De spiegel der minnen

Regelnummers proza verbergen

Dierick Coornhert totten goetwillighen Leser.

Ten sal geen wonder zijn oft gebuerde dat eenighe grijsaerts/ 2den welcken hun selfs juecht al vergheten is/ dit juechdelijcke 3amoreuse werck lasteren/ als of tselfde de joncheyt 4leerde tgene/ daer die van selfs te vele toe ghenegen is/ ende 5(somen seyt) een luys inden pels stelde oft den duyvel boven 6der dueren schilderde/ daer sy al te wel in comen connen. 7Want wat salmen doch voort moghen brenghen/ hoe goet 8het oock sy/ dwelcke/ (gemerct hier op aerden niet volmaect 9en is/) onstrafbaer gevonden mach werden inden ooghen der 10geenre die meer roems soecken int schelden van eenige 11fauten/ dan int naevolgen ende volbrenghen van tghene sy 12selfs verstaen wel ghedaen te wesen? het is wel soo/ dat de

[p. 219]

13dolinghe deser twee minaren niet te verschoonen en is/ ten 14waer men de gemeen menschelijcke broosheyt tot een vijghe- 15blat wilde gebruycken: maer daerom en ist niet verboden 16alsulcx te bescrijven. Want men siet de chronycken of 17historien niet alleen wel geoorloft/ maer ooc (als de beste leer- 18meesters vant menschelijcke leven) by na boven alle andere 19boecken ghepresen ende in grooter eeren ghehouden te wesen. 20Maer soudemen daer brantstichtinghe/ roof/ gewelt/ dootslach/ 21moort/ oploop/ verraderijen/ ketterijen/ ende dierghelijcke⁺ 22bescreven lasteren uut wannen of uut monsteren: Heere God 23hoe cleyn soude het overblijfsele zijn dat wel gedaen is ende 24ten goeden exempele dient: wie weet niet dat het minste 25hoopken ter werelt vroom ende noch meest onvermaert is? 26Soo moeten oock ymmers de meeste daden ende gheschie- 27denissen alsulcx wesen als het meeste volck is/ te weten 28onrecht/ onbehoorlijck ende lasterlijck. Nu en ist oock gheen 29minder oorbaer het quade te kennen om sulcx te vermijden/ 30dan het goet te verstaen om dat te beleven. Ooc mede en 31behoeft gheen tijt vant geheele menschelijcke leven meerder 32onderwijsinghe dan de onbesochte/ lustighe ende sorghelijcke 33juecht. Waer mede is dan dese joncheyt/ wiens onbedochte 34weelde van alle goet onderwijs een walghinghe heeft/ beter te 35trecken of te locken/ dan met materie die haer bevallich ende 36als honich soet schijnt ende nochtans niet en is sonder het 37sout van eenen truerighen uutganck dier ellendigher liefden? 38men vint nauwelijcx sorchvuldicheyt inden ouders voor hun 39kinderen die quellijcker ende ancxtelijcker becommert/ dan 40dat huer sonen of dochteren houbaer zijnde huer selfs (buyten 41der ouders weten ende believen) mishilijcken ende dat wel 42met recht: gemerckt verlies van goede dragelijcker is dan 43het verlies ende qualijc varen van huer kinderen/ om de 44welcke sy de goeden vergaren ende bewaren: machmen 45dan nutter/ oorbaerlijcker ende beter exempel vinden om⁺ 46de jonghe luyden van dierghelijcke ontsinnighe ende dolle

+ 331

+ 332

[p. 220]

47sotheyt af te schricken/ dan met dit dootlijck leven ende met 48desen deerlijcken ja sorgelijcken doot van dees twee onsalighe 49amoreuskens? Terentius/ ick swijge de gheyle Plauturs/ wert 50in allen scolen den kinderen voorgelesen ende geleert/ niet 51teghenstaende hy met exempelen van ongehoorsaemheyt/ 52ongetrouheyt/ schalcheyt/ bedroch/ ende hoerderyen duergaende 53heens doorspect is/ welcke sonden daer noch al meest 54ongestraft blijvende ten goeden eynde comen. Werden dese 55fabulen dan/ die vol lachterlijcke exempelen zijn niet ver- 56 worpen/ maer daghelijcx met hoogher prijsinghe gebruyct 57ende dat noch by de onnosele kintsheyt om de conste der 58spraken ende abele versieringhen: soo en soudet oock gheen 59redene zijn dese gheschiedenisse als onstichtelijcken te ver- 60achten die ter contrarien eer prijs ende lofwaerdich is. Want 61die en hout niet voor ooghen dan cuysche eerbare ende ghe- 62trouwe liefde: geschiede sulcx buyten believen der ouderen/ 63ten derft wederomme geen straffinge van so jammerlijcken 64ende deerlijcken eynde. Daer en ghebreken oock ghewislijck 65gheen chierlijcke woorden (na eysch van dien tijden ende 66lants ghebruyck) gheen constighe beledinghe der materien 67noch oock gheen vernuftighe vindinghe om de historie ey- 68gentlijck ende lieflijck uut te beelden. Is dan desen spiegel⁺ 69der minnen of den maker van dien prijsens waerdich/ 70overmits hy de juechdelijcke herten met zijn lustighe ende 71profitelijcke leeringhe (daer al de conste van rhetorijcke 72alleenlijc toe streckt) vermakelijcken onderwijst: De ver- 73spreyder ende ghemeynmaecker desselfs en behoort seker 74gheen ondanck te begaen aen den Leser/ maer danck: die 75hem groot ghenoech sal wesen by alsoo verre dit selfde 76goetwillichlijck ontfanghen werdt/ ende de gebreken (diemen 77hier sal mogen vinden) verschoont/ of ten minsten goetlijck 78verdragen worden. De versleten outheyt des exemplaers en 79gaf voorwaer geen cleyne oorsake om dolen/ ten is oock 80allemans dinck niet te bestaen yet in eens anders werck te

+ 333

[p. 221]

81veranderen of te beteren: want dat heet zijn seysene in eens 82anders coren gheslaghen. Sijnder gebreecken die mach elck 83na zijn goetduncken beteren: of by ghebreecken van const 84ende wetenschappe het selfde onghestraft laten: op dat hi 85int schelden van dat boven zijn verstant is/ hem selfs niet en 86schelde ende een welverdiende schande en behale.

Vaert wel.

Ghevisiteert ende gheapprobeert by den gheleerden Heere Jacob Wy, Licentiaet inder Godtheyt, vander C.M. daer toe gheadmitteert, Pastoor vanden grooten Baghijn Hove binnen Haerlem.