Logo DBNL
De verkrachte Belgica (2015)

De verkrachte Belgica

(2015)–Arent Roggeveen–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Derde bedryf.

Eerste Uytkomst.

 
Den Admirael van Heemstede met de Prins en gevolgh.
3680
H. Het woedent beest is wegh met syn baersche honde,
 
Zyn Excelenty weet, dat dese nieuwe wonde
 
Sal smarten, want Louys den grooten Commandoor,
 
Heeft groote Oorlogs macht voor Lillo op het spoor,
 
Dus dient hier op gelet terwyl sy vreugden leeren,
 
Prins.
3685
Wilt me u Zeeuwsche macht gemant na Lillo keeren,
 
Ick weet syn oogmerck is om Wielinge en Maes
 
Te rygen aen syn snoer,
 
Heemstede.
 
Ick sal sonder geraes,
 
Met myne Scheeps-Vloot al die machtig gaen bespringe,
3690
En soecken schip en boodt haer uyt de hant te wringe,
 
Prins.
 
Wel toont een goet beleyt terwyl zy vrolyck zyn,
 
Heem.
 
Lang leeft dien vromen vorst, die 't lant bevryt voor pyn
Binnen.
 
Prins.
 
De voorspoet woont u by en doet u wel geleyde,
Prins binnen en weer uyt met twee Edelen,
 
Den nieuwen Gouverneur doet d' ander van hier scheyde,
3695
Wat sal het Spaense Hof op nieuw weer broeden uyt,
 
Men raetslaegt nu en dan, een wonder vremt besluyt,
 
Nu triompheert de zael tot Brussel in sijn glory,
 
Maer ondertusschen wil den Spaengiaert tot memory
 
Hem stellen in postuer en nemen door verraet,
3700
Al wat hy kan begaen, myn dunckt myn harte slaet
 
Van onrust, wat of my in dees tijdt sal beswaren
 
Ick hebbe daegs geen rust 's nachts kan ick niet bedaren
 
Van kommer, om dit volck te brengen uyt 't gewelt,
 
Van 't Spaense boos gedrocht 't geen al om palen stelt,
3705
Ick weet Valdez die luypt en soeckt hem te vervoegen,
 
Om my en mijn gevolgh te brengen in misnoegen,
Heemstede uyt.
 
Maer wat het worden sal sal leeren ons den tijt,
 
Heemst.
 
De macht van 't Spaens gebiet voor Lillo breet en wijt,
 
Is naer de gront gedaelt het volck meestal verdroncken,
 
Prins.
3710
U lof is waerdigh dat die wort door 't landt gekloncken,
 
Roem-waerde Zee-helt 'k sal, u daet gedachtig zijn,
 
Heemst.
 
Men sag al die Singjoors verciert als 't moedig swijn,
 
Daer wroeten in het slyck, bekrengt als dolle honde
 
Ick meen dat haer die Feest door al de Spaense wonde,
3715
Vergeten was wanneer haer 't scharp om d' ooren vloogh
 
Pagie.
 
Orangie daer 's bescheet dat Valdez met een boogh
 
Gansch Leyden heeft beset,
 
Prins.
 
Wie weet u dat te segge,
 
Pagie.
 
De Bode sal 't de Vorst wat beter uyt gaen legge,
 
Prins.
3720
Waer is de Bode dan,
 
Pagie.
 
Hier buyten op het hof,
 
Prins.
 
Segt dat hy binne komt,
 
Heemst.
 
U Excelenty lof,
 
Blijft van u dienaer hier op 't alderhoogst' bevolen,
Binnen.
 
Bode.
3725
Orangien zijt gegroet,
 
Prins.
 
Wat schuylt 'er in 't verholen,
 
Bode.
 
Sijn Excellenty kan dat lesen in dien Brief,
Prins leest binnens monts.
 
Prins.
 
Noyt rust voor my ick sal daer toe 't beste gerief,
 
Gaen stellen in het werck, nu Leyden is om-cingelt
3730
Moet noot te hulpe gaen al eer wort ontswingelt,
 
O! Leyden schoone stadt het Center van Hollant,
 
Komt gy in 't Spaens gebiet soo is het Lant vermant,
 
Dus sal ick alle vlyt aenwende om t' ontsette,
 
Maer Bode hoe zijt gy gekomen uyt haer netten,
 
Bode.
3735
By nacht genade Heer,
 
Prins.
 
Is Leyden wel versien,
 
Van vyvers en van volck om haer het hooft te bien,
 
Of hoe lang konnen sy belegeren wel uythouden,
 
Bode.
 
Dry maenden naer ick hoor,
 
Prins.
3740
Mijn hart schijnt te verkouden,
 
Als ick om Leyden denck, gaet en komt t' avont weer
 
'k Sal u bescheet gereet, maken en al dat meer
 
Tot voordeel dient gedaen,
 
Bode.
 
Ick ga op u bevele,
Binnen.
 
Prins.
3745
Ick moet met neerstigheydt nu op dien vyant spelen,
 
Gewelt en helpt hier niet dus moet voorsichtigheyt,
 
Gepleegt zijn tot ontset en maken al bereyt,
 
't Geen dient tot dese saeck 'k moet my wel informeren,
 
Hoemen gansch Rijnlant door het water kan doen keeren,
3750
En jagent voor de stadt en drijft den Spangiaert wegh,
 
Soo wort Leyden ontset van 't Ooreloghs belegh,
Allegaer binnen.

Derde bedryf.
Twede Vytkomst.

Den grooten Commandoor, en Barlemont met syn Adel en ganschen Staet.
 
Comm.
 
Nadat mijn Gouverment hier heeft begin genomen,
 
Soo is den hoon en smaet op 't eerst my toe gekomen,
 
Mijn Vloot geheel vernielt, verbrant en inde gront,
3755
Mijn volck meest al vermoort met 't water inde mont,
 
Helaes ick ben beducht voor al dees groote smarte,
 
Sy quest mijn Koninghs Kroon en druckt my aen het harte,
 
Waer dorst een onderdaen oyt sulcke daden doen,
 
Maer als ick my bedenck en overleg t' sarmoen,
3760
Dat my Duc d' Alba deed soo geeft het my geen wonder,
 
Mijn dunckt het is een volck het geen by Pluto onder
 
Komt stijgen uyt de gront, sy vreesen vyer noch nat,
 
Baldez legt dicht en vast, voor Leyden, maer die stadt
 
Jagen sy inde vloet, en doen mijn Spangiaerts swemme,
3765
Schoon of haer honger plaegt sy benne niet te temmen,
 
Sy voeren sloep en boodt na Leyden over 't Lant,
 
En roepen viva Prins die ons de vryheydt plant,
 
En treden mette voet haer erf Heer van dees Lande,
 
O! Phillippus u Kroon lijdt door dees daet veel schande,
3770
En noch is 't niet gedaen wie siet het eynd hier van,
 
Of Paus en Koningh bey dit Lant doet inden ban
 
Daer vragen sy niet na, sy willen u braveeren,
 
Ga ick mijn verder noch naer Antwerpen toe keeren,
 
Daer legt al watter is verstroyt tot inde as,
3775
Mijn eyge Spaense volck vermeestert watter was,
 
Hoe ken ick dese daet sijn Majesteyt toeschrijven,
 
Antwerpen schoone stadt ick treur om u bedrijve,
 
't Is over al in roer de stadt van Zirriczee.
 
Leght dubbelt over hoop, dit doet mijn leven wee,
3780
Noort-Hollant jaegt mijn uyt en lachen om mijn daden,
 
Schoon of ick een pardon uytgeef van Konings Raden
 
't Verdwijnt gelijck de mist, men acht geen Kroon noch staf,
 
Voorwaer dit Nederlant dat voert my in het graf,
 
Ick meende tot Breda de Vrede wel te treffen,
3785
Maer laes het Geus gespuys dat scheen haer te verheffen
 
Ver boven t Roomsch-gesin, en stelt een Koning wet,
 
Dus sie ick nergens niet als warring in het net,
 
Alwaer ick Schepen heb sy worden al genomen,
 
Gansch Engelant is haer noch tot een hulp gekomen,
3790
En hebbent Lant verpant, dus doen sy alle spijt
 
Aen my en aen de Kroon, wat raet nu in dees tijt,
 
Was ick in Spangien noch ick socht hier noyt te komen,
 
Mijn raet die valt te laet ick schrick met angst en schromen,
 
Als ick mijn staet bedenck de kas is leeg van gelt,
3795
Dit maeckt den Spangiaert dol dus ly ick groot gewelt,
 
De steden moeten my over al gelt toesende,
 
Dit sal weer nieuwe twist baren in alle ende.
 
Want 't lant is uytegeput, gevlucht en leeg gemaeckt,
 
De menschen zijn berooyt de neringe zijn naeckt,
3800
En Spangien dat is moe meer gelt tot hier te sende,
 
Den Nederlantsen twist verquist uyt Spangiens lenden,
 
Wel derthien millioen, en daer is niet verrecht
 
Als schade voor de Kroon.
 
Barl.
 
't Geen sijn Exclenty seght,
3805
Dats dubbelt waer geschiet soo dat veel moeylickheden,
 
U Gouverment te moet al omme toe komt treden,
 
't Moet efter zijn gestilt,
 
Comm.
 
Voor my ick duyck na 't graf,
 
d' Onrust doet my de doodt 't welck my de oorsaeck gaf,

Derde bedryf.
Derde Uytkomst.

De Staten vergadert tot Gent, alwaer beslooten wort het eeuwigh Edickt genaemt de Pacefecaty van Gent; daer waren vande Conincks zijde, den Abt van St. Geertruyt tot Loven, den Abt van St. Pieter tot Gent, Abt van St. Gyslain, verkoren Bisschop van Atrecht en andere.
Van wegen den Prins van Oraengie.
De Ridderschappen vande leden en Steden van Hollant ende Zeelandt, representeerende de Staten vande selfde lande; namentlijck Ionck-heer Phillips van Marnickx heer van St. Allegonde, Arent van Dorp heere van 't Heemsche, Paulus Bois Advocaet van Hollant en andere, Anthony van Sickelen Raet in Zeelant en Andries de Ionge Burgermeester tot Middelburgh.
 
Biss.
3810
Nadien het oorloghs vuer het Neerlant heeft ontsteken,
 
Met moort en rovery zijn wy tot hier geweken,
 
Om alle boose list en Spaensche loos bedrogh
 
Te dempen, dus soo ist, dat wy hier verder noch
 
Gesamentlijck verstaen, dat alle laster woorden,
3815
Of troubels of rumoer veel andere soo men hoorde,
 
Te gader zyn gestelt, of 't noyt en waer geschiet,
 
Vergeven is die fout op dat geen meer verdriet,
 
Ontsteeckt in Nederlant, daer op dat wy besluyten
 
Een Vrede om het quaet gelijck en al te uyten,
3820
Oock is hier vast gestelt 't vertreck van 't Spaense Volck,
 
Op dat ons rust en vree bywoont, want d' oorloghs kolck
 
Heeft langh genoegh geduert, tot dat wy resolveeren,
 
Een raet van state die ten hoof sullen verkeeren,
 
Als deden doe ter tijt wanneer den keyser gaf
3825
Dees Landen aen zijn Soon, oock demptmen hier in 't graf
 
De Rovery ter zee, dat Zeelant vry laet wandelen,
 
De koopmanschappen veyl, om over al te handelen,
 
Oock zyn te niet gedaen het crime Majestraet,
 
Het geen Duck d' Alba stelt met hart en strengh placcaet,
3830
Oock is hier vast gestelt dat Landen ende Steden,
 
Die nu onder 't gebiet van Coninghs maght niet treden
 
Sal nader zijn volbracht, wanneer den Staet beraemt,
 
Wat best is voor de kroon en d' Onderdaens betaemt,
 
Oock sal sijn Majesteyt geen Wet of ordre stelle,
3835
Onder 't Nassous gebiet, als 't geene dat sy velle.
 
By raet of Majestraet, voor datmen verder siet,
 
Wat datter dient gedaen of haer de Wet gebiet,
 
Is voorts veraccordeert dat den Prins van Oraengie,
 
En and're Ed'len meer, haer goet 't geen onder Spaengien
3840
Gelegen leght, magh vry, treden in haer besit
 
Soo Weduwe als Wees en erven van dat lidt,
 
Oock sal 't gemeene Lant aengaende Hollants laste,
 
Gedaen by Legertogh 't gemeene Lant aentasten,
 
Soo 't mog'lijck is om doen of soo den Raet van staet,
3845
Sulcks nader vint geraen by haren nieuwen raet,
 
En alles 't geen noch meer tot rust sal mogen blijcken,
 
Daertoe soo sal den Raet een nader Vonnis strijcken,
 
En soo zyn Majesteyt hier toe sijn gunste keert,
 
Soo is ons raet volbracht en d' onrust afgeweert,
Heer van St. Allegonde.
3850
Noch moeter meerder by om Hollants recht te houde,
 
Of anders souder veel het bloet in 't lijf verkoude,
 
Dat is 't hooghloflijck Huys Wilhellem van Nassou,
 
Die 't gansche Nederlant altijt diende getrou,
 
Ia die syn goet en schat heeft willigh willen laten
3855
Tot vrydom van het Lant tot voorstant vande Staten,
 
Dat is het geen hy was by sijne Majesteyt,
 
Stadt-houder van Hollant, Zeelant wiens qualiteyt
 
Van Bommele en voorts, sijn and're heerlickheden,
 
Admirael Generael ter Zee, wiens wyse Zeden
3860
Wy prysen, 't geen tot dienst is van syn Majesteyt,
 
Het geen hy blyven sal in als geen minderheyt
 
Vermagh dien Vorst, maer wel, vermeederen van glory
 
Dit point dat dient gestemt,
Hertogh van Aerschot.
 
Mijn Heer tot ons memory;
3865
Is 't al in schrift gestelt en by den Raedt verstaen,
 
Volkomen soo 't behoort als 't by u is gedaen,
 
Dus weten wy niet of t' is alles wel beschreven,
 
Dus moeten wy hier t'saem malkander trouw beleven,
 
Op eer geloof en Eedt tot dienst sijns Majesteyt,
3870
Tot rust van d' onderdaens dat haer de vree geleyt,
 
Wat is hier in thien jaer veel onheyl overwogen,
 
Wat heeft men moort en roof en vlammen uytgespogen,
 
Wat heeft men meenigh wees gemaeckt in 't Nederlant,
 
Wat is 'er meenigh Mensch gesneuvelt in het sant,
3875
Wat is 'er meenigh goet ontrooft van vreemde Liede,
 
Wat heeft het spaens gebroet wel Mensen weg doen vliede,
 
En noch is 't niet gedaen wy mogen wenschen ja,
 
Soo maer ons vreed' contract den Koningh geeft gena,
 
Soo raeckt het Landt tot rust soo niet soo is 't te klagen,
3880
Soo mogen wy het Landt dan aende Prins op-dragen,
 
Niet als rebellen wreet tegen sijn Majesteyt,
 
Maer als trouw onderdaens,
 
Allegonde.
 
Mijn heer 'k heb u beleyt
 
Gehoort, dus moeten wy alhier den Eet besweeren,
3885
En blijven 't Lant getrouw soo kan ons niemant deeren,
 
Waer datmen Conings recht voorstaet met eer en gunst,
 
Daer is conscienti vry, maer als practijck en kunst,
 
Door valsheyt wort gepleeght dan sietmen onrust groeyen,
 
Maer als den ganschen Staet af staet de spaensche boeyen;
3890
Soo lijd' dit Lant geen last 'k kan 't selver wel bestaen,
 
Mijn Heeren het wort tijt den Eet die dient gedaen.
Gordijnen toe.
De vingeren om hoogh met bloote hoofden.
Gordijnen op.
Nederlantse Vryheydt spreecken.
 
Vryheyt.
 
Hier sietmen binnen Gent den Eedt van vrede sweeren
 
Hier bintmen 't Nederlant verscheurt weder aen een,
 
Hier soecktmen d' Oorloghs pees met voeten te vertreen,
3895
Hier stelt men Vryheydt voor om weer in 't Lant te keeren,
 
Vertreckt dan Spaens gedrocht onrusters van de vromen,
 
Maer soo sijn Majesteyt dit alles tegen gaet,
 
Wat helpt dan eer en eedt men siet 't Antwerpse quaet,
 
Wort by het Spaense Hof voor suycker opgenomen,
Gordijnen toe.

Derde bedryf.
Vierde Uytkomst.

Koningh Phillippus, Don Iohan van Austra met des Koninghs gevolgh. de Koningh heeft de Artijckelen van Vrede inde hant.
 
Koning.
3900
Wat doet my 't Nederlant al kommer ende schade,
 
Wat doet dien Willem quaet met sijn subtijle rade,
 
Hoewel heeft eens Duc d'Alb gesegt met wijse reen,
 
Dat Willem aen mijn Kroon sou twist en moeyte smeen,
 
Hier is nu een Contract tot binne Gent geslooten,
3905
Hier soecktmen 't Spaense volck uyt Nederlant te stooten,
 
Hier moet Orangien zijn Stadt-houder van Hollant,
 
Van Zeelandt Bommel en waer hy 't Commande plant,
 
Admirael Generael, moet ick hem Consenteeren,
 
Mijn dunkt mijn Kroon lijt smaet, dog efter 'k sal my keeren3909
3910
Tot toestant van Contract en soecken metter tijt,
 
Te roeyen uyt al 't geen dat nu mijn Kroon benijt,
 
Dus sult gy Broeder gaen, om Nederlant te stille,
 
Gy sult als Generael aldaer dat volck inwille,
 
En sent de Spangiaerts wegh en treet in u gebiet,
3915
En doet dan 't geen gy dunckt waer in gy voordeel siet,
 
Maer siet dat ghy bewaert 't recht van myn Konings rycke,
 
Want 't Konings woort en mag voor d' onderdaen noyt wyken
 
Daerom maeckt u gereet en treckt na Neerlandt toe.
 
Don Ian.
 
Voorwaer sijn Majesteyt ick ben de reys al moe,
3920
Ick sorg dat soo wanneer de Spangiaers al vertrecke
 
Myn leven pryckel loopt, wat sal ick durven wrecken,
 
Soo ick u Konings woort wil planten soo 't betaemt,
 
Soo wort myn gansche lyf gelyck het doodt geraemt,
 
Geen leven is myn veyl de doodt sal ick betreuren,
3925
In plaets van vreed in 't Lant sal ick in 't bloet versmeuren
 
Soo ick geen lyf-wacht heb, dus bid ick aen de vorst,
 
Dat hy een ander sent die meer na staet sucht dorst.
 
Kon.
 
Neen broeder gy sult gaen gy moet de rust doorbooren,
 
Gy sult dat wreede volck met goetheydt wel bekoren,
3930
Gy moet de vrede broen en als het is gestilt,
 
Dan kunt gy verder doen wat gy geraden vint,
 
Dus valt hier geen uytstel,
 
Don Ian.
 
'k Sal gaen op u beveelen,
 
Al sou ick lyf en goet daer laten,
 
Kon.
3935
Gy sult heelen,
 
Die wonden die soo langh gebloet heeft tegen my,
 
Don Ian.
 
Bracht ick daer rust in 't Lant in plaets van mutery,
 
Voorwaer 't ware my een roem, maer 'k sorg voor qua benyders
 
Ick weet het Lant is vol van soo veel wederstryders,
3940
Daer is nergens geen rust de Prins heeft 't beste deel,
 
Hy is bemint van 't volck en ick kom in 't krackeel,
 
Doch efter ick sal gaen 'k sal u gehoorsaem wesen,
 
Con.
 
Soo gy dit Lant bewaert soo is u naem geresen
 
Nevens myn Konings Kroon, daerom u lof vermeert
3945
Soo ghy myn Landt behoudt,
 
Don Ian.
 
't Sy hoe de gunst my keert,
 
'k Sal gaen als 't u belieft stelt ordre om passeeren,
 
Ick sal volgens u woort na Nederlandt toe keeren,
 
Na dat gedoorent Lant vol prickels van de doot,
3950
Syn Majesteyt gelieft het Scheeps volck Schip en Boot,
 
Te ordonneeren om na Nederlandt te trecken,3951
 
Of wilt de France Kroon soo ver syn gunst verwecken,
 
Dat ick te Lande mag na Nederlant toe gaen,
 
Con.
 
Te Lande dat is best om geen beslagh te slaen,
3955
Hoe stilder dat gy gaet hoe beter na myn oordeel,
 
Want Nederlant en soeckt geen pragt maer wel na voordeel
 
Dus kunt gy tot de reys bevorderen 't geen dient,
 
Soo wort gy Neerlants Heer en blyft des Konings vrient.

Derde bedryf.
Vyfde Vytkomst.

Prins van Orangien met de Staten van Hollandt en Zeelandt en de Heer van St. Allegonde.
 
Prins.
 
Hier siet gy 't Spaens bedryf tegen de rust aenwoelen,
3960
Hier soeckt dat boose hart syn gramschap weer te koelen,
 
De Koningh approbeert de Vrede binne Gent,
 
Maer desen boosen Haen het spit heel anders went,
 
Hy komt wel in het Lant maer houdt hem buyten banden,
 
Hy komt als Gouverneur en wil het Lant verpanden,
3965
Hy schryft de Staten toe een Brief uyt boos opset,
 
Dat hy is wel versien, tot Oorlogh opgeret,
 
Of vrede soo hem ducht de saken best geraden.
 
Dus schryft den Raet van Staet mijn oordeel op dees smaden
 
En ongebonde reen, waer op ick tot advys
3970
Gesonden heb myn raet, dat sy voorsichtigh wys
 
Syn boosheydt wel ontleen, behoudt u recht volkomen
 
Op dat geen tyranny hier nader staet te schromen;
 
Schoon of hy resolveert een Staet uyt Neerlants volck
 
Te stellen, dat is niet soo was syn Spaense wolck
3975
Geresen tot de Zon, en sou u voort verdelgen.
 
Noch schreef ick haer dat sy hem niet eer in en swelgen,
 
In 't Neerlants Gouverment voor dat den Spaensen aert,
 
Vertrocken was uyt 't Lant, of anders was de kaert
 
Versteecken, en hy sou op nieuw tyranniseeren,
3980
Daerom en mag hy niet in 't gouverment verkeeren
 
Voor dat sulcks is bestelt, ten anderen noch meer,
 
Dat hy geen last of macht aen Ruyters knecht of Heer
 
Sal stellen, voor dat hy de rechten heeft beswooren,
 
Of anders gaf gy 't mes, waer mee gy gingh verlooren,
3985
En spreeckt vrymoedigh op en sonder langh vertreck,
 
Soo moet hy nemen keur en seggen sijn gebreck,
 
Hy weet gy voorraet hebt van macht der Krijghse lende:
 
Alleg.
 
Hy soeckt het Oorlogs volck alleen voor syn lyfs bende,
 
Want hy betrouwt den staet niet verder als hy siet.
 
Prins.
3990
Soo hy gewapent is, uyt last van 't Staets gebiedt
 
Soo sal hy 't selfde padt voort-treden tot het moorden,
 
Ten is oock geen gebruyck, geen Graef hier oyt behoorden,
 
Of 't radt geheel ontgort van wapens, tot den staet
 
En naer gedanen Eedt hy dan tot Wapens gaet,
3995
En soo hy anders wil daer van de ordre stelle,
 
Soo laet hem die hy is.
 
Alleg.
 
'k Sal 't alles wel vertellen,
 
En doen volkomentlyck bericht van al syn doen,
 
'k Sal u advys en raet, met een heerlyck sarmoen
4000
Verkonden, langh leeft gy roem-waerde vorst Orangie,
Allegond binnen.
 
Prins.
 
Ick sorg dat woedent beest sal nieuwe list uyt Spaengien
 
Voortbrengen hier in 't Lant, maer 'k sal dien loosen vos
 
Betrappen soo ick kan, of maken hem soo los
 
Van machten, dat hy niet kan doen als lammenteren,
4005
Want soo hy woedent waer soo sou hy 't Lant verkeeren,
 
'k Seg 't Lant en al den staet, en sou Duc d' Albas gangh
 
Na treen, of slimmer noch, want al dien Spaensen rangh
 
Is wonder opstinaet, en soecken maer te roven,
 
Ick weet niet wat de Kroon van Spaengien magh gelooven
4010
't Wort hem genoegh geseght den ondergangh van 't Lant,
 
En efter blyft hy wreet, maer 'k weet dien Roomschen quant
 
Die stoockt hem grouwel in, en hy wil dat uytvoeren,
 
Soo Roomen Spaengien mist soo most de Roomsche Hoere
 
Veltvluchtig trecken heen, daerom belooft sy veel
4015
Aen syne Majesteyt, ja 's Hemels grootste deel.
 
Maer laes dien armen vorst, die ick soo menigh werven
 
Gebeden heb tot rust, en oock, tot vryheyts erve,
 
Maer 't was al te vergeefs hy was Spaens naturel,
 
Dit heeft het Nederlant gebaert menigh gequel,
4020
Noch legt my in gedacht dat het niet wel sal lucken,
 
Neen! Neerlants duysternis, ryst. maer 't sal weder bucken,
 
Na smart my dunckt ick sie, het mes is al gewet,
 
'k Hoop dat den Raet van Staet op alles heeft gelet,
 
En of 't al is gedaen, sy stotent weer om verre
4025
Gelyck een weeldrigh Paert lichtvaerdigh doet de kerren.
 
Doch alles sal haer doen, ons brengen voor den dagh,
 
Al wat de tyt ons geeft of 't geen men weten magh.
Allegaer binnen.

Derde bedryf.
Seste Uytkomst.

Don Ian. Anthony Perez Secretaris, en Escovedo Edelman.
 
Don Ian.
 
Na lang geworstelt dwang is 't noch soo ver gekomen,
 
Dat ick met tusschen spraeck myn sit-plaets heb genomen;
4030
Doch niet na mynen wensch, maer na den wil van staet
 
Most ick myn voegen, en, den ganschen Spaensen Raet
 
Met al het garnisoen 't most over al vertrecken,4032
 
Maer twyffelt niet of dat sal noch wel quaet verwecken,
 
Doch alles op syn tyt, ick wacht in 't kort bescheyt
4035
Uyt Spaengien, daer myn last noch verder wort bepleyt,
 
Escovedo.
 
Weet syn Exclenty wel wat datter is bedreven,
 
Don Ian.
 
Wats dat,
 
Escovedo.
 
De Brieven,
 
Don Ian.
 
Wat Brieven,
 
Escovedo.
4040
Die wy naer Spangie schreven,
 
Helaes! 't is soo verknolt,
 
Don Ian.
 
Seg op wat is 'er van,
 
Escovedo,
 
Sy zyn de Prins gesonden,
 
Don Ian.
 
Weet hy den inhout dan,
 
Peres.
4045
O ja! myn Heer van al, hy heeft door lang getijffer,
 
De Sleutel van het Schrift gevonden, door het cijffer
 
Don Ian.
 
Dat is onmogelijck,
 
Escovedo.
 
Myn Heer 't is efter waer,
 
Hy weet al ons besluyt de Staten allegaer
4050
Die passen op u doen, sy weten u raetslagen,
 
Don Ian.
 
Hier in sal ik myn slecht en seer beveynst gaen dragen,
 
En toonen over al een fraey en bly gelaet,
 
En wachten soo te met den last van Konings raet,
 
Parez.
 
Maer 't is te ver verknolt
4055
Sy wetent al te segge,
 
En toonen noyt een woort van u doen uyt te leggen.
 
Hoe gy den Koning schreef, dat gansche Nederlant
 
Moet staen in lichte vlam of helder inden brant,
 
En hoemen 't quade vlees moet snyden uyt de wonden,
4060
En soo sulcx niet geschiet, dat gy u doet vermonde
 
Te trecken uyt het Lant, en voort al wat gy raemt,
 
Dat weet den Prins seer wel dus wort ick seer beschaemt,
 
Over ons loos bedryf,
 
Don Ian.
 
Wie heeft haer dat geschreven,
 
Escovedo.
4065
Wie sal dat seggen Heer,
 
Don Ian.
 
Ick sweer ick sal syn leven
 
Naspeuren, wie het is die met haer omme gaet,
 
Of wie dat myn advys en letters open slaet,
 
Ick sie wel 't is verbrodt, wy moeten nader soecken,
4070
Om ons van lyf en goet te vryden met verkloecken,
 
Dus moet ick met gewelt en alle strengh gelaet,
 
Voorstellen watter dient,
 
Escovedo.
 
Ick weet geen beter raet
 
Als veynsen, en met een, sal ick naer Spaengien reyse,
4075
Quansuys om gelt, en 't volck, sal ondertusschen deysen
 
Tot onwil voor den staet,
 
Don Ian.
 
Maer waer sal ick dan treen,
 
Escovedo.
 
Treckt gy naer Namen toe, soeckt door bedeckte reen
 
Dat onder u gebiedt met soetigheydt te krygen,
4080
Neemt daer u woon-plaets dan, de reste sal ick swygen
 
Om dat gy wyser zyt dan ick u seggen kan,
 
Don Ian.
 
Dien raet die acht ik goet, maer hoe raeck ick daer an,
 
Escovedo.
 
Heel wel, gaet met u swyt, 't kasteel rondom bekycken
 
Gewapent inde vuyst, en komt soo binne strycken,
4085
Wie is 't die 't u belet, gy zyt hier Gouverneur,
 
En als gy binne zyt soo stelt haer wet en keur,
 
Soo is u lof versorgt om buyten sorg te leven,
 
Ick weet dat yeder een hem in u dienst sal geven,
 
Maeckt nieuwe Officiers, neemt volck an na u sin,
4090
Soo krygt gy gunst en lof den Koningh tot gewin,
 
Soo gy dit niet en doet soo is u lyf niet seker,
 
Maeckt dan een nieuw proces,
 
Don Ian.
 
Ben ick dan geen verbreker
 
Van Eedt,
 
Escovedo.
4095
O neen! gy niet, sy hebbent eerst gedaen,
 
Sy soecken u door list van 't leven te verraen,
 
Daer van ben ick bewust, dan kunt gy u gelaten
 
Datmen het Rooms geloof verwerpt by al de staten,
 
Dit is de grootste kracht en 't is u hoogste last,
 
Don Ian.
4100
Wel datmen dan wel sneeg op alle dinge past,
 
Ick acht dien raetslagh goet sy staet maer te beginne,
 
Maer soo het dan misluckt,
 
Escovedo.
 
Hoe dwalen dan u de sinne,
 
Daer gy zyt kloeck van daet, zyt gy dan niet Don Jan,
4105
Waer van heel Spangien roemt over u daden, kan
 
Soo 'n Helt dan zyn beducht,
 
Don Ian.
 
Wy zyn by ons Vyanden,
 
Wy hebben voet noch stee, wy zyn in vremde Lande,
 
Een yeder roept om wraeck, myn lyfwacht is niet trou,
4110
En soo het dan misluckt soo kryg ick na berou,
 
Maer efter 'k sal 't bestaen tot morgen na den eten,
 
Heb ick den tyt bestemt,
 
Escovedo.
 
Ick sal dat niet vergeten,
 
Maer laten vinden Heer, myn lyf is voor de Kroon,
 
Don Ian.
4115
Wel dit is dan genoeg de tyt geeft ons goet loon.
Binnen.

Derde bedryf.
Sevende uytkomst.

Prins, Staten Generael en Hartogh van Aerschot.
 
Prins.
 
Soo dra ick uwen Brief ontfing, soo ging 'k myn spoeyen
 
Tot hier op 't Bruyssels Hof,
 
Aerschot.
 
t'Wijl d' onrust staet te groeyen.
 
Roem-waerde wijse Heer versoecken wy 't advys
4120
Van u, want dese daedt is niemandt van ons wijs,
 
Don Jan die is gevlucht en sterckt hem binne Namen,
 
Hy dreygt al watter is of wie dat by hem quamen,
 
Dus moeten wy ons wel versien tot tegenstant,
 
Daerom roem-waerde Prins soo kussen wy u hant,
4125
Dat gy doch wilde zijn Stadt-Houder van ons lede.
De Prins schudt het hooft.
 
Ey! Vorst weest niet misnoegt, 't wort u van ons gebeden,
 
En soo gy ons verlaet, soo raken wy in noodt.
 
Prins.
 
Gelooft mijn wil is goet, maer dien last is te groot,
 
'k Wil u met raet en daedt bywoonen aller wegen,
4130
Maer om u Gouverneur te zijn, daer ben ick tegen,
 
Ick hebbe last genoeg van Hollant op mijn leen,
 
Beneffens' Zeeuws gebiedt, dus kunne my geen reen
 
Bepraten, maer ick sal u raedt en daedt toe-sende,
 
Ick sal de Spaense list soecken van hier te wende,
4135
Soo 't mogelijck is om doen.
 
Aerschot.
 
Bedenckt u wijse Heer,
 
Prins.
 
Gy Heeren, g'looft dat vry, ick strijde om geen eer
 
Van Ampten, neen! ô neen! ick soeck maer rust en vrede,
 
'k En soeck sijn Majesteyt niet op de voet te treden,
4140
Ick soeck geen ydel roem, ick soeck geen Konings staet,
 
Ick soeck der burg'ren recht, die nu verlooren gaet,
 
Ick sta oock onder eet met ziel aen 't Lant verbonden,
 
Schoon of den Spaensen raet my schelt, en heeft geschonden
 
Voor eenen Luthriaen, een Ketter boos en wreet,
4145
Meyn-eedigh vol bedrogh, soo weet ick dat mijn Eet
 
My perst tot trouwe dienst, sou ick dan verder treden
 
Tot Ampten? soo wiert ick als 't yser inde smeden,
 
Geknevelt door haer tongh, dus hou ick Ampt en recht,
 
Al wat sijn Majesteyt my heeft tot last gelecht,
4150
En verder kom ick niet.
 
Aerschot.
 
Mijn Heer wy u bedancken
 
Voor u genegentheyt, maer sullen dan die rancken
 
Verstroyen, die nu sijn gebonden vast aen een,
 
Prins.
 
Neen heer ick voegh my steets tot beste van 't gemeen,
 
Aerschot.
4155
Mijn heer daer is geen hooft hoe salment dan bestieren
 
Prins.
 
De tijt sal 't alles doen,
 
Aerschot.
 
Of men door goe manieren
 
Kon krijgen d' Heer Matthys Aerts-hartogh hier te Lant,
 
Dat hy als Gouverneur alhier sijn sit-plaets plant,
4160
Sou u Exclenty dan 't Stad-houderschap af segge,4160
 
Prins.
 
Krijght ghy d' Aerts-hartogh hier, soo sal ick overlegge
 
't Geen best is voor den Staet, en 'k sal my voort beraen.
 
Aerschot.
 
'k Hoop dat de Vorst sijn oogh op ons ellent sal slaen,
 
Prins.
 
En twijffelt daer niet aen,
 
Aerschot.
4165
De Prins moet lange leven,
 
Prins.
 
De tijt wil uwen raet geluck en voorspoet geven.
Staten binnen.
 
Wat heeft de Werelt strijdt, niet nu, maer van 't begin,
 
Soo dra de Werelt was, quam strijdt den Landen in,
 
Maer wat sal desen strijdt noch worden in het ende,
4170
Ick sie veel moeyt en twist, ick sie de Oorloghs bende
 
Zijn over al omgort, dus is het recht den tijt,
 
Dat men versichtigh is als 't quaet te Paerde rijt.
Binnen.

Derde bedryf.
Achtste Uytkomst.

Matthias Aerts-hartogh, Prins, en Staten.
 
Matt.
 
Orangien! 't woedent beest dat is den neck gebroken
 
Wat heeft Don Ian nu goets voor al sijn heftigh vloecken,
4175
Hy kettert en hy raest, als hy in 't leven waer,
 
Gelijck een Plutos Soon, wat helpt nu zijn gebaer,
 
Daer leght hy door de doot verwonnen van het leven,
 
Prins.
 
Escovedo door wraeck, heeft mee de Geest gegeven,
 
Nu is Parma alleen, nu swemt hy in het vet,
 
Matt.
4180
Wat dunckt Orangien doch, van dat vercierde bet,
 
Dat gist'ren wiert geschut om mackelijck te slapen,
 
Prins.
 
Mijn heer wilt ghy u dan aen soo een brock vergapen?
 
Soo stickt ghy in u maegh, want al haer boos besluyt
 
En broet niet dan bedrogh, mijn heer wilt ghy dat kruyt
4185
Gelooven? soo hadt ghy u 's levens dagh geen ende,
 
Neemt noyt geen vrede aen van sulcke loose bende,
 
Want sweeren sy van daegh morgen leght over hoop,
 
Sy houden eer noch eet, den eet is haer goe koop,
 
Dus meught ghy haer niet meer gelooven noch vertrouwen
4190
Ghy sout op Heydenen en Turcken vaster bouwen
 
Dan op den Spaensen aert, haer bloet is al te heet,
 
En sagen sy haer kans vergeten was haer eet,
 
Dus moet ghy haer altijt bestrijden sonder hope
 
Van Vrede:
 
Matt.
4195
Maer besiet, alsmen haer uyt kon kope
 
By sijne Majesteyt, dat geen Spaens Gouverneur,
 
Alhier sijn woon-plaets hadt, soo quam 't lant uyt getreur,
 
Prins.
 
Dats waer, maer dat en sal den Koningh niet toelaten,
 
Mijn heer dien Spaensen raet die weten soo te praten
4200
Voor sijnen Majesteyt, dat hy geen eet en hout,
 
Waer op sijn Vader hem dit Lant heeft toevertrouwt,
 
Schoon of den Keyser schrijft en hem ten best wil raden,
 
Hy acht geen raet, hy volght alleen de roomsche paden,
 
Den Paus die doet het quaet, den Koning voert het uyt,4204
4205
Het geen zyn Lant berooft soo kael gelyck een puyt,
 
Sentmen een Ambassaet, om voor dit Lant te spreken,
 
Men geeft hem daer een vyg, of tot een snooder teken
 
Het swaert noch door den hals, en die hy niet en kan
 
Begaen tot aen de keel, die doet hy inden ban,
4210
Ick hebt noch niet gesien, maer ick hebt hooren seggen,
 
Dat Parma doet syn best, om eens de hant te leggen
 
Aen my, door 't moorden van, de een of d' ander guyt,
 
Den Paus heeft dat gewyt voor goet en heyligh kruyt,
 
Dus mag ick my voortaen voorsichtig leeren dragen,
 
Matth.
4215
Gedreygt is noch niet doot dat syn maer donder vlagen,
 
Schoon of Parma al-om, woelt door het gansche Lant
 
Soo heeft hy maer een proy:
 
Prins.
 
Soo langh de Staten stant,
 
Houden van eer en eedt, soo kan haer niemant deeren,
4220
Den Staet heeft macht genoeg om Parma af te keeren,
 
En of den Koning wil 't verderf van Belgica,
 
Soo volgt het na berouw altyt den Koning na,
 
Maer 't schynt de tyt die leert dat wy moeten beletten
 
De laeg die Parma leyt;
 
Matth.
4225
Gaet Prins wilt hem besetten
 
Het schynt den Koning wil niet hooren wysen raet,
 
Prins,
 
Soo laet ons stellen voor het beste voor den Staet,
Allegaer binnen met den Staet.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

organisaties