Kultuur en wetenschap in het nieuwe Rusland

[p. 69]

Rusland en de bodemkunde
Dr. D.J. Hissink, Groningen

De eerste internationale Bodemkundige Conferentie, die in het jaar 1909 te Budapest gehouden werd en die als eene voorloopige bijeenkomst van de vooraanstaande bodemkundigen beschouwd moet worden, besloot eene tweede Conferentie in het jaar 1910 te Stockholm, onder de vleugels van het Geologisch Congres, bijeen te roepen. In Stockholm voelde de jonge Vereeniging van bodemkundigen zich reeds krachtig genoeg, om in het vervolg op eigen beenen te kunnen staan en hare derde internationale bijeenkomst geheel zelfstandig te organiseeren. En het sprak voor de aanwezige bodemkundigen als vanzelf, dat Rusland het aangewezen land voor deze derde bijeenkomst was. De Voorzitter van de Academie van Wetenschappen in St. Petersburg, Prof. Dr. Karpinsky, nam op zich, de noodige stappen tot de vorming van een Russisch organisatiecomitee te doen. Dit eenstemmig genomen besluit zal ook de niet-ingewijden een bewijs leveren van de hooge trap, waarop reeds in het jaar 1910 de bodemkundige wetenschap in Rusland stond.

Door bizondere omstandigheden moest deze conferentie tot 1914 worden uitgesteld. Door het uitbreken van den wereldoorlog kon zij tenslotte niet gehouden worden.

In 1922 kwamen de bodemkundigen, voor het eerst nà den vrede, wederom in Praag bijeen. Er was toen geen sprake van, dat Rusland in staat zou zijn, in de eerste jaren eene nieuwe conferentie op waardige wijze te ontvangen en zoo werden de volgende internationale bijeenkomsten te Rome (1924) en te Washington (1927) gehouden. Maar reeds in het jaar 1926 besloot het Algemeen Bestuur van de Internationale Bodemkundige Vereeniging in zijn vergadering, gehouden te Groningen op 7 April 1926, om het Eerste Bodemkundige Congres in Amerika voor te stellen, het Tweede Internationale Bodemkundige Congres in Rusland te houden. Te Washington werd dit voorstel met algemeene stemmen aangenomen: tot Voorzitter der Vereeniging werd de beroemde Russische bodemkundige, Prof. Dr. K.D. Glinka, uit Leningrad, gekozen en ook thans verklaarde de Russische Akademie van Wetenschappen zich wederom bereid, aan de voorbereiding en de ontvangst van het Congres hare medewerking te verleenen en wees zij haar medelid, Prof. Dr. Vernadsky, als Voorzitter van het Russische organisatiecomitee aan.

In de jaren 1910-1927 heeft de bodemkunde in vrijwel alle

[p. 70]

landen der wereld een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Dat iedere bodemkundige, niettegenstaande de omstandigheden, waarin het Russische Rijk verkeert, toch zijn stem aan het te Washington genomen besluit gegeven heeft, bewijst, dat ook in Rusland de ontwikkeling van de bodemkunde gelijken tred met de ontwikkeling in andere landen gehouden heeft. En wanneer wij bedenken, onder welke moeilijke omstandigheden onze Russische collega's gedurende de laatste 13 jaren hebben moeten werken, dan zijn wij met eerbied vervuld, voor hetgeen zij desondanks hebben weten tot stand te brengen.

Ik wil mij in dit korte artikel er toe beperken, nog enkele punten nader te doen uitkomen.

Na afloop van het Eerste Bodemkundige Congres (Washington, Juni 1927) maakten de deelnemers een excursie van 30 dagen door de Vereenigde Staten en Canada. Zonder overdrijving kan gezegd worden, dat het de ongeveer 20 personen sterke Russische delegatie was, die overal de leiding nam. Bij elk bodemprofiel, dat bezichtigd werd en bij elk vraagstuk, dat gedurende de excursie besproken werd, was het in de eerste plaats de vraag, wat de Russen ervan dachten.

En tenslotte een persoonlijke herinnering. Het was op een schitterenden wintermorgen. Vrijdag den 7den Januari 1927, dat ik één der gebouwen van de Russische Academie van Wetenschappen, waarin het Russische Bodemkundige Congres gehouden werd, betrad. Ik kwam binnen, terwijl de Vergadering reeds in vollen gang was. Ik zag een groote zaal, aangenaam verwarmd, waarin ongeveer een 300 collega's uit geheel het groote Russische Rijk, onder leiding van hun Voorzitter, Prof. Glinka, bijeenwaren. Gedurende tien dagen werd van 's morgens 10 tot 's avonds 10 vergaderd en iedere onderzoeker werd in de gelegenheid gesteld, een overzicht van zijn werk gedurende de laatste twee jaren te geven. Ik was ook in de gelegenheid de schitterende collectie grondmonsters uit geheel Rusland te bewonderen. Deze zijn bijeengebracht in een zaal van 80 bij 13 meter, terwijl zich daarnaast lokaliteiten, ter grootte van 80 bij 8 meter, bevinden, voor het vóórbereiden van de grondmonsters en voor het houden van lezingen en vergaderingen. Boven dit zalencomplex wordt het laboratorium voor het natuur- en scheikundig grondonderzoek ingericht.

Op mijn terugreis had ik, op Zaterdag 15 Januari 1927, de gelegenheid een lid van de Russische Regeering in het Kremlin te Moskou over de deelneming van Rusland aan het Eerste Bodemkundige Congres (Juni 1927) en de mogelijkheid van het houden van het Tweede Congres in 1930 in Rusland te spreken. Op ondubbelzininge wijze werd mij medegedeeld, dat de Regee-

[p. 71]

ring bereid was alles te doen, wat in haar vermogen is, om aan de wenschen van de Internationale Bodemkundige Vereeniging tegemoet te komen.

Door den dood van haren Voorzitter, het lid der Academie, Prof. Dr. Glinka, op 2 November 1927, heeft de Internationale Bodemkundige Vereeniging een groot verlies geleden. Uit talrijke brieven van mijne Russische collega's is mij evenwel gebleken, dat zij al het mogelijke zullen doen, om het Tweede Congres in Rusland te doen slagen. En dat ook de Regeering en de Academie van Wetenschappen tot dit doel willen medewerken, bleek mij uit het schrijven van den Voorzitter van het Russische Organisatiecomitee, het lid der Academie. Prof. Dr. Vernadsky, waarin deze mij zijn komst in Januari 1928 aankondigt, om in een persoonlijk onderhoud de organisatie van het Congres te bespreken.

Deze dorre opsomming der feiten moge het Nederlandsche publiek een juiste kijk op de ontwikkeling van de bodemkundige wetenschap in Rusland geven.

Groningen. 4 December 1927.