|
| |
| |
| |
Het Tooneel-Gezelschap of de Gefopte Graef
Eerste Tooneel.
povrevil, bossu, adolf, philip, duvent, fanny, akteurs en aktrissen.
Zy staen alle, by het opgaen des doeks regit, voor eene tafel, waer aen zy het ontbyt genomen hebben.
Waer wy vertooning geven,
En toetsen hart en centen, } bis.
Van grooten en van klein. } bis.
En wen ik fraei en teder,
De kuissche juffer speel;
Dan zie ik telkens weder } bis.
Hoe ik de zinnen streel. } bis.
| |
| |
Een slokker zonder duiten,
Speel ik zoo schoon van buiten,
En ik blyf liefst souffleren,
'K zit daer op myn gemak;
En zou konnen logeren, } bis.
Met Fanny in den bak. } bis.
'T publiek heeft niet te vreezen,
Als ik hansworst moet wezen,
Zoo lang er drank zal zyn,
Het tooneelisten leven, } bis.
Bestaet uit vreugde en wyn } bis.
(het glas in hande.)
Myne vrienden! op den gelukkigen uitslag van onze toekomende vertooning!
Kom kom! als ik er by ben gaet alles goed.
Zou men niet zeggen dat jonker Bossu met alles gechargeerd is, en dat het van hem alleen afhangt!
Hoe zoo juffer Fanny? Ben ik die niet die toch het meest charcheer van ons allen! Hoe dikwils heb ik u niet uit den nood geholpen.
Bravo! Bossu, zoo hoor ik het gaerne, recht voor de vuist.
| |
| |
Ja, ik wind er maer om den bliksem geen doeken om, en als het op een Calembourg aankomt.
En ik, ik ben als voor de rol van een landlooper geboren.
Mynheeren, hoort, ik ken alle uwe talenten, gy zyt my altemael aengenaem en dierbaer. Ook gy Philip, u zoude ik byna nog wel vergeten; en gy verdiend den grootsten lof.
Gy zyt wel goed, Mynheer....
Waerachtig, ik spreek alles voor de vuist, gy vervangt immers alle de andere? (stil).
In tyd van nood. Uwen iever is onbezweken; gy speelt de monik en de galeiboef, den kommisaris en den hansworst, de dichter en de bedelaer; wat weet ik nog niet.
En voegt daerby dat hy altoos zyne rol verstaet.
Dit is weer een schimp op my, niet waer Duvent?
Zeer juist, gy hebt het oog niet uit den bak; de laeste mael kendet gy niets van uwe rol, ik moest u twee of drie mael het woord opgeven, en dit zoo hard dat het aen 't volk ging vervelen. Men begon te fluiten; men riep: de soufleur aen de deur, weg de souffleur! Dit was voor my een kaeksmyt! 't is schand.
Ja vriend, ik had my dan dien avond zoo'n mooi voorkomen; de jonge juffers uit de voorloges en van den eersten rang hielden hunne oogen niet van my af, en dit bracht my in verwerring, zoo als dit moer gebeurd.
| |
| |
Kom kom, men mag geen oude koeien uit de gracht halen, dit moest al gedaen zyn; daer valt ons hier niet over dan ons wat te haesten.
| |
Tweede Tooneel.
de vorigen, baes kook.
Heeren en dames, ik heb goed nieuws voor u.
Ha! ha! de hospes komt ons zeker zeggen dat onzen reiswagen in order gebragt is, en dat wy weer haest zullen kunnen voortreizen.
Wel heerschap, zeker neen, er is nog wel een halve dag werk aen.
Ja dit is niemendal, het is maar dat ik u kom zeggen, dat ik den wagenmaeker gevonden heb.
wys: Klaes en trouwd zoo leven niet.
'K liep den heelen omtrek rond,
'K liep den heelen omtrek rond
Tot ik hem eind'lyk vond.
Hy zat een glas te drinken,
En wou nog eens doen schinken.
Maer ik bragt hem spoedig meê
Ja, maer met dit alles zal het er leelyk uit-zien, als wy van Niklaes aenkomen.
| |
| |
Ba, zy kunnen maer denken dat gy uwe rollen niet kunt; gelyk het waer is.
Komen wy er van daeg niet, dan komen wy er morgen; dit is gelyk.
Zonder twyfel, en 't is immers toch geene groote plaets, om ons er zoo voor te haesten; en de linnewevery is byna heel te niet. Het gaet er zoo breed niet als gy wel denkt in Vlaenderen.
Hasa! wy moeten onzen tyd toch niet verkwisten met hier malkaer te bezien. Zeg ons hospes, is er hier in d'omtrekken van 't dorp niets raers te zien?
De bliksem! 'k geloof het wel, het park van graef Robert.
Ho! zoo, en waer is dit park zoo al?
Waer dit zoo al is? (zich naer 't venster keerende) zie, ginter, waer dit schoon kasteel ligt, een enkelen boogschot van hier.
't Is schoon, 't is schoon! ik zie het van hier, daer staen veel fruitboomen in; het moet daer plaisant zyn in den krieken tyd.
Wel neen, gy ziet er nog niets van! daer zyn vyvers in, fonteinen, doolwegen, pyramides, grotten, en wat weet ik nog al. Alle de groote mannen van 't land komen er naer zien
Ja gy zult er zoo gemakkelyk nog niet opkomen.
| |
| |
Wat zegt gy? onder welk voorwendsel zal men het ons weigeren?
Onder welk voorwendsel? om dat de graef op zyn kasteel geene personen laet komen, als die van grooten rang zyn zoo als hy is een baron byvoorbeeld, een ryken fabrikkant, een staetsman, en andere van die soort; maer geene hansworsten, zoo als gy zyt, dit begrypt gy immers ook wel!
Ja ik begryp dat de graef een hoovaerdige zot is.
In 't geheel niet juffertje!
Ja, ja! Een ouden beer, een vrek, een weerwolf!
Nog niet meer als dat? onze graef îs een fatsoenlyk man, die zoo ook al zyne zwakke zyde heeft, dit is waer, want sedert dat hy den tittel van graef heeft gekregen droomt hy niet als van baronnen, prinssen, markiezen en ambassadeurs. En dagelyks komt hy hier hooren of hier niemand van rang is afgestapt, en zoo dit gebeurd, slaet hy hun aenstonds voor van op zyn kasteel te komen vernachten. Hy doet er my veel schade meê.
Vrinden, luister, ik heb het gevonden! 't is zeker dat graef Robert geenen duivel is! 't is een braef man, een, die er zeker niet bygeweest heeft, als den yzeren-weg uitgevonden is, laet ons maer altyd naer 't kasteel gaen.
En als men ons eens den ingang weigert?
Men moet het toch eerst vragen, wil men het ons afslaen.
Ten andere, ik gae met u, ik ben eene vrouw, en kan tegen eene andere vrouw opwegen.
| |
| |
Ge weegt er wel twee zwaer.
In tusschen tyd gaen ik naer den wagen omzien, want ons vertrek is noodiger als de wandeling.
Kom dan heeren, ik zal de dame geleiden (hy biedt zynen arm aen Fanny en vertrekt).
Dat heb ik hem gesouffleert.
| |
Derde Tooneel.
terwyl zy vertrekken.
Wie weet hoe dit zal afloopen. Zy zyn mogelyk toch van grooter afkomst dan het iemand weet. De kap maekt altyd den Kapucien niet.
(in jachtgewaed met een snaphaen in de hand.)
wyze: hoog is de zolder laeg is de vloer.
Nergens is er meerder vreugd,
Met te jagen langs de hagen,
Goeden dag jonker Kasper, is de jagt goed vergaen?
Of ze goed is afgeloopen! myne weitasch is zoo vol dat ik ze
| |
| |
moeilyk meer kan draegen. Schenk my eens een glas wyn, dat ik my wat versterk, of ik vind myn kasteel niet meer.
Daer ga ik u aenstonds mede dienen, (hy gaet binnen).
Zeg eens baes Kook, breng my de oudste flesch die gy bezit.
Zie jonker, dit zal iets naer uwen smaek zyn! (hy zet ze op de tafel). Zoo heeft er mynheer de Graef uw broeder geen in zyn kelder.
Ah, wat dit aengaet; hy heeft er van de eerste klas, dit is zeker, maer met alle die ceremonien en die omwegen, ik heb het daer in 't geheel niet mede.... Baes Kook zet u hier naest my, ik zit niet garn alleen. (Hy schenkt in en tikt met Baes Kook.)
vertrouwelyk.
Op uw gezondheid Kasper. Neen, hoovaerdig zyt ge niet zoo als uwen broeder, gy durft nog met een hopes drinken; maer uw broeder, God in den hemel!
Spreekt er my niet van, heb er medelyden met alle zyne grootschheid en zyne grîllen; ik was al lang naer Gent terug gekeerd, dat er my niets tegenhield.
Zoo, er is iets dat u tegenhoud?
Wel ja, onzen neef Karel.
(tusschen de schermen.)
Dat myne knechten my buiten wachten.
| |
Vierde Tooneel.
De vorige, de graef.
Ziedaer mynheer de Graef!
| |
| |
(zonder zich te stooren.)
Dag broeder.
Wat zie ik! Kasper, welk geval brengt u hier.
Geen ander geval als de dorst. Ik kwam van de jagt, en daer myne borst zeer droog was snipte ik al gezwind by baes Kook binnen.
Juist, ik begryp dat men drinke als men dorst heeft, maer in eene kroeg!
Wel gy zyt hier toch immers ook zoo goed als ik.
Dit is een verschil; ik heb hier zaken van belang te verrichten.
(ter zijde).
Hy komt de vreemdelingen weêr recruteeren en my myne gasten ontrekken.
Zeg my baes Kook! Zyn hier geene gedistingeerde personagien gearriveerd?
Om u de waerheid te zeggen mynheer de graef; ik kan u vandaeg geen voldoend nieuws geven. Ik zie tegenwoordig hier niets voorby trekken als arme menschen en verlofgangers.
't Is aerdig gelyk de groote personagien raer worden, en op zulke eene roet.
En waer op zulke schoone eigendom ligt als de uwe. Want als er nu iets waerdig is van bezien te worden, dan is het toch uwe perk.
| |
| |
Het is zeker, dat al wat een bezoek by mynheer de Graef geeft; iets gezien heeft, dat men overal niet aentreft.
Eindelyk, gy geeft my dan recht, (tot baes Kook) Om ter zaek te komen, mynheer Kook, de minister der openbare werken, is op zyne ronde, sederd eenige dagen, zoo hy by uw huis afstapt, vergeet niet van hem....
(tusschen de schermen),
Eenen tand te trekken? baes Kook.
Wat! hoor ik hem daer al niet?... wees gerust mynheer de Graef, ik zal hem het reglement van dit huis voorleggen.
En zoo aen alle de andere edellieden....
Ik zal ze u altemael zenden.... (stil) als ze hier hunnen buik vol gegeten hebben, en willen aengaen. (hy vertrekt.)
| |
Vijfde Tooneel.
de graef, kasper, opstaende.
Maer, broeder volgens my loopt gy heel uit den weg.
Wat zegt gy! heel uit den weg? Wat beteekend dit.
Kan men dan nog grooter buitensporigheden doen, dan zyn huis voor alle man open te zetten?
| |
| |
Maer dit doe ik voor alle man niet; alleenelyk aen menschen van rang.
Ja menschen van uwen rang, het is my wel om het even, maer gy maekt er u toch belagchelyk mede.
Bah! daer verstaet gy niets van, ik hen zeker dat men u morgen eens graef maekte....
God beware my daervan; ik ben liever een welvarend fabrikant in myne stad Gent, dan de grootste graef uit België. En toch een enkel koopman zoo als ik ben, ik zoude my toch zoo niet konnen gedragen ten kosten van dien ongelukkigen Karel, de zoon van uwe zuster.
Ik geloof dat ik my daer geene verwyten over te doen heb. Sedert twaalf jaer handel ik hem als myn eigen zoon: wat kan ik meer doen
Hem de hand van uwe dochter geven die hy bemind.
Zoo! dit is eene andere zaek. Myne dochter Ida durft de hand vragen....
Zie Robert, ik ben ryk en ongehuwd, en zoo het alleen aen het fortuin liegt, ik geef honderd duizend kroonen aen hem mede ten huwelyk; en ik noem hem by laetsten wil, myn vollen erfgenaem.
Ik dank er u voor, Kasper; dit moet ik voor geen fortuin laten; zoo Karel alleen maer een....
Een titel had, niet waer?
| |
| |
Maer een klein titeltje, hoe gering ook of niet, een Croix d'honneur par exemple.
(lagchende.)
Ha, ha, ha!.. zeg eens, herinnert gy u wel wat ons vader was?
Wel nu, een ryke negociant,
Ja, een negociant die een winkel in ellegoed en lynwaed had; moest het nu nog gewonnen worden, en byzonder met lynwaed, wel arme vlamingen!
wyze: (T' en souviens tu).
O ja! 'k zie hem nog aen den toog gezeten,
Vol moed en zorg voor zyn en ons bestaen;
En wy naest hem; my dunkt 'k zie u nog meten,
Ik hield den boek, en sprak de menschen aen.
Toen, broeder lief hadden wy blyde dagen,
Gedoog dat ik het u nog eens vertel;
Geen zucht naer eer bestond ons toen te plagen,
Mynheer de graef gedenkt het u nog wel
(bis) ,
Ja ik gedenk het my nog..,
| |
Zesde Tooneel.
de vorige, povrevil.
(zonder hen te zien).
Die vervloekte wagenmaker! onze voituer zal mogelyk van avond noch niet gemaekt zyn!
(ter zyde).
Wat bliksem!... wat zegt hy daer? onze voituer! die reiziger is geen voetganger.
Ik zal er met mynen troep nooit geraken.
| |
| |
(stil).
Zyn troep!'t is een militair!,.. Inderdaed, er is veel krygsman in hem (hy groet Povrevil) mynheer de Colonel! (Povrevil antwoord niet, denkende dat men een ander het woord toestuert) hy antwoord niet! 't is mogelyk geen Colonel. (Hy groet hem op nieuw) , mynheer de Generael!
(verwondert).
Is dit tegen my mynheer?
Ja ja mynheer, 't is tegen u! (stil) welk een edel voorkomen heeft hy!
(stîl.)
Welk een buitensporig gezigt trekt my die vent!
Pardon, Generael, ik zie det UE. incognito wilt reizen, maer ik raedde het aenstonds... ik meen u zelfs wel eens op eene parade gezien te hebben.
(gestoord.)
Parade? mynheer verneem dan dat ik geen parade-maker ben; en dat ik myne laurieren op meer dan eene manier gewonnen heb. Daer zyn Berlyn, Potsdam, Moskou, Madrid, Jena en Antwerpen, ooggetuigen van geweest.
(stil.)
Hy heeft zeker by het groot leger van Napoleon gestaen! (luid) Gy hebt dan al zeer vroeg in uwe loopbaan gedebuteerd?
Men heeft u van tien jaer in dienst gewild?
De figuranten? dit soort van volk heb ik nooit gezien. Is dit ruitery of voetvolk?
| |
| |
Zeg eens heerschap! zyt gy van zin my voor den aep te houden, of wat wilt gy?
Voor den duivel! voor wien neemt gy my dan?...
Voor den bevelhebber van eenen troup...
Ja, van een troup comedianten.
(driftig).
Wat! comedianten?
Wat ben ik toch dom! het schilde maer heel weinig of ik verzogt hem ten eeten!
| |
Zevende Tooneel.
de vorige, bossu (die deze laetste woorden heeft gehoord.)
Ten eten? mynheer ik ben uw dienaer!
Mynheer! dit zyn wy getwee.
In 't geheel niet! voor den duivel, met wien meent gy dat ik my ophoû!
Die oude vent is heel beleefd.!!
| |
| |
Ha! dit gaet te ver, dit is onverdraeglyk, kom kasper laet die schurken alleen.
| |
Achtste Tooneel.
povrevil, bossu.
Wel alle myn dagen! Wie heeft nu ooit zulke hoovaerdige zot gezien?
Maer zeg my toch directeur Povrevil, hoe hebt gy u met die vent in gesprek gewikkeld,
Ik weet er zooveel van als gy. Hy wilde my met allen geweld generael hebben.
En daerom wilde hy u eerst het middagmael aenbieden?
Ja waerlyk, maer ik geloof dat hy zot is.... maer zeg eens waer zyt gy met uwe kamaraden gebleven?
Zy zyn naer den graef toegegaen.
Ja, toen ik van daer ging, waren zy nog bezig met tegen den portier te neigen, en komplementen te maken, maer dan kwam er op eens een schepsel te voorschyn, heel met galonnen en kwispels versierd; en die riep hun al van ver toe, niks niks, niet te doen, kanniforston, ryop! en zoo ty als ik dit hoorde trok ik al vinnig terug; wat ze nu doen, dit weet ik niet.
| |
| |
Dan zullen zy hunnen weg voor niet gedaen hebben, dit hoor ik al.
Daer is geen twyffel aen. Gy zult ze aenstonds zien arriveren, zoo gelyk schooljongens die hunne broek gescheurt hebben.... 'k geloof dat ze daer zyn. (hy gaet naer 't venster.) Och! kom zie nu om de liefde Gods toch eens! Duvent stapt met zyn lange beenen vooruit en hy trekt Fanny voort die aen zynen arm hangt gelyk eenen marktkorf.
Ja, en zy zien er allen uit als of ze in geen twee dagen gegeten hadden.
Zy zullen toch niet barsten van het geen gy hun geeft.
| |
Negenste Tooneel.
de vorige, duvent, fanny, adolf, philip, akteurs en aktrissen.
Men sloeg de deur voor onzen voet,
Men dreef met onzen heelen stoet
De heeren van den adelstand,
Zyn onbeleefd in Vlaenderland.
't Is schand, 't is schand, 't is schand. (bis).
Dit is een affront! Zoo heb ik er in myn leven nog geen gehad.
Het is een schelmstuk, mynheer!
| |
| |
Nu, nu, staet maer zoo op uwe teenen niet, voor zulke kleinigheid.
Ha sa, vrinden houdt u maer heel stil, de reizende tooneelist mag toch alles zoo op zyn horens niet nemen; waren wy in Parys, dan ware dat een verschil.
Maer voor den duivel, wat willen wy met onzen tyd hier toch anders doen.
Ons bezig te houden met het geen wy morgen te spelen hebben.
Dit is het, ja ja, laet ons dit doen.
Laet ons, menschenhaet en berouw eens repeteren.
Kom kom, alweer eene tragedie, Povrevil! en toch dit stuk is niet meer aen het orde van den dag; ten andere de menschen hebben geen berouw meer, dit zou hun vervelen. Laat ons liever een blyspel geven.
Men zegt dat er tegenwoordig zulke fameuze engelsche aktris te Parys is.
'K wed dat zy weinig zwaerder weegt als ik.
Als ze nog al zwaerder zou moeten wegen als gy, dan moet het een fel wyf zyn.
| |
| |
Dit is goed geantwoord Bossu, want iemand die al veertig jaer voor eerste amoureuse spelt, die mag toch wel eens zwaer zyn.
Mynheeren! hoe ik ben of niet, zoo lang ik leef, schuif ik voor niemand van de planken weg.
| |
Tiende Tooneel.
de vorige, baes kook, kaspar.
(hy wyst aen Kasper de komedianten.)
Daer, arrangeer u met hun,
(hun groetende.)
Mynheeren!...
Wie of mynheer ook wezen mag?
My dunkt dat ik aen het wezen zie, dat het den broeder van den graef is.
Hy trekt er een aerdig gezigt voor, 'k wed dat hy al zoo fier is.
Ja, myn broeder is van een berispelyk gedrag, dit is waer, en hy heeft u te onbeleeft behandeld.
Ja, ja, dit heeft hy ook!
Ik keur zyn gedrag geheel af, doch door uwe hulp, zouden wy hem te zamen mogelyk konnen corrigeren.
| |
| |
Wilt gy eens allen lekker middagmalen?
Dit laet zich geen twee keeren vragen.
Kom aen dan, doet wat ik zeg, wy zullen den graef eens duchtig belagchelyk maken; en gy zult alle met gevulde buiken terug keeren.
Allons, kom aen dan! kom!
wyze: du Dieu des bonnes gens.
Kom aen kom aen, wy gaen den hoogmoed straffen,
Grypt moedig toe, hy hindert ons te veel;
Hoe fel de knechts, hoe fel de honden bassen,
Heden geraken wy op het kasteel,
De ryken die der mind'ren niets gedoogen,
Behandelen hun naesten nîmmer braef,
Zy blyven steeds verachtelyk in ons oogen,
Al zyn zy prins of graef (Bis).
|
|
Auteursrecht onbekend