Literair dagboek (1940-1950)
(1974)–Cornelis Rijnsdorp–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 43]
| |
heerlijkheden die het leven nog verborgen houdt. Hoop ik, na alles te hebben losgelaten, nog op een werkzaamheid, of rol, of kans, die mij, menselijkerwijs gesproken, met het leven verzoenen zou? Of zal tot het einde toe die subjectieve indruk van in mijn levenstaak niet geslaagd te zijn, blijven overheersen, ja bij het ouder worden een wrange bijsmaak gaan krijgen? Grote bijbelse figuren, zoals Abraham bijvoorbeeld, hadden een belofte voor zekere feiten in dit leven. Dit komt niet meer voor, alleen ‘het einde zal vrede zijn’. Voor ons valt de nadruk op de bereidwilligheid tot lijden: de slaaf zij niet meer dan zijn Heer. We hebben zekerheid aangaande vervolging, licht of zwaar, en dat ‘de wereld onze woorden zal bewaren’. Is het verkeerd, dat wil zeggen ‘niet uit het geloof’, nog op iets te hopen, dat mij nog in staat zou stellen tegen mijn jeugdidealen en voornemens zonder al te veel schaamte stand te kunnen houden? Het element van verrassing, van blijde verrassing, heeft in mijn leven ontbroken. Wat er is, is moeizaam, tegen de stroom in, met hard werken verworven. Mag ik nog op iets hopen, dat ik herkennen zou als een blijde verrassing van Godswege? Of is dit met het leven uit het geloof alleen onverenigbaar en in deze tijd helemaal niet aan de orde? Is leven zonder zulk een kleine stille hoop mogelijk? Als jongen van vijftien jaar schreef ik in een dagboek: ‘De toestand is onhoudbaar.’ Na dertig jaar te hebben uitgehouden, zeg ik dit niet meer, maar slik wat weg. Als ik erin kon slagen elke verwachting, nog iets op cultureel gebied te kunnen doen, te smoren, te doden, zou dat niet vanzelf het levenseinde dichterbij brengen? Zou zelfs de plichtgedachte, de noodzakelijkheid zijn gezin te verzorgen, in staat zijn die ‘plaatselijke zelfmoord’ te compenseren? In al dit vragen zit een element van beschuldiging, althans van twijfel, ten aanzien van God. Maar ook een element oprecht levensverdriet. De beide delen van Ricarda Huch's boek over de romantiek in Duitsland in grote trekken nu uit. |
|