Kultuur en wetenschap in het nieuwe Rusland

[p. 4]

De Massa.

[p. 5]

Voorwoord.

Op verzoek van de Hollandsche Sectie der Internationale Arbeiders Hulp (I.A.H.), waarvan het Internationaal Bestuur is gevestigd te Berlijn en waarvan, naast anderen, deel uitmaken Prof. Albert Einstein, Henri Barbusse, Käthe Kollwitz en Maxim Gorki, hebben ondergeteekenden zich tot een Commissie van Redaktie gevormd voor de samenstelling van het boek, hetwelk zij hierbij het Nederlandsche publiek aanbieden.

De bijdragen zijn uitsluitend van Nederlanders.

De medewerkers zijn, zonder eenige uitzondering vrij gelaten in de keuze van hun onderwerp en wat zij daarover meenden te moeten zeggen.

Wij hebben slechts diegenen kunnen bereiken, van wie(n) wij op een of andere wijze wisten, dat zij met ons plan sympathiseerden. Er is ons daarbij gebleken dat dit aantal grooter is dan wij bij het begin van onzen arbeid zelf vermoedden. De conclusie is daarom niet gewaagd dat er ook nu nog velen in ons land zullen worden aangetroffen die gaarne het hunne tot deze reeks van opstellen zouden hebben bijgedragen. Zij zijn daartoe niet in de gelegenheid geweest, omdat wij het hun niet hebben gevraagd. Zij zelf zullen begrijpen dat het niet onze bedoeling is geweest hen voorbij te gaan. Komt dit boek hen in handen, laten zij zich dan tot ons wenden opdat wij, bij onze verdere werkzaamheden op dit terrein, een beroep op hun bereidwilligheid kunnen doen.

Deze verzameling is dus geenszins het werk van alle Nederlandsche kunstenaars en intellectueelen die iets over de Kultureele Problemen in het Nieuwe Rusland meenden te moeten zeggen. Hierbij mag ook niet worden vergeten, dat lang niet alle intellectueele werkers, die met gespannen aandacht het grootsche gebeuren in Rusland volgen, zich hierover in het publiek wenschen te uiten.

Aan hen die meenden niet voldoende op de hoogte te zijn om zelf iets over Rusland te kunnen schrijven, doch een versterking en uitbreiding van de cultureele betrekkingen tusschen het Nieuwe Rusland en de Westersche cultuur van zeer groot belang achten hebben wij een verklaring ter teekening toegezonden, waarin dit wordt uitgesproken. De lezer vindt deze achter de opstellen afgedrukt, met de namen der onderteekenaars.

Voor deze verklaring geldt hetzelfde als wij hierboven over de bijdragen hebben gezegd.

Uit de afwijzing van het verzoek om onze verklaring te onder-

[p. 6]

teekenen, zooals wij die van enkelen ontvingen, mag niet altijd een vijandige houding tegenover ons streven worden afgeleid. Het zij ons veroorloofd ter staving van deze bewering een gedeelte te citeeren van een brief, welke wij in antwoord op onze circulaire van, nu wijlen Prof. Lorentz mochten ontvangen.

‘En wat de algemeene bij de circulaire gevoegde verklaring betreft, ik ben zeer voor bevordering der intellectueele samenwerking met alle landen, waarbij ik Rusland geenszins uitsluit, maar ik wil dat liever als zich de gelegenheid daartoe naar mijn oordeel voordoet, in mijne eigen woorden zeggen.’

Met dit voorbeeld van dezen Groote der Nederlandsche intellectueelen meenen wij te kunnen volstaan.

De lezer zal in deze verzameling een enkel opstel aantreffen, dat reeds eerder, op een andere plaats is gepubliceerd.

Wij hebben gemeend, al waren nog niet gepubliceerde artikelen ons natuurlijk liever, daartegen geen bezwaar te moeten maken. De reden daarvoor is, dat deze artikelen, zooals de lezer zal ontdekken in hun aantal slechts gering, van voldoende beteekenis moeten worden geacht, om ze aan de vergetelheid, waarin ze in krant of tijdschrift allicht verzinken, te ontrukken.

De lezer heeft daarbij het voordeel dat hem hierdoor een overzicht wordt gegeven van de meening van intellectueelen en kunstenaars op zeer verschillend gebied.

Wij beschouwen met het verschijnen van dezen bundel onze taak niet als geëindigd. Het doel dat wij ons voor oogen hebben gesteld reikt verder en is hiermede niet bereikt. Wij hebben nu een groep gelijkgezinden om ons vereenigd, die met ons, wij citeeren hier de achter het boek afgedrukte verklaring ‘er van harte vóór zijn dat de kultureele betrekkingen tusschen de wetenschappelijke instellingen in Sowjet-Rusland en in Nederland worden bevestigd en uitgebreid.’ En dat ‘ditzelfde geldt voor de persoonlijke betrekkingen tusschen geleerden en kunstenaars van beide landen.’ Dit alles omdat ‘een zoo ruim mogelijk geestelijk contact tusschen geleerden en kunstenaars, in het algemeen tusschen intellectueelen van alle landen en werelddeelen, niet anders dan bevorderlijk kan zijn voor den vrede en de beschaving.’

In dezen tijd van nieuwe koortsachtige oorlogstoerusting en sombere oorlogsdreiging, van nieuwe toerusting dus tot verwoesting van menschen, en hunne scheppingen op maatschappelijk en cultureel gebied, van maatschappelijke en moreele waarden, waarvan wij de omvang niet kunnen overzien, is het meer dan ooit de plicht van ieder mensch in het algemeen en

[p. 7]

van elk kunstenaar en man der wetenschap in het bijzonder, al het mogelijke te doen, om de menschheid voor deze ramp te behoeden.

Naar onze meening is het verspreiden van kennis over het land ‘dat poogt een nieuw economisch en sociaal stelsel te scheppen’, welk stelsel het belang bij het voeren van oorlog bij voorbaat uitsluit, daartoe in de gegeven omstandigheden het beste middel.

Wij stellen ons daarom voor het bij deze uitgave niet te laten, doch te trachten onder de met ons streven sympathiseerenden op een of andere wijze een zeker verband te leggen, waardoor georganiseerd en naar een bepaald plan kan worden voortgewerkt.

De Redactie:

HENRIETTE ROLAND HOLST.

J. HOOGCARSPEL.

PETER ALMA.