De weg tot eenheid

[p. 5]

Inleiding
De algemeene krisis in de arbeiders-beweging

Bestaat er een algemeene krisis in de socialistische arbeidersbeweging?

Het meerendeel zoowel der georganiseerde sociaaldemokraten als der georganiseerde kommunisten ontkennen het. Wel zijn de sociaaldemokraten van oordeel, dat het kommunisme in ontbinding verkeert, en wel spreken de kommunisten voortdurend over het verval en de verwording der sociaaldemokratie, maar de eenen zoo min als de anderen willen erkennen, dat ook in hun eigen organisatie ernstige verschijnselen voorkomen van verslapping of verstarring, van verdorring of verwildering, van onlust en onvoldaanheid, van gebrek aan overeenstemming tusschen beginselen en daden.

Echter, onder alle richtingen is een minderheid, die over deze dingen anders denkt. Die minderheid geeft het bestaan toe van een krisis ook in de eigen organisatie: zij voelt de fundamenten wankelen van het eigen huis. En dan zijn er nog de duizenden, die zich uit den strijd terugtrokken, omdat zij teleurgesteld en ontmoedigd werden. Ook dezen beseffen, dat een slepende ziekte beide vleugels der beweging heeft aangetast.

Echter oordeelen allen, die het bestaan van deze ziekte erkennen, daarom nog niet gelijk over de verschijnselen, waarin zij tot uiting komt. Dat oordeel hangt samen met hun temperament, hun karakter, hun plaats in de beweging en met nog andere omstandigheden. De S.D.A.P.er, die zich jaren lang heeft geërgerd aan de jacht op verkiezingssuccessen en de verburgerlijking in zijn partij, aan de lauwheid en dorheid van het partijleven, zal natuurlijk nadruk leggen op andere verwordingsverschijnselen dan

[p. 6]

de kommunist, die genoeg heeft gekregen van de demagogie, het dogmatisme en de verwildering in zijn partij. Slechts weinigen onder hen, die het bestaan van een algemeene krisis erkennen, zullen ook inzien dat de fouten en verkeerdheden in hun eigen partij ten nauwste samenhangen met die in de andere en dat alle ‘krisissymptomen’ een gemeenschappelijken wortel hebben.

De socialistische idealen leven heden ontegenzeggelijk minder krachtig in de arbeidersklasse dan een kwart eeuw geleden. Het is of hun gloed verkilde, of die gloed niet langer de geheele gedachte- en gevoelssfeer van het proletariaat verheldert en verwarmt.

Kan de oorzaak hiervan zijn, dat de arbeiders zich heden gelukkiger voelen in het kapitalisme dan vroeger, dat zij minder hartstochtelijk naar het socialisme hunkeren?

Het is waar, dat de levenssfeer van bevoorrechte groepen der arbeidersklasse in onze dagen minder vaal is dan voorheen; hun leven heeft meer kleur gekregen; de verkorting van den werkdag maakt hun het beoefenen van genotgevende lichamelijke aktiviteit (sport) mogelijk, het verhoogde peil van ontwikkeling stelt hen in staat iets, hoe weinig ook, van de scheppingen der burgerlijke kultuur op het gebied van kunst en wetenschap te genieten. De groote massa's echter blijven van die kultuur uitgesloten, zij moeten genoegen nemen met armzalige surrogaten. En dan, wat is de bevrediging, die de arbeider in sport, in de film, de radio, zelfs in het bijwonen van goede concerten en lezingen vindt, vergeleken bij de voldoening, die het deelnemen aan den strijd voor het socialisme hem schenkt? Het besef, zich voor het heil zijner klasse en voor dat der menschheid te geven, een klein onderdeel te zijn in het grootsche geheel van krachten, die de aarde van nood en ellende, van heerschappij en dienstbaarheid, van broederhaat en oorlog willen verlossen, - dàt besef heeft in het verleden aan het leven van millioenen afgejakkerde

[p. 7]

rechtelooze proletariërs inhoud gegeven, het heeft hun diepe en ware bevrediging geschonken, hun geestelijk wezen uitgetild hoog boven hun knellende materiëele omstandigheden, boven armoe, onwetendheid en nood.

Onder de uitdrukking ‘overwinning van de krisis in de arbeidersbeweging’ verstaan wij, dat de massa's zich opnieuw naar het socialisme keeren, als bloemen naar de zon, dat zij het oude vertrouwen in hun idealen terugvinden en de oude geestdrift, om voor de verwezenlijking daarvan te strijden.

Echter, wil dit kunnen geschieden, dan moet het socialistisch deel der arbeidersklasse beginnen met tot klaarheid te komen over de vraag, waardoor dat vertrouwen in haar verminderd en die geestdrift bekoeld is. Zij moet de oorzaken van de krisis in het socialisme doorzien, eer uit haar de kracht omhoog kan stroomen, die deze krisis kan genezen. Als een bescheiden poging, haar daarbij behulpzaam te zijn, beschouwe men dit geschrift.