Kinderen en erfgenamen

20

Nu het Postorderbedrijf van de firma Leenhouts in een naamloze vennootschap was omgezet, had Greeth alles op alles gezet de firmanaam voor de detailhandel te bewaren. Zij wilde wel deelnemen in de N.V., maar zo lang zij leefde zou zij er de oude zaak van haar vader niet aan wagen. Het was niet naar de zin van David, doch zij hield voet bij stuk. Wel kreeg zij in de nieuwe N.V. een paar prioriteitsaandelen.

David werd hoofddirecteur en bleef mede-eigenaar van de oude firma op de Vaillantlaan. Voorlopig voelde hij er niet voor op stal te worden gezet met een of andere vetleren medaille, zoals hij dat noemde. Na verloop van tijd zou hij altijd nog president-commissaris kunnen worden.

Het stak Theo wel even dat zijn vader en tante Greeth er op hadden gestaan ook oom Hugo naast hem tot directeur te benoemen. Nu kreeg hij de handen nog niet vrij.

Maar het leeftijdsverschil had de doorslag gegeven. De dagelijkse gang van zaken in het Postorderbedrijf De Kroonduif N.V. kwam nu in handen van Hugo en Theo, de oude en de jonge baas, zoals het personeel zei. Maar wie de touwtjes eigenlijk in handen bleef houden was David en niet te vergeten zijn tweede vrouw. Dat was een gehaaide, maar goed voor de zaak en goed voor het personeel ook, als er tenminste gewèrkt werd.

Hugo bezat slechts één prioriteitsaandeel in de N.V. Hij had er van afgezien zijn effecten te verkopen. Zijn salaris was nu wel vijf maal zo hoog als dat van de Bank, maar van tantièmes zou vooreerst wel niet veel komen, want zowel

[p. 200]

Reina als Theo hadden alleen maar oog voor investeren. Als je zag wat andere postorderbedrijven deden moèst je wel.

Hugo had net genoeg van het leven gezien om (denkend aan de dertiger jaren) voor zich zelf geen geld over de balk te gooien. Ze namen het er goed van maar bleven eenvoudig leven. Een borreluurtje voor het eten, dat nu al meer bij zakenlui in zwang kwam, was er niet bij. Hoogstens een glas wijn aan tafel en dan nog maar bij gelegenheden. Toen de eigenaresse van het huis dat hem na de oorlog als huurwoning was toegewezen overleed en de erfgenamen om geld zaten te springen, nam hij zijn kans waar en kocht hij de woning met de zonnige tuin voor dertien mille. Een jaar later kocht hij er een flat bij die hij met behulp van Ineke meubileerde, en voor goed geld aan ambassademensen verhuurde. Stans schudde het hoofd: waarom al die zorg op je hals gehaald? Dat huren en verhuren zat er nog in van moeder Liesbeth, die, als de lamp weer eens voorover had gehangen, steevast had gezegd: we zetten nog een heer op.

De eerste maal dat het tot een woordenwisseling kwam tussen Hugo en zijn jonge mededirecteur Theo was, toen de laatste, die het graag in assortimenten zocht, weer eens met een koopje aankwam. Een partij aantrekkelijke polshorloges, maar volgens Hugo niet groot genoeg om er een grote advertentie aan te wagen.

Dan bleef je met een stapel niet uit te voeren orders zitten en dat kweekt geen goodwill bij de vaste klanten. Hugo werd er hoe langer hoe meer van overtuigd dat het reclame maken met een mooie, in kleurendruk uitgevoerde folder de beste manier was om klanten te binden.

Hij schreef de teksten en ontwierp een bedankbriefje dat werd verzonden na het ontvangen van elke order. Iemand die na drie maanden niets meer had gekocht werd onverbiddelijk uit de kartotheek gewipt.

Nu de Twentse Textielfabriek bereid was een lang lopend krediet te geven werd het voorlopig textiel en nog eens textiel.

- Weet je wat ik niet begrijp, zei Stans wel eens, als zij de mooie, door Hugo ontworpen folders met al die poppengezichtjes doorbladerde - dat al die vrouwen er dan toch

[p. 201]

maar toe komen zich te laten verleiden. Want dat is het toch eigenlijk.

- Verleiden? zei Hugo. Nou nou...

- Nou ja... je snapt wat ik bedoel, zei Stans, elke dubbelzinnigheid direct afsnijdend.

- Doet de winkelier met zijn aantrekkelijke etalages niet precies hetzelfde? En de juffrouw in het warenhuis, die haar provisie zo hoog mogelijk wil opvoeren? Nee, Stansje, dat zie je verkeerd. De cliënten zijn bij ons aan niets gebonden. Hun wordt niets opgedrongen. Ze krijgen het verlangde bovendien vijf dagen op zicht en kunnen het op hun gemak bij dagen avondlicht bekijken. Natuurlijk rekenen we er op dat ze niet zo gauw de gang naar het postkantoor zullen maken om het pakje terug te sturen. Maar ze hebben er het recht toe. Wij verkopen bovendien alleen maar gangbare kwaliteitsgoederen. Niet goed, geld terug, dat is vanouds het devies geweest van de oude oom Jozias, toen hij nog in zijn winkeltje aan de Hoefkade zat. Ruilen met een lachje. En van tegoedbonnen heeft hij nooit iets willen weten. Dát is klantenbinding, zie je. En weet je wel dat er nog heel wat mensen zijn die een soort drempelvrees hebben om een winkel binnen te gaan? En hoeveel vrouwen zich opgelaten voelen als hun man mee gaat om te winkelen? En hoeveel tijd het de huismoeders kost er uit te breken? Nee... we nemen de Amerikaanse gewoonten over. Veel vrouwen vinden het maar wat fijn dat niemand er zijn neus hoeft in te steken, dat ze echt zelfstandig iets kunnen kopen. Het komt ook heus wel voor dat we artikelen terugkrijgen...

- Enfin, zei Stans... Het heeft je wel te pakken. Alleen jammer dat je nergens anders meer toe komt...

Hugo gaf daar geen antwoord op. Hij had Stans vroeger wel eens anders horen praten. Ondertussen wàs het zo. Hij werd met huid en haar opgeslokt door De Kroonduif. Het geld stroomde binnen, maar eens rustig een avond naar het Residentieorkest gaan of naar een Opera, daar kwam niets meer van.

Alleen de zondag, die gezegende zondag hadden ze nog met elkaar. Soms speelde Stans nog piano, maar als er een goed programma was, bleef het bij de radio.

[p. 202]

Rico kreeg zijn vrienden op bezoek en maakte duinwandelingen. Wat er in die jongen leefde wisten ze nauwelijks. Hij was nog wel een paar jaar op een jongensclub geweest maar na één bezoek aan een jongelingsvereniging wist hij het al. Niets voor hem.

Als er begin september weer een ‘jeugdzondag’ was, gaven Rico en Ineke elkaar geamuseerd een knipoog wanneer zij hun vader en moeder, na de dienst, dapper de oude bondsliederen hoorden meezingen. Zelf stonden ze er wat schaapachtig met gesloten monden bij. Op broeders, op gezongen, van jeugd en moed en kracht! En dan die onvermijdelijke tijdgeest! En Mammons hoog-altaar!

Maar wij, in fierheid, werpen de handschoen voor de voet en gaan het wapen scherpen dat hem bestrijden moet!

Hugo had het wel in de gaten. Eigenlijk was het nog net zo als vroeger toen er ook maar een heel klein percentage van de kerkelijke jeugd bijeenkwam voor ‘beginselstudie’.

Nog steeds was er geen weg gevonden beslag te leggen op de gehele kerkelijke jeugd. Dat zou alleen kunnen als de methoden radicaal werden gewijzigd en er een reeks van gevarieerde clubs kwam waar iedere jongen, ieder meisje, naar eigen aard en aanleg, zich zou thuis voelen. De wil bij de nieuwe leiders was wel goed, maar het resultaat vooralsnog gering. Was het eigenlijk wel een wonder in deze vreemde tijd waarin alles veranderde? Bij de A.J.C. ging het nog meer bergafwaarts. Wat die naoorlogse jeugd bewoog, wie wist het? Plaatjes draaien, bedenkelijke schoolfuifjes zonder de ouders en een zekere minachting voor alles wat met vroeger te maken had. Na ons de zondvloed! Er werd weerzinwekkend veel geschreven en gepreekt over de atoombom, over de ingezonkenheid van het geestelijke leven.

En toch bleven de mensen maar naar de kerk komen. En toch bleef dat christendom maar leven. En toch werd ook hij zelf meer dan eens geraakt door een psalmregel, die een gevoelsinhoud had gekregen waarvan hij nooit meer zou loskomen.

Hij vond het een mooi gezicht dat er zoveel jonge mensen in de kerk zaten. Vaak keek hij zijn ogen uit op een jonge ontluikende liefde.

[p. 203]

Godsdienst en erotiek hadden zijn eigen leven van jongsaf beheerst. Op wat voor punt hij nu, tussen de vijftig en de zestig, was aangekomen wist hij niet. Wel wist hij wat hem uiteindelijk voor ogen stond, maar daar sprak hij met niemand over. Ieder was een gedrevene. Een mens bleef een tweemens.