Logo DBNL
De daden der Bolschewiki (1919)

De daden der Bolschewiki

(1919)–Henriette Roland Holst-van der Schalk–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

II. Schepping van nieuwe organen tot uitoefening der politieke en ekonomische heerschappij

Bijgaand staatje maakt den revolutionairen hervormingsarbeid der Bolschewiki als één samenhangend geheel overzichtelijk. De politieke omkeer, gevolg van de verovering der staatsmacht is de stamvader van alle veranderingen, doelbewust tot stand gebracht op politiek, ekonomisch en geestelijk gebied. De politieke macht is de eerste motor, van welke de impulsie tot verandering uitgaat en zich verspreidt door het geheele sociale organisme. Daarom beginnen wij ons overzicht met de beschouwing der nieuwe organen tot uitoefening van de politieke macht, uit de overwinning der revolutie geboren.

Spoedig nadat de Bolschewiki het gezag in handen hadden genomen, bleek, dat zij dit niet konden uitoefenen door middel van den ouden bureaukratischen toestel, gelijk de verschillende koalitie-regeeringen vóór hen hadden gedaan. De hoogere ambtenaren aan verschillende ministeries1), die aan de rijksbank, aan spoor en telegraaf, ja zelfs de telefoon-juffrouwen weigerden te werken of pleegden sabotage. Hun optreden had tot gevolg, ten eerste dat de Raad van Volkskommissarissen onmiddellijk een aanvang moest maken met de socialisatie van sommige bedrijven (b.v. de banken); ten tweede, dat lichamen, in den loop van den revolutionairen st[r]ijd uit de spontane aktiviteit der massaas voortgekomen, nieuwe gewichtige politieke en sociale funkties kregen. De sowjets, de raden van arbeiders, soldaten en boeren, in het eerste stadium der revolutie als strijd-organen tegen tzarisme en bourgeoisie ontstaan, werden in haar tweede stadium tot de instellingen, die de politieke macht zouden uitoefenen en de sociale rekonstruktie ter hand nemen.

De ‘Verklaring der rechten en plichten van het arbeidende volk’, dat is de grondwet der russische republiek, plechtig aangenomen op het Vde alrussische Sowjetkongres, gehouden begin Juli 1918 te Moscou, begint met de volgende zinsneden:

1. ‘Rusland wordt verklaard tot een republiek, samengesteld uit

raden van arbeiders, soldaten en boeren. Het plaatselijke zoowel als het centrale gezag wordt door deze raden uitgeoefend.

2. De russische raden-republiek heeft tot grondslag een vrij verbond van vrije volken, een federatie der republieken van nationale en plaatselijke raden’.

Deze raden zijn de organen door middel waarvan de arbeidende massaas, voor de eerste maal in de geschiedenis, rechtstreeks en voortdurend de macht uitoefenen en hun aller aangelegenheden te samen beheeren.

Onder de onschatbare diensten door de russische revolutie als voorbode, als heraut der wereld-revolutie aan het internationale proletariaat bewezen, is een der gewichtigste wel deze: de organen geschapen te hebben, die het proletariaat behoeft om, - gesteund door andere deelen der arbeidende massaas: arme boeren, kleine burgers, proletarische intellektueelen - de heerschappij uit te oefenen in het overgangstijdperk tusschen kapitalisme en socialisme. Gedurende dit tijdperk is de inrichting der maatschappij volgens de eischen der formeele demokratie onmogelijk, omdat de bourgeoisie, zoolang zij sociaal niet vernietigd, dat wil zeggen, niet in de nieuwe arbeidersgemeenschap is opgegaan, haar ekonomische voorrechten altijd weer zou gebruiken om de formeel-bestaande demokratie metterdaad te vervalschen en de achterlijke, onbewuste of halfbewuste elementen van de massa te beïnvloeden.1)

In het radenstelsel ontstaat de nieuwe demokratie, op den arbeid gegrondvest en die daarom in kiem het organisatorische beginsel der komende socialistische maatschappij bevat. Gekozen op den grondslag van het bedrijf, ontvangen de arbeiders-vertegenwoordigers hun opdracht rechtstreeks van het proletariaat, gegrepen in zijn maatschap-

pelijke funktie. De idee, dat enkel zij die hun sociale arbeidsplicht vervullen, over de inrichting der maatschappij te beslissen hebben, wordt tot een konkreet feit, tot het uitgangspunt van allen sociaal-hervormenden en herscheppenden arbeid. De uitoefening der politieke en ekonomische macht komt te staan in het teeken der toekomst, waarin de geheele menschheid, gezamenlijk werkzaam in de produktie, gezamenlijk haar gemeenschappelijke aangelegenheden regelen zal.

Het tweede beginsel van het radenstelsel, niet minder belangrijk dan dit eerste, staat eveneens in niet minder scherpe tegenstelling tot het burgerlijke parlementarisme. De verkiezing voor de raden van arbeiders, boeren, enz. geeft geen mandaat voor een vooruit vastgesteld tijdperk: de vertegenwoordigende funktie vervalt, zoodra de vertegenwoordiger niet langer het vertrouwen van zijn kiezers blijkt te genieten. En dit is een onschatbaar voordeel in een revolutionair tijdperk, omdat in zulk een tijdperk het bewustzijn der massaas zich buitengewoon snel pleegt te ontwikkelen. Door het radenstelsel blijven de kiezers met elkaar en met hun afgevaardigden in de nauwste betrekking; zij leven mee met de maatregelen en besluiten der organen, die zij zelf hebben geschapen, zij kontroleeren hun vertegenwoordigers voortdurend en voelen de macht die deze uitoefenen als een rechtstreeksche emanatie van hun eigen, kollektieve macht. De vertegenwoordigende organen der massaas hebben geen gelegenheid te stolten en zich te verharden tot zelfstandige, van de massa onafhankelijke instellingen, die zich op den duur onherroepelijk tegenover deze verheffen. Het radenstelsel is de nieuwe vorm der demokratie, waarbij de massaas, instee van na de verkiezing hunner vertegenwoordigers gedurende lange maanden in passiviteit terug te zinken en van deze te verwachten, dat zij het wonder der volksbevrijding zullen verrichten, zelven voortdurend in den dienst dier bevrijding werkzaam blijven.

Het spreekt van zelf dat het radenstelsel, dat thans de geheele russische republiek met een dicht netwerk van machtsorganen der arbeidende klassen overdekt, niet kant en klaar in de eerste dagen der proletarische revolutie is ontstaan. Het heeft zijn tegenwoordigen vorm en omvang verkregen in den strijd tegen de binnenlandsche kontra-revolutie en het buitenlandsche imperialisme en is meegegroeid met de nieuwe orde van zaken, waarvan het een integreerend deel uitmaakt.

Naar gelang de revolutie voortschrijdt en de nieuwe orde zich bevestigt, slorpen de sowjets steeds meer alle nuttige, werkende en levenskrachtige elementen uit het russische volk op. Zoo zijn in de laatste maanden ook de intellektueelen, nadat zij hun weerstand

tegen de heerschappij der arbeidersklasse hebben opgegeven, in het kader der nieuwe demokratie ingevoegd. Echter, nog van grooter belang dan de kwantitatieve groei en de toeneming der sowjets, is hun samenvatting tot verschillende federatieve eenheden en is heel de funktioneering van deze nieuwe demokratie, voortdurend geschraagd en onophoudelijk gespijzigd door de levende volkskracht. Het sowjetstelsel is geen voltooid bouwwerk, geen tot in bijzonderheden vastgelegd staatsrechterlijk systeem. De nieuwe demokratie verkeert nog in het stadium van experimenteeren, van zoeken naar de vormen, waarin haar politiek-ekonomisch beginsel zich het volledigst verwezenlijkt en het doeltreffendst funktioneert. Maar de groote lijnen zijn gevonden en vastgesteld: elk zegevierend proletariaat zal het arbeidersradenstelsel in hoofdzaken overnemen, het aanpassend natuurlijk aan de bijzondere verhoudingen van het eigen land.

De lokale cellen, waaruit het sowjet-organisme is opgebouwd, zijn de stedelijke- en de dorps(‘kring’) raden. De afgevaardigden van beide komen bijeen in de provinciale kongressen, die minstens twee maal per jaar gehouden worden. De steden zenden één afgevaardigde op iedere 25.000 inwoners, de dorpen één op iedere 2500 kiezers. De stedelijke raden vergaderen eenmaal per week, de plattelandsche tweemaal per maand. In de tusschenpoozen van de zittingen der provinciale kongressen, behartigt het uitvoerend komité van deze kongressen alle zaken, die tot hun ressort behooren.

Behalve de provinciale, bestaan er nog goevernements-, kring- en distriktskongressen. Deze worden minstens eenmaal in de driemaanden samengeroepen.

De stedelijke sowjets en de goevernements sowjet-kongressen kiezen te samen het Alrussische Sowjetkongres, het eigenlijke Volksparlement van 2000 leden, dat de hoogste bevoegde macht in de republiek vormt. Het komt minstens tweemaal per jaar bijeen en kiest uit zijn midden een Centraal Uitvoerend Komité van 300 leden, het hoogste wetgevende, uitvoerende en kontroleerende orgaan der republiek gedurende den tijd tusschen de zittingen van het Alrussische Sowjetkongres. Het C.U.K. onderzoekt en bekrachtigt de ontwerpen van dekreten en voorstellen, die hem worden voorgelegd en vaardigt ook: eigen dekreten en besluiten uit. Het benoemt den Raad van Volkskommissarisen en heeft het recht deze ten allen tijde te interpelleeren.

Het Centrale Komité komt driemaal per week bijeen; het is onderverdeeld in evenveel sekties, als er commissariaten (ministeries) zijn (18).

Het recht om te kiezen en verkozen te worden hebben alle burgers

van beiderlei geslacht, die op den dag der verkiezingen 18 jaar oud zijn en in hun levensonderhoud door produktieve of andere voor de samenleving nuttigen arbeid voorzien.

Van het aktieve en passieve kiesrecht zijn uitgesloten zij, die leven van den arbeid van anderen, (rente van kapitalen, inkomsten uit eigendommen, enz.), of in den handel als tusschenpersonen hun geld verdienen, - dat zijn dus alle maatschappelijke parasieten en allen, die in dienst van parasieten zijn. Eveneens zijn uitgesloten de priesters, de leden der vroegere politie, die van de vroeger regeerende dynastie, de krankzinnigen en de wegens een onteerend misdrijf veroordeelden.

 

* * *

 

Naast de raden der organen ter uitoefening der politieke heerschappij van de arbeidersklasse, heeft de russische republiek een tweeledige ekonomische organisatie in het leven geroepen. Aan de artikelen van Ph. Price over het regeeringsstelsel in Rusland in het weekblad ‘de Nieuwe Amsterdammer’ verschenen, ontleenen wij de volgende bijzonderheden over deze ekonomische organisatie, rechtstreeks opgegroeid uit den wortel der vakvereenigingen, die reeds in het tzaristische Rusland bestonden.

Na de November-revolutie werden de vakvereenigingen, die tot dusver voornamelijk uit handwerkers samengesteld waren en een sterk kleinburgerlijk karakter droegen, herschapen in industrie-verbonden naar duitsch-amerikaansch voorbeeld. Van het lidmaatschap van den vakbond werd het kiesrecht voor de politieke Sowjets afhankelijk gesteld; door deze bepaling nam de ekonomische organisatie weldra zulk eene hooge vlucht, dat reeds in den zomer van 1918 ruim 3 millioen arbeiders in de vakbonden vereenigd waren, in hoofdzaak behoorend tot het metaal-, leder-, textiel-, houtbewerkings- en transportbedrijf. Elke industriebond kiest een of meer vertegenwoordigers in het ‘Uitvoerend Komitee van den Alrussischen Bond van Beroepen’ (U.K.A.B.B.) dat te Moscou in het voormalige clubgebouw van den adel zijn zetel heeft. De A.B.v.B. is onderverdeeld in talrijke kommissies of sekties, die elk een bijzondere taak hebben: het vaststellen der arbeidstijden en loontarieven in de verschillende industrieën, de indeeling der arbeiders in bijzondere kategoriën ten opzichte der voedselvoorziening al naar de zwaarte van hun arbeid; de regeling der verzekering tegen ziekte en werkeloosheid, het organiseeren der sanatoriën en herstellingsoorden, enz.

Zij aan zij met den A.B.v.B. werkt een tweede ekonomisch orgaan: de Opperste Raad voor Volkshuishouding (O.R.v.V.) die einde 1917

werd opgericht. Aanvankelijk was de O.R.v.V. enkel een soort kollege van advies. Weldra echter bleek de noodzakelijkheid van een centraal ekonomisch orgaan, dat ook uitvoerende macht bezat. Allengs heeft de O.R.v.V. zijn funkties meer en meer uitgebreid; de theoretici der revolutie, zegt Price, beschouwen hem als het zenuwcentrum van den toekomstigen socialistischen staat. Wanneer eenmaal het buitenlandsch gevaar voorbij is en de normale ontwikkeling naar het kommunisme verzekerd, zal de O.R.v.V. worden tot een reusachtige, alle takken van bedrijf omvattende trust. Echter zal hij niet in dienst staan van een kleine groep kapitaalmagnaten, maar werkzaam zijn in het algemeen belang. Zijn taak zal zijn de inkoop van ruwe grondstoffen voor de verschillende industrieën, de verdeeling der bestellingen over de fabrieken van het geheele land, het vaststellen van den omvang der produktie in iedere tak van bedrijf en de afgifte der afgewerkte produkten aan de organen voor de distributie.

In het centrale komitee van den O.R.v.V. hebben naast technische vaklieden ook leidende politici als afgevaardigden van het C.U.R. van den Alrussischen Sowjet zitting. Zoowel wat zijn samenstelling als wat zijn funkties aangaat, beteekent de O.R.v.V. een reaktie tegen de decentraliseerende syndikalistische strooming, die kort na de November-revolutie inzette, spoedig aan kracht won en een poos lang in het ekonomische leven de overhand had. Doordat de O.R.v.V. in geen enkel opzicht kontrole uitoefent over de interne aangelegenheden der vakbonden en de vaststelling der arbeidsvoorwaarden geheel en al bij den A.R.v.B., dat is bij de arbeiders zelven, berust, bestaat er geen gevaar, dat eerstgenoemd orgaan zou ontaarden tot een werktuig ter uitoefening der heerschappij over menschen. Zijn taak is beperkt tot het beheeren van dingen, het regelen en kontroleeren van produktie en verdeeling. Door de splitsing in B.v.B. en O.R.v.V., is een gemengd stelsel tot stand gebracht, waarin werkelijke autonomie in alles wat de verhouding der producenten betreft, samengaat met de centralisatie van het bedrijfsleven, zonder welke het moderne grootbedrijf niet kan bestaan.


Vorige Volgende