Resolutiën van den commandeur en raden van het Fort de Goede Hoop 1652-1662

Woensdagh den 28^en Maert a^o 1657.

Bij d' E. Hr. Rijckloff van Goens beroepen sijnde den Breeden Raedt van de schepen Orangie ende Malacca, neffens oock die van 't fort de goede Hope alhier aen Cabo de Boa Esperance ende in deselve geproponeert,

Dewijle men, volgens alle omstandigheden niets anders can besluiten off dat Herrij (sigh als hoofft van de Hottentoos hier van 't lant van de Caep houdende) is voor eerst den principaelsten roervincq offte oorsaeck van 't stelen van Comp^s bestiael ende moorderije begaen aen den nederlantschen jonghen in Octob: a^o 1653-

Item boven sijn ontrouwe gepleeght aen Comp^s Coopmanschappen a^o 1655 vertrouwt, ende daer voor bestiael te ruijlen, 't welcke d' onse wijs gemaeckt heefft dat hem de Saldanhars diep in 't lant souden hebben afgestolen, ende nochtans door andre van sijn eijgen volcq wel wort geseght, hij sigh daermede ontrouwel: heefft verrijckt, gelijck oock blijckt aen 't veele bestiael dat hij Jegenwoordigh is hebbende, vermits op Comp^s eerste aencompste a^o 1652 niet anders hadde om van te leven als de aldercaelste van al dit volcqje.

Wijders oocq dat aen alle sijn procedures volcomentl: ende claer blijckt, hij in plaetse van d' E. Comp trou te wesen ende de Saldanhars tot den handel aen te nodigen, ten respecte van de goede tractementen hem daerom aengedaen wordende, deselve met alle mogelijcke middelen soeckt ende tracht van hier te weren Jae selffs d' onse wel stoutel: derff te vooren leggen ende persuaderen; om de gemelte volcken met Comp^s macht gecombineert bij bequame occasie te overvallen ende haer bestiael te ontvoeren, Offe het om alle de gemelte ende meer andere redenen ende consideratie (te langh alhier te insereren) d' E: Comp^e niet ende dienstigh ende voordeeligh waren, dat men denselven Jegenwoordigh (als sijnde binnen 't fort ende buijten alle suspect vermoeden met 't zeijl reedt leggende schip Malacca van hier verbanden ende na Batavia bracht.

[p. 123]

Op 't welck dan door sijn E. voormelt de stemmen adviserende affgevordert wesende, Is eijntelijck na wel genomen consideratien verstaen die saecke noch wat suspens te houden vermits de veelvoudighe swarigheden daerinne vooral noch gemaeckt wordende, als namentl: Dat wel eenige van sijn vrienden uijt wraecksucht de wegen soo voor ons bos ende ander volcq, als oocq de vrije luijden die noch niet wel vast sitten, maer hun eerst beginnen te stabileren, overal mochten onveijligh maken, ende nu ende dan sommige verraden, vermoorden off soo men segt de clap gelesen.

Behalven dat oock te vreesen sij, 't volcq van binnen (d' E. Comp^e voornamentl: voor den veehandel noodigh) door Herrijs consorten souden affkeerigh gemaeckt, ende alsoo groote alteratie onder deselve gecauseert, mogen worden, welcke nochtans met alle mogelijcke middelen dienen te gemoet gegaen, ende tot ons affgenoodight, te meer dewijle men vermoet deselve tegen de regentijt (nu haest aenstaende) gel: over 2 jaren sullen herwaerts affsacken, van de welcke wel sal cunnen gehandelt worden, daer ter contrarie van Herrij noch alle de Caepmans ende haere adherenten (schoon sij goet deel bestiael hebben) niet altoos te crijghen is noch oock eenighen dienst ter werelt als somtijts, wanneer 't haer lust, wat branthout te halen ende hen vorders met stelen ende overlast aen d' onse te doen behelpen &c^a

Sulcx dan als voorsz: 't principael advijs ende gevoelen daer op is gebleken dat alle Caepmans &c^a te verbannen al te cruel soude sijn, ende aengaende de saken van Herrij, noch wat mede te supercederen tot nader ende beter opportuniteijt.

Is wijders bij Sijn Ed. voormelt in rade voorgedragen de sorghvuldigh^t van de Heeren Meesters onse principaelen over de nodige mesnagie van Comp^s victualien ende in gevolghe de nieuwe ordres op deselve gestelt, ten eijnde bij d' opperhooffden van de schepen ende comptoiren respective daerop soude mogen worden gehouden een nau ende vast reglement, sulcx oock voor dese plaetse (haer Ed: noch niet als tot groote costen op den hals sijnde) nodigh sij, ende derhalven beraempt een memorie offte requeste 'telckens alle Jaeren aen opgemelte haer Ed: ende d' H^r Gouv^r genl. ende Raden van India sal overgesonden worden als bij deselve hier annex nader te sien.

In rade oock verschenen eenige personen door 't overlijden van sommige die vacante plaetsen provisionel: hebben waergenomen ende volgens de getuijgenisse haerder opperhooffden wel becleet, mitsgaders altemale bescheijden op 't schip Malacca, soo is verstaen deselve te augmenteren ende in hare bedieninghe te confirmeren onder soodanige conditien ende verbeteringen als hier na volgende te weten:

Pieter Jansz: van Dort, quartiermeester a 14 gl: p^r m per 't schip Malacca hier gecomen ende Jegenwoordigh bedient hebbende de plaetse van cock op d^o schip sedert 't overlijden van denselven toe te leggen 20 gl: 's maents.

[p. 124]

Dirck Jansz: Swart boss^r a 12 gl: p^r d^o schip gecomen ende Jegenwoordigh becleedende de quaertiermeesters plaetse in stede van Pieter Jansz: bovengenoempt, 14 gl: 's maents sedert den tijt als voren.

Jan Andriesz: sold^t a 9 gl: s' maents ende versoeckende te mogen worden gerechargeert tot matroos, is toegestaen te varen voor boss^r a 11 gl: mits gehouden sijnde desselffs aengenomen vijff jarigh verbandt aen de Comp^e te voldoen-

Pieter Jansz: van Antwerpen hier gecomen voor matroos a 11 gl: ende versoeckende te mogen wesen soldaet, wert daer toe geconsenteert ende gestelt tot 9 gl: mits in plaetse van sijn aengenomen drie jarigh in een vijff jarigh verbandt als alle soldaten sal treden.

Nicolaes Pareseij van st. Amant door sielvercoopers in 't vaderlant in plaetse van een flux man d' Ed: Comp^e fraudeleuslijck aengebracht, ende doen aennemen voor adelbort a 10 gl: 's maents ende bevonden sijnde maer te wesen niet of weijnigh meer als een degelijcke Jonge wort bij desen gedessendeert van 10 tot 7 gl: 'smaents, mits echter behoudende de qualite van soldaet.

Pieter Potter van Amsterdam hier te lande gecomen met 't schip N: Rotterdam voor adelborst a 10 gl: a^o 1655 welcke sedert ende principaelijck Jegenwoordigh staende de E. Commissaris van Goens aenwesen alhier, gebruijckt is tot het meeten van de Caepse landerijen ende maecken der caerten etc^a wort ten dien insichte op sijn versoeck ende bequaemheijt bij desen tot lantmeter ende kaertemaecker geconfirmeert ende toegeleght een belooninghe van 15 gl: maendel: heden ingaende.

Aldus gedaen ende geresolveert In't fort de goede Hoope ten dage ende Jare als boven.

RIJCKLOFF van GOENS

JOHAN van RIEBEECK. 1657.

JURICUS PAULUSSEN.

FRANCOIS van HERINGEN-