, Conrad Busken Huet, een groot Nederlander. 's-Gravenhage 1944.
C.G.N. de Vooys, Conrad Busken Huet. 's-Gravenhage 1949.

abraham kuyper.
A. Goslinga, Briefwisseling Groen-Kuyper, 1864-'76. Kampen 1937.
J.C. Rullmann, Kuyper-Bibliografie. 3 delen. 's-Gravenhage 1923-40.
W.F.A. Winckel, Leven en arbeid van Dr. A. Kuyper. Amsterdam 1919.
P.A. Diepenhorst, Dr. A. Kuyper. 's-Gravenhage 1931.
P. Kasteel, Abraham Kuyper. Kampen 1938.
Gedenkboek ter herinnering aan het overlijden van Dr. A. Kuyper en de sprake die daarbij uit de pers voortkwam. Amsterdam 1921.
L.W.G. Scholten e.a., Dr. A. Kuyper, Gedenkboek uitgegeven bij gelegenheid de herdenking op 29 October 1937 van het feit, dat Dr. A. Kuyper honderd jaar geleden te Maassluis geboren werd. Kampen 1937.
L. Praamsma, Abraham Kuyper als kerkhistoricus. Kampen 1945.
S.J. Ridderbos, De Theologische Cultuurbeschouwing van Abraham Kuyper. Kampen 1947.
J. Voerman, Het conflict Kuyper-Heemskerk. Utrecht 1954.
J. van Weringh, Het maatschappijbeeld van Abraham Kuyper. Assen 1967.

herman schaepman.
J. Persijn, Dr. Schaepman. 3 delen. Utrecht 1912-'16 (onvoltooid).
G. Brom, Schaepman. Haarlem 1936.
J. van Wely, Schaepman, Levensverhaal. Bussum 1952.
W.J.M.A. Asselbergs, Vijftig jaar na Schaepmans dood. Bussum 1953.
J.H.J.M. Witlox, Schaepman als staatsman. Amsterdam 1960.

ferdinand domela nieuwenhuis.
A. de Jong, Domela Nieuwenhuis. 's-Gravenhage 1966.
E. Zandstra, Vrijheid. Het leven van F. Domela Nieuwenhuis. Amsterdam 1968.
Domela Nieuwenhuis. Zijn leven, zijn werk, 1846-1919. Catalogus tentoonstelling Amsterdam 1960.

vincent van gogh.
J. van Gogh-Bonger e.a., Verzamelde brieven van Vincent van Gogh. 4 delen. Amsterdam 1952-'54.
C.M. Brooks, Vincent van Gogh. A bibliography. From 1890 through 1940. New York 1942.
E. Buckman, Bibliography Vincent van Gogh. From 1940 through June 1953. Richmond Vir. 1954.
J. Baart de la Faille, The works of Vincent van Gogh. His paintings and drawings*. Amsterdam 1970.
W. Scherjon e.a., Vincent van Gogh's Great Period. Arles, St. Rémy and Auvers sur Oise. (Complete Catalogue)*. Amsterdam 1937.
E.H. du Quesne-van Gogh, Vincent van Gogh. Persoonlijke Herinneringen. Baarn 1923².
J. Meier-Graefe, Vincent van Gogh. Der Roman eines Gottsuchers. Munchen 1932³.
J. Havelaar, Vincent van Gogh. Amsterdam 1946⁴.
L. & E. Hanson, Portrait of Vincent, A van Gogh biography. Londen 1955.
A.M. Hammacher, Vincent van Gogh. New York 1968.
W. Vanbeselaere, De hollandsche periode in het werk van Vincent van Gogh. Antwerpen-Amsterdam 1937.
M.E. Tralbaut, Vincent van Gogh in zijn Antwerpsche periode. Amsterdam 1948.

M. de Sablonière, Inleiding tot de kunst van Vincent van Gogh. Amsterdam 1958.
J. Stellingwerff, Werkelijkheid en grondmotief bij Vincent Willem van Gogh. Amsterdam 1959.
H.R. Graetz, The symbolic language of Vincent van Gogh. New York-Toronto-Londen 1963.
H. Nagera, Vincent van Gogh. A psychological study. Londen 1967.
M.E. Tralbaut, Van Gogh, le mal aimé. Lausanne 1969.
M. Roskill, Van Gogh, Gauguin, and the impressionist circle. Greenwich Conn. 1970.

hendrik petrus berlage.
K.P.C. de Bazel e.a., Dr. H.P. Berlage en zijn werk. Rotterdam 1916.
J. Gratama, Dr. H.P. Berlage, Bouwmeester. 230 afbeeldingen van zijn werk met een inleiding door -. Rotterdam 1925.
J. Havelaar, Dr. H.P. Berlage. Amsterdam (z.j.).
P. Singelenberg, H.P. Berlage. Amsterdam 1969.
H.P. Singelenberg, H.P. Berlage. Utrecht 1971.
J.J. Vriend, Architectuur van deze eeuw. Amsterdam 1959.
L. Gans, Nieuwe kunst. De nederlandse bijdrage tot de Art Nouveau. Utrecht 1960.
R. Blijstra, Nederlandse stedebouw na 1900. Amsterdam 1963.
S. Giedon, Space, time and architecture. Cambridge Mass. 1963¹⁴.

herman gorter.
E. Endt, Herman Gorter Documentatie over de jaren 1864 tot en met 1897. Amsterdam 1964.
W. van Ravesteijn, Herman Gorter, de dichter van Pan. Een heroïsch en tragisch leven. Rotterdam 1928.
H. Roland Holst-van der Schalk, Herman Gorter. Amsterdam 1933.
J.C. Brandt Corstius, Herman Gorter. Een bijdrage tot de kennis van zijn leven en werk. Amsterdam 1934.

Herman Gorter. Schrijvers Prentenboek deel 12. Amsterdam 1966.
H. Roland Holst-van der Schalk e.a., In Memoriam Herman Gorter. Brussel-Maastricht 1928.
T.J. Langeveld-Bakker, Herman Gorter's dichterlijke ontwikkeling in Mei, Verzen en eerste Sonnetten. 's-Gravenhage-Groningen-Batavia 1934.
H. Marsman, Herman Gorter. Aantekeningen bij zijn poëzie. Amsterdam 1937.
R. Antonissen, Herman Gorter en Henriëtte Roland Holst. Utrecht-Antwerpen 1946.
J. de Kadt, Herman Gorter, neen en ja. Amsterdam 1947.
J. Clinge Doorenbos, Wisselend Getij. Dichterlijke en politieke activiteit in Herman Gorters leven. Amsterdam 1964.
A. van Duinkerken, Gorter, Marsman, ter Braak. Utrecht-Antwerpen 1967.