Van de vele mogelijkheden om gelukkig te zijn

[p. 30]

Over een eigen tehuis, stillevens van meubels, lampen en vazen, het gezelschap van huisdieren en toenemende afwezigheid van verloofden en echtgenooten (Kapittel voor lezeressen alleen)

Gij kunt thuisblijven in een witte cel, maar zoo gij geen kloosterzuster zijt, die zich uitsluitend in het leven naar binnen oefent, welke zullen dan uw geneuchten zijn wanneer gij uw tehuis als een een handig gereedschap tot wonen gaatinrichten, als de gesloten ruimte waarbinnen het rumoer van de wereld niet doordringt, dan zich schikkende naar uw gezag en orde!

Hollandsche lezeres, ik neem welgemeend en diep mijn hoed af voor u: gij zijt uit het land dat aan de wereld lessen geeft in het boenen van meubels, die als vertrouwde, levende wezens, de braafste der huisdieren, uw bestaan deelen; in het omsluieren van lampen en lichten, zóó, dat over uw tapijten de gezelligheid als een verrukkelijk afgerichte beer rondsloft; in het opvangen van een vlakje zonlicht in den tinnen buik van pannen of op bebloemde va-

[p. 31]

zen; in het neerleggen van een vrucht en een kussen; in het organiseeren van het stilleven, waarbij verkapt uit de wezenlooze dingen een ziel en het geheime levensvuur zijn geperst. Houd die traditie in eere, en geef mij op uw beurt kleine wenken om die taal der innigheid volkomen te leeren verstaan.

Leer mij dan meteen, mij, die een aanraking van een kattenpels tegen den plafond doet wippen, mij die voor het likken van een schoothondje onder stoelen en tafels wegvlucht, de vreugde genieten, die het houden van huisdieren geeft.

Maar wat hoor ik? Wat fluistert gij als een diepe, lang verholen en eerlijke biecht aan mijn oor? ‘Ook in die volmaakte stillevens verandert de man.’ Het is de klacht van elke jonge vrouw na verloop van zooveel tijd. Gij herinnert u dat éénig moment, waarop hij u in de armen heeft genomen en dat alles in een zalig suizelen rond u is verzonken. Gij waart alles voor hem. Sindsdien wordt hij u dag voor dag wat meer afvallig. Hij heeft nog wel dezelfde gebaren gedaan. Maar het hart was er hoe langer hoe minder mee gemoeid. Het ritueel der liefde is tot zijn eenvoudigsten vorm herleid. Gij ziet hoe hij u geleidelijk door duizend dingen vervangt: door de politiek, door het syndicaat der textielfabrikanten, door een partij bridge in de club, door de vereeniging van weldadigheid.

[p. 32]

Er is geen geluk buiten de erkenning van het eerlijke leven. Welken zinneloozen droom hebt gij gehad? Het leven stil te leggen op het oogenblik dat een matelooze roes alle tegenstellingen tusschen u beiden uitwischte? Het geluk van den man ligt niet uitsluitend tusschen de vier muren, waarbinnen gij, mits de uitverkorene er aanwezig zij, uw verlangen kunt indammen. Hij is sinds altijd de visscher en jager der ongedurigheid. Hij is de kruisvaarder van duizend onzinnigheden. Gij, gij zijt zacht aan de hand, zacht aan de gepeinzen, heel dikwijls toch, gij zijt het zoetste instrument van de liefde. Gij hebt kinderen of althans verlangt er naar. Gij vervult daarmee gansch uw roeping.

Maar de man hoort veel meer stemmen. De vrouw stelt zich onwillekeurig ten doel den man aan de liefde te onderwerpen en de liefde, dat is zij alleen. De man heeft stoutere veroveringsplannen. Hij wil heerschen over de gansche wereld, de vrouwen incluis, de planten en de dieren, de oudheid en de onbeschaafde volken, water en lucht. Al de intrigen der vrouwen eindigen ten slotte in een zoen en al haar offers gelden in laatste instantie een verloofde, een man of een zoon. Al haar frivoliteit strekt tot niets anders dan tot de ééne en onveranderlijke liefde voor den man. Al haar heroïsme balt zich samen in haar liefde voor het kind. Dat de minnaar naast haar niet wijke, dat het kind op haar

[p. 33]

harte leune, en de volheid van het geluk is nabij.

De man evenwel bezit ieder ding, verovert alle bezit ten volle, elk ding afzonderlijk, elk bezit ondeelbaar. Aan de speeltafel waagt hij zijn laatsten rijkdom en, als het moet, het hart van zijn liefste. Voor hem, die geen frivoliteit kent, wordt de belangrijkste vraag ter wereld: ‘Komt de duif, die ik meegegeven heb naar Creil of Bordeaux vóór die van mijn buurman aan?’ Over het hart van zijn moeder treedt hij in de luttele cel van het vliegtuig, waarmede hij de oceanen zal vernederen. De vrouw kent slechts de totale overgave aan den man, de totale zelfverloochening voor het kind, terwijl hij... Hij is Romeo met hart en ziel, maar even zoozeer is hij Don Quichotte en Uilenspiegel, heldengaai en vrijheidsheld, even zoozeer is hij Christoffel Columbus en Baas Ganzendonek, wereldreiziger en navel der wereld.

En gij zoudt aan den man vragen, dat hij aan uw zijde niet roeren zou dan om bijwijlen den éénen verrukkelijken zoen over te doen? Er wordt aan de vrouw een grooter abnegatie gevraagd: bevind u met uw verduldigsten glimlach, zonder evenwel in uw geduld een bedroefde lijdzaamheid te mengen, die zou mishagen en korzelig prikkelen, op ieder kruispunt van zijn weg. Wuif er hem toe, moedig er hem aan, lach een nieuwe dapperheid en kracht in zijn wil in-

[p. 34]

dien hij vermoeid mocht zijn of teeken geven om te versagen.

Wat zeg ik, abnegatie? Neen, het is de eenige weg om telkens opnieuw in uw liefde te zegevieren. Hoe zal hij u liefhebben, hoe zal hij u als belooning krijgen, telkenmaal hij iets anders dan u veroverd heeft. Want al treedt hij ook zonder bijgedachte alleen met den stier in de arena, nooit is zijn zegepraal volledig wanneer hij ze niet aan de geliefde vrouw heeft opgedragen. Hij wil telkenmaal anders overwinnen, en telkens overwint hif in uw armen.

Kies lezeres. Bind uw verloofde of uw man aan u. Snijd hem van zijn zaken af, van zijn vereeniging, van zijn lieve vrijheid, van zijn weldadigheid, van alles waaraan hij iets van zijn beste krachten spendeert, ontneem hem wat gij ver keerdelijk zijn mannelijk egoïsme noemt, hij zal aan zijn haat voor u vergaan of u worgen.

Of wel geef hem een kind, geef u zelf een kind in uw eenzaamheid naast hem, en zend hem ter verovering uit, eisch dat hij u verdiene door te vechten voor de roos die gij tusschen schouder en hals hebt vastgespeld. Gij wordt waardeloos voor hem, wanneer hij u maar éénmaal heeft moeten winnen, en de wereld daarna alle strijdperken voor hem sluit.