Resolutiën van den commandeur en raden van het Fort de Goede Hoop 1652-1662

Donderdagh 21 Februarij a^o 1658.

Bij den coopman en opperhoofft deses schips arnhem Sr. Wijnant van Catersvelt den breeden raedt beroepen en daerin verthoont sijnde seeckere memorie gestelt bij den E. Commandeur van de Cabo de Boa Esperance Johan van Riebeeck waerbij is blijckende sulcx alles soo den gem: sijn E. tot vervorderinge van ons noch te doende patrias vojagie soo uijt het g'arriveerte jacht de Schelvis als van lant soude cunnen missen, Soo is ten dienste van de generale Compagnie bij een ijder cractel: gespeculeert ende ernstigh overwogen off met het geene bij voorhaelde notitie gespecificeert staet ons reijse souden cunnen ondernemen, sulcx dan naer sijn gewichte geventileert sijnde is geconsidereert dat het speck ende vleijs op verre na niet bestant is om 't volcq naer ordinarij wijse op sodanige reijse te spijsigen oock niet al schoon er bij wijle ijts aff gecrompen en minder geschafft wierde, vermits te veele verschillende, sullende met 't geene dat in't schip is, als dat van landt, de Schelvis en 't slot van Honingen crijgen, 7 vaten vleijs ende 5 d^o specq hebben, niet verder als 13 a 14 weecken konnen strecken, daer ter contrarie niet minder als voor vijff maenden behoorden geprovideert te worden, hoewel door Godes zegen de reijse wel vroeger souden konnen crijgen, dat te hoopen, maer integendeel oock langer konnen duijren, dat niet te hoopen is, sijnde het exempel van ons lange penible reijse noch in verse memorie, voor hoedanige den goedertierenden Godt ons in aenstaende ende alle comp^s schepen genadel: gelieve te bewaeren, door welcke de langhduijrige ende sware voijagie het soo verre gecomen is dat ons volcq soo wel de voornaemste als de minste general: van alles distuijt sijn geworden, sulcx in 't gemeijn niet als op enckelt rantsoen van hier in vooriger vougen vertreckende sullen moeten swerven, daer ter contrarie op andre schepen met meerder

[p. 176]

heijl gevaren hebbende een ijder wat van sigh selven heefft, dat so bij mesnagie van schaffdagen connen aenspreecken ende nuttigen waerdoor dan in tijt van noot noch veel sou konnen uijtgenomen worden. daer nu in desen onsen desolaten staet geen occasie in is, dat ernst te beclagen sij, soo ten aensien van ons bijna noijt gehoorde sueckelinge, als wel ten principaelsten oogmerck nemende op het over costelijcke capitael op desen boodem geladen, bij welckers retardement de generale comp^e groot nadeel compt te lijden, maer noch grooteren, jae, irreparrable schade sou genieten, bij aldien (door necessiteijt onmachtig waren op zee wesende) het schip ter gedestineerde haven te voeren. soodat in desen gevalle (als men ordinarij in saecke van gewicht spreeckt) het swaerste het meeste wegen moet aen Comp^s dienaren op dit schip bescheijden wesende (als niet vreempt en wel aff te meten is) hartelijck verlangende om in 't lieve vaderlandt te wesen, en d' ontwijffelijcke eer te genieten van naer een extreme seevaere reijse, noch een schip ter behoude haven gebracht te hebben dat van sommige al verlooren gesz: en waeraen ons gebiedende Heeren soo veel ten besten van haeren staet gelegen is maer sijn op 't hooghste om de g'allegeerde redenen difficulteerende het schip op die provisie over te konnen voeren, hoewel als schuldige dienaren nevens de minste overbodigh sijn, soo soober te erneren als jmmers mogel: is, opdat de generale staet van onse hooghgeachte heeren meesters door particulieren insighten, doch geen hinder compt te lijden, gel: dan bereijt sijn (soo 't behoort) als onderdanige dienaren de reijse in godes naeme te aenvaerden als maer soodanich geprovideert werden (is't mogel:) dat maer eenighsints met vlesch ende speck voor vijff maenden konnen strecken, onaengesien dat van meest alle andre behoeffticheden (excepto rijs als een hooch noodig werck en daervan genoegen hebben) ontbloot souden wesen, sijnde geen kleen middel om tot onse gewenste vojagie te geraken, dat den heer Commandeur Riebeeck, door sijn E. authoriteijt uijt het schip 't slot van hooningen sulcx van vlees ende speck aen ons dede overgeven als men seecker genoech weet dat hetselve can missen, om daermede het mancquerende binnen ons boort te supleren, en in sulcker maniere (als wesende meest van gelijck getal volcq maer honingen noch eer minder als op dit schip voorsien, oocq gelijck gedeelte provisien te moge hebben, Want dat schip op Mauritius geweest sijnde aldaer deftigh heefft vervarst, buijten dat soo heerel: door 't geluckige arrivement van. 't Hoff van Zeelant aen dat eijlant met diverse nootsaeckelijckheden is versien geworden, soo als d' E. Hooge Regeringe van India, sonder twijffel door 't rapport van gem: hoff van Zeelandts hooffden is bewust, en oock schrijven 't selve wel versien te wesen, hoewel op hooningen van eenige noch al soberheijt gemouveert wert, maer respect nemende op 't costelijcke capitael binnen dit schip dat veelgem: honingen verre excedeert, sustineren (onder correctie)

[p. 177]

datter geen redenen suffichant sijn, waeromme dat schip met meerder en genoechsaeme provisien soude varen als dit, doordien se d' E. Comp^e beijde eijgen behooren, wel waer wesende dat bij de retour vloot aen St Helena verhoopen te comen waeruijt wel light tot onser sustentem^t wel ijts noch mochten erlangen maer is onseecker en schoon daerbij quaemen oock onseecker, off selve niet in groote necessiteijt geraeckt mocht wesen, en dat soo bevindende offte St. Helena voornoempt verbij geraeckende, soo souden in een extraordinarij elendt komen vervallen, seggende de vrunden van soo veel gerepeteerde slot van Ho: en bijsonderl: desselffs schipper Claes Speelman dat bijaldien van de scheepen so aen st Helena mochten comen niet geprovideert wierden van hem offt uijt sijn schip dan sulcx souden genieten als noodich waren om de reijse vorders te voltrecken, maer hoe wij ons op dies mans discretie mogen verlaten is ons genoeghsaem bekent en sijn onwilligheijt hier ter rheede leggende veelvoudt gebleecken, onaengesien van hoger hant belast was, en soo hij sijn belofften tegen ons contrarij en wel gefondeerde opinie wilde naercomen en persisteren, soude immers sijn volcq op de reijse daertoe niet willen verstaen als die (hier leggende) in forma sijn onwillig geweest sulcx te messen als g'ordonneert was, sijnde 3 vaten speck die se noch endel: door prijssel: authoriteijt van lant (doch niet sonder commotie) lieten volgen, sulcx dat gem: speelmans toesegginge ons een cranck troost ende toeverlaet is en noch minder sal wesen soo't daarop laeten aenstaen: ende onaengesien wij onsselven met de voormelde provisien noch konden te vreden houden, Soo is't dat ons boven dien eerst de clacht van 't geheele scheeps volcq is voorgecomen d' welcke noch naeder hant haere volcomene ende effecte meijninge affgevraeght wesende, ons ingelijcx te kennen gegeven ende express hebben versocht ende gebeden dat wij sodanigh van hier niet en geliefden te vertrecken gemerckt hun luijden met de becomen fictualie niet ende souden cunnen continueren, schoon genomen wij ons daer mede gerust stelden ende tot vertreck resolveerden voorgevende haere uijterste swackheeden waerinne sijl: van soo een swaere reijse alhier g'arriveert ende voor als noch niet (soo te wenschen ware ende vereijscht) tot refrissement gecomen, echter gel: gemeenel: soodanige gaet) gretigh ende hongerigh sijnde, het lijden niet alleen voor haer selven erger als te vooren soude comen uijt te vallen, maer boven dien door haere debiliteijt en jnvallinge d. E. Comp^e des te swaerder last ende schade soude hebben te lijden.

Daerbij comende noch een nader claght van den Chirurgijn die openbaert egene offte de minste medicamenten tot behulp ende tot genesinge der siecken te hebben, ende gemerckt dit mede geen geringh poinct van ons geconsidereert wert, soo is dat daer oock sonderlingh op lettende, willen verhoopen dat daervan oock naer

[p. 178]

de vereijschte noot sullen werden g'adsisteert in vougen wij gesamentl: en ijder in 't bijsonder dan concluderen en besluijten soo voor ons selven als insonderheijt ten meesten dienste van onse heeren ende meesters principael, met soodanige sobere provijsien niet te cunnen vertrecken, maer hier soo lange to retardeeren, ter tijt en wijle wij naer behooren (ende waermede wij ons reijs met lief cunnen volvoeren) sullen werden ende wesen geprovideert.

Aldus geresolveert ende g'arresteert In't Retour schip Arnhem leggende g'anckert in de taeffelbaij van Cabo boa Esperance onder 't fort de goede Hope, ten dage maent ende jaere als boven was geteijckent

WIJNANT van CATERSVELT

JAN SIJMONSZ: KLOS

HENDRICK KOP

SIJBRANT FRIES.

ANDRIES BLAUW

ROMCKE GOOS

CORNELIS ROELANDSZ:

dit merck is gestelt bij WILLEM CORNELIS: x van HAERLEM, SCHIEMAN-

SALOMON LOURENSZ:

GERRIT GERRITZ: DEUCHT.

Na gedane collatie is dese met sijn principael bevonden t'accorderen desen 21 feb: 1658.

ABRAHAM GABBEMA secrets: 1658.

De Command^r ende Raedt van 't fort de Goede Hope bovenstaende resolutie van die van den scheepsraede des schips arnhem te handt gestelt, ende deselve met aendacht overlesen hebben:; mitsgaders geconsidereert de commotie gemaeckt van 't volcq des schips slot van honingen door Jnstigatie offte altoos onverhinderinge ende conniventie van den schipper Claes Speelman (dewijle d. E. Johan Gosens noch sieck ende aen landt was) mitsgaders d' onwilligh^t van dessele matrosen gethoont om 2 vaten speck over te geven &c^a ende daer uijt vresende dat meerder van [...] schip te lighten veel swaerder onlusten moghten veroorsaken, soo en hebben voorsz: Command^r ende raedt deses forts voorsz: niet cunnen goetvinden uijt d^o honingen meer te laeten halen, te meer de opperhooffden desselffs, namentl: de oppercoopman Jan Gosens ende schipper Speelman voormelt met hare handteickeninghr beloofft ende verbonden hebben als bij resolutie van den 19^en desee daerover genomen, dat hen bij non paresse van de retourschepen aen St Helena noch 2 vaten vleijs sullen overgeven, sijnde met deselve welcke die van arnhem nu in hebben 9 vaten dat voor 18 weecken can strecken ten behoeve van 150 eeters die se op hebben

[p. 179]

Boven welcke den Command^r ende Raedt voorss: noch 1 vat van landt uijt 2 sterten sal volmaken ende noch 1 uijt 't jacht de schelvis (aldaer naderhant noch gevonden) doen halen beneffens 2 levendige koebeesten boven oock abondant thuijnvruchten op de reijs voor 't volcq &c^a sulcx deselve het daervoor houden dewijle oock niet een aem vleijs meer bij 't forts magasijn is, nogh oock op de schelvis dat die provisie 20 weecken stijff sal mogen halen, boven dat noch uijt de retour vloot aen St Helena (ongeluck buijten) seeckerl: te beloopen, noch sal te crijgen wesen, ende welcke volgende om oock die niet te missen den Command^r ende Raedt versz: persisteren bij hare welgenomen resolutie van den 19^en febr: versz: dat arnhem alsoo wel als honingen ten eersten na St Helena sal 't zeijl gaen, als haer inbeeldende bij dese nader adsistentie sijl: en veel min haer scheeps volcq eenige considerable claeghredenen meer sijn hebbende, als dat juijst die van de kajuijt soo heel veel niet van versnaperingen als wijn off diergelijcke en sijn versien, 't welcke niet gehoopt wordt deselve haer soo veele sullen gelegen laten datse dierhalven souden soecken langer te blijven leggen ende dat costelijcke schip in prijckel stellen van daerna noch alleen (sonder de verhaelde vloot) deur zee te gaen, alsoo oock jegenwoordigh door onsen chirurgijn van medicamenten mede redel: versorght sijn, sulcx dat selffs de gantsche t'huijs reijse met de verhaelde provisien soude cunnen gedaen worden, vermits oock met 8 lasten reijs ende 1 last bonen ende cadjangh uijt 't forts provisien sijn versien ende waeromme den Command^r ende Raedt als versz: niet alleen persisteeren tot het vertreck voormelt, maer oock de opperhooffden des gem: schips arnhem bij desen wet expressel: ordonneren met honingen desen avondt mogel: sijnde ende alles aen boort gehaelt hebbende) te gelijck te vertrecken, onder protestatie van alle costen, schaden ende Intressen die d' E. Comp^e door inobedientie offte langh onnodigh wachten daerbij soude cunnen offte mogen comen te lijden.

Aldus gedaen ende geresolveert Int Fort de goede Hoope desen 22 Febr: a^o 1658.

JOHAN van RIEBEECK. 1658.

ROELOFF de MAN.

JAN van HERWERDEN 1658

ABRAHAM GABBEMA. Secrets. 1658.