Resolutiën van den commandeur en raden van het Fort de Goede Hoop 1652-1662

Saturdag den 17^en Januario 1654.

Op gisteren voor ons hebben aen lant laten comen alle de scheeps officieren van 't schip de Vreede die op ijder articul van seecker door den sargeant gehouden memoriael (bij haer soo genaempt) distinctelijck vraegh points wijse als oock noch andermael op hun overgelevert ende geteijckent vertoogh onder eede sijn verhoort, ende daaruijt als de mondelinge verclaringe van ijder een meer ende meer bemerckende de seer groote disorders ende irreglementen op dat schip principaelijk onder de hoofftofficieren wesende, waerinne nootsaeckel: redres vereijscht wordt, ende nochtans vermits de cortheijt des tijts vrij langh werck staet te vallen omme al de questien ende opgeresene onlusten na behooren Final: aff te handelen dewijle Comp soo costelijcken retour schip daer door tot al te grooten schade van d' Comp^e souden moeten ophouden, vermits hier dagelijcx veel quaet weer hebben te verwachten als wanneer niet ter werelt can uitgereght worden soo aen de verleden 2 dagen quaet weer genoeghsaem gebleecken, ende ons bij ervaringe volcomentlijck bekent is, ende jegenwoordigh de saecken van 't gemelte schip dagelijckxe vrij reconvaliseren mitsgaders 't scheurbuijck heel te malen door de cool ende moescruijden uijt den thuijn crijgende van 't volcq als te eenemael uijt lijff wegh gevaeght wordt, Invodgen den schipper verclaert binnen 3 a 4 dagen genoeghsaem sal cunnen vaerdigh wesen te vertrecken, Soo is na verscheijden deliberatien verstaen de vordere proceduren, te staecken ende alle de stucken ende decumenten onder couverte van onse missive d' Ed: heer Generael ende Raden van India tot Batavia toe te steuijren omme aldaer op derselver ordre bij den raet van Justitie offte andersints verder geprocedeert te worden als na behooren.

Ende omme echter te versorgen dat gemelte schip (noch vol onrust ende misschien wel eenige bedeckte conspiratie wesende, insonderheijt onder de hooftofficieren) evenwel des niet te min met ruste ende in goede ordre door Godes geleijde behouden mochte over comen ende niet gelijck 't schip Westvriesland door noordentelijcke regeringe van sijne te doene reijse versteecken te blijven mochte oock tot sodanige ongelucken uijt de gemelte oneenicheden te geraecken, gelijck (geen ander als de jegenwoor-

[p. 41]

digh sijnde ordre gestelt wordende) te vresen soude wesen, Is na goet overlegh ten meesten dienste ende gerustigheijt van de opgemelte Comp^e mede goetgevonden den opperstuijrman sargeant, onderstuijrman ende constabel als de principaele uijt crachte deses provisionelijck van hier tot Batavsa buijten haere bedienende ampten te stellen; omme sonder eenich gesagh over te varen. Insgelijcx oock den onder coopman Willem Born dewijle uijt de moeijte tusschen hem ende den sieckentrooster den uijtbarst van alle oneenicheden sigh principael: g'openbaert hebben nevens oock privatie van de Caijuijt ende derselver slaepplaetse die soodanigh sullen verordonneert worden dat des nachts ende bij ontijde altijt van den anderen mogen gesepareert blijven ten welcken eijnde sigh den commandeur deser fortresse Maendagh aenstaende met Godes toelatinge sal aen boort vervoegen, omme daerinne de vereijschende ordre te stellen op welcke separatie als voorsz: gedurende de voijagie oock bijsonderlijck sal gelet worden gelijk mede den opperchirurgijn Wollevens om sijn inobediente bejegeninge aen desselffs overheijt doorgaens gepleeght, oock van sijn eetplaets aen de Caijuijtstaeffel gepriveert sal blijven, maer voor hem, vrouw ende kinderen in sijn camertjen eeten ende drincken beschafft als na behooren.

Ende dewijle oock t' eenemael ende genoeghsaem bemercken datter noch al veel sijn die 't meer met de gemelte provisioneel buijten bedieninge gestelt wordende personen houden als met hunnen regerenden schipper, Invoughen oock al vrij te duchten sij daaruijt (van dese rheede na Batavia scheijende) 't voorige vuijr van oneenicheijt wel weder mochte ontfoncken, ende eenige tegen haer schipper anderwerff revolteren ende dienvolgens ten laeste wel gaen als Godt betert door quade toe versight noch jonghst exempel hebben aen 't meergem: schip Westvrieslant soodat de laeste dwalinge wel erger mochte vallen als d' eerste tot geen cleijne schaede ende Intrest van d' E: Comp^e soo is tot voorcominge van alle sulcx ende onderhoudinge van goede ordre, als oock omme den Schipper in sijn ampt ende toevertrouwt gesach (al eenighsints ontroofft sijnde geweest) te helpen maineteneren, de quaetwillige in toom ende onder dwangh te houden, verstaen, den onder coopman Jacob Reijniersz: onsen jegenwoordigen 2^en persoon deser Fortresse daer op 't oppergesagh te bevelen met absolute macht ende aucthoriteijt omme oock als formeel Opperhoofft te regeren in alle raetspleginge te presideren, justitie t' administreren ende wijders te doen sulckx tot meeste ruste ende eenigheijt op dat schip tot behoudenisse van 't selve sal bevonden worden te behooren.

Ende omme ten dien eijnde dan oock meer ontsagh voor 't volcq te mogen hebben wert denselven ter discretie ende approbatie van d' H^r Generael ende Raden van India bij desen oock toegevoeght de qualite van coopman met 54 gl: 's maents heden Ingaende.

[p. 42]

Ende in de plaetse van den als vooren provisioneel: gedechargeerden opperstuijrman den schipper (van 't hier ter rheede leggende Galjot de rode vos) Elbert Cornelisz: Kes op gemelte schip de Vreede gestelt; omme aldaer als tweede schipper geduijrende de reijse den opperstuijrmans plaetse te becleeden, mitsgaders den noch in wesen blijvende derdewaeck in d' onderstuijrman stede ende den seijlmaecker Pieter Jacobsz: van Amsterdam in des derdewaecks plaetse als daertoe bij voorgaende examinatie bequaem bevonden sijnde onder belooninge van 24 gl: 's maents op dat oock de wachten doorgaens bij vertroude persoonen geduijrende dese reijse souden mogen na behooren waergenomen ende alle misleijdingh: mitsgaders Comp^s schip en goet door Godes geleijde ende hulpe doch met ruste ende in goede ordre behouden op Batavia gebracht worden, waertoe denselven alvermogende sijnen genadigen Zeegen hulpe ende bijstant wil verleenen. Amen.

Ende dewijle datter oock nootsaeckel: een hoofft officier over de soldaten vereijscht soo wort den corporael Harman Verwer dat gesagh in des provisionele gedechargeerden sargeants plaetse gedefereert ende om te meer gesach te hebben sijn eetplaetse oock in de caijuijt verordonneert alles ter discretie ende approbatie van d' Ed: hr. generael ende Raden India als voorhaelt.

Wijders gemerckt op 't hier ter Rheede blijvende Galjot de roode Vos met t' oversetten van den schipper Elbert Cornelisz: Kes voors: niemant anders blijfft als eenl: den onderstuijrman Jan Symons: omme daer 't schippers ampt bij provisie te becleden Soo is na voorgaende Examinatie ende bequaem vindinge goet gevonden den schieman Cornelis Jans: van holsteijn van 't gemelte schip de vreede op d^o galjot voor onderstuijrman over te laten gaen ende die plaetse te laten waernemen onder een belooninge van 30 guldens 's maents heden ingaen:

Aldus gedaen ende geresolveert Int Fort de goede Hoope ten Dage ende Jare als boven.

JOHAN van RIEBEECK 1654.

ELBERT CORNELISZ: KES.

JAN van HARDENBERGH 1654.

JANN SYMENSEN.

F. VERBURGH. Secrets.